24 თე­ბერ­ვალს ერთი წელი შეს­რულ­დე­ბა, რაც ოკუ­პან­ტი რუ­სე­თი თავს და­ეს­ხა უკ­რა­ი­ნას. სამ­ხედ­რო ანა­ლი­ტი­კო­სე­ბი ვა­რა­უ­დო­ბენ, რომ ომი შე­საძ­ლოა, კი­დევ სულ ცოტა ერთ წელს გაგ­რძელ­დეს. მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ ამ­ჟა­მად თით­ქოს ინი­ცი­ა­ტი­ვა რუ­სე­ბის ხელ­შია და სას­ტი­კი ბრძო­ლე­ბი მიმ­დი­ნა­რე­ობს ბახ­მუ­ტის ალ­ყა­ში მო­საქ­ცე­ვად, უკ­რა­ი­ნე­ლე­ბი მის დათ­მო­ბას არ აპი­რე­ბენ. რო­გორც იკ­ვე­თე­ბა, ბახ­მუტს არა მარ­ტო სამ­ხედ­რო, არა­მედ პო­ლი­ტი­კუ­რი დატ­ვირ­თვაც აქვს. ანა­ლი­ტი­კო­სე­ბი დიდ იმედს ამ­ყა­რე­ბენ გა­ზა­ფხულ­ზე, რა დრო­საც უკ­რა­ი­ნა კონ­ტრშე­ტე­ვა­ზე გა­და­ვა. იმე­დის მომ­ცე­მია ასე­ვე ევ­რო­პა-ამე­რი­კის მიერ ბოლო დროს გა­წე­უ­ლი სამ­ხედ­რო დახ­მა­რე­ბაც, რაც მო­დერ­ნი­ზე­ბუ­ლი ჯავ­შან­ტექ­ნი­კის გა­და­ცე­მას უკავ­შირ­დე­ბა. "ჯავ­შან­ტექ­ნი­კის ეს რა­ო­დე­ნო­ბა - 31 აბ­რამ­სი და 100-მდე ლე­ო­პარ­დი, ომის ბედს ვერ შეც­ვლის დიდ უბან­ზე, მაგ­რამ აქ საქ­მე იმა­შია, რომ და­ი­წყო ტან­კე­ბის გა­და­ცე­მის პრო­ცე­სი, რა­საც და­სავ­ლე­თი აქამ­დე სხვა­დას­ხვა მი­ზე­ზის გამო აჯან­ჯლებ­და. ახლა ნავ­სი გა­ტყდა, პრო­ცე­სი გაგ­რძელ­დე­ბა და პირ­ველ პარ­ტი­ას, სა­ვა­რა­უ­დოდ, სხვა პარ­ტი­ე­ბის გა­და­ცე­მაც მოჰ­ყვე­ბა“, - გვე­უბ­ნე­ბა სამ­ხედ­რო-ანა­ლი­ტი­კუ­რი ჟურ­ნალ "არ­სე­ნა­ლის“ მთა­ვა­რი რე­დაქ­ტო­რი ირაკ­ლი ალა­დაშ­ვი­ლი, რო­მე­ლიც რუ­სეთ-უკ­რა­ი­ნის ფრონ­ტის (და არა მარ­ტო) სი­ახ­ლე­ებს გვაც­ნობს:

- რო­გორც მო­სა­ლოდ­ნე­ლი იყო, სო­ლე­და­რის და­ცე­მის შემ­დგომ, რუს­მა ოკუ­პან­ტებ­მა გა­აგ­რძე­ლეს შე­ტე­ვა ბახ­მუ­ტის ჩრდი­ლო­ე­თის მხრი­დან ალ­ყა­ში მო­საქ­ცე­ვად და გა­დაჭ­რეს ის გზა, რო­მელ­საც ბახ­მუტს ჩრდი­ლო­ეთ­თან აკავ­ში­რებ­და. ამან, რა თქმა უნდა, და­ძა­ბა სი­ტუ­ა­ცია. ასე­ვე, შე­ტე­ვე­ბი ვი­თარ­დე­ბა ბახ­მუ­ტის სამ­ხრეთ-და­სავ­ლე­თის მი­მარ­თუ­ლე­ბით (აღ­მო­სავ­ლე­თის მი­მარ­თუ­ლე­ბი­დან, დო­ნეც­კი­დან ბახ­მუ­ტის აღ­მო­სავ­ლე­თის­კენ შე­ტე­ვე­ბი ისე­დაც იყო). ერ­თა­დერ­თი თა­ვი­სუ­ფა­ლი მი­მარ­თუ­ლე­ბა, რაც ბახ­მუ­ტის დამ­ცვე­ლებს და­ნარ­ჩენ უკ­რა­ი­ნას­თან აკავ­ში­რებთ, ეს არის და­სავ­ლე­თი ნა­წი­ლი, რო­მე­ლიც მო­წი­ნა­აღ­მდე­გეს, სა­ბედ­ნი­ე­როდ, ჯერ არ აქვს აღე­ბუ­ლი. რუ­სე­ბი ცდი­ლო­ბენ ალ­ყა­ში მო­აქ­ცი­ონ სწო­რედ ბახ­მუ­ტი, ანუ მათ შეც­ვა­ლეს ბრძო­ლის ტაქ­ტი­კა - პირ­და­პირ აღარ უტე­ვენ, რად­გან ძა­ლე­ბის უზარ­მა­ზა­რი და­ნა­კარ­გი ჰქონ­დათ და ცდი­ლო­ბენ ალ­ყა­ში მო­აქ­ცი­ონ ბახ­მუ­ტი და ამით გა­და­უ­კე­ტონ მის დამ­ცვე­ლებს მო­მა­რა­გე­ბა.

