"ქართველები მეორე ხარისხის ერი ხართ, - მითხრა ხუმრობით სტალინმა, - ერთი მარშალიც არ გყავთ ამ გახურებულ ომში" - რა ხდებოდა ბრეჟნევის მმართველობის დასაწყისში

ქართველი ხალხის ეროვნული ერთობისა და თვითშეგნების დაცვისთვის ბრძოლის ისტორიიდან (1925-1975 წწ.)

ნაწილი X

1964 წლის 14 ოქტომბერს სსრ კავშირის მართვის სადავეები ლეონიდ ბრეჟნევმა (1906-1982) ჩაიბარა. მისი მმართველობის 18-წლიან პერიოდს “უძრაობის ხანად” მოიხსენიებენ. იმ პერიოდში კვლავინდებურად გრძელდებოდა კრემლში მოკალათებული შოვინისტური ძალების მტრული გამოხდომები ქართველი ერის, მისი წარსულისა და ეროვნული ცნობიერების წინააღმდეგ, რასაც საფუძველი ადრიდანვე ჩაეყარა. თუმცა, უნდა ითქვას, რომ საქართველოშიც ყოველთვის მოიძებნებოდნენ ღირსეული მამულიშვილები, რომლებიც ეროვნული ინტერესების დაცვას ურთულეს ვითარებაშიც ახერხებდნენ. მათ თავდადებას ხშირად სასურველი შედეგები მოსდევდა.

ნიკიტა ხრუშჩოვი (1894-1971), რომელიც სსრ კავშირს 1953-1964 წლებში ხელმძღვანელობდა, საქართველოსა და ქართველ ერს არ სწყალობდა. იგი თავის უარყოფით დამოკიდებულებას სტალინისა და ბერიას მიმართ ქართველ ხალხზე ავრცელებდა, რასაც ამ წერილის წინა მონაკვეთებში უკვე აღვნიშნავდით. აქვე უნდა გავიხსენოთ, რომ სტალინის უახლოესი გარემოცვის წევრთაგან, ცოცხალი ბელადის მიმართ განსაკუთრებული მლიქვნელობით სწორედ ხრუშჩოვი გამოირჩეოდა. მან სტალინისადმი უარყოფითი დამოკიდებულების საჯაროდ გამომჟღავნება მხოლოდ მისი გარდაცვალებიდან სამი წლის შემდეგ გაბედა. განსხვავებით ხრუშჩოვისგან, სსრ კავშირის ახალი ლიდერი ბრეჟნევი ქართველი ხალხისადმი კეთილგანწყობას ავლენდა. ეს მნიშვნელოვანწილად განაპირობა იმ ფაქტმა, რომ მეორე მსოფლიო ომის დროს პოლკოვნიკი ბრეჟნევი პოლიტგანყოფილების უფროსად მსახურობდა ჩრდილოეთ კავკასიის ფრონტის მე-18 არმიაში, რომელიც 1943 წლის მიწურულიდან უკრაინის ტერიტორიაზე იბრძოდა. ამ არმიას მეთაურობდა სახელგანთქმული ქართველი სარდალი, გენერალ-პოლკოვნიკი კონსტანტინე ნიკოლოზის ძე ლესელიძე (1903-1944), რომელიც ომის დამამთავრებელ ეტაპზე, ჯანმრთელობის მდგომარეობის მოულოდნელი გაუარესების გამო, 41 წლის ასაკში გარდაიცვალა.

სტალინმა, რომელიც ლესელიძეს მარშლობისთვის ამზადებდა, მის შესახებ 1945 წელს განაცხადა: “ჭკვიანი იყო და ძლიერი ნებისყოფითაც გამოირჩეოდა”. იმავდროულად, ლესელიძეს ვერ იტანდა ხრუშჩოვი, რომელიც მეორე მსოფლიო ომის პერიოდში უკრაინის სსრ კომპარტიის პირველი მდივანი იყო. ამ სიძულვილის მიზეზი კი ის გახლდათ, rომ ვინაიდან ლესელიძე უმაღლესი მთავარსარდლის ნდობით სარგებლობდა, ის თავს ვალდებულად არ მიიჩნევდა, თავისi საბრძოლო გეგმები ხრუშჩოვთანაც შეეთანხმებინა.კანდიდ ჩარკვიანი (1906-1994), რომელიც 1938-1952 წლებში საქართველოს სსრ კომპარტიას ხელმძღვანელობდა, იგონებდა: “1944 წლის იანვარში, მოსკოვში მივლინებისას, სტალინთან შესახვედრად აგარაკზე მიმიწვიეს. მისაღები დარბაზის კარი შევაღე თუ არა, დავინახე, რომ სტალინს მაგიდასთან ხრუშჩოვი ეჯდა. სწორედ ჩემი შესვლისას ხრუშჩოვმა ლესელიძის გვარი ახსენა და დასძინა:

- ამ კაცთან მუშაობა ყოვლად შეუძლებელიაო. მე რომ შემნიშნა, ხრუშჩოვმა ლესელიძეს თავი მიანება და საუბარი სხვა საგანზე გადაიტანა. აშკარა იყო, მან უკვე მოასწრო სტალინის წინაშე ლესელიძეზე აუგის თქმა.

