სა­თავ­გა­და­სავ­ლო რო­მა­ნე­ბის ერთ-ერთ ყვე­ლა­ზე ცნო­ბილ ავ­ტორს ჰქონ­და პე­რი­ო­დი, რო­დე­საც სახ­ლი­დან გარ­ბო­და, აზარ­ტულ თა­მა­შებს თა­მა­შობ­და და სა­კუ­თა­რი ძმის­შვი­ლი ტყვი­ას ეს­რო­და...

სა­მეც­ნი­ე­რო ფან­ტას­ტი­კის ერთ-ერთი ფუ­ძემ­დებ­ლის, ჟიულ ვერ­ნის რო­მა­ნე­ბი დიდი ხა­ნია სა­თავ­გა­და­სავ­ლო ლი­ტე­რა­ტუ­რის კლა­სი­კად ით­ვლე­ბა. მისი წიგ­ნე­ბი „მოგ­ზა­უ­რო­ბა დე­და­მი­წის ცენ­ტრში“, „80 000 კი­ლო­მეტ­რი წყალ­ქვეშ“ და „80 დღე დე­და­მი­წის გარ­შე­მო“ დღემ­დე არ კარ­გავს პო­პუ­ლა­რო­ბას და ახალ-ახა­ლი ფილ­მე­ბის სა­ფუძ­ვე­ლიც ხდე­ბა, მაგ­რამ რა ვი­ცით თა­ვად ავ­ტო­რის შე­სა­ხებ გარ­და იმი­სა, რომ ის ფრან­გია?

ჩვენ შე­ვაგ­რო­ვეთ 10 სა­ინ­ტე­რე­სო ფაქ­ტი ჟიულ ვერ­ნის შე­სა­ხებ. სა­ნამ მათ გა­გაც­ნობთ, მა­ნამ­დე გე­ტყვით, რომ გა­მომ­ცემ­ლო­ბა „პა­ლიტ­რა L“ 12 დე­კემ­ბრი­დან ჟიულ ვერ­ნის ხუ­თტო­მე­ულს გა­მოს­ცემს. თუკი გსურთ გქონ­დეთ დი­დე­ბუ­ლი მწერ­ლის ულა­მა­ზე­სი ვი­ზუ­ა­ლის მქო­ნე წიგ­ნე­ბის სე­რია, მა­შინ ეს სტა­ტია ბო­ლომ­დე ჩა­ი­კი­თხეთ.

1. სი­გი­ჟემ­დე უყ­ვარ­და გე­მე­ბი და სახ­ლი­დან გაქ­ცე­ვას ცდი­ლობ­და, რათა იუნ­გა გამ­ხდა­რი­ყო

ჟიულ გაბ­რი­ე­ლი 1828 წლის 8 თე­ბერ­ვალს და­ი­ბა­და. იგი პიერ და სოფი ვერ­ნის პირ­ვე­ლი შვი­ლი იყო. დე­და­მი­სი წარ­მო­შო­ბით ნან­ტის გემთმშე­ნებ­ლე­ბი­სა და გემთმფლო­ბე­ლე­ბის ოჯა­ხი­დან იყო, ვერ­ნის ოჯა­ხი კი ბე­ბი­ის სახ­ლში, მდი­ნა­რე ლუ­ა­რის ნა­პირ­ზე მდე­ბა­რე ქა­ლაქ­ში ცხოვ­რობ­და. ვერ­ნის და­ბა­დე­ბის ად­გილ­მა დიდი გავ­ლე­ნა იქო­ნია მის შე­მოქ­მე­დე­ბა­ზე. მე-19 სა­უ­კუ­ნე­ში ნან­ტი ძა­ლი­ან ცო­ცხა­ლი სა­პორ­ტო ქა­ლა­ქი იყო - ცენ­ტრი არა მხო­ლოდ ფრან­გი გემთმშე­ნებ­ლე­ბის­თვის, არა­მედ ვაჭ­რე­ბის­თვი­საც. ვერ­ნი მთე­ლი ბავ­შვო­ბა ლუ­ა­რა­ზე მცუ­რავ გე­მებს უყუ­რებ­და და წარ­მო­იდ­გენ­და, რო­გო­რი იქ­ნე­ბო­და ბორტზე ას­ვლა და ნამ­დვილ მოგ­ზა­უ­რო­ბა­ში წას­ვლა. 11 წლის ასაკ­ში მის­მა სა­ზღვაო ტრან­სპორ­ტით გა­ტა­ცე­ბამ პიკს მი­აღ­წია - ბიჭი სახ­ლი­დან გა­იქ­ცა, სკუ­ნერ „კო­რა­ლი­ზე“ იუნ­გად ჩა­ე­წე­რა და კი­ნა­ღამ ინ­დო­ეთ­ში გა­ცუ­რა. მშობ­ლე­ბის სა­ბედ­ნი­ე­როდ, გემი მცი­რე ხნით შე­ფერ­ხდა ახ­ლომ­დე­ბა­რე პორ­ტში, სა­დაც მა­მამ მო­ა­ხერ­ხა თავ­გა­და­სავ­ლებს მო­წყუ­რე­ბუ­ლი შვი­ლის სახ­ლში დაბ­რუ­ნე­ბა.