- კონ­ტრშე­ტე­ვა­ზე გა­დას­ვლას რა­ტომ არ ჩქა­რობს უკ­რა­ი­ნა?

- ბახ­მუ­ტის ფაქ­ტო­რი გახ­და ერთ-ერთი მთა­ვა­რი მი­ზე­ზი იმი­სა, რომ უკ­რა­ი­ნე­ლებს საბ­რძო­ლო ინი­ცი­ა­ტი­ვა აღარ აქვთ და ის, ფაქ­ტობ­რი­ვად, რუს ოკუ­პან­ტებს გა­და­ა­ბა­რეს. ბახ­მუტ­ზე და სო­ლე­დარ­ზე შე­ტე­ვე­ბის გამო მოხ­და ისე, რომ უკ­რა­ი­ნის გენშტა­ბი იძუ­ლე­ბუ­ლი გახ­და, და­მა­ტე­ბი­თი ძა­ლე­ბი გა­და­ეს­რო­ლა სწო­რედ დონ­ბა­სის ფრონტზე იმის მა­გივ­რად, რომ სამ­ხრეთ მი­მარ­თუ­ლე­ბა­ზე კონ­ტრი­ე­რი­შებ­ზე მეტი ძა­ლე­ბი და რე­სურ­სე­ბი მო­ემ­ზა­დე­ბი­ნათ, იგი­ვე მე­ლი­ტო­პო­ლის­კენ, ყი­რი­მის­კენ. უკ­რა­ი­ნა იძუ­ლე­ბუ­ლია ეს ძა­ლე­ბი გა­და­ის­რო­ლოს ბახ­მუ­ტის და­სა­ცა­ვად. ამას­თან და­კავ­ში­რე­ბით და­სავ­ლურ პრე­სა­ში ვრცელ­დე­ბა ინ­ფორ­მა­ცია, რომ თით­ქოს კი­ევს ამე­რი­კუ­ლი მხრი­დან არა­ო­ფი­ცი­ა­ლუ­რად ურ­ჩე­ვენ, რომ დათ­მოს ბახ­მუ­ტი, სა­მა­გი­ე­როდ, ეს ძა­ლე­ბი, რაც მის დაც­ვა­ზე იხარ­ჯე­ბა, იმ კონ­ტრი­ე­რი­შე­ბის­თვის მო­ამ­ზა­დოს, რო­მე­ლიც გა­ზა­ფხულ­ზე და­ი­წყე­ბა. ეს მარ­ტი­ვი არაა, ვი­ნა­ი­დან ბახ­მუ­ტის და­კარ­გვა ნიშ­ნავს, რომ მო­წი­ნა­აღ­მდე­გე მი­ად­გე­ბა კრა­მა­ტორსკ-სლო­ვი­ანსკს, ანუ დო­ნეც­კის ოლ­ქის ად­მი­ნის­ტრა­ცი­ულ სა­ზღვარ­ზე გავა (რა ჩა­ნა­ფიქ­რიც აქვს კრემლს) და ამით ის იტყვის, ომი მო­ვი­გე, რუ­სე­თის შე­მო­ერ­თე­ბუ­ლი ტე­რი­ტო­რი­ე­ბის სა­ზღვრებ­ზე გა­ვე­დი და ეს უკვე ჩემი ტე­რი­ტო­რი­ა­აო. ასე ად­ვი­ლი არაა ბახ­მუ­ტის დათ­მო­ბა, მას აქვს არა მარ­ტო სამ­ხედ­რო, არა­მედ პო­ლი­ტი­კუ­რი დატ­ვირ­თვაც.

