სიბ­რძნის კბი­ლი ბევ­რი ადა­მი­ა­ნის­თვის დიდ ტკი­ვილ­თან და გარ­კვე­ულ პრობ­ლე­მას­თან არის და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი, თუმ­ცა ზოგი მის ამოს­ვლას და არ­სე­ბო­ბას ვერც გრძნობს... ვი­ნა­ი­დან მისი ჭირ­ვე­უ­ლო­ბის შე­სა­ხებ ხალ­ხში არა­ერ­თი მითი თუ რე­ა­ლო­ბა არ­სე­ბობს, გა­დავ­წყვი­ტეთ, ამ თე­მა­ზე სპე­ცი­ა­ლის­თან ერ­თად გვე­სა­უბ­რა.

რა­ტომ ჰქვია მას "სიბ­რძნის კბი­ლი“, რა­ტომ ფუჭ­დე­ბა ადრე, ამო­ღე­ბის შემ­დგომ რა გარ­თუ­ლე­ბებს იწ­ვევს და მის შე­სა­ნარ­ჩუ­ნებ­ლად რა პრე­ვენ­ცი­უ­ლი ღო­ნის­ძი­ე­ბე­ბი უნდა ჩა­ტარ­დეს. ამ სა­კი­თხებ­ზე სტო­მა­ტო­ლო­გი სო­ფიო კაკ­რი­აშ­ვი­ლი გვე­სა­უბ­რა.

- "სიბ­რძნის კბილს“ ასე იმი­ტომ უწო­დე­ბენ, რომ სხვებ­ზე გვი­ან ამო­დის - და­ახ­ლო­ე­ბით იმ ასაკ­ში, რო­დე­საც ადა­მი­ა­ნის გო­ნებ­რი­ვი გან­ვი­თა­რე­ბა-ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბა დას­რუ­ლე­ბუ­ლად მი­იჩ­ნე­ვა. რე­ა­ლუ­რად სიბ­რძნეს და გო­ნი­ე­რე­ბას კბი­ლებ­თან რომ არა­ფე­რი სა­ერ­თო აქვს, ყვე­ლამ ვი­ცით. აქვე მინ­და, აღ­ვნიშ­ნო, რომ დღეს სიბ­რძნის კბი­ლებს (მე­სა­მე მო­ლა­რებს, ანუ მერ­ვე კბი­ლებს) რუ­დი­მენ­ტულ ორ­გა­ნო­ე­ბად მი­იჩ­ნე­ვენ. ბევ­რი თვლის, რომ საკ­ვე­ბი რა­ცი­ო­ნის სა­ხეც­ვლი­ლე­ბის (მყარ და მკვრივ საკ­ვებ­ზე მო­თხოვ­ნი­ლე­ბის შემ­ცი­რე­ბის) შე­დე­გად ამ კბი­ლებ­მა ფუნ­ქცია და­კარ­გა. ამის სა­ბუ­თად სპე­ცი­ა­ლის­ტებს ის ფაქ­ტიც მოჰ­ყავთ, რომ გახ­შირ­და სიბ­რძნის კბი­ლე­ბის უქონ­ლო­ბა - ე.წ. მე­სა­მე მო­ლა­რე­ბის პირ­ვე­ლა­დი ადენ­ტია (კბი­ლის ჩა­ნა­სა­ხის არ არ­სე­ბო­ბა).

- ზოგი ვერ გრძნობს, რო­გორ ამოს­დის ეს კბი­ლი, ბევ­რის­გან მსმე­ნია, რომ მის ამოს­ვლას ტკი­ვი­ლი ახ­ლავს და ხან­და­ხან თვე­ე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში ამო­დის... რა­ტომ?

