რა სანქციები მოქმედებს ფალსიფიცირებული სათამაშოების რეალიზატორების მიმართ და რატომ არიან ბავშვები საფრთხის ქვეშ?

ევროპის ბევრი ქვეყნისგან განსხვავებით, საქართველოში ფალსიფიცირებული, რიგ შემთხვევებში ბავშვის ჯანმრთელობისთვის საზიანო სათამაშოები ორგანიზებულად იყიდება. მათ შეხვდებით ბაზრობებზე, სავაჭრო მოლებში, ცენტრალურ ქუჩებზე მდებარე მაღაზიებში და ელექტრონული კომერციის „ფეისბუქ“ და ვებგვერდებზეც.

მიუხედავად იმისა, რომ 2020 წლის 20 იანვარს დამტკიცდა მთავრობის N47 დადგენილება სათამაშოების უსაფრთხოების შესახებ ტექნიკური რეგლამენტის დამტკიცების თაობაზე, რომლის თანახმად, სათამაშოები უნდა შემოწმდეს როგორც დოკუმენტურად, ისე ვიზუალურად და ლაბორატორიულად და სახელმწიფომ კონტროლი გაამკაცრა. საკითხი მაინც პრობლემურად რჩება. 2020 წელს დამტკიცებულ რეგლამენტში ცვლილებები განხორციელდა და საბოლოო სახით 2021 წლის ივლისში ამოქმედდა.

დღეს საბაჟო დეპარტამენტი იმპორტირებულ სათამაშოებს აკონტროლებს და საჭიროების შემთხვევაში, ლაბორატორიულ ექსპერტიზასაც უტარებს, თუმცა ბავშვებამდე მაინც აღწევს ფალსიფიცირებული სათამაშოები.

პროდუქტის გაყალბების საკითხი იყოფა სამ ნაწილად: პირველი - შეიძლება სათამაშო გაყალბებული სასაქონლო ნიშნით იყიდებოდეს, მეორე - პროდუქტი ტყვიას და ბავშვის ჯანმრთელობისთვის საშიშ სხვა ნივთიერებებს შეიცავდეს და მესამე - შეიძლება, ორივე პრობლემა ერთ პროდუქტში გვხვდებოდეს. რა ბერკეტები არსებობს ამ პრობლემასთან საბრძოლველად და რა სანქციები ეკისრებათ ფალსიფიცირებული სათამაშოების რეალიზატორებს, ამის შესახებ დეტალურად ადვოკატი გიორგი თაქთაქიშვილი გვესაუბრა:

რამდენად პრობლემურია საქართველოში სათამაშოებზე ყალბი სასაქონლო ნიშნის დატანა და ძირითადად რა სახის პროდუქციაზე ხდება ეს?

ეს ქვეყნისთვის ნამდვილად მნიშვნელოვანი პრობლემაა, რადგან ყალბი საქონელბრუნვის მასშტაბები საკმაოდ დიდია, რასაკვირველია, აღნიშნული მასშტაბები სფეროების მიხედვით განსხვავდება. ისეთ სფეროებში, როგორიც არის ტანისამოსით, საათებით, სუნამოებით, სათამაშოებით ვაჭრობა, ბაზრის ძალიან დიდი წილი ყალბ პროდუქციას უჭირავს.

საბაჟო სამსახური აქტიურად ებრძვის ამ პრობლემას როგორც სათამაშოების, ისე სხვა პროდუქციის მიმართულებით. შემიძლია გავიხსენო შემთხვევა, რომ 4 000 ერთეული ყალბი საქონელი შეუჩერებიათ საბაჟოზე, სათამაშოების შემთხვევაშიც აღმოუჩენიათ ასეულობით ასეთი პროდუქტი და ა. შ.

კარგია, რომ სახელმწიფო აქტიურად არის ჩართული ამ ბრძოლაში სასაქონლო ნიშნების მფლობელებთან ერთად. უნდა აღინიშნოს, რომ პრობლემის დასაძლევად მნიშვნელოვანია თვითონ ავთენტური პროდუქციის მწარმოებლები იჩენდნენ ინიციატივას და სახელმწიფოს მიმართავდნენ შესაბამისი მოთხოვნით, რადგან ხშირია შემთხვევები, როცა აქტიური და აგრესიული ბრძოლის შედეგად ფალსიფიცირებული პროდუქციის ნაკადი იკლებს ან უბრალოდ აღარ შემოდის ქვეყანაში, რადგან მისი იმპორტიორები ხედავენ, რომ პრობლემები ექმნებათ.

ანუ ყველაზე მნიშვნელოვანია, ავთენტური პროდუქციის მწარმოებლების დაინტერესება, ბაზრიდან გაქრეს ფალსიფიცირებული პროდუქტი, რომელიც გარდა იმისა, რომ მათ ფინანსურად აზარალებს და იმიჯის ულახავს, შეიძლება ჯანმრთელობისთვისაც კი იყოს საზიანო?

დიახ, ეს არის ერთ-ერთი მთავარი წინაპირობა. ამ ეტაპს წინ უძღვის ორი მთავარი კომპონენტი: პირველი - უნდა არსებობდეს კანონმდებლობა, რადგან მის გარეშე ბრენდის მფლობელი ვერაფერს მიაღწევს და მეორე - უნდა არსებობდეს მისი აღსრულებისთვის საჭირო მექანიზმები ანუ საბაჟო სამსახური, რომელსაც საზღვარზე გაყალბებულ საქონელთან ბრძოლის უფლებამოსილება გააჩნია. კანონმდებლობა არსებობს და საბაჟო დეპარტამენტიც პროდუქციას ამოწმებს, თუმცა უფლების მფლობელი კომპანიის აქტიურობა, ყალბი პროდუქციის შემოდინებასთან წარმატებული ბრძოლის მესამე აუცილებელი წინაპირობაა.