- რო­გორც გავ­რცელ­და, უკ­რა­ი­ნე­ლი სამ­ხედ­რო­ე­ბი გა­უშ­ვეს იმ ჯავ­შან­ტექ­ნი­კის ასათ­ვი­სებ­ლად, რომ­ლებ­საც სა­და­ცაა და­სავ­ლე­თი გა­დას­ცემს ომში მყოფ ქვე­ყა­ნას. რა უპი­რა­ტე­სო­ბა აქვთ მო­დერ­ნი­ზე­ბულ, და­სავ­ლუ­რი ტი­პის ჯავ­შანტრან­სპორ­ტი­ო­რებს საბ­ჭო­ურ ტან­კებ­თან შე­და­რე­ბით და შეც­ვლის თუ არა ის ომის ბედს?

- მო­გეხ­სე­ნე­ბათ, სა­უ­ბა­რია ამე­რი­კულ, ბრი­ტა­ნულ, გერ­მა­ნულ და სხვა ჯავ­შანტრან­სპორ­ტი­ო­რებ­ზე. უკ­რა­ი­ნე­ლი ტან­კის­ტე­ბის გაგ­ზავ­ნა ხდე­ბა ად­გი­ლებ­ზე, რათა მათ დაჩ­ქა­რე­ბულ ტემპში შე­ის­წავ­ლონ მათ­თვის ახა­ლი ტი­პის შე­ი­ა­რა­ღე­ბა და ჩა­ებ­ნენ ბრძო­ლებ­ში. მთე­ლი წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში უკ­რა­ი­ნის ფრონტზე ორი­ვე მხა­რე იბ­რძო­და საბ­ჭო­თა სტან­დარ­ტის ტან­კე­ბით, და­წყე­ბუ­ლი T-64, T-72, T-80-ით, რო­მელ­თაც შემ­დეგ რუ­სე­ბის მხრი­დან და­ე­მა­ტა T-62 ტი­პის საკ­მა­ოდ მოძ­ვე­ლე­ბუ­ლი ტან­კე­ბი.

მერე უკ­რა­ი­ნას სლო­ვე­ნი­ამ გა­დას­ცა მცი­რე რა­ო­დე­ნო­ბით მო­დერ­ნი­ზე­ბუ­ლი T-55 ტი­პის ტან­კე­ბი, რუ­სებ­მა კი ჩარ­თეს თა­ვი­სი თა­ნა­მედ­რო­ვე T-90 M. მო­გეხ­სე­ნე­ბათ, ახლა უკვე სა­უ­ბა­რია იმა­ზე, რომ და­სავ­ლეთ­მა უკ­რა­ი­ნას და­ახ­მა­როს "ლე­ო­პარდ-2“, ბრი­ტა­ნე­ლებ­მა - "ჩე­ლენ­ჯერ-2“ და ამე­რი­კე­ლებ­მა "აბ­რამს M-1" და "აბ­რამს M-2" ტი­პის ტან­კე­ბი. ყვე­ლა ამ ტან­კის (საბ­ჭო­თა, თუ ნა­ტოს ქვეყ­ნე­ბის) ფეს­ვე­ბი 70-80-იანი წლე­ბი­დან მო­დის, ისი­ნი ერთი თა­ო­ბის ტან­კე­ბია. და­სავ­ლუ­რი და­ახ­ლო­ე­ბით 15-20 ტო­ნით უფრო მძი­მე­ე­ბია რუ­სულ ტან­კებ­ზე და მისი ეკი­პა­ჟი 4 კა­ცის­გან შედ­გე­ბა, საბ­ჭო­თა დრო­ინ­დელ­ში მე­ო­თხე წევ­რი (ჭურ­ვე­ბის დამ­ტე­ნი) შეც­ვლი­ლია ქვე­მე­ხის ავ­ტო­მა­ტუ­რი და­ტენ­ვის მე­ქა­ნიზ­მით. მას აქვს თა­ვი­სი მი­ნუ­სი - ეს ავ­ტო­მა­ტუ­რი დამ­ტე­ნი თუ მო­ი­შა­ლა, ძა­ლი­ან გა­უ­ჭირ­დე­ბა.