- სიბ­რძნის კბი­ლი კბილ­თა რკალ­ში ბოლო ად­გილს იკა­ვებს. რკა­ლის ზომა და ფორ­მა აბ­სო­ლუ­ტუ­რად ინ­დი­ვი­დუ­ა­ლუ­რი და გან­სხვა­ვე­ბუ­ლია, რო­დე­საც ყბის ძვალ­ში არ­სე­ბუ­ლი კბი­ლის ამო­საჭ­რე­ლად რკალ­ში საკ­მა­რი­სი ად­გი­ლია, ამას­თან, სიბ­რძნის კბი­ლის მდე­ბა­რე­ო­ბა ნორ­მა­ლუ­რია, ამოჭ­რა ხდე­ბა სწო­რად, ზედ­მე­ტი გარ­თუ­ლე­ბე­ბის გა­რე­შე (იგუ­ლის­ხმე­ბა ტკი­ვი­ლი, სი­ცხე, სი­სუს­ტე), ზოგ­ჯერ სიბ­რძნის კბი­ლი ძვალ­ში არას­წო­რად მდე­ბა­რე­ობს და ამ ჭრის დროს აწ­ვე­ბა მე­ზო­ბე­ლი კბი­ლის ფესვს, რაც ძა­ლი­ან მტკივ­ნე­უ­ლია. ზო­გი­ერთ შემ­თხვე­ვა­ში, მი­უ­ხე­და­ვად კბი­ლის სწო­რი მდე­ბა­რე­ო­ბი­სა, რკალ­ში არ არის მისი ად­გი­ლი, რაც ასე­ვე მტკივ­ნე­ულს ხდის ამოჭ­რის პრო­ცესს. ეს და­კავ­ში­რე­ბუ­ლია სე­რი­ო­ზულ დის­კომ­ფორტთან, გარ­კვე­ულ პა­ცი­ენ­ტებ­ში ხდე­ბა სიბ­რძნის კბი­ლის ნა­წი­ლობ­რი­ვი ამოჭ­რა, ანუ ნა­წი­ლი კბი­ლი­სა უშუ­ა­ლო კონ­ტაქ­ტშია პი­რის ღრუს­თან, ხოლო ნა­წი­ლი და­ფა­რუ­ლია ღრძი­ლით, - ასეთ შემ­თხვე­ვა­ში გა­მო­სუფ­თა­ვე­ბის სირ­თუ­ლის გამო ხში­რად ვი­თარ­დე­ბა პე­რი­კო­რო­ნა­რი­ტი, რაც ასე­ვე ძა­ლი­ან მტკივ­ნე­უ­ლია და ხში­რად ტემ­პე­რა­ტუ­რის მა­ტე­ბას (ცხე­ლე­ბას) იწ­ვევს.

- გვი­ან კი ამო­დის, მაგ­რამ ადრე ფუჭ­დე­ბა. რა არის ამის მი­ზე­ზი?

- რო­გორც უკვე აღ­ვნიშ­ნეთ, სიბ­რძნის კბი­ლი საკ­მა­ოდ შორს მდე­ბა­რე­ობს ცენ­ტრი­დან, ის კბილ­თა რკალ­ში უკა­ნას­კნე­ლია, რაც არ­თუ­ლებს მის გა­მო­ხეხ­ვას, პა­ცი­ენ­ტებს გან­სა­კუთ­რე­ბით ლო­ყის­კე­ნა ზე­და­პი­რის გა­მო­სუფ­თა­ვე­ბა უჭირთ, ჰი­გი­ე­ნუ­რი პრო­ცე­დუ­რე­ბი კი­დევ უფრო რთულ­დე­ბა თუ კბი­ლი რკალ­ში არას­წო­რად (ვეს­ტი­ბუ­ლუ­რად ან ორა­ლუ­რად) არის ამოჭ­რი­ლი. ძა­ლი­ან ძნე­ლია ასეთ დროს მის­წვდე სიბ­რძნის კბი­ლის ყვე­ლა ზე­და­პირს და სრულ­ფა­სოვ­ნად მო­ა­ცი­ლო ნა­დე­ბი, რაც თა­ვის მხრივ კბი­ლის კა­რი­ე­სულ და­ზი­ა­ნე­ბას იწ­ვევს.

- ექ­ვემ­დე­ბა­რე­ბა თუ არა მკურ­ნა­ლო­ბას და ნამ­კურ­ნა­ლე­ვი კბი­ლი რამ­დენ ხანს ძლებს?

