სა­ქარ­თვე­ლოს სა­პატ­რი­არ­ქო გე­ლათ­თან და­კავ­ში­რე­ბით გან­ცხა­დე­ბას ავ­რცე­ლებს.

• რო­გორც გან­ცხა­დე­ბა­შია ნათ­ქვა­მი, გა­უ­გე­ბა­რია კულ­ტუ­რის სა­მი­ნის­ტროს მხრი­დან დღეს გე­ლათ­ში მო­მუ­შა­ვე სა­კონ­სერ­ვა­ციო ჯგუ­ფის ად­ვო­კა­ტი­რე­ბა.

სა­პატ­რი­არ­ქო მი­იჩ­ნევს, რომ მდგო­მა­რე­ო­ბა არა­თუ მძი­მეა, არა­მედ კრი­ტი­კუ­ლი, შე­სა­ბა­მი­სად, სა­ჭი­როა შექ­მნი­ლი ვი­თა­რე­ბის სას­წრა­ფოდ გა­მოს­წო­რე­ბა და მხატ­ვრო­ბის გა­დარ­ჩე­ნა.

სა­პატ­რი­არ­ქო მი­იჩ­ნევს, რომ აღ­ნიშ­ნუ­ლი ჯგუ­ფი უნდა ჩა­ნაც­ვლდეს უფრო მა­ღა­ლი კომ­პე­ტენ­ცი­ის მქო­ნე სპე­ცი­ა­ლის­ტე­ბით.

სა­პატ­რი­არ­ქო აცხა­დებს, რომ სა­ერ­თა­შო­რი­სო დო­ნის ექ­სპერტთა და ქარ­თველ მეც­ნი­ერ­თა ან­გა­რი­შე­ბის თან­ხვედ­რა, ეჭვქვეშ აყე­ნებს ამ­ჟა­მად მოქ­მედ სპე­ცი­ა­ლის­ტთა ჯგუ­ფის მიერ სა­კონ­სერ­ვა­ციო სა­მუ­შა­ო­ე­ბის გაგ­რძე­ლე­ბის მი­ზან­შე­წო­ნი­ლო­ბას.

გან­ცხა­დე­ბის თა­ნახ­მად, სა­ჭი­როა თა­ნა­მედ­რო­ვე სტან­დარ­ტე­ბის შე­სა­ბა­მი­სად მოხ­დეს, გე­ლა­თის რე­ა­ბი­ლი­ტა­ცი­ის ერ­თი­ა­ნი მარ­თვის გეგ­მით წარ­მო­ე­ბა. უნდა შე­იქ­მნას სა­ერ­თა­შო­რი­სო მრჩე­ველ­თა საბ­ჭო, რო­მე­ლიც ქვეყ­ნის დარ­გის მეც­ნი­ე­რებ­თან ერ­თად მჭიდ­რო კავ­ში­რით ითა­ნამ­შრომ­ლე­ბენ მოწ­ვე­ულ მა­ღალკ­ვა­ლი­ფი­ცი­ურ და ად­გი­ლობ­რივ რეს­ტავ­რა­ტო­რე­ბის ინ­ტეგ­რი­რე­ბულ ჯგუფ­თან.

• სა­პატ­რი­არ­ქო ყვე­ლა და­ინ­ტე­რე­სე­ბულ მხა­რეს თა­ვი­სუ­ფალ და მი­უ­კერ­ძო­ე­ბელ დი­ა­ლოგს სთა­ვა­ზობს.

სა­პატ­რი­არ­ქოს გან­ცხა­დე­ბას, რო­მელ­საც სა­პატ­რი­არ­ქოს სა­ზო­გა­დო­ე­ბას­თან ურ­თი­ერ­თო­ბის სამ­სა­ხუ­რი ავ­რცე­ლებს, უც­ვლე­ლად გთა­ვა­ზობთ:

