სა­ქარ­თვე­ლო­ში სულ უფრო მეტ ადა­მი­ანს უჩ­ნდე­ბა სურ­ვი­ლი, მი­უბ­რუნ­დეს წი­ნაპ­რე­ბის მა­მუ­ლებს, სა­კარ­მი­და­მო ნაკ­ვე­თებს და იქ დიდი თუ მცი­რე მე­ურ­ნე­ო­ბა წა­მო­ი­წყოს.

ამ­ჯე­რად ის­ტო­რი­კო­სი­სა და გა­მომ­ცემ­ლის, ბუბა კუ­და­ვას სა­მე­ურ­ნეო გა­მოც­დი­ლე­ბის შე­სა­ხებ უნდა გი­ამ­ბოთ. ამ მი­მარ­თუ­ლე­ბით მისი და­ინ­ტე­რე­სე­ბა მის­თვის გარ­კვე­უ­ლი ემო­ცი­აა ვაზ­თან, წი­ნა­პარ­თა მა­მუ­ლებ­თან და მათ სა­ხე­ლებ­თან. ამას­თან, სწავ­ლის სა­უ­კე­თე­სო სა­შუ­ა­ლე­ბაც და მო­ტი­ვა­ტო­რი, რო­მე­ლიც დიდი ენერ­გი­ას აძ­ლევს, რაც შემ­დეგ სხვა საქ­მე­შიც გარ­და­იქ­მნე­ბა.

ბუბა კუ­და­ვა:

- კა­ხეთ­ში და სა­მეგ­რე­ლო­ში 2 მცი­რე ვე­ნა­ხი გა­ვა­შე­ნე. წარ­მო­შო­ბით მეგ­რე­ლი ვარ, ბე­ბია ქი­ზი­ყე­ლი მყავ­და, სიღ­ნა­ღის მუ­ნი­ცი­პა­ლი­ტე­ტის სო­ფელ ბოდ­ბის­ხე­ვი­დან. სა­ერ­თოდ, ვა­ზი­სა და ღვი­ნი­სად­მი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა ქარ­თვე­ლებს არ გვეშ­ლე­ბა, მაგ­რამ, რო­გორც ჩანს, ამ საქ­მის­თვის ასა­კიც სა­ჭი­როა და წლებ­მაც თა­ვი­სი ქნა. თუმ­ცა მე­ურ­ნე­ო­ბა და სო­ფე­ლი ყო­ველ­თვის მიყ­ვარ­და. ზა­ფხუ­ლო­ბით მე და ჩემი და-ძმა სა­მეგ­რე­ლო­ში, მარ­ტვი­ლის მუ­ნი­ცი­პა­ლი­ტე­ტის სო­ფელ ნაგ­ვა­ზა­ო­ში დიდ დროს ვა­ტა­რებ­დით. გარ­და ამი­სა, ბავ­შვო­ბი­დან სულ მახ­სენ­დე­ბო­და ეს ამ­ბა­ვი, რომ ჩემი დიდი პა­პის, კოლა, იგი­ვე ნი­კო­ლოზ ობო­ლაშ­ვი­ლის (მჭე­დე­ლი იყო) გა­შე­ნე­ბუ­ლი ვე­ნა­ხი, მისი გარ­დაც­ვა­ლე­ბი­დან 2 წე­ლი­წად­ში გა­ი­ჩე­ხა. ვაზი ბე­ბე­რი იყო და ვერც ვე­რა­ვინ უვ­ლი­და. სახლ-კა­რიც და­ცა­რი­ელ­და.

- ვე­ნა­ხი სა­კარ­მი­და­მო ნაკ­ვეთ­ში ჰქონ­და გა­შე­ნე­ბუ­ლი?