- სიბ­რძნის კბი­ლის მკურ­ნა­ლო­ბის სა­კი­თხი წყდე­ბა ინ­დი­ვი­დუ­ა­ლუ­რად, კბი­ლის მდგო­მა­რე­ო­ბის მი­ხედ­ვით. ყუ­რა­დღე­ბას ვაქ­ცევთ, რამ­დე­ნად ღი­რე­ბუ­ლია კბი­ლი ფუნ­ქცი­უ­რად. თუკი სწო­რა­დაა ამოჭ­რი­ლი, მდე­ბა­რე­ობს კბილ­თა რკალ­ში, ჰყავს ან­ტა­გო­ნის­ტი კბი­ლი და მო­ნა­წი­ლე­ობს ღეჭ­ვა­ში, მაქ­სი­მა­ლუ­რად ვცდი­ლობთ მის შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბას. თუკი კა­რი­ე­სია, ვბჟენთ, ნერ­ვის ან­თე­ბის შემ­თხვე­ვა­ში კი ვა­ტა­რებთ სრულ­ფა­სო­ვან ენ­დო­დონ­ტი­ურ მკურ­ნა­ლო­ბას და გვირ­გვი­ნის აღ­დგე­ნას სხივ­გამ­ყა­რე­ბა­დი კომ­პო­ზი­ტით. რო­დე­საც და­ზი­ა­ნე­ბა მას­შტა­ბუ­რია, ვახ­დენთ გვირ­გვი­ნის მოქ­ცე­ვას ორ­თო­პე­დი­უ­ლი კონ­სტრუქ­ცი­ის ქვეშ (ხე­ლოვ­ნუ­რი გვირ­გვი­ნის გა­დაკ­ვრა). ასე­თი კბი­ლე­ბი საკ­მა­ოდ დიდ­ხანს ას­რუ­ლე­ბენ ფუნ­ქცი­ას მკურ­ნა­ლო­ბის შემ­დეგ. თუ კბი­ლი არას­წო­რად დგას რკალ­ში, არ მო­ნა­წი­ლე­ობს ღეჭ­ვა­ში, იწ­ვევს ლო­ყის ლორ­წო­ვა­ნის მუდ­მივ მე­ქა­ნი­კურ ტრავ­მი­რე­ბას, უმ­ჯო­ბე­სია, მოხ­დეს სიბ­რძნის კბი­ლის ექ­სტრაქ­ცია (ამო­ღე­ბა).

- სიბ­რძნის კბი­ლის ამო­ღე­ბას რა სირ­თუ­ლე ახ­ლავს?

- სიბ­რძნის კბი­ლის ამო­ღე­ბას შე­იძ­ლე­ბა თან ახ­ლდეს სირ­თუ­ლე­ე­ბი, გან­სა­კუთ­რე­ბით, თუ არ არის ამოჭ­რი­ლი და ყბის ძვალ­შია (რე­ტენ­ცია). რე­ტე­ნი­რე­ბუ­ლი კბი­ლის ამო­ღე­ბის დროს სა­ჭი­როა გა­ნაკ­ვე­თის გა­ტა­რე­ბა ლორ­წო­ვან­ზე, ძვლის­გან კბი­ლის გა­თა­ვი­სუფ­ლე­ბა და შემ­დგომ ამო­ღე­ბა. ზოგ­ჯერ კბი­ლის მთლი­ა­ნად ამო­ღე­ბა ვერ ხერ­ხდე­ბა, ამი­ტომ სა­ჭი­როა, მისი და­ნა­წევ­რე­ბა და ისე ამო­ღე­ბა. კარ­გი ისა არის, რომ ამ ყვე­ლა­ფერს პა­ცი­ენ­ტი ვერ გრძნობს, რად­გან პრო­ცე­დუ­რა ად­გი­ლობ­რი­ვი ანეს­თე­ზი­ის ქვეშ ტარ­დე­ბა. სრუ­ლად ამოჭ­რი­ლი და­უ­ზი­ა­ნე­ბე­ლი კბი­ლის ამო­ღე­ბა არ არის და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი სირ­თუ­ლე­ებ­თან, თუმ­ცა თუ კბი­ლი და­ზი­ა­ნე­ბუ­ლია, ან გვირ­გვი­ნი სრუ­ლად დაშ­ლი­ლი, კბი­ლის ამო­ღე­ბა შე­საძ­ლოა აქაც გარ­თულ­დეს და სა­ჭი­რო გახ­დეს ფეს­ვე­ბის ცალ-ცალ­კე ამო­ღე­ბა.

- ამო­ღე­ბის პრო­ცეს­შიც არ­სე­ბობს გარ­თუ­ლე­ბუ­ლი შემ­თხვე­ვე­ბი, - რა­ტომ?