2. მისი სა­თავ­გა­და­სავ­ლო რო­მა­ნე­ბი ერთი სე­რი­ის ნა­წი­ლი იყო...

მიჩ­ვე­უ­ლი ვართ ჟიულ ვერ­ნის რო­მა­ნე­ბი და­მო­უ­კი­დე­ბელ ნა­წარ­მო­ე­ბე­ბად მი­ვიჩ­ნი­ოთ, მაგ­რამ ეს ბო­ლომ­დე სწო­რი არ არის. 1860-იანი წლე­ბის და­სა­წყის­ში ვერ­ნი შეხ­ვდა პიერ-ჟულ ეტ­ცელს, წარ­მა­ტე­ბულ ფრანგ გა­მომ­ცე­მელს და ჟურ­ნა­ლის მთა­ვარ რე­დაქ­ტორს, რო­მე­ლიც და­ეხ­მა­რა ვერ­ნის გა­მო­ექ­ვეყ­ნე­ბი­ნა თა­ვი­სი პირ­ვე­ლი რო­მა­ნი - „ხუთი კვი­რა სა­ჰა­ე­რო ბურთზე“. ამ რო­მან­მა სა­ფუძ­ვე­ლი ჩა­უ­ყა­რა ექ­სტრა­ორ­დი­ნა­რუ­ლი მოგ­ზა­უ­რო­ბე­ბის (Voyages Extraordinaires) სე­რი­ას (ვერ­ნის მიერ და­წე­რი­ლი და ეტ­ცე­ლის მიერ გა­მო­ცე­მუ­ლი ათე­უ­ლო­ბით წიგ­ნის სე­რია). ამ რო­მა­ნე­ბის უმე­ტე­სო­ბა (მათ შო­რის ცნო­ბი­ლი „80000 კი­ლო­მეტ­რი წყალ­ქვეშ“) ჯერ ეტა­პობ­რი­ვად გა­მო­ი­ცა ეტ­ცე­ლის ჟურ­ნალ­ში და მხო­ლოდ ამის შემ­დეგ გა­მო­ი­ცა წიგ­ნის სა­ხით.