"გე­ლა­თის სა­კა­თედ­რო ტაძ­რის 21-ე სა­უ­კუ­ნის კრი­ზი­სი 2015-19 წწ. შეს­რუ­ლე­ბუ­ლი სა­რე­ა­ბი­ლი­ტა­ციო სა­მუ­შა­ო­ე­ბის შე­დე­გად და­ი­წყო. ტაძ­რის მკლა­ვე­ბი­სა და მი­ნა­შე­ნე­ბის გა­და­ხურ­ვა არას­წო­რი მე­თო­დო­ლო­გი­ით, უხა­რის­ხო მა­სა­ლე­ბით და უდი­ე­რი მიდ­გო­მით გან­ხორ­ცი­ელ­და. ტაძ­რის სტრუქ­ტუ­რა­ში, სა­ხუ­რავ­ზე წარ­მო­ე­ბუ­ლი სა­მუ­შა­ო­ე­ბი­დან და ბუ­ნებ­რი­ვი ნა­ლე­ქე­ბის ზე­მოქ­მე­დე­ბი­დან, წყლის ჩა­დი­ნე­ბა - ინ­ფილტრა­ცია და­ი­წყო. 2021 წლის­თვის გე­ლა­თის კედ­ლის მხატ­ვრო­ბა მძი­მე მდგო­მა­რე­ო­ბა­ში აღ­მოჩ­ნდა. ტაძ­რის ინ­ტე­რი­ერ­ში თავი იჩი­ნა გა­მო­მა­რი­ლე­ბი­სა და მხატ­ვრო­ბის და­ზი­ა­ნე­ბის პრო­ცეს­მა.

ამ პე­რი­ო­დის შე­ფა­სე­ბა­ში გა­ურ­კვე­ვე­ლი და ბუნ­დო­ვა­ნი არა­ფე­რია.

შექ­მნი­ლი ვი­თა­რე­ბი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე ცხა­დი გახ­და, რომ მხატ­ვრო­ბის და­ზი­ა­ნე­ბის სირ­თუ­ლი­სა და მას­შტა­ბუ­რო­ბის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით, სა­ჭი­რო იყო მა­ღალკ­ვა­ლი­ფი­ცი­უ­რი უცხო­ე­ლი სპე­ცი­ა­ლის­ტე­ბის მოწ­ვე­ვა, რო­მელ­თაც შე­სა­ბა­მი­სი კომ­პე­ტენ­ცია და ტექ­ნი­კუ­რი რე­სურ­სი ექ­ნე­ბო­დათ და რო­მელ­ნიც, ად­გი­ლობ­რივ სპე­ცი­ა­ლის­ტებ­თან ერ­თად უმ­კურ­ნა­ლებ­დნენ და გა­და­არ­ჩენ­დნენ გე­ლა­თის მხატ­ვრო­ბას.

სწო­რედ ამ ეტა­პი­დან იწყე­ბა დღე­ვან­დელ პო­ზი­ცი­ა­თა სხვა­ო­ბა, რო­მე­ლიც უკავ­შირ­დე­ბა, 2021 წლის ზა­ფხულ­ში, გე­ლა­თის კედ­ლის მხატ­ვრო­ბის კონ­სერ­ვა­ცი­ის­თვის მოწ­ვე­უ­ლი ჯგუ­ფის მუ­შა­ო­ბას.

მი­უ­ხე­და­ვად მათ მიერ შეს­რუ­ლე­ბუ­ლი სა­მუ­შა­ო­ე­ბი­სა, გე­ლა­თის კედ­ლის მხატ­ვრო­ბა კრი­ტი­კულ მდგო­მა­რე­ო­ბამ­დე მი­ვი­და.