საინტერესოა, რა ზომებს იღებს სახელმწიფო უკვე ბაზარზე მოხვედრილი და აღმოჩენილი ყალბი პროდუქციის წინააღმდეგ?

გაყალბებული პროდუქციის რეალიზაციას სასაქონლო ნიშნის მფლობელი შეიძლება ებრძოლოს სამი მეთოდით: პირველი - სამოქალაქო სამართლებრივი წესით დავის აღძვრით. ამ შემთხვევაში შემდეგი ტიპის ამოცანები დგას: მოპასუხისთვის შემდგომში იგივე ქმედების ჩადენის აკრძალვა, მეორე - პროცესის დასრულებამდე საქონლის დაყადაღება და შემდეგ მისი განადგურება და მესამე - ფულადი კომპენსაციის დაკისრება, რომლის ოდენობაც დამოკიდებულია დარღვევის მასშტაბზე. ეს არის გრძელი გზა. არსებობს მოკლე გზაც, რომელიც გულისხმობს სახელმწიფოს ჩართულობას და დამრღვევის ადმინისტრაციულ ან სისხლის სამართლებრივ პასუხისგებაში მიცემას.

რაზეა დამოკიდებული, რომელი ტიპის სანქცია გამოიყენება დამრღვევის მიმართ? – ეს დამოკიდებულია დარღვევის მასშტაბზე. დღეს მოქმედი კანონმდებლობით, რომელიც იმედია, უახლოეს მომავალში გადაისინჯება და პასუხისმგებლობა გამკაცრდება, ასეთი ვითარება გვაქვს:

ადმინისტრაციული და სისხლის სამართლებრივი პასუხისმგებლობა ერთმანეთისგან იმიჯნება ორი კრიტერიუმის მიხედვით: თუ აღმოჩნდა, რომ ყალბი საქონელი 1000 ერთეულზე მეტია ან მისი ღირებულება 5 000 ლარს აღემატება, მაშინ საქმეში ერთვება ფინანსთა სამინისტროს საგამოძიებო სამსახური და საქმე მიდის სისხლის სამართლებრივი დევნის კუთხით. თუკი აღმოჩენილი ყალბი პროდუქციის რაოდენობა 1000 ცალზე ნაკლებია, ხოლო მისი საბაზრო ღირებულება არ აღემატება 5 000 ლარს, მაშინ შემოსავლების სამსახური იწყებს ადმინისტრაციულ პროცედურას, რომლის ფარგლებშიც ყალბი პროდუქციის რეალიზატორს, ყალბი საქონლის კონფისკაციასთან ერთად, შეიძლება დაეკისროს ჯარიმა.

აღსანიშნავია, რომ სისხლის სამართლებრივი პასუხისმგებლობის დადგომის შემთხვევაში, კანონი ფორმალურად ჯარიმასაც და თავისუფლების შეზღუდვასაც ითვალისწინებს.

იმისათვის, რომ პრობლემას უფრო ეფექტიანად ვებრძოლოთ და ორიგინალი პროდუქციის რეალიზატორთა და მომხმარებელთა უფლებები მეტად დაცული იყოს, მნიშვნელოვანია კანონის უფრო ეფექტიანად აღსრულება და მისი კიდევ უფრო გამკაცრება.

ძირითადად, რა სახის სათამაშოები ყალბდება და რამდენად გაიზარდა იმ ბრენდების რაოდენობა, ვინც ფალსიფიცირებული პროდუქციის წინააღმდეგ იბრძვის?

გაყალბებას ექვემდებარება ის საქონელი, რომელიც ცნობილია და მასზე მაღალი მოთხოვნაა, ასე ხდება სათამაშოების შემთხვევაშიც.

წარმოიდგინეთ, რომ 10 წლის წინ საქართველოში ფაქტობრივად, ყველა ბრენდის გაყალბება იყო შესაძლებელი. წლების განმავლობაში კი უკვე ავთენტური პროდუქციის მწარმოებლები იჩენენ ინიციატივას, დაიცვან თავიანთი უფლებები. ამასთან, რადგანაც სახელმწიფო დაინტერესებულია ფალსიფიცირებული პროდუქციის წინააღმდეგ ბრძოლით, მწარმოებლებსაც უჩნდებათ მოლოდინი, რომ მათ სახელმწიფოსგან ადეკვატური თანადგომა ექნებათ.

რამდენად მიგვიყვანს აღნიშნული ტენდენცია იქამდე, რომ მაღაზიის თაროებამდე საფრთხისშემცველი და ყალბი სათამაშოები აღარ მივა?

გაყალბებული საქონელი იყიდება ყველგან, მათ შორის განვითარებულ ქვეყნებშიც, მაგრამ ასეთ ქვეყნებში გაყალბებული საქონელი არ რეალიზდება ისეთი ორგანიზებული ფორმით, როგორც ჩვენთან. საქართველოში არიან ორიგინალი სათამაშოების მსხვილი იმპორტიორები და რითეილერები, რომელთა შესახებაც მომხმარებლისთვის კარგად არის ცნობილი და მათ სანდოობაც მაღალია. იმისათვის, რომ მათი უფლებები დაცული იყოს, მკაცრად უნდა კონტროლდებოდეს ყალბი და რიგ შემთხვევებში საფრთხის შემცველი საქონლის შემოტანა-რეალიზაცია.

თუ პასუხისმგებლობა არ გამკაცრდა და თუ სახელმწიფომ რეალურად არ დაიწყო ამ პრობლემასთან ბრძოლა,ვითარება არ დასტაბილურდება და ორიგინალი პროდუქციის რითეილერი კომპანიები ისევ უმცირესობაში იქნებიან.