3. მის­მა ნა­წე­რებ­მა ხელი შე­უ­წყო სტიმ­პან­კის გან­ვი­თა­რე­ბას

სტიმ­პან­კი სა­მეც­ნი­ე­რო ფან­ტას­ტი­კის ქვეჟან­რია, რო­მე­ლიც თა­ვის თავ­ში მო­ი­ცავს ტექ­ნო­ლო­გი­ა­სა და დე­კო­რა­ტი­ულ-გა­მო­ყე­ნე­ბი­თი ხე­ლოვ­ნე­ბას, შთა­გო­ნე­ბულს XIX სა­უ­კუ­ნის ინ­დუსტრი­უ­ლი ტექ­ნო­ლო­გე­ბით და ორ­თქლის მან­ქა­ნე­ბით. ჟიულ ვერ­ნის რო­მა­ნებ­მა დიდი გავ­ლე­ნა მო­ახ­დი­ნა სტიმ­პანკზე. ვერ­ნის ზო­გი­ერ­თი პერ­სო­ნა­ჟი და მის მიერ გა­მო­გო­ნი­ლი მან­ქა­ნე­ბი მოგ­ვი­ა­ნე­ბით გა­მოჩ­ნდა ცნო­ბილ სტიმ­პანკ ნა­წარ­მო­ე­ბებ­ში. კა­პი­ტა­ნი ნემო „80 000 კი­ლო­მეტ­რი წყალ­ქვეშ“ არის ასე­ვე ალან მუ­რის კო­მიქ­სე­ბის სე­რი­ის The League of Extraordinary Gentlemen-ის გმი­რი.

4. მისი ბევ­რი წი­ნას­წარ­მე­ტყვე­ლე­ბა მო­მავ­ლის შე­სა­ხებ სა­ოც­რად ზუს­ტი აღ­მოჩ­ნდა

ვერ­ნის მიერ თა­ვის წიგ­ნებ­ში აღ­წე­რი­ლი ზო­გი­ერ­თი ტექ­ნო­ლო­გია მოგ­ვი­ა­ნე­ბით რე­ა­ლო­ბად იქცა. მისი ერთ-ერთი მან­ქა­ნა, ნა­უ­ტი­ლუ­სი, ელექტრო წყალ­ქვე­შა ნავი 80000 კი­ლო­მეტ­რი წყლის ქვეშ, გა­მო­ი­გო­ნეს წლე­ბის შემ­დეგ, რაც მან პირ­ვე­ლად და­წე­რა ამის შე­სა­ხებ. წიგ­ნის პირ­ვე­ლი ნა­წი­ლი გა­მო­ი­ცა 1869 წელს, ხოლო ბა­ტა­რე­ით მო­მუ­შა­ვე პირ­ვე­ლი წყალ­ქვე­შა ნა­ვე­ბი 1880-იან წლებ­ში გა­უშ­ვეს (წყალ­ქვე­შა ნა­ვე­ბის მსგავ­სი დი­ზა­ი­ნი დღე­საც გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა).

ვერ­ნის რო­მა­ნი „პა­რი­ზი მე­ო­ცე სა­უ­კუ­ნე­ში“ ასე­ვე შე­ი­ცავს სა­ოც­რად ზუსტ ტექ­ნი­კურ პროგ­ნო­ზებს. 1863 წელს შექ­მნი­ლი დის­ტო­პია ასა­ხავს ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბით შე­პყრო­ბილ პა­რი­ზულ სა­ზო­გა­დო­ე­ბას 1960-იან წლებ­ში. ვერ­ნი წერ­და ცა­თამბჯე­ნე­ბის, ლიფ­ტე­ბის, ში­დაწ­ვის მან­ქა­ნე­ბის, მა­ტა­რებ­ლე­ბის, ქა­ლა­ქის ელექტრო გა­ნა­თე­ბი­სა და გა­რე­უბ­ნე­ბის სახ­ლე­ბის შე­სა­ხებ. ის თა­ვის დროს ბევ­რად წინ უს­წრებ­და. მან ასე­ვე ახ­სე­ნა მე­ქა­ნი­კუ­რი კალ­კუ­ლა­ტო­რე­ბის ჯგუ­ფი (თა­ნა­მედ­რო­ვე კომ­პი­უ­ტე­რე­ბის მსგავ­სი), რომ­ლებ­საც შე­ეძ­ლოთ ერ­თმა­ნეთ­თან კო­მუ­ნი­კა­ცია ქსე­ლის სა­შუ­ა­ლე­ბით (რო­გორც ინ­ტერ­ნე­ტი). ცუდი არ არის 1828 წელს და­ბა­დე­ბუ­ლის­თვის, არა?