სა­ხე­ზე გვაქვს არას­რუ­ლი, მწი­რი დო­კუ­მენ­ტა­ცი­ის წარ­მო­ე­ბა. ამას ცხად­ჰყოფს ოთხი­ვე მა­ღალკ­ვა­ლი­ფი­ცი­უ­რი დას­კვნა, კერ­ძოდ: სტი­ვენ რი­კერ­ბი­სა და ლიზა შე­კე­დე­სი (რო­მე­ლიც თა­ვად კულ­ტუ­რის სა­მი­ნის­ტრომ და­უკ­ვე­თა); სა­პატ­რი­არ­ქოს მიერ მოწ­ვე­უ­ლი, სა­ერ­თა­შო­რი­სოდ აღი­ა­რე­ბუ­ლი მეც­ნი­ე­რე­ბის: ოს­ტინ ნე­ვი­ნის, ლო­რინ­და ვონ­გის, სარა სტე­ნი­ფორ­თის და ფრან­ჩეს­კა პი­კეს ან­გა­რი­ში; ასე­ვე ჩვე­ნი თხოვ­ნით შეს­რუ­ლე­ბუ­ლი „იკო­მოს სა­ქარ­თვე­ლო“-ს კონ­სერ­ვა­ცი­ის კუ­თხით მომ­ზა­დე­ბუ­ლი დას­კვნა; და ასე­ვე ჩვე­ნი მი­მარ­თვის სა­ფუძ­ველ­ზე, - ჩუ­ბი­ნაშ­ვი­ლის ცენ­ტრის მიერ შექ­მნი­ლი მო­ცუ­ლო­ბი­თი ნაშ­რო­მი.

ეს ოთხი­ვე ან­გა­რი­ში ერ­თი­ან და იდენ­ტურ პო­ზი­ცი­ა­ში მო­დი­ან იუ­ნეს­კოს მიერ მოვ­ლე­ნილ ექ­სპერტთა დას­კვნას­თან, რო­მელ­თაც მათი მი­სია გე­ლათ­ში, 2022 წლის 28 ნო­ემ­ბრი­სა და 2 დე­კემ­ბრის პე­რი­ოდ­ში გა­ნა­ხორ­ცი­ე­ლეს. მკა­ფიო სა­ი­ლუსტრა­ცი­ოდ მო­ვიყ­ვანთ რამ­დე­ნი­მე ცი­ტა­ტას იუ­ნეს­კოს ექ­სპერტთა ან­გა­რი­ში­დან: „მთა­ვა­რი ტაძ­რის კედ­ლის მხატ­ვრო­ბა­ზე ჩა­ტა­რე­ბუ­ლი სა­კონ­სერ­ვა­ციო სა­მუ­შა­ო­ე­ბის სა­ფუძ­ვლი­ან შე­ფა­სე­ბას აფერ­ხებს მათი მდგო­მა­რე­ო­ბის შეს­წავ­ლი­სა და შეს­რუ­ლე­ბუ­ლი ჩა­რე­ვე­ბის დო­კუ­მენ­ტა­ცი­ის აშ­კა­რა ნაკ­ლე­ბო­ბა, ასე­ვე ბათ­ქა­ში­სა და მხატ­ვრო­ბის ტექ­ნი­კის ანა­ლი­ზის სიმ­წი­რე. შე­მაშ­ფო­თე­ბე­ლია და­სავ­ლეთ მკლა­ვის ზედა ნა­წილ­ში კედ­ლის მხატ­ვრო­ბა­ზე ჩა­ტა­რე­ბუ­ლი გა­და­უ­დე­ბე­ლი ჩა­რე­ვე­ბის დროს გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი ზო­გი­ერ­თი მა­სა­ლა და ტექ­ნი­კა. ქვე­მოთ მო­ცე­მუ­ლი რე­კო­მენ­და­ცი­ე­ბი მიზ­ნად ისა­ხავს ამ პრობ­ლე­მე­ბის გა­დაჭ­რას.“

„A thorough assessment of the conservation treatments undertaken on the mural paintings in the Main Church are hampered by the apparent lack of documentation related to their condition assessment and the past interventions, as well as by the lack of analysis of the plaster and painting techniques. Nevertheless, concerns can be confidently expressed regarding the approach and selection of some of the materials and techniques for emergency interventions on the wall paintings in the upper part of the west wing.

“შემ­დე­გი: „კი­დევ ერთი და­მა­ფიქ­რე­ბე­ლი სა­კი­თხია მხატ­ვრო­ბის მდგო­მა­რე­ო­ბის შე­ფა­სე­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი დო­კუ­მენ­ტა­ცი­ის აშ­კა­რა ნაკ­ლე­ბო­ბა.“

„Another matter of concern is the apparent lack of documentation regarding the condition assessment of the mural paintings“.