- ამო­ღე­ბის პრო­ცეს­ში შე­საძ­ლოა: 1. მოხ­დეს ქვე­და ყბის ნერ­ვის და­ზი­ა­ნე­ბა, რა­საც თან ახ­ლავს შემ­დგო­მი და­ბუ­ჟე­ბა და ტკი­ვი­ლი; 2. მშრა­ლი ფოსო, რო­დე­საც არ ხდე­ბა სის­ხლის კოლ­ტის ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბა ან უცებ სცილ­დე­ბა კოლ­ტი (ხში­რად გვხვდე­ბა მწე­ვე­ლებ­ში); 3. სის­ხლდე­ნა; 4. ინ­ფექ­ცია, ჭრი­ლო­ბის და­ბინ­ძუ­რე­ბა, რაც შემ­დგომ­ში ალ­ვე­ო­ლი­ტის სა­ხით ძლი­ე­რი ტკი­ვი­ლით და ცხე­ლე­ბით ვლინ­დე­ბა.

- არ­სე­ბობს შემ­თხვე­ვე­ბი, როცა ამო­ღე­ბუ­ლი კბი­ლის შემ­დგომ, კბი­ლის ად­გი­ლი ხან­გრძლი­ვად სტკი­ვათ. რა იწ­ვევს ამას?

- ამო­ღე­ბუ­ლი კბი­ლის ად­გი­ლას რჩე­ბა ცა­რი­ე­ლი კბილ­ბუ­დე, რო­მელ­შიც სხვა­დას­ხვა მი­ზე­ზე­ბის გამო შე­საძ­ლოა, გან­ვი­თარ­დეს ან­თე­ბა - ალ­ვე­ო­ლი­ტი, რაც იწ­ვევს ძლი­ერ ტკი­ვილს და ცხე­ლე­ბას. მი­ზე­ზი ძი­რი­თა­დად არის სის­ხლის კოლ­ტის არარ­სე­ბო­ბა - მშრა­ლი კბილ­ბუ­დე, ჭრი­ლო­ბის და­ბინ­ძუ­რე­ბა საკ­ვე­ბი ნარ­ჩე­ნე­ბით, ცუდი ჰი­გი­ე­ნის გამო ჭრი­ლო­ბის ბაქ­ტე­რი­უ­ლი ინ­ფი­ცი­რე­ბა, კბი­ლის ტრავ­მუ­ლი ექ­სტრაქ­ცია კბილ­ბუ­დის და­ზი­ა­ნე­ბით, ექი­მის რე­კო­მენ­და­ცი­ე­ბის უგუ­ლე­ბელ­ყო­ფა.

- რა გარ­თუ­ლე­ბე­ბი შე­იძ­ლე­ბა ახ­ლდეს კი­დევ მას?

- შე­საძ­ლოა, საკ­მა­ოდ გარ­თულ­დეს და გა­ხან­გრძლივ­დეს ჭრი­ლო­ბის შე­ხორ­ცე­ბის პრო­ცე­სი.

- შე­იძ­ლე­ბა თუ არა ამ კბი­ლის ამო­ღე­ბა ორ­სუ­ლე­ბის­თვის?