5. მწე­რალს სამი იახ­ტა ჰქონ­და

სხვა მწერ­ლე­ბის უმე­ტე­სო­ბის­გან გან­სხვა­ვე­ბით, რომ­ლე­ბიც ძი­რი­თა­დად სახ­ლში მუ­შა­ობ­დნენ, ჟიულ ვერ­ნი მთე­ლი ცხოვ­რე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში მოგ­ზა­უ­რობ­და. მი­ღე­ბუ­ლი შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბე­ბი მისი შე­მოქ­მე­დე­ბის შთა­გო­ნე­ბად იქცა.

ჟიულ ვერ­ნი და მისი მე­უღ­ლე ონო­რი­ნა

6. მისი ავ­ტო­რო­ბით 70-ზე მეტი რო­მა­ნი გა­მო­ი­ცა

ის გახ­და სა­მეც­ნი­ე­რო ფან­ტას­ტი­კუ­რი ლი­ტე­რა­ტუ­რის ჟან­რის ერთ-ერთი ფუ­ძემ­დე­ბე­ლი. ის იმ­დე­ნად პო­პუ­ლა­რუ­ლია მსოფ­ლი­ოს თით­ქმის ყვე­ლა ქვე­ყა­ნა­ში, რომ მისი წიგ­ნე­ბი თარ­გმან­თა რა­ო­დე­ნო­ბით მე­ო­რე ად­გილ­ზეა მსოფ­ლი­ო­ში, აგა­თა კრის­ტის ნა­წარ­მო­ე­ბე­ბის შემ­დეგ. ჟიულ ვერ­ნი ძა­ლი­ან ნა­ყო­ფი­ე­რი ავ­ტო­რი იყო. ძა­ლი­ან ბევ­რს მუ­შა­ობ­და, ხან­და­ხან ივი­წყებ­და საჭ­მელ­სა და ძილს. მისი კალ­მით ჯამ­ში 70-ზე მეტი რო­მა­ნი გა­მო­ი­ცა.

7. მას სა­კუ­თა­რი ბი­ძაშ­ვი­ლი შე­უყ­ვარ­და

ერთ-ერთი გად­მო­ცე­მის მი­ხედ­ვით, რო­დე­საც ახალ­გაზ­რდა ჟიულ ვერ­ნი ინ­დო­ე­თის­კენ მი­მა­ვა­ლი გე­მი­დან ჩა­მო­იყ­ვა­ნეს და ჰკი­თხეს, თუ რა­ტომ გა­და­წყვი­ტა გაქ­ცე­ვა, ბიჭ­მა, გარ­და მოგ­ზა­უ­რო­ბის დიდი სურ­ვი­ლი­სა, ახ­სე­ნა ბი­ძაშ­ვი­ლი ქე­რო­ლა­ი­ნი, რომ­ლის­თვი­საც შო­რე­უ­ლი ქვეყ­ნე­ბი­დან მარ­ჯნის მძი­ვე­ბის მო­ტა­ნა სურ­და, რათა მისი ყუ­რა­დღე­ბა მი­ე­პყრო. 1847 წელს, როცა ჟი­უ­ლი 19 წლის იყო, ქე­რო­ლა­ი­ნი კი 20-ის, ის ცო­ლად გაჰ­ყვა თა­ვის­ზე ოცი წლით უფ­როს კაცს. ვერ­ნი გულ­ნატ­კე­ნი დარ­ჩა.