და­სავ­ლურ ტან­კებს ბევ­რად ძლი­ე­რი ჯავ­შა­ნი აქვთ. ქვე­მეხს რაც შე­ე­ხე­ბა, ნა­ტოს ქვე­მე­ხე­ბის ჭურ­ვე­ბი ბევ­რად ძლი­ე­რია და ზუს­ტი, რაც გა­მოწ­ვე­უ­ლია იმით, რომ:

1. დენ­თი, რო­მე­ლიც გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლია სა­ტან­კო ჭურ­ვე­ბის გილ­ზებ­ში, ბევ­რად უფრო თა­ნა­მედ­რო­ვე ტექ­ნო­ლო­გი­ი­თაა დამ­ზა­დე­ბუ­ლი და მეტ იმ­პულსს იძ­ლე­ვა დე­ტო­ნა­ცი­ის დროს, ჭურ­ვი რომ გა­ის­რო­ლოს.

2. და­სავ­ლუ­რი ტი­პის ტან­კე­ბის უპი­რა­ტე­სო­ბა კი­დევ ისაა, რომ ცე­ცხლის მარ­თვის სის­ტე­მა არის ძა­ლი­ან თა­ნა­მედ­რო­ვე და ბევ­რად აღე­მა­ტე­ბა საბ­ჭო­თა ტან­კე­ბი­სას.

აქე­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, და­სავ­ლურ ტან­კებს უფრო ადრე შე­უძ­ლი­ათ აღ­მო­ა­ჩი­ნონ მო­წი­ნა­აღ­მდე­გე და უფრო შო­რი­დან ეს­რო­ლონ მათ. ამას­თან, ამე­რი­კე­ლებ­მა თუ გა­მო­ი­ყე­ნეს გა­ღა­რი­ბე­ბუ­ლი ურა­ნის შემ­ცვე­ლი ქვე­კა­ლიბ­რის ჯავ­შან­გამ­ტა­ნი ჭურ­ვე­ბი, მათ შე­ეძ­ლე­ბათ 2 კმ. სი­შო­რი­დან მო­არ­ტყან და გა­არ­ღვი­ონ 750 მმ-მდე სის­ქის მო­ნო­ლი­თუ­რი ჯავ­შა­ნი. მათი ერა­დერ­თი მი­ნუ­სი შე­იძ­ლე­ბა ის იყოს, რომ და­სავ­ლუ­რი ტან­კე­ბი მძი­მეა, ხოლო უკ­რა­ი­ნის, რო­გორც პოსტსაბ­ჭო­თა რეს­პუბ­ლი­კის ხი­დე­ბი გათ­ვლი­ლი იყო 50 ტო­ნამ­დე ტან­კებ­ზე, ბევ­რი მე­ო­რე­ხა­რის­ხო­ვა­ნი ხი­დია სოფ­ლებ­სა და და­ბებ­ში და ეს ტექ­ნი­კა შე­საძ­ლოა, მათ­თვის პრობ­ლე­მა გახ­დეს. გარ­და ამი­სა, ამ მძი­მე ტან­კე­ბის გა­და­ტა­ნის­თვის სა­ჭი­როა სპე­ცი­ა­ლუ­რი უნა­გი­რა გამ­წე­ვე­ბი. არის უკვე სა­უ­ბა­რი იმა­ზე, რომ და­სავ­ლე­თი ტან­კებ­თან ერ­თად უკ­რა­ი­ნას ამა­საც მი­აწ­ვდის, სხვა­ნა­ი­რად, მათ მი­წო­დე­ბას აზრი არ ექ­ნე­ბა. ნო­ემ­ბრის მსგავ­სად, უკ­რა­ი­ნა­ში მარტ-აპ­რილ­ში იქ­ნე­ბა წვი­მის სე­ზო­ნი და ტა­ლა­ხი, რაც ფარ­თო­მას­შტა­ბი­ან შე­ტე­ვებს გა­არ­თუ­ლებს, მით უმე­ტეს, მძი­მე ჯავ­შან­ტექ­ნი­კით. ორი ვა­რი­ან­ტია: ყინ­ვე­ბი თუ გაგ­რძელ­და, ანუ ნი­ა­და­გი გა­ყი­ნუ­ლი იქ­ნე­ბა, შე­იძ­ლე­ბა მო­ეს­წროს ეს შე­ტე­ვე­ბი, თუ არა და, მა­შინ დიდი ბრძო­ლე­ბი უფრო ზა­ფხულ­ში იქ­ნე­ბა (მა­შინ, როცა ნი­ა­და­გი გა­მოშ­რე­ბა). და­სავ­ლუ­რი ტან­კე­ბი მა­ნამ­დე მა­ინც ვერ ჩა­აღ­წევს უკ­რა­ი­ნამ­დე. მათ პირ­ვე­ლი შე­იძ­ლე­ბა ლე­ო­პარ­დე­ბი მი­ი­ღონ, რაც შე­ე­ხე­ბა აბ­რამ­სებს, შე­საძ­ლოა, ისი­ნი წლის ბო­ლომ­დეც ვერ ჩა­ი­ტა­ნონ უკ­რა­ი­ნა­ში.

