"არ შეიძლება, ვამბობდეთ, რომ მივდივართ დასავლეთისკენ და იმავდროულად, საქმით ვემსგავსებოდეთ, მაგალითად, ჩრდილოეთ კორეას" - დაუწესდება თუ არა საქართველოს სანქციები?

საბოლოო ჯამში, სახელმწიფომ უნდა აღასრულოს კანონი და უნდა შეასრულოს თავისი ფუნქცია, რომლისთვისაც ისაა მოწოდებული“, - რას ნიშნავს კრიტიკა დასავლეთისგან და უნდა ველოდოთ თუ არა სანქციებს?

მოსამართლეების დანიშნვნის პროცესისა და თბილისში, 5-6 ივლისს განვითარებული მოვლენების შემდეგ, უკვე ძალიან მძაფრად ისმის საქართველოსადმი დასავლეთის კრიტიკა. რამდენიმე დღის წინ საკმაოდ მწვავე განცხადება გააკეთა სახელმწიფო დეპარტამენტის პრესსპიკერმა, ნედ პრაისმა; კრიტიკული წერილი გამოაქვეყნეს ევროკავშირის წევრი ქვეყნების ელჩებმა; აშშ-ის სახელმწიფო მდივანმა, ენტონი ბლინკენმა კი ქვეყანა უზენაეს სასამართლოში მოსამართლეობის კანდიდატების დამტკიცების გამო გააკრიტიკა. ამასთან, ცნობილია, რომ საქართველოში კვლავ ჩამოდის ევროპის საბჭოს პრეზიდენტი, შარლ მიშელი.

რას ფიქრობენ ექსპერტები, როგორ უყურებს დასავლეთი ქვეყანაში მიმდინარე პროცესებს და რას ნიშნავს მათი მხრიდან ამგვარი გამოხმაურებები? ამაზე ევროპის საერთაშორისო პოლიტიკური ეკონომიის ევროპული ცენტრის უფროსი მკვლევარი თენგიზ ფხალაძე და საერთაშორისო ურთიერთობების ექსპერტი, გიორგი გობრონიძე AMBEBI.GE-სთან საუბრობენ.

როგორც ფხალაძე ნედ პრაისის განცხადებასთან დაკავშირებით აღნიშნავს, ეს კიდევ ერთხელ ხაზს უსვამს იმას, რომ ის დრამატული და ტრაგიკული მოვლენები, რაც იყო თბილისის ქუჩებში, ქვეყნის დემოკრატიისა და სახელმწიფოს წინააღმდეგ ნაბიჯებია.

"ჩვენი პარტნიორები ბუნებრივია, წუხან ამასთან დაკავშირებით და კიდევ ერთხელ გვაფრთხილებენ, რომ არავითარ შემთხვევაში ქვეყანამ არ უნდა დაუშვას ის ნაბიჯები, რომელიც ებრძვის დემოკრატიას და სახელმწიფოებრიობას, რადგან ქართული სახელმწიფოებრიობა დგას ღირებულებებზე, პრინციპებზე, დემოკრატიაზე და ეს ღირებულებები უნდა იყოს დაცული - ესაა უპირველეს ყოვლისა, მნიშვნელოვანი ჩვენთვის, ჩვენი სახელმწიფოებრიობისა და მომავლისთვის. ამიტომ, ის წუხილი და შეშფოთება, რომელიც გამოთქმული იყო ჩვენი სტრატეგიული პარტნიორის მიერ, უპირველეს ყოვლისა, ამას უკავშირდება. იმავდროულად, დავინახე, რომ ჩვენი სტრატეგიული პარტნიორი მოელის, რომ საქართველო, როგორც ის ქვეყანა, რომელიც სწორედ დემოკრატიული ქვეყნების ალიანსისკენ მიისწრაფვის, ამ გამოწვევას სათანადოდ გაუმკლავდება და მიღებული იქნება ყველა ის ზომა, რათა არა მხოლოდ უბრალოდ კონკრეტული პირების პასუხისმგებლობის საკითხი დადგეს, არამედ მსგავსი რამ აღკვეთილი იყოს მომავალში და საერთოდ, არავის მოუვიდეს აზრადაც კი იმ ტიპის ქმედების განხორციელება, რასაც ჰქვია იერიში სახელმწიფოზე და დემოკრატიაზე.

- და მედიაზე...

- რა თქმა უნდა, რადგან მედია თავისუფალი სახელმწიფოს ერთ-ერთი შემადგენელი ნაწილია. ტყუილად არ არის ნახსენები მეოთხე ხელისუფლება“, ეს არ არის უბრალოდ ლამაზი ფრაზა, თავისუფალი და ძლიერი მედია განაპირობებს დემოკრატიულობასა და ქვეყნის სიძლიერეს. ამ ღირებულების ხელყოფა არა მხოლოდ დაუშვებელი, არამედ წარმოუდგენელია. თავისთავად ცხადია, რომ ამას არც ჩვენ უნდა შევეგუოთ და არც ჩვენი მეგობრები შეეგუებიან“, - აღნიშნავს ფხალაძე.

გიორგი გობრონიძის თქმით, პირველ რიგში, ამ განცხადებაში რაც იკვეთება, ესაა ჩვენი პარტნიორი სახელმწიფოს მხრიდან საკმაოდ კრიტიკული და რთული პოზიცია იმასთან მიმართებაში, რაც ზოგადად, საქართველოში ხდება.

"შეიძლება ითქვას, რომ გარკვეულწილად, ჩვენი პარტნიორები იმედგაცრუებულები არიან იმ პროცესებით, რომელსაც ადგილი აქვს ქვეყანაში. მთლიანობაში ვხედავთ, რომ საქართველოში სიტუაცია ბოლო პერიოდში არც ისე სახარბიელოდ ვითარდება, რადგან, პრაქტიკულად, ჩნდება შთაბეჭდილება, რომ მმართველი პოლიტიკური ელიტა დაბნეულია საერთოდ, არ ვიცი, ამას რა უნდა დავარქვა, მაგრამ იკავებს პოზიციებს, რომელიც ცალსახად მოდის წინააღმდეგობაში ქვეყნის მოქმედ კანონმდებლობასთან, ქვეყნის კონსტიტუციასთან, ადამიანის უფლებათა ევროპული სამართლის პრინციპებთან და შესაბამისად, შეიძლება ითქვას, რომ ბევრი მნიშვნელოვანი საკითხია გამოსასწორებელი.

პირველ რიგში, ბოლო პერიოდში ჩვენთან, სახელმწიფომ ვერ შეძლო, შეესრულებინა უმთავრესი ფუნქცია, უზრუნველეყო საზოგადოებრივი მშვიდობა, დაეცვა მართლწესრიგი და შესაბამისად, მივედით იქამდე, რომ პრაქტიკულად, თბილისის ცენტრი გახდა ძალადობის, განუკითხაობის და ქაოსის საკმაოდ სერიოზული სივრცე და არეალი. აქედან გამომდინარე, დღეს საქართველოს ხელისუფლებას ძალიან ბევრ კითხვაზე აქვს პასუხი გასაცემი, რადგან ის, რაზეც საუბრობს ბატონი პრემიერ-მინისტრი, კი, გასაგებია, რომ ეს პოზიცია ცალსახად პოპულისტურია და გათვლილია იმაზე, რომ მან საზოგადოების უმრავლესობის გული მოიგოს, მაგრამ სამართლებრივ სახელმწიფოში ამ კატეგორიებით საუბარი ნაკლებად ხდება ხოლმე - როგორც წესი, გამომდინარე იქიდან, რომ ჩვენი კონსტიტუცია, ისევე, როგორც ადამიანის უფლებათა ევროპული სამართალი, ინდივიდუალურად ყველა ადამიანს უფლებასა და თავისუფლებას ანიჭებს.

შესაბამისად, საუბარი იმაზე, რომ მოსახლეობის 95% რაღაცას მიიჩნევს, - ამ შემთხვევაში ჩვენ საქმე გვაქვს გარკვეულწილად, ბოლშევიკური კატეგორიებით საუბართან, სადაც უმრავლესობის დიქტატურაზე იყო ლაპარაკი. ყოველთვის, როდესაც უმრავლესობის დიქტატურაზე ვიწყებთ საუბარს, ვიღებთ გარემოს, რომელშიც საზოგადოება უკვე იყოფა ერთი მხრივ, უმრავლესობად, ანუ ბრბოდ, რომელიც ახორციელებს დიქტატს და მეორე მხრივ, უმცირესობად, რომლის გამოცხადებაც ხდება გარკვეულწილად ხალხისა და საზოგადოების მტრებად, ხდება მათი გარიყვა და პრაქტიკულად, სოციალური მოკვეთა. საბოლოო ჯამში, ამის ბრწყინვალე მაგალითი იყო თუნდაც საბჭოთა კავშირი, ფაშისტური გერმანია...

მთლიანობაში, რისი მომსწრენიც გავხდით ბოლო პერიოდში, ეს იყო საკმაოდ სახიფათო მოვლენა იმ თვალსაზრისით, რომ ჩვენ საქმე გვქონდა სახელმწიფოს უუნარობასთან, გამკლავებოდა ძალადობასა და პოლიტიკურ ექსტრემიზმს, მეორე მხრივ კი, დავინახეთ რომ პრაქტიკულად, შეიძლება, ნებისმიერი ადამიანი აღმოჩნდეს საკმაოდ დაუცველი, ძალიან მძიმე მდგომარეობაში - შესაბამისად, დავინახეთ კიდევ ერთი ძალიან მნიშვნელოვანი მომენტიც, რომ მთლიანობაში, სახელმწიფომ ვერ შეძლო არა უბრალოდ კონკრეტული ტიპის, მაგალითად, ამ შემთხვევაში საუბარი გვაქვს ე.წ. არამეინსტრიმული სექსუალური ორიენტაციის წარმომადგენელთა დაცვაზე, არამედ ვერ შეძლო, დაეცვა ადამიანის ფუნდამენტური უფლება.

ასე რომ, ნედ პრაისის განცხადებაში ძალიან მკაფიოდაა გამოკვეთილი ის გზავნილები, რომ ჩვენგან ელოდებიან ისეთ მოქმედებას, როგორც უნდა მოქმედებდეს ზოგადად, სამართლებრივი სახელმწიფო ნორმალურ შემთხვევაში და ცივილურ გარემოში. ზოგადად, მოხდა ძალადობა და ამდენი კითხვა დარჩა პასუხგაუცემელი - ეს სწორი არ არის, რადგან ჩვენ უამრავი უცნაური ვერსია ვისმინეთ, დაწყებული იმით, რომ სახეზე გვაქვს მაგალითად, ვითომ ნარკოტიკული ზედოზირება. ესეც რეალურად ემსახურება არა იმას, რომ საქმეზე დადგინდეს ჭეშმარიტება, არამედ იმას, რომ გარკვეულწილად, მოხდეს პასუხისმგებლობის თავიდან არიდება მმართველი პოლიტიკური ჯგუფის მხრიდან.

საბოლოო ჯამში, სახელმწიფომ უნდა აღასრულოს კანონი და უნდა შეასრულოს თავისი ფუნქცია, რომლისთვისაც ისაა მოწოდებული - სახელმწიფოს მეტი სხვა ვალდებულება, როგორც ასეთი, არ გააჩნია, ესაა მისთვის უმთავრესი ამოცანა, რომ დაიცვას თითოეული მისი მოქალაქის სიცოცხლე, ჯანმრთელობა და უსაფრთხოება. რა ნებიჯები შეიძლება გადადგას ამასთან დაკავშირებით აშშ-მა? ამაზე საუბარი ჩვენი მხრიდან არ იქნება სწორი, გამომდინარე იქიდან, რომ სახელმწიფომ ეს უნდა გააკეთოს იმისდა მიუხედავად, აშშ გადადგამს თუ არა საერთოდ რაიმე ნაბიჯს“, - აღნიშნავს გობრონიძე.

რაც შეეხება იმას, უნდა ელოდოს თუ არა საქართველო სანქციებს, ექსპერტებს მსგავსი მოლოდინი არ აქვთ. თენგიზ ფხალაძის თქმით, ის დარწმუნებულია, რომ არავის სურს ამ სცენარის განვითარება.

"იმისიც მჯერა, რომ საქართველოს, როგორც სახელმწიფოს, შესწევს ძალა, რომ ვითარება გამოსწორდეს. ეს იყო სახელმწიფოებრიობის წინააღმდეგ მიმართული ნაბეჯი, საკმაოდ ბევრი კომპლექსი იყო აქ, აქ არ იყო ერთი კონკრეტული ინციდენტი ან მხოლოდ და მხოლოდ ის ტრაგედია, რაც კონკრეტულად ლექსო ლაშქარავას გარდაცვალებაში გამოიხატა. ეს იყო ნაბიჯები სახელმწიფოს წინააღმდეგ, იმის წინააღმდეგ, რისთვისაც ამდენი ხანი ჩვენ ყველა ვიბრძვით და რისთვისაც საქართველომ ამდენი წლის განმავლობაში ამხელა მსხვერპლი გაიღო... ამიტომ, ამის აღკვეთა აუცილებელია და დარწმუნებული ვარ, სახელმწიფო ამას გააკეთებს, რადგან სხვა შემთხვევაში, ღმერთმა დაიფაროს, შემდეგი შეტევა სახელმწიფოზე გაცილებით დიდი, გაცილებით ვერაგული იქნება, ვინაიდან ეს არაადეკვატური პასუხი მხოლოდ და მხოლოდ წაახალისებს იმ ადამიანებს, რომელთაც აქვთ სურვილი, საქართველო დასუსტებული და დანაწევრებული იხილონ, ნახონ ჩამოშლილი დემოკრატიული ინსტიტუტები და ჩამოშლილი სახელმწიფო. ამას პასუხი უნდა გაეცეს და მე ძალიან დიდი იმედი მაქვს, რომ საქართველოში ამის რესურსი არსებობს“, - ხაზს უსვამს თენგიზ ფხალაძე.

გიორგი გობრონიძეც უახლოეს მომავალში საქართველოსთვის სანქციების დაწესებას არ მოელის.

"ეს იმ შემთხვევაში, თუ რა თქმა უნდა, ქვეყანაში პროცესები ნორმალურად განვითარდა, რადგან სანქციების შემოღება უკვე ნიშნავს, რომ ძალიანაა დამძიმებული ჩვენი და ჩვენი სტრატეგიