"ოჯახის წევრებისა და ახლობლებისთვის ჩემი დიაგნოზი არ დამიმალავს... და მე გავიმარჯვე! არ შეგეშინდეთ! არ შეგრცხვეთ!..  თქვენც გაიმარჯვებთ!"

2015 წლიდან საქართველოში, ამერიკული კომპანია "გილიარდის“ თანადგომით, უნიკალური C ჰეპატიტის ელიმინაციის უფასო სახელმწიფო პროგრამა დაიწყო, რომელმაც ბევრი ადამიანი იხსნა ტანჯვისგან და სიკვდილისგან, მაგრამ 6 წლის განმავლობაში მისგან სრულიად გათავისუფლება ჩვენმა მოსახლეობამ მაინც ვერ შეძლო. არადა, ამ უხილავი და ვერაგი მტრის - ვირუსის დამარცხება სულ ადვილად შეიძლება, თუკი საქართველოს ყოველი მოქალაქე საკუთარ თავს ჰკითხავს, აქვს თუ არა C ჰეპატიტი და აღმოაჩენს, რომ ვერაფერს პასუხობს. სწორედ აქედან იწყება მოქალაქის პასუხისმგებლობა ყველას წინაშე - გაიკეთებს თუ არა შესაბამისს ტესტს C ვირუსზე და, მისი აღმოჩენის შემთხვევაში, განაგრძობს თუ არა მკურნალობას, რომელიც ჩვენს ქვეყანაში უფასოა!

ჩემი დღევანდელი რესპონდენტი არის თემურ რადიანი - განკურნებულ პაციენტთა ასოციაცია "ჩვენ დავამარცხეთ C “-ს დამფუძნებელი და ხელმძღვანელი, რომელიც C ვირუსისგან განკურნებულ სხვა პაციენტებთან და პაციენტთა ორგანიზაციებთან ერთად ცდილობს, ელიმინაციის პროგრამისა და C-ჰეპატიტიანი პაციენტების თანადგომას:

- ვვარაუდობ, რომ C ჰეპატიტი1996 წელს, ფეხზე გაკეთებული რთული ოპერაციის შემდეგ დამემართა. ამ ვირუსის შესახებ ბევრი რამ ვიცოდი, რადგან იმ პერიოდში ძალიან ბევრი მეგობარი გარდამეცვალა ამ დაავადებით. ჩემი რამდენიმე მეგობარი მაშინ არსებული წამლებით - ინტერფერონითა და რიბავერინით მკურნალობდა და საშინელ დღეებს გადიოდა. მათი ყურება საკმაოდ მძიმე იყო. ჩემი დიაგნოზი 2008 წელს, შემთხვევით გავიგე და მახსოვს, რამდენად რთული იყო ამ დიაგნოზის მიღება. ვიცოდი, მის მკურნალობას ფინანსურად ვერ შევწვდებოდი - დაახლოებით, 20 ათას ლარამდე ჯდებოდა და ვერც თავად მკურნალობას გავუძლებდი. თანაც, განკურნების შანსი 50/50-ზე იყო. ამიტომ ვცადე, ჯანსაღად მეცხოვრა, რომ როგორმე იმ 5%-ში მოვხვედრილიყავი, ვინც ამგვარი ცხოვრებით განიკურნა - მოგესხენებათ, რომ ღვიძლს, თუ შესაბამის პირობებს შეუქმნი, რეგენერაციის უნარი გააჩნია. ვინაიდან მკურნალობას არც და ვერც ვაპირებდი, ვირუსის რაოდენობრივი და თვისობრივი ანალიზიც არ გამიკეთებია, რადგან ესეც საკმაოდ ძვირი ჯდებოდა.

მხოლოდ 2011 წელს გავიგე, რომ პირველი გენოტიპი მქონდა, ვირუსის რაოდენობა კი დიდი არ იყო, მაგრამ, სამაგიეროდ, ღვიძლის მესამე ხარისხის დაზიანება მქონდა. მკურნალობას ვერც მაშინ ვახერხებდი, ამიტომ კვლავ ჩემი ცხოვრების წესით ვფიქრობდი ვირუსთან ბრძოლას - ბევრს დავდიოდი სუფთა ჰაერზე, ტყეში, ბევრს ვვარჯიშობდი და დაავადებას არ ვეპუებოდი, მაგრამ... ერთ მშვენიერ დღეს ორგანიზმს, ალბათ, ყველა რესურსი ამოეწურა და ერთ-ერთი გასვლისას დაღლა ვიგრძენი. ამის შემდეგ, 2012 წელს ნაღვლის ბუშტის ოპერაცია გავიკეთე და ქირურგმა მერაბ კილაძემ გამაფრთხილა, ღვიძლის სერიოზული პრობლემა გაქვს და უნდა მიხედოო. მივხვდი, რომ ძალიან ახლოს ვიყავი იმ კრიტიკულ ზღვართან, რასაც სიცოცხლის შენარჩუნებისთვის ბრძოლა ჰქვია.

ოჯახის წევრებისა და ახლობლებისთვის ჩემი დიაგნოზი არ დამიმალავს. მხოლოდ მათი მხარდაჭერით შემეძლო ახალ რეალობაში ცხოვრება. დავიწყე ამომწურავი ინფორმაციის მოძიება ვირუსის, საქართველოში დაავადებულების რაოდენობის და იმ პრეპარატების შესახებ, რომლებსაც ჩემი გადარჩენა შეეძლო.

საშველი რომ აღარ იყო, 2013 წლის გაზაფხულზე მერიისა და გამგეობის დახმარებით 10 ათასი ლარი ვიშოვე და მკურნალობა ინტერფერონითა და რიბავერინით დავიწყე. მკურნალობის კურსი 12-თვიანი იყო, სამი თვის შემდეგ რომ გადავიმოწმე, ვირუსი პირიქით - გამრავლებული აღმოჩნდა, მე კი ამ მძიმე მკურნალობის შემდეგ ძალიან ცუდად ვიყავი. მტერს არ ვუსურვებ იმას, რაც მე მჭირდა, ყველა თვალსაზრისით და ჩემი 3-თვიანი მკურნალობაც უშედეგო იყო. შეუძლებელია იმ მდგომარეობის აღწერა. ჩემმა, მართლაც გადასარევმა ექიმმა, პროფესორმა თამარ გეგეშიძემ მითხრა, რომ აზრი აღარ ჰქონდა ამ მკურნალობის გაგრძელებას და მეც თავი დავანებე. რაღაც ხნის შემდეგ მანვე შემატყობინა ახალ ამერიკულ წამალზე, მაგრამ გახარება ვერც მოვასწარი, რომ ამიხსნა, ისეთი ძვირი იქნება, ქართველები ამას ვერ შეწვდებითო...

წლების შემდეგ, როდესაც 2015 წლიდან საქართველოში ელიმინაციის უფასო სახელმწიფო პროგრამა დაიწყო და მე ერთ-ერთი პირველი ვიყავი, ვინც ახალი მედიკამენტით - ჰარვონით განვიკურნე, ისეთი ბედნიერი ვიყავი, დალევამდე პირველი აბით ფოტოც გადავიღე. ჩვენი მოქალაქეების ნაწილი ელიმინაციის სახელმწიფო პროგრამას მაინც ეჭვით უყურებდა, ამიტომაც დავწერე "წერილი პაციენტებს“ (დღესაც შეგიძლიათ მისი "წაკითხვა“ "იუთუბზე“). იქ მივმართე საქართველოს მოქალაქეებს, ვინც მომავალში ჩაერთვებოდა პროექტში "საქართველო C ჰეპატიტის გარეშე“. იმ წერილს რომ ვწერდი, თითქოს, კიდევ ერთხელ გავიარე მთელი სატანჯველი - გზა ვირუსის აღმოჩენიდან მის დამარცხებამდე და ყურში ჩამესმოდა ჩემი ექიმის სიტყვები ახალ პრეპარატზე, ისეთი ძვირი იქნება, ვერ შეწვდებიო...

• ნაწყვეტი თემურ რადიანის პაციენტებისადმი მიწერილი წერილიდან

"...ისევ სასოწარკვეთა... ისევ უიმედობა... ფიქრი ოჯახზე, ახლობლებზე და იმ ადამიანებზე, რომლებსაც ასე გვჭირდებოდა ახალი პრეპარატი. თავში მხოლოდ ორი სიტყვა მიტრიალებდა - იქნებ, ოდესმე... და ერთ მშვენიერ დღეს მე თავიდან დავიბადე. ის, რაზეც ვერც კი ვიოცნებებდი, ბევრი ადამიანის თავდაუზოგავი ძალისხმევით რეალობად იქცა. ის, რომ დღეს საქართველოში C ჰეპატიტით დაავადებულ ყველა მოქალაქეს ძალიან ძვირად ღირებული პრეპარატით სრულიად უფასოდ შეუძლია ამ ვირუსისგან განკურნება, პროექტს უნიკალურს ხდის. მე ჩემი მოკრძალებული მადლობა მინდა ვუთხრა ყველა იმ ადამიანს, ვინც ამ პროექტით მეორე სიცოცხლე მაჩუქა - მადლობა ყველას!“

......

- ალბათ, ჩემი განწყობის ან გულახდილობის გამო - C ჰეპატიტის გამო არასდროს გამჩენია კომპლექსი, არასდროს მიფიქრია, დაავადება ვინმესთან დამემალა. ასე რომ, სულ მოწოდებებში ვიყავი, რომ ვირუსის მქონე ადამიანების ყურამდე მისულიყო ამ პროგრამის ამბავი და მასში ჩართულიყვნენ. წარმოიდგინეთ, ბევრმა დღესაც არ იცის, აქვს თუ არა ვირუსი. მკურნალობის პერიოდშივე და მას მერეც ბევრ გადაცემაში დამპატიჟეს. მაშინაც აუცილებელი იყო და დღესაც აუცილებელია, ყველას მივაწვდინოთ ხმა, ყველა რაიონსა თუ სოფელში. სამწუხაროდ, 25 ათასი ადამიანი მაინც არის, ვინც იცის, C ჰეპატიტი რომ აქვს, მაგრამ არ მიდის სამკურნალოდ და ვინ იცის, კიდევ რამდენს გადასდო!

- ამას უპასუხისმგებლობა და მავნებლობა ჰქვია და ამიტომაცაა, რომ მაინც ვერ მივაღწიეთ მიზანს - ვიხილოთ "საქართველო C ჰეპატიტის გარეშე!“ ალბათ, ამიტომაც გახდა საჭირო C ჰეპატიტის პრევენციის ახალი კამპანიის წამოწყება სლოგანით "იCოდე, C ჰეპატიტი არ იცდის“, რომელსაც დაავადებათა კონტროლისა და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნული ცენტრის მხარდაჭერით პაციენტთა ორგანიზაციები ჩაუდექით სათავეში. როგორ მიმდინარეობს კამპანია?

- ყველანი მადლიერებამ და სხვების დახმარების სურვილმა გაგვაერთიანა. ასე გავიცანით ერთმანეთი. მაგალითად, მე 2017 წლის შემოდგომაზე საქართველოში არსებულ ამერიკის დაავადებათა კონტროლის ოფისში, ჩემს მეგობართან მივედი და გავაცანი სურვილი, რომ განკურნებულ პაციენტებს გვინდოდა, გვერდში ამოვდგომოდით C ჰეპატიტის ელიმინაციის სახელმწიფო პროგრამას - ჩვენი გამოცდილების გაზიარებით ადამიანები გზაზე დაგვეყენებინა. დაავადებათა კონტროლისა და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნული ცენტრის ხელმძღვანელმა ბატონმა ამირან გამყრელიძემ ჩემი ინიციატივა აიტაცა და 2018 წელს უკვე დავრეგისტრირდით, გზადაგზა კი პაციენტთა სხვა ორგანიზაციებიც გავიცანით.