- ორ­სუ­ლე­ბი­სათ­ვის კბი­ლე­ბის მკურ­ნა­ლო­ბი­სას ად­გი­ლობ­რი­ვი ანეს­თე­ზია ნე­ბა­დარ­თუ­ლია, მაგ­რამ თუ კა­რი­ე­სი ზე­და­პი­რუ­ლია, მკურ­ნა­ლო­ბა ანეს­თე­ზი­ის გა­რე­შეც უმ­ტკივ­ნე­უ­ლოდ ჩა­ივ­ლის, უფრო სე­რი­ო­ზულ შემ­თხვე­ვა­ში კი ექი­მი შე­გირ­ჩევთ შე­სა­ბა­მის სა­ა­ნეს­თე­ზიო სა­შუ­ა­ლე­ბას, რო­მე­ლიც შვილს არ ავ­ნებს. ქი­რურ­გი­უ­ლი მა­ნი­პუ­ლა­ცი­ე­ბი დიდი სტრე­სია ორ­სუ­ლის ორ­გა­ნიზ­მის­თვის. ძი­რი­თა­დად, კბი­ლის ამო­ღე­ბას მი­მარ­თა­ვენ მწვა­ვე ტკი­ვი­ლის დროს. კბი­ლე­ბის ამო­ღე­ბას გეგ­მა­ვენ ორ­სუ­ლო­ბის მე­ო­რე ტრი­მესტრში. მაგ­რამ თა­ნა­მედ­რო­ვე ქი­რურ­გი­უ­ლი სტო­მა­ტო­ლო­გი­ის ტენ­დენ­ცია მი­მარ­თუ­ლია კბი­ლის შე­მა­ნარ­ჩუ­ნე­ბე­ლი ოპე­რა­ცი­ე­ბის ჩა­ტა­რე­ბის­კენ, თუ კლი­ნი­კუ­რი შემ­თხვე­ვა ამის სა­შუ­ა­ლე­ბას იძ­ლე­ვა. პი­რის ღრუ­ში სე­რი­ო­ზუ­ლი გარ­თუ­ლე­ბე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბის რის­კის არ­სე­ბო­ბის დროს, ექიმ­მა შე­იძ­ლე­ბა მი­ი­ღოს კბი­ლის ამო­ღე­ბის გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბა. თუ გაჩ­ნდა და­ა­ვა­დე­ბუ­ლი კბი­ლის ამო­ღე­ბის აუ­ცი­ლებ­ლო­ბა, ოპე­რა­ცი­ის არ უნდა შე­ე­შინ­დეთ. ორ­სუ­ლო­ბის დროს ანეს­თე­ზი­ის ჩა­ტა­რე­ბა შე­იძ­ლე­ბა. არ­სე­ბობს ექი­მე­ბის მიერ რე­კო­მენ­დე­ბუ­ლი სა­ა­ნეს­თე­ზიო სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბი... ქი­რურ­გი­უ­ლი ჩა­რე­ვის წინ აუ­ცი­ლე­ბე­ლია მკურ­ნალ ექიმ­თან კონ­სულ­ტა­ცია.

- რა პრე­ვენ­ცი­უ­ლი ღო­ნის­ძი­ე­ბე­ბია იმის­თვის სა­ჭი­რო, რომ შე­ვი­ნარ­ჩუ­ნოთ სიბ­რძნის კბი­ლი?

- სწო­რად ამოჭ­რი­ლი და ფუნ­ქცი­უ­რად ღი­რე­ბუ­ლი სიბ­რძნის კბი­ლის შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბა ძა­ლი­ან მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია, ამი­სათ­ვის კი სა­ჭი­როა, კბი­ლე­ბის სწო­რად გა­მო­ხეხ­ვა დღე­ში ორ­ჯერ სტო­მა­ტო­ლო­გის მიერ შერ­ჩე­უ­ლი ინ­დი­ვი­დუ­ა­ლუ­რი ჰი­გი­ე­ნუ­რი სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბის დახ­მა­რე­ბით, პრო­ფი­ლაქ­ტი­კუ­რი ვი­ზი­ტე­ბი სტო­მა­ტოლგთან 6 თვე­ში ერთხელ, შე­საძ­ლო კა­რი­ე­სუ­ლი და­ზი­ა­ნე­ბე­ბის დრო­უ­ლი გა­მოვ­ლე­ნი­სა და აღ­მო­ფხვრი­სათ­ვის. აღ­ნიშ­ნულ ვი­ზი­ტებ­ზე ხდე­ბა პრო­ფე­სი­უ­ლი წმენ­დის ჩა­ტა­რე­ბა, რაც მი­ნი­მუ­მამ­დე ამ­ცი­ე­რებს ბაქ­ტე­რი­ე­ბის არ­სე­ბო­ბას პი­რის ღრუ­ში კბი­ლის ზე­და­პი­რი­დან და ლორ­წო­ვა­ნი­დან ბაქ­ტე­რი­უ­ლი ბი­ო­ა­პ­კის მო­ცი­ლე­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბით. სტო­მა­ტო­ლოგ­თან რე­გუ­ლა­რუ­ლი ვი­ზი­ტი და­გეხ­მა­რე­ბათ სიბ­რძნის კბი­ლე­ბის შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბა­ში და არა მხო­ლოდ სიბ­რძნის კბი­ლე­ბის, ზო­გა­დად ჯან­სა­ღი და ლა­მა­ზი ღი­მი­ლის შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბა­ში.