25 წლის ჟიულ ვერ­ნი

8. ცხოვ­რობ­და პა­რიზ­ში ძა­ლი­ან მღელ­ვა­რე პე­რი­ოდ­ში

მა­ლე­ვე მას შემ­დეგ, რაც ვერ­ნი დე­და­ქა­ლაქ­ში გა­და­ვი­და, და­ი­წყო 1848 წლის საფ­რან­გე­თის რე­ვო­ლუ­ცია. თა­ვად მწე­რა­ლი მას­ში არ მო­ნა­წი­ლე­ობ­და, მაგ­რამ ინ­ტე­რე­სით ადევ­ნებ­და თვალს ყვე­ლა­ფერს, რაც გა­რეთ ხდე­ბო­და. „ხუთ­შა­ბათს ბრძო­ლე­ბი ინ­ტენ­სი­უ­რი იყო; ჩემი ქუ­ჩის ბო­ლო­ში მდე­ბა­რე სახ­ლე­ბი ქვე­მეხ­მა და­ა­ზი­ა­ნა,“ - სწერ­და ის დე­დას 1851 წლის დე­კემ­ბრის გა­დატ­რი­ა­ლე­ბის არე­უ­ლო­ბის დროს. იმ წლებ­ში ვერ­ნიმ მო­ა­ხერ­ხა პო­ლი­ტი­კუ­რი რყე­ვე­ბის­გან თა­ვის დაღ­წე­ვა, მაგ­რამ თა­ვის ნა­წე­რებ­ში იგი მოგ­ვი­ა­ნე­ბით არა­ერ­თხელ მი­უბ­რუნ­და ამ თე­მას.

9. თით­ქმის მთე­ლი ცხოვ­რე­ბა ჰქონ­და სტა­ბი­ლუ­რი შე­მო­სა­ვა­ლი

1863 წლი­დან ვერ­ნი ეტ­ცე­ლის­თვის წე­ლი­წად­ში 2 წიგნს წერ­და. ეს კონ­ტრაქ­ტი მას რამ­დე­ნი­მე ათე­უ­ლი წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში სტა­ბი­ლურ შე­მო­სა­ვალს აძ­ლევ­და. 1863 წლი­დან 1905 წლამ­დე ვერნ­მა გა­მო­აქ­ვეყ­ნა 54 სა­მოგ­ზა­უ­რო, სა­თავ­გა­და­სავ­ლო, ის­ტო­რი­უ­ლი, სა­მეც­ნი­ე­რო და ტექ­ნო­ლო­გი­უ­რი რო­მა­ნი სე­რი­ის­თვის Voyages Extraordinaires. ეტ­ცე­ლი მას­თან ერ­თად 1886 წლამ­დე სიკ­ვდი­ლამ­დე გა­ნი­ხი­ლავ­და პერ­სო­ნა­ჟებ­სა და შეთ­ქმუ­ლე­ბებს. თუმ­ცა ვერ­ნის ნა­წე­რე­ბი მხო­ლოდ ამ სე­რი­ით არ შე­მო­ი­ფარ­გლე­ბო­და. რო­გორც ზე­ვით აღ­ვნიშ­ნეთ, სულ და­წე­რა 70-ზე მეტი რო­მა­ნი, მაგ­რამ ზო­გი­ერ­თი მათ­გა­ნი მხო­ლოდ მისი გარ­დაც­ვა­ლე­ბის შემ­დეგ გა­მო­ი­ცა.