ზოგადად, ყველა ადამიანს საკუთარი ისტორია აქვს, მაგრამ ჩვენ, ყველას ერთი ისტორია გვქონდა - სიცოცხლისათვის ბრძოლა! არ გვინდოდა, სხვებსაც ეს გზა გაევლოთ და ამიტომ ვურჩევდით, დროულად ჩართულიყვნენ პროგრამაში, ხოლო C ჰეპატიტის აღმოჩენის შემთხვევაში, დროულად ემკურნალათ, თანაც უფასოდ, ვიდრე ვირუსისგან სრულად არ გათავისუფლდებოდნენ. თქვენ იცით, რომ ელიმინაციის უფასო სახელმწიფო პროგრამას განსაზღვრული ვადა აქვს - 2015 წელს დაიწყო და 2025 წელს დასრულდება, ამიტომაც მივიჩნიეთ აუცილებლად პროგრამის და პაციენტების მხარდაჭერა.

ახლანდელი კამპანია - "იCოდე, C ჰეპატიტი არ იცდის“ პაციენტთა ორგანიზაციებმა ერთად დავიწყეთ. წინასწარ ვარჩევთ ადგილებს დედაქალაქში და რეგიონებში და ვატყობინებთ ადგილობრივ ხელისუფლებას, რომელიც თავად უზრუნველყოფს მოსახლეობის ინფორმირებას. აქედან მიგვყავს მობილური ლაბორატორია, ჩავდივართ ქალაქებსა თუ სოფლებში და ვუტარებთ ტესტირებას არა მარტო C ჰეპატიტზე, არამედ - B ჰეპატიტზე, შიდსზე და სიფილისზეც, ასევე, ვესაუბრებით, ვუხსნით, ვურიგებთ საინფორმაციო ბუკლეტებს, ვჩუქნით ჩანთებს, ნიღბებს, მაისურებს და ა.შ. ძალიან შეგნებული ადამიანები გვხვდებიან და ძალიან უხარიათ ჩვენი ჩასვლა. მათთვის ძნელია, თუნდაც ტესტირებისთვის, სოფლებიდან ქალაქში წამოსვლა, უჭირთ სოფლის სამუშაოზე მოცდენა, გადაადგილება, ამიტომ ჩვენი ჩასვლა მათთვის კომფორტია და ამას გვეუბნებიან კიდეც.

- ტესტირებიდან გამომდინარე, რა ვითარებაა ინფექციების კუთხით?

- სხვათა შორის, დადებითი პასუხი ნაკლებადაა. მაგრამ სიფრთხილე აუცილებელია. ელიმინაციის პროგრამის მთავარი სიკეთე, გარდა საუკეთესო სამკურნალო მედიკამენტებისა, ის არის, რომ ყველაფერი უფასოა - ვირუსის დადგენიდან მის განკურნებამდე. არადა, მე ინტერფერონით რომ ვმკურნალობდი, კვირაში ვიხდიდი 607 ლარს და 2011 წელს ორ ანალიზში - ვირუსის გენოტიპისა და რაოდენობის დადგენაში 850 ლარი გადავიხადე. თანაც ვერ განვიკურნე და მკურნალობაც უმძიმესი იყო, ელიმინაციის პროგრამა კი უფასოა, შედეგიანი და უკუჩვენებებიც თითქმის არ აქვს! ამიტომ უნდა მივიდეს ყველა ადამიანი და შემოწმდეს, თუ საჭირო იქნება, იმკურნალოს კიდეც, რადგან ეს მნიშვნელოვანია მისი ოჯახის წევრებისთვის, მისი საახლობლოსთვის, ქვეყნისთვის - ჯანმრთელი მომავალი, ხომ, გვინდა?! ამიტომ, როგორც წლების წინ ჩემს წერილში დავწერე, ახლაც გავიმეორებ: არ შეგეშინდეთ! არ შეგრცხვეთ! მკურნალობის პროცესი ადვილია, ვირუსი დამარცხდება! დარწმუნებული ვარ, რომ გავა რამდენიმე წელიწადი და ყველანი მივულოცავთ ერთმანეთს C ჰეპატიტის ვირუსის დამარცხებას ჩვენს ქვეყანაში.

მე დავამარცხე! დაამარცხებ შენც! გახსოვდეს - მომავალი C-ს გარეშე!

ავტორი: ირმა ხარშილაძე