შემ­დე­გი: „კი­დევ ერთი სა­კი­თხი უკავ­შირ­დე­ბა ბათ­ქა­ში­სა და მხატ­ვრო­ბის ტექ­ნი­კის ანა­ლი­ზის არარ­სე­ბო­ბას, გან­სა­კუთ­რე­ბით თა­ღე­ბის ზედა ნა­წი­ლებ­ში, თუმ­ცა იგი აუ­ცი­ლე­ბე­ლია ყვე­ლა მხატ­ვრო­ბის­თვის, რად­გან ფერ­წე­რის ტექ­ნი­კის, ცვლი­ლე­ბი­სა და და­ზი­ა­ნე­ბე­ბის ფე­ნო­მე­ნე­ბის და შე­საძ­ლო სა­კონ­სერ­ვა­ციო ზო­მე­ბის უკეთ შე­ფა­სე­ბი­სა და კო­რე­ლა­ცი­ის უზ­რუნ­ველ­ყო­ფის შე­საძ­ლებ­ლო­ბას იძ­ლე­ვა.“

„Another issue of concern is the lack of analysis of the plaster and painting techniques, particularly of those in the upper parts of the vaults, but necessary for all mural paintings, in order to better assess and correlate painting techniques, phenomena of alteration and decay, and possible conservation treatment ჩვენ არ შევ­დი­ვართ კონ­სერ­ვა­ცია - რეს­ტავ­რა­ცი­ი­სა და ხე­ლოვ­ნე­ბათმცოდ­ნე­ო­ბის პრო­ფე­სი­უ­ლი და მეც­ნი­ე­რუ­ლი ტი­პის მსჯე­ლო­ბა­სა და შე­ფა­სე­ბებ­ში, ეს ჩვენს კომ­პე­ტენ­ცი­ას სცილ­დე­ბა, თუმ­ცა, ჩვენს ხელთ არ­სე­ბუ­ლი, სა­ერ­თა­შო­რი­სო დო­ნის ექ­სპერტთა და ქარ­თველ მეც­ნი­ერ­თა ან­გა­რი­შე­ბის თან­ხვედ­რა, ეჭვქვეშ აყე­ნებს ამ­ჟა­მად მოქ­მედ სპე­ცი­ა­ლის­ტთა ჯგუ­ფის მიერ სა­კონ­სერ­ვა­ციო სა­მუ­შა­ო­ე­ბის გაგ­რძე­ლე­ბის მი­ზან­შე­წო­ნი­ლო­ბას.

სა­ჭი­როა თა­ნა­მედ­რო­ვე სტან­დარ­ტე­ბის შე­სა­ბა­მი­სად მოხ­დეს, გე­ლა­თის რე­ა­ბი­ლი­ტა­ცი­ის ერ­თი­ა­ნი მარ­თვის გეგ­მით წარ­მო­ე­ბა. უნდა შე­იქ­მნას სა­ერ­თა­შო­რი­სო მრჩე­ველ­თა საბ­ჭო, რო­მე­ლიც ჩვე­ნი ქვეყ­ნის დარ­გის მეც­ნი­ე­რებ­თან ერ­თად მჭიდ­რო კავ­ში­რით ითა­ნამ­შრომ­ლე­ბენ მოწ­ვე­ულ მა­ღალკ­ვა­ლი­ფი­ცი­ურ და ად­გი­ლობ­რივ რეს­ტავ­რა­ტო­რე­ბის ინ­ტეგ­რი­რე­ბულ ჯგუფ­თან.

ასე­ვე გვსურს გე­ლა­თის ირ­გვლივ შექ­მნილ ზო­გად პრობ­ლე­მა­ტი­კა­საც შე­ვე­ხოთ.