- კი და ეს ამ­ბა­ვი რო­გორც ქარ­თველს, და­ნა­შა­უ­ლად მი­მაჩ­ნდა. სიმ­ბო­ლო­ე­ბის მჯე­რა და ეს ან­ტი­სიმ­ბო­ლო არ მომ­წონ­და. შე­იძ­ლე­ბა ის კონ­კრე­ტუ­ლი ვე­ნა­ხი მოძ­ვე­ლე­ბუ­ლი იყო, მაგ­რამ სა­მა­გი­ე­როს ჩაყ­რა ხომ შე­იძ­ლე­ბო­და?! 35 წლის შემ­დეგ ავი­ნა­ზღა­უ­რე ჩემი გუ­ლის და­ნაკ­ლი­სი და იქ მცი­რე ვე­ნა­ხი გა­ვა­შე­ნე. მა­ნამ­დე კი მე­გო­ბარ სპე­ცი­ა­ლის­ტებ­თან კონ­სულ­ტა­ცია გა­ვი­ა­რე, რად­გა­ნაც სტან­დარ­ტუ­ლი ჯი­შე­ბი არ მინ­დო­და ჩა­მე­ყა­რა. ვი­ცო­დი, რომ სა­ქარ­თვე­ლო­ში 500-ზე მეტი ვა­ზის ჯი­შია შე­მორ­ჩე­ნი­ლი. აქე­დან მა­სობ­რივ წარ­მო­ე­ბა­ში ცო­ტაა ცნო­ბი­ლი და გავ­რცე­ლე­ბუ­ლი. არ მინ­დო­და, სა­ყო­ველ­თა­ოდ გავ­რცე­ლე­ბუ­ლი ჯი­შე­ბი - რქა­წი­თე­ლი და სა­ფე­რა­ვი. ამი­ტომ, აზრი ვკი­თხე ჩემს ერთ-ერთ მე­გო­ბარს, გი­ორ­გი ბა­რი­საშ­ვილს, რო­მე­ლიც ამ სა­კი­თხე­ბის მცოდ­ნეა. ბოდ­ბუ­რი ჩი­ტის­თვა­ლა მირ­ჩია (ჩი­ტის­თვა­ლა წვრი­ლი მარ­ცვლით გა­მო­ირ­ჩე­ვა) და 2019 წელს სა­დღაც, 200-220 ძირი გა­ვა­შე­ნე.

ბოდ­ბის­ხევ­ში ჩემი დიდი პა­პის სა­უ­კუ­ნის წინ აშე­ნე­ბუ­ლი სახ­ლი დგას. შთა­მო­მავ­ლე­ბი ბევ­რნი ვართ, მისი სახ­ლი და კარ­მი­და­მო ნა­თე­სა­ო­ბას დაგ­ვრჩა. სახ­ლი სამ­წუ­ხა­როდ შე­ლა­ხუ­ლია, ხე­ლის შევ­ლე­ბა სჭირ­დე­ბა. ვე­ნა­ხის გა­შე­ნე­ბა მი­ვიჩ­ნიე, რომ გარ­კვე­ულ მი­ჯაჭ­ვუ­ლო­ბა­საც მო­მა­ნი­ჭებ­და. ამას­თან, ბა­ღის სხვა­დას­ხვა კულ­ტუ­რაც დავრგე.

ჩვენ­თან წყა­ლი ჭირს. ცოტა ვიჩ­ქა­რე, როცა ჯერ ვე­ნა­ხი ჩავ­ყა­რე და წყალ­ზე მერე ვიზ­რუ­ნე. ჭის გა­სა­თხრე­ლად წყალ­ტუ­ბო­დან გა­მოც­დი­ლი სპე­ცი­ა­ლის­ტე­ბი ჩა­მო­ვიყ­ვა­ნე, რომ­ლებ­მაც ჭა სა­მეგ­რე­ლო­ში, ჩემს მე­ო­რე სო­ფელ­ში გა­თხა­რეს. ბოდ­ბის­ხევ­ში სიღ­რმე­ში 42 მეტრზე ჩა­ვიდ­ნენ, მთე­ლი დღე თავ­და­უ­ზო­გა­ვად ხე­ლით თხრიდ­ნენ. წყა­ლი რომ გაჩ­ნდა, მერე უფრო აქ­ტი­უ­რად და­ვი­წყე ვე­ნა­ხის მოვ­ლა, ხში­რად ჩავ­დი­ო­დი, ვრწყავ­დი. ჩას­ვლას როცა ვერ ვა­ხერ­ხებ­დი, იქვე ნა­თე­სა­ვე­ბი ცხოვ­რო­ბენ და დახ­მა­რე­ბას მათ ვთხოვ­დი.

- ვე­ნა­ხის მოვ­ლას ცოდ­ნა უნდა...