- რა­ტომ ასე გვი­ან?

- აშშ-ს რამ­დე­ნი­მე ათა­სი აბ­რამ­სი ჰყავს და 31 ტან­კის გა­და­ცე­მა პრობ­ლე­მა არაა. პრობ­ლე­მა ისაა, რომ ისი­ნი "აბ­რამ­სებს" გა­დას­ცე­მენ არა პენ­ტა­გო­ნის, ანუ არ­მი­ის შე­ი­ა­რა­ღე­ბი­დან, არა­მედ ახალ ტან­კებს უკ­ვე­თა­ვენ. "აბ­რამ­სე­ბის" მწარ­მო­ე­ბე­ლი ქარ­ხა­ნა 20 წელ­ზე მე­ტია, რაც და­ხუ­რუ­ლია, ახ­ლებს არ აკე­თე­ბენ და ამ შემ­თხვე­ვა­ში, პირ­ვე­ლად გა­მოშ­ვე­ბუ­ლი ტან­კე­ბის კორ­პუ­სი იგი­ვე რჩე­ბა და და­ნარ­ჩე­ნი, ყვე­ლაფ­რის მო­დი­ფი­ცი­რე­ბა ხდე­ბა ახა­ლი აპა­რა­ტუ­რის ჩა­ყე­ნე­ბით. ეს ტან­კე­ბი ერთ-ერთი თა­ნა­მედ­რო­ვე ძლი­ე­რი ტან­კე­ბია, რო­მელ­საც აქვს სპე­ცი­ა­ლუ­რი და­მა­ტე­ბი­თი ჯავ­შა­ნი გა­ღა­რი­ბე­ბუ­ლი ურა­ნის­გან. ეს არის სა­ი­დუმ­ლო ტექ­ნო­ლო­გია, რო­მელ­საც ამე­რი­კე­ლე­ბი არა­ვის უმ­ხე­ლენ. არის იმა­ვე აბ­რამ­სე­ბის სა­ექ­სპორ­ტო ვა­რი­ან­ტე­ბი, რომ­ლებ­საც ამე­რი­კე­ლე­ბი ყი­დი­ან სა­უ­დის არა­ბეთ­ში, კუ­ვე­ი­ტში, პო­ლო­ნეთ­ში, რა დრო­საც ისი­ნი ხსნი­ან ამ ჯავ­შანს და და­მა­ტე­ბით ჩვე­უ­ლებ­რივს, მე­ტა­ლის ჯავ­შანს უყე­ნე­ბენ (სხვამ რომ არ ჩა­იგ­დოს ხელ­ში და სა­ი­დუმ­ლო არ ამოხ­სნან, ამ შემ­თხვე­ვა­ში - რუ­სებ­მა). ჯავ­შნის შეც­ვლას, რა თქმა უნდა, დრო უნდა, ამი­ტო­მაც მათი გა­და­ცე­მა დრო­ში გა­ჭი­ა­ნურ­დე­ბა. სა­ერ­თო ჯამ­ში, ჯავ­შან­ტექ­ნი­კის ეს რა­ო­დე­ნო­ბა - 31 აბ­რამ­სი და 100-მდე ლე­ო­პარ­დი, ომის ბედს ვერ შეც­ვლის დიდ უბან­ზე, პა­ტა­რა­ზე კი ექ­ნე­ბა გავ­ლე­ნა, მაგ­რამ აქ საქ­მე იმა­შია, რომ და­ი­წყო ტან­კე­ბის გა­და­ცე­მის პრო­ცე­სი, რა­საც აქამ­დე სხვა­დას­ხვა მი­ზე­ზის გამო და­სავ­ლე­თი აჯან­ჯლებ­და. ახლა ნავ­სი გა­ტყდა, პრო­ცე­სი გაგ­რძელ­დე­ბა და პირ­ველ პარ­ტი­ას, სა­ვა­რა­უ­დოდ, სხვა პარ­ტი­ე­ბის გა­და­ცე­მაც მოჰ­ყვე­ბა.