10. შთა­გო­ნე­ბას სა­კუ­თა­რი თავ­გა­და­სავ­ლე­ბი­დან იღებ­და

ასაკ­თან ერ­თად ვერ­ნი არ თმობ­და ნა­ოს­ნო­ბის ოც­ნე­ბას. რო­დე­საც 1860-იან წლებ­ში თა­ვი­სი რო­მა­ნე­ბით ფუ­ლის გა­მო­მუ­შა­ვე­ბა და­ი­წყო, პირ­ვე­ლი, რაც გა­ა­კე­თა, პა­ტა­რა იახ­ტის ყიდ­ვა იყო. იახ­ტას თა­ვი­სი ვა­ჟის, მი­შე­ლის პა­ტივ­სა­ცე­მად "სენ-მი­შე­ლი" და­არ­ქვა. 1867 წლი­დან ხში­რად ცუ­რავ­და ევ­რო­პის ირ­გვლივ არ­ხის კუნ­ძუ­ლებ­სა თუ ინ­გლი­სის სა­ნა­პი­რო­ზე. ზღვის სიმ­შვი­დე ხელს უწყობ­და შთა­გო­ნე­ბას - ამ მოგ­ზა­უ­რო­ბის დროს მან და­წე­რა თა­ვი­სი მთა­ვა­რი რო­მა­ნე­ბის უმე­ტე­სო­ბა (მათ შო­რის "80 დღე მსოფ­ლი­ოს გარ­შე­მო" და "20000 ლიე წყალ­ქვეშ"). მეტი ფუ­ლის გა­მო­მუ­შა­ვე­ბის შემ­დეგ მან უფრო დიდი გემი იყი­და და და­არ­ქვა "სენ-მი­შელ II". რამ­დე­ნი­მე წლის შემ­დეგ შე­ი­ძი­ნა მე­სა­მე ხო­მალ­დი Saint-Michel III, ორ­თქლის იახ­ტა, რომ­ლის­თვი­საც 10-კა­ცი­ა­ნი ეკი­პა­ჟი სჭირ­დე­ბო­და. დიდ­მა ხო­მალდმა შორ მან­ძილ­ზე მოგ­ზა­უ­რო­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბა მის­ცა.

ჟიულ ვერ­ნის გავ­ლე­ნა ბევ­რად სცილ­დე­ბა სა­მეც­ნი­ე­რო ფან­ტას­ტი­კას, სტიმ­პანკს ან რე­ა­ლურ სამ­ყა­როს ტექ­ნო­ლო­გი­ას. მის­მა ნა­წე­რებ­მა გავ­ლე­ნა იქო­ნია უამ­რავ ავ­ტორ­ზე და დღემ­დე რჩე­ბა ბევ­რის შთა­გო­ნე­ბის წყა­რო. რო­გორც რეი ბრედ­ბე­რი წერ­და: „ჩვენ ყვე­ლა­ნი ასე თუ ისე ჟიულ ვერ­ნის შვი­ლე­ბი ვართ“.

შე­გახ­სე­ნებთ, გა­მომ­ცემ­ლო­ბა „პა­ლიტ­რა L“ 12 დე­კემ­ბრი­დან ჟიულ ვერ­ნის ხუ­თტო­მე­ულს გა­მოს­ცემს, რო­მელ­საც მკი­თხვე­ლი გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი პი­რო­ბე­ბი­თა და გან­სა­კუთ­რე­ბულ ფა­სად შე­ი­ძენს. სე­რი­ის ახა­ლი წიგ­ნე­ბი თვე­ში ერთხელ გა­მო­ვა.

პირ­ვე­ლი ტომი იქ­ნე­ბა „80 000 კი­ლო­მეტ­რი წყალ­ქვეშ“, რომ­ლის შე­ძე­ნაც ერთი კვი­რის გან­მავ­ლო­ბა­ში სპე­ცი­ა­ლურ ფა­სად, 10 ლა­რად იქ­ნე­ბა შე­საძ­ლე­ბე­ლი. ახა­ლი პრო­ექ­ტის ფარ­გლებ­ში წიგ­ნე­ბის ფას­დაკ­ლე­ბით ყიდ­ვა უკვე პრე­სის გა­რე­შეა შე­საძ­ლე­ბე­ლი.

სე­რი­ის ფარ­გლებ­ში ასე­ვე გა­მო­ი­ცე­მა:

• მე­ო­რე ტომი – „სა­ი­დუმ­ლო კუნ­ძუ­ლი“,
• მე­სა­მე ტომი - „კა­პი­ტან გრან­ტის შვი­ლე­ბი“
• მე­ო­თხე ტომი - „15 წლის კა­პი­ტა­ნი“
• მე­ხუ­თე ტომი – „კა­პი­ტან ჰა­ტე­რა­სის მოგ­ზა­უ­რო­ბა“