- ცოდ­ნას გზა­დაგ­ზა ვაგ­რო­ვებ­დი, ცალ­კე სპე­ცი­ა­ლის­ტებ­თან, გლე­ხებ­თან სა­უბ­რით, პრაქ­ტი­კა კი ყვე­ლა­ზე დიდი მას­წავ­ლე­ბე­ლია. აღ­მო­ვა­ჩი­ნე, რომ სპე­ცი­ა­ლის­ტე­ბიც კი ურ­თი­ერ­თგა­მომ­რი­ცხავ რჩე­ვებს მაძ­ლევ­დნენ და იმა­საც მივ­ხვდი, რომ ჩვენს გლე­ხო­ბას სპე­ცი­ა­ლუ­რი, სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი ცოდ­ნა აკ­ლია. მაგ­რამ ყვე­ლაფ­რის სწავ­ლა შე­იძ­ლე­ბა. მთა­ვა­რი სურ­ვი­ლია. თე­ო­რი­ას სულ ვეც­ნო­ბო­დი ნაშ­რო­მებ­ში, ინ­ტერ­ნეტ­ში და ასე ნელ-ნელა სამი წე­ლიც გა­ვი­და.

- ვე­ნახ­მა ალ­ბათ ნი­შა­ნიც მოგ­ცათ, ხომ?

- შარ­შან მე­სა­მე წელი იყო და მცი­რე მო­სა­ვა­ლი უნდა ამე­ღო, თუმ­ცა ამ ხნის მან­ძილ­ზე ზო­გი­ერ­თმა ფაქ­ტორ­მა ხელი შე­მი­შა­ლა. ძი­რე­ბის ნა­წი­ლის გა­მოც­ვლა მო­მი­წია - ზოგ­მა ვერა და ზოგ­მა - ცუ­დად გა­ი­ხა­რა. მე­სა­მე წელს მცი­რე მო­სა­ვა­ლი, 100 კი­ლოს ფარ­გლებ­ში, მა­ინც უნდა ამე­ღო. მო­სა­ვა­ლიც კარ­გი ჩან­და - ძა­ლი­ან გრძე­ლი მტევ­ნე­ბი აქვს, 30 სან­ტი­მეტ­რამ­დე.

ჩვენს უბან­ში სე­ტყვა იშ­ვი­ა­თია, მაგ­რამ და­სე­ტყვა, თუმ­ცა გარ­კვე­უ­ლი რა­ო­დე­ნო­ბის აღე­ბა შე­იძ­ლე­ბო­და იმის­თვის, რომ სა­ტეს­ტოდ დაგ­ვე­წუ­რა და გვე­ნა­ხა, რო­გო­რი ღვი­ნო იქ­ნე­ბო­და, მაგ­რამ რთვე­ლის სე­ზო­ნი რომ მო­ახ­ლოვ­და, ჩი­ტებ­მა პირ­წმინ­დად შე­მი­ჭა­მეს. ამის გამო ახა­ლი გა­მოწ­ვე­ვა გაჩ­ნდა, რომ ეს სა­კი­თხიც შე­მეს­წავ­ლა.

- მე­ურ­ნემ ამის­გან თავი რო­გორ უნდა და­იც­ვას?

- სხვა­დას­ხვა გა­მოც­დი­ლე­ბა არ­სე­ბობს. ზოგი მუ­შა­ობს, ზოგი ამა თუ იმ მე­თოდს სკეპ­ტი­კუ­რად უყუ­რებს. ახლა მეტ-ნაკ­ლე­ბად მომ­ზა­დე­ბუ­ლი ვარ, რომ იგი­ვე არ და­მე­მარ­თოს. სე­ტყვის სა­წი­ნა­აღ­მდე­გოდ გა­მი­ჭირ­დე­ბა რამე მო­ვი­მოქ­მე­დო, მაგ­რამ ჩი­ტე­ბის სა­წი­ნა­აღ­მდე­გოდ პრაქ­ტი­კუ­ლი გა­მოც­დი­ლე­ბი­დან, რამ­დე­ნი­მე მე­ვე­ნა­ხემ მირ­ჩია - გარ­კვე­უ­ლი მა­სა­ლა (ტომ­რე­ბის ნაჭ­რე­ბი, ძვე­ლი "კა­სე­ტე­ბის“ ლენ­ტე­ბი, რომ­ლე­ბიც მზე­ზე ბრჭყვი­ა­ლებს) დავ­კი­დოთ ღო­ბე­ებ­სა თუ ვე­ნა­ხის სი­ახ­ლო­ვეს, რაც ჩი­ტებს და­აფრ­თხობს. უფრო თა­ნა­მედ­რო­ვე და აპ­რო­ბი­რე­ბუ­ლი მე­თო­დია, ხმის გა­მომ­ცე­მი სპე­ცი­ა­ლუ­რი აპა­რა­ტუ­რა, რო­მე­ლიც სხვა­დას­ხვა გა­რე­უ­ლი ფრინ­ვე­ლის ხმას გა­მოს­ცემს. ახლა შე­მოდ­გო­მამ­დე ეს უნდა შე­ვი­ძი­ნო და ამ გა­მოწ­ვე­ვას მომ­ზა­დე­ბუ­ლი დავ­ხვდე. ამას­თან, მივ­დევ ბი­ო­მე­თო­დებს, ვე­ნახ­ში ხის ბო­ძე­ბი ჩავ­სვი, ბი­ო­სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბით ვწამ­ლავ.

- შრო­მა, რაც აქამ­დე გას­წი­ეთ, ღირ­და?

- მი­უ­ხე­და­ვა­და იმი­სა, რომ ამ საქ­მე­ში ხარ­ჯი მე­ტია, ნამ­დვი­ლად ღირ­და. თან, დარ­წმუ­ნე­ბუ­ლი ვარ, რომ სულ ასე იქ­ნე­ბა, რად­გა­ნაც ნაკ­ვე­თი მცი­რეა, მაგ­რამ მი­წას­თან და ამ კულ­ტუ­რას­თან სხვა სუ­ბი­ექ­ტუ­რი გრძნო­ბე­ბი მა­კავ­ში­რებს.

- სა­მეგ­რე­ლო­ში გა­შე­ნე­ბულ ვე­ნახ­ზეც გვი­ამ­ბეთ.

- იქ საკ­მა­ოდ დიდი მიწა გვაქვს... იქა­უ­რო­ბა ჩემ­თვის ყო­ველ­თვის ად­გი­ლობ­რივ გავ­რცე­ლე­ბულ კულ­ტუ­რებ­თან ასო­ცირ­დე­ბო­და, ვე­ნახს ვერ ვუ­კავ­ში­რებ­დი. მე­ვე­ნა­ხე­ო­ბით რომ და­ვინ­ტე­რეს­დი, სუ­რა­თი უფრო და უფრო გა­ი­შა­ლა. გა­ვარ­კვიე, რომ სა­მეგ­რე­ლო­ში ად­გი­ლობ­რი­ვი წარ­მო­შო­ბის 40-60 ჯიში ყო­ფი­ლა, რო­მელ­თა­გან და­ახ­ლო­ე­ბით 30 ად­გი­ლობ­რი­ვი მუ­ზე­უ­მის სა­კო­ლექ­ციო ნაკ­ვეთ­შია და­ცუ­ლი. მუ­ზე­უ­მი არაჩ­ვე­უ­ლებ­რი­ვი პი­როვ­ნე­ბის, გივი ელი­ა­ვას მიერ არის და­არ­სე­ბუ­ლი და მუ­ზე­უ­მი დღეს მის სა­ხელს ატა­რებს, რო­მელ­საც მისი შვი­ლიშ­ვი­ლი, გია ელი­ა­ვა ხელ­მძღვა­ნე­ლობს. ბა­ტო­ნი გივი სოფ­ლებ­ში ფეხ­და­ფეხ და­დი­ო­და და გა­და­შე­ნე­ბის პი­რას მყოფ მეგ­რულ ჯი­შებს აგ­რო­ვებ­და, მათ­ზე ინ­ფორ­მა­ცი­ას იწერ­და. საც­დე­ლი ნაკ­ვე­თი მუ­ზე­უ­მის ბა­ზა­ზე შექ­მნა, რომ ეს ჯი­შე­ბი ფი­ზი­კუ­რად გა­და­ერ­ჩი­ნა და ყო­ფი­ლი­ყო ბაზა კვლე­ვის­თვის და დაკ­ვირ­ვე­ბის­თვის.

ღვი­ნოს აყე­ნე­ბენ და მუ­ზე­უ­მის სტუმ­რებს უმას­პინ­ძლდე­ბი­ან. მეც რომ გა­მი­მას­პინ­ძლდნენ, ამ თე­მებს უფრო ჩა­ვუღ­რმავ­დი. ბა­ტონ გიას დახ­მა­რე­ბა ვთხო­ვე, - ჩემი სა­კარ­მი­და­მო ნაკ­ვე­თის­თვის რას მირ­ჩევ­და. ხალ­ხსაც და­ვე­ლა­პა­რა­კე. აქვთ გარ­კვე­უ­ლი ცნო­ბე­ბი, მაგ­რამ ძი­რი­თა­დი ინ­ფორ­მა­ცია მა­ინც და­კარ­გუ­ლია. ახა­ლი დაკ­ვირ­ვე­ბაა სა­ჭი­რო.

მოკ­ლედ, ვი­ნა­ი­დან სა­მეგ­რე­ლო­ში, კა­ხე­თის­გან გან­სხვა­ვე­ბით, სი­შო­რის გამო ისე ხში­რად ვერ ჩავ­დი­ვარ, უფრო მოკ­რძა­ლე­ბუ­ლი ვე­ნა­ხი გა­მო­ვი­და. მეტი ჯიში, მაგ­რამ ნაკ­ლე­ბი (15 ჯიში) რა­ო­დე­ნო­ბით. საც­დე­ლი ვე­ნა­ხის გა­შე­ნე­ბა­ში და­მეხ­მარ­ნენ ასე­ვე ძმე­ბი ხა­რე­ბა­ვე­ბიც, რო­ლე­ბიც ამ საქ­მეს მის­დე­ვენ. ნა­წილს იქაც გა­უ­ჭირ­და, ნა­წილ­მა ვერ იხა­რა, მაგ­რამ ერ­თმა ძველ­მა ჯიშ­მა, კო­ლოშ­მა, რო­მე­ლიც ახლა იშ­ვი­ა­თია, იმარ­ჯვა. გამ­ძლე და ნაკ­ლე­ბად პრე­ტენ­ზი­უ­ლია. მე­ო­რე ჯიში ჭყონ­დი­დუ­რია, რო­მე­ლიც ბა­ტო­ნი გივი ელი­ა­ვას მი­ე­რაა გა­მოყ­ვა­ნი­ლი. ჯერ­ჯე­რო­ბით ეს ორი ჯიში ლი­დე­რობს. ამ ყვე­ლაფ­რის პა­რა­ლე­ლუ­რად, მა­რა­ნი თბი­ლის­ში სტამ­ბა­შიც გა­ვა­კე­თე. სტამ­ბა ჩვე­ნი ოჯა­ხის მფლო­ბე­ლო­ბა­შია და ღვი­ნოს იქ ვამ­ზა­დებ. მალე ბოთ­ლებ­შიც იქ­ნე­ბა ჩა­მოს­ხმუ­ლი, თუმ­ცა ეს ღვი­ნო შე­ძე­ნი­ლი ყუ­რძნის­გან მზად­დე­ბა...

მეღ­ვი­ნე­ო­ბა და მე­ვე­ნა­ხე­ო­ბას ზო­გი­ერ­თი აი­გი­ვებს. არა­და, მივ­ხვდი, რომ 2 სხვა­დას­ხვა დარ­გია. ჩემს თავს მეღ­ვი­ნეს ვერ ვუ­წო­დებ, ცოტა ნა­ად­რე­ვია და თან, ასე ვერ გავ­კად­ნი­ერ­დე­ბი.

თუკი ვინ­მე ამა თუ იმ ფორ­მით ამ დარ­გს მის­დევს, ყვე­ლას ვურ­ჩევ­დი, მცი­რე, სიმ­ბო­ლუ­რი მო­ცუ­ლო­ბის ვე­ნა­ხი მა­ინც ჰქონ­დეს. ძა­ლი­ან დიდი გა­მოც­დი­ლე­ბაა - ამ გა­ნათ­ლე­ბას მეღ­ვი­ნე უნდა ფლობ­დეს. დი­ლე­ტან­ტებს ვურ­ჩევ­დი, მცი­რე­დით და­ი­წყონ, ჰექტრებს ნუ შე­ე­ჭი­დე­ბი­ან. თან, ყო­ველ წელს მი­მა­ტე­ბაც შე­იძ­ლე­ბა და გარ­კვე­უ­ლი გა­მოც­დი­ლე­ბის დაგ­რო­ვე­ბა.

იმა­საც დავ­რწმუნ­დი, რომ ამ საქ­მეს სიჩ­ქა­რე არ უყ­ვარს. ჯო­ბია, იმ­დე­ნი გა­ა­შე­ნო, რამ­დენ­საც შეძ­ლებ და მო­უვ­ლი. მე ეს ვე­ნა­ხე­ბი მო­დუ­ნე­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბას არ მაძ­ლევს და მა­ი­ძუ­ლებს, უფრო ხში­რად ჩა­ვი­დე კა­ხეთ­სა თუ სა­მეგ­რე­ლო­ში, იქა­უ­რო­ბას ხელი მე­ტად შე­ვავ­ლო დადა ტე­რი­ტო­რი­აც მე­ტად მი­ხე­დუ­ლი იყოს.