ხრუშჩოვის ქცევა არ მომეწონა, მაგრამ რა უნდა მეთქვა. ჩანდა, რომ ის ლესელიძისადმი კარგად არ იყო განწყობილი და ამიტომაც უმაღლესი მთავარსარდლის თვალში მისთვის სახელის გატეხას ცდილობდა. სტალინს თავისი აზრი ხრუშჩოვის ნაამბობის გამო არ გამოუთქვამს. ამასობაში პოლიტბიუროს სხვა წევრებიც მოვიდნენ და ჩემი საკითხების განხილვას შევუდექით. როცა საქმეს მოვრჩით, უკვე ღამის 12 საათი იქნებოდა. სტალინმა, ჩვეულებისამებრ, ყველა ვახშამზე მიგვიპატიჟა. ჩემდა მოულოდნელად, ვახშმისას შესაძლებლობა მომეცა, ხრუშჩოვისთვის მისი “ინფორმაციით” უკმაყოფილება მეგრძნობინებინა.

- ქართველები მეორე ხარისხის ერი ხართ, - მითხრა ხუმრობით სტალინმა, - ერთი მარშალიც არ გყავთ ამ გახურებულ ომში (ხაზგასმა აქაც და შემდეგშიც ჩვენია. - ნ. ჯ.).

- ჩვენისთანა მარშალი ნეტავ ყველას ჰყავდეს, - მივუგე ხუმრობით, - მაგრამ, აი, ამხანაგი ხრუშჩოვი წარმოადგენს ლესელიძეს უმაღლეს წოდებაზე და მეორე მარშალიც გვეყოლება.სტალინს ამ პასუხზე გაეღიმა, ხრუშჩოვმა კი ერთი დაბნეულად შემომხედა და ხმაც არ ამოიღო. სამწუხაროდ, ამ შემთხვევიდან ერთი თვეც არ იყო გასული, რომ ლესელიძე გარდაიცვალა” (კ. ჩარკვიანი, განცდილი და ნააზრევი, თბილისი, 2004). აღსანიშნავია, რომ ლესელიძის გარდაცვალებიდან 27 წლის შემდეგ, 1971 წლის 13 მაისს, მას მიენიჭა სსრ კავშირის გმირის წოდება, რაც ბრეჟნევის ინიციატივით მოხდა. ამით სახელმწიფოს მესვეურად აღზევებულმა ბრეჟნევმა თავისი ფრონტელი მეთაურის ხსოვნას მიაგო პატივი.1971 წლის 14 მაისს, საბჭოთა საქართველოს 50 წლისთავზე, თბილისში გამართულ რესპუბლიკის კომპარტიის ცენტრალური კომიტეტისა და უმაღლესი საბჭოს საზეიმო სხდომაზე სიტყვით გამოსვლისას, ბრეჟნევმა განაცხადა:

«Мне довелось воевать вместе с одним из талантливых советских полководцев – командующим 18-й армией генерал-полковником К. Н. Леселидзе...» ციტატა თარგმანში სრული სახით ამგვარად ჟღერს: “მე წილად მხვდა პატივი, მებრძოლა ერთ-ერთი ყველაზე ნიჭიერი საბჭოთა სარდლის, მე-18 არმიის მეთაურის, გენერალ-პოლკოვნიკ კ. ნ. ლესელიძის მხარდამხარ. ფრონტზე ადამიანები სწრაფად ამჟღავნებენ საკუთარ თავს. იქ უცებ მიხვდები, ვინ რას წარმოადგენს. კონსტანტინე ლესელიძე დამამახსოვრდა როგორც ქართველი ერის საუკეთესო ეროვნული თვისებების განმასახიერებელი. ის გახლდათ სიცოცხლის მოყვარული და მამაცი, მტრების მიმართ მრისხანე, ხოლო მეგობრების მიმართ - გულუხვი, ღირსეული, სიტყვის კაცი, გონებამახვილი და გულითადი”. განაგრძეთ კითხვა