"მაფრთხილებენ, რომ ისე მომკლავენ და გამაქრობენ, რომ ვერავინ გაიგებს, რა დამემართა" - თალიბანის მმართველობის 2 წელი: ქალებისთვის აკრძალული ცხოვრება
2021 წლის 15 აგვისტოს თალიბები ავღანეთის დედაქალაქ ქაბულში შევიდნენ და ძალაუფლება ხელში აიღეს. მას შემდეგ გოგონებისა და ქალების უფლებების დარღვევის შემთხვევები მკვეთრად გაიზარდა. თუმცა დაპირება სხვა იყო - ქალებს უფლება მიეცემოდათ შარიათის ფარგლებში თავისი უფლებები გამოეყენებინათ - მათ შორის მუშაობისა და სწავლის.
მას შემდეგ თალიბანი სისტემატურად აცილებს ქალებს საზოგადოებრივ ცხოვრებას: მათ აღარ უკავიათ სახელმწიფო თანამდებობები, გაუქმდა ქალთა სამინისტრო, რაც იმას ნიშნავს, რომ, ფაქტობრივად, გაუქმდა მათი უფლებები, მიიღონ ქვეყნის პოლიტიკურ ცხოვრებაში მონაწილეობა.
გოგონებს ეკრძალებათ სკოლაში სიარული მეექვსე კლასის მერე და ზოგადად, სახლის გარეთ ნებისმიერი სამუშაო.
გასული წლის მაისში მათივე გადაწყვეტილებით, ქალებს საჯაროდ სახის გამოჩენა აეკრძალათ, ხოლო გადაუდებელი აუცილებლობის გარდა, სახლში ყოფნა დაავალდებულეს. ასევე აკრძალვების სიაშია შორ მანძილზე მგზავრობა მამაკაცის გარეშე, ხოლო თუ მანდილოსანს ოჯახში მამაკაცი არ ჰყავს, მთელ რიგ აუცილებელ სერვისებზე წვდომაც არ აქვს.
ავღანელი ქალები, რომლებიც ძალადობის მუდმივი საფრთხის ქვეშ იმყოფებიან, თალიბანის დაბრუნების შემდეგ, პერიოდულად ანონიმურ ისტორიებს აქვეყნებენ, რომლებშიც შიშის, ბრაზისა და ღრმა დანაკარგის გრძნობაზეა მუდმივად ლაპარაკი, რაც მათ ყოველდღიურ ცხოვრებას წარმოადგენს. მათი არსებობის მთავარი პირობა კი გამძლეობაა.
ქვეყანაში კონტროლის აღებისთანავე თალიბანმა ქალთა საქმეების სამინისტრო მანკიერების პრევენციის სამინისტროდ ჩაანაცვლა. ეს უკანასკნელი, 90-იანებში თალიბანის მმართველობის დროს ერთ-ერთ ყველაზე მჩაგვრელ უწყებას წარმოადგენდა.
აღნიშნულმა სამინისტრომ მალევე დააწესა მთელი რიგი შეზღუდვები და ისეთი სერვისების ხელმისაწვდომობა, როგორიცაა ჯანდაცვა - სახლიდან გასულ ქალს თან უნდა ახლდეს სისხლით ნათესავი მამაკაცი. ქალები ვეღარც მართვის მოწმობის აღებას შეძლებენ.
2021 წლის 15 აგვისტომდე არსებობდა კანონები, სპეციალური კომისიები და ოჯახური დავების გადაწყვეტილების მექანიზმები, რაც უზრუნველყოფდა ქალების უფლებების დაცვასა და მხარდაჭერას.
თუმცა თალიბანის დაბრუნების შემდეგ, ქალებს სრულად აეკრძალათ ადვოკატობა ან მოსამართლეობა. დაახლოებით 300 მოსამართლე ქალიდან ქაბულის აღების მერე, დაახლოებით 244 მთლიანად ევაკუირებულია ქვეყნიდან.
გამოცდილი მოსამართლეები თალიბებმა საკუთარი წევრებით ჩაანაცვლეს, რომელთა უმეტესობას არ აქვს იურიდიული განათლება. სასამართლოებმა შეწყვიტეს განქორწინების, დაშორების ან ოჯახური ძალადობის საქმეების განხილვა. ხოლო თუ ასეთი საქმე მაინც განიხილეს, გასაკვირი არ არის, რომ ის 100%-ით მამაკაცის სასარგებლოდ სრულდება.
ავღანეთის მოსახლეობის 60% 25 წლამდე ასაკის ახალგაზრდაა. ახალი თაობის აღზევება გასული 20 წლის ერთ-ერთი უდიდესი მიღწევა იყო. არსებობდა იმედი, რომ ახალი ეპოქა დაიწყებოდა, რადგან ძალაუფლების მქონეთა ძველი გვარდია განათლებული და მოაზროვნე კაცებითა და ქალებით შეიცვალა.
თუმცა, სამწუხაროდ, უმეტესი მათგანი თალიბების დევნის შიშის გამო ქვეყნიდან გაიქცა, ხოლო მცირე ნაწილი, რომელიც დარჩა, იბრძვის არსებობისთვის.
თალიბებმა ცვლილებები შეიტანეს საგანმანათლებლო სისტემაში - ყველა საჯარო სკოლასა და უნივერსიტეტში, რითიც ხელს უწყობენ შარიათის ინტერპრეტაციას. ეს ყველაფერი კი განათლების ხარისხის შემცირებასა და შემდგომში საზოგადოების მარტივად მართვას განაპირობებს.
ზოგიერთ სფეროში უკვე დაწყებულია გარკვეული გაკვეთილებისა და ფაკულტეტების ცვლილებაც.
შედეგად, ეკონომიკური სიდუხჭირისგან თავის დაღწევის მიზნით, ოჯახები ბავშვთა ადრეულ ქორწინებასა და პატარებისთვის შეუფერებელ შრომას მიმართავენ.
ქალთა დასაქმებისა და გადაადგილების შეზღუდვის გათვალისწინებით, ოჯახის რჩენის ტვირთი მამრობით სქესზე გადადის. ეს კი, თავის მხრივ, იწვევს მათთვის განათლებისა და პოტენციალის დაკარგვის შესაძლებლობას.
უკიდურესად არასრულფასოვანი კვება, ექსპერტების ვარაუდით, სავარაუდოდ, უახლოეს მომავალში, უამრავი ადამიანის სიცოცხლისა და ფიზიკური და გონებრივი განვითარების შეფერხების ფასად დაჯდება, რაც ზიანს მთელს თაობებს მიაყენებს.
რამდენიმე კვირის წინ, თალიბანმა ავღანეთში სილამაზის სალონების დახურვის განკარგულებაც გასცა - ამის შესახებ მთავრობის პრესსპიკერმა განაცხადა.
მედიის ინფორმაციით, მანკიერების პრევენციისა და სათნოების გავრცელების სამინისტროს პრესსპიკერის, მუჰამედ სადიკ აკიფის განცხადებით, ქალთა სილამაზის სალონები ერთ თვეში დაიხურება.
აკრძალვა დაწესებულია დედაქალაქ ქაბულში, ისევე როგორც სხვა პროვინციებში. გადაწყვეტილების მიზეზებზე არ ლაპარაკობენ.
გაეროს ცნობით, ავღანეთი დღეს ქალებისთვის მსოფლიოში ყველაზე რეპრესიული ქვეყანაა.
- გთავაზობთ რამდენიმე ამონარიდს ავღანელი გოგონების პოდკასტებიდან, რომელშიც თალიბანის დაბრუნების შემდეგ გამართული მიტინგების შესახებ საუბრობენ:
როია:
"ყოველი პროტესტის შემდეგ, თითქმის ერთი თვე სახლში ვეღარ ვბრუნდებოდი, რადგან მეშინოდა, რომ მიპოვიდნენ და დამაპატიმრებდნენ. ყოველ ჯერზე მირეკავდნენ ანონიმური ნომრებიდან და მაფრთხილებენ, თუ კიდევ ერთხელ გავაპროტესტებ ან ქუჩაში გამოვალ, ისე მომკლავენ და გამაქრობენ, რომ ვერავინ გაიგებს, რა დამემართა".
ფარა:
"იმედი მაინც მაქვს. მე ვასწავლი გოგონებს, რომლებსაც აეკრძალათ განათლების მიღება ონლაინ პლატფორმების საშუალებით. ჩემს ხმას ვწერ და ვაწერ პრეზენტაციის სახელწოდებებს".
ბიბი:
"ახლა მე ვარ ძალიან ბნელ და პატარა ოთახში, მეშინია, რომ თალიბები ნებისმიერ დროს შეიძლება მოვიდნენ და მომკლან".
იხილეთ ასევე:
- "ვოცნებობდი, ვყოფილიყავი ნებისმიერი - ოღონდ არა ქალი, ოღონდ არა ავღანელი“ - რა არის ბაჩა-პოში: ვაჟად "გადაკეთებული" გოგონები და ფულის სანაცვლოდ გათხოვილი ბავშვები
- "მეჩეთში გამოვაცხადე, რომ ჩემი 4 წლის ქალიშვილის გაყიდვა მინდოდა" - საძილე აბები პურის ნაცვლად: ავღანეთში, შიმშილის გამო, ადგილობრივები ბავშვებსა და საკუთარ ორგანოებს ყიდიან
ავტორი: ეკა დარჩიაშვილი