იუ­ნეს­კოს ექ­სპერტთა ჯგუ­ფის მოწ­ვე­ვა სა­ქარ­თვე­ლო­ში მოხ­და კულ­ტუ­რის სა­მი­ნის­ტროს მიერ, მაგ­რამ გე­ლა­თის პრობ­ლე­მა­ტი­კის სიღ­რმი­სე­უ­ლი შეს­წავ­ლი­სათ­ვის უმ­ნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნე­სი იყო სრუ­ლი­ად სა­ქარ­თვე­ლოს კა­თო­ლი­კოს-პატ­რი­არ­ქის უწ­მინ­დე­სი­სა და უნე­ტა­რე­სის ილია II-ის 30.09.2022 წ.-ს გაგ­ზავ­ნი­ლი წე­რი­ლი იუ­ნეს­კოს მსოფ­ლიო კულ­ტუ­რუ­ლი მემ­კვიდ­რე­ო­ბის ცენ­ტრის დი­რექ­ტო­რის ბ-ნ ლა­ზა­რე ელუნ­დუ ას­სო­მო­სა და იკო­მო­სის პრე­ზი­დენ­ტის ქ-ნ ტე­რე­ზა პატ­რი­ცი­ას მი­მართ. მის­მა უწ­მინ­დე­სო­ბამ ითხო­ვა, რომ სა­კი­თხი სა­ფუძ­ვლი­ა­ნად შეს­წავ­ლი­ლი­ყო.

იუ­ნეს­კოს მიერ მო­წო­დე­ბუ­ლი ან­გა­რი­შის მძაფ­რი კრი­ტი­კუ­ლო­ბი­დან და ასე­ვე ზე­მოთ ნახ­სე­ნე­ბი სხვა სა­ექ­სპერ­ტო დას­კვნე­ბი­დან და რე­კო­მენ­და­ცი­ე­ბი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, ჩვენ­თვის გა­უ­გე­ბა­რია კულ­ტუ­რის სა­მი­ნის­ტროს მხრი­დან დღეს მო­მუ­შა­ვე სა­კონ­სერ­ვა­ციო ჯგუ­ფის ად­ვო­კა­ტი­რე­ბა.

მდგო­მა­რე­ო­ბა არა­თუ მძი­მეა, არა­მედ კრი­ტი­კუ­ლია! სა­ჭი­როა შექ­მნი­ლი ვი­თა­რე­ბის სას­წრა­ფოდ გა­მოს­წო­რე­ბა და მხატ­ვრო­ბის გა­დარ­ჩე­ნა! მიგ­ვაჩ­ნია, რომ აღ­ნიშ­ნუ­ლი ჯგუ­ფი უნდა ჩა­ნაც­ვლდეს უფრო მა­ღა­ლი კომ­პე­ტენ­ცი­ის მქო­ნე სპე­ცი­ა­ლის­ტე­ბით.

თხოვ­ნით მივ­მარ­თავთ პო­ლი­ტი­კურ პარ­ტი­ებს და ტე­ლე­ვი­ზი­ებს, თა­ნაბ­რად ყვე­ლას, ნუ ვიქ­ნე­ბით მი­კერ­ძო­ე­ბუ­ლე­ბი და ნუ მი­ვუდ­გე­ბით ამ ზო­გად ქარ­თულ სა­კითხს ჩვე­ნი ვიწ­რო ინ­ტე­რე­სე­ბით. სა­პატ­რი­არ­ქო ყვე­ლა და­ინ­ტე­რე­სე­ბულ მხა­რეს სთა­ვა­ზობს თა­ვი­სუ­ფალ და მი­უ­კერ­ძო­ე­ბელ დი­ა­ლოგს. ვი­სა­უბ­როთ მშვი­დად და გე­ლა­თის სა­უ­კე­თე­სო ინ­ტე­რე­სე­ბი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე. სწო­რი თა­ნამ­შრომ­ლო­ბის შე­დე­გად, შექ­მნი­ლი კრი­ტი­კუ­ლი ვი­თა­რე­ბა დაძ­ლე­ვა­დი და მოგ­ვა­რე­ბა­დია. უმორ­ჩი­ლე­სად გთხოვთ, გა­გე­ბით მო­ე­კი­დოთ ჩვენს თხოვ­ნას", - ნათ­ქვა­მია გან­ცხა­დე­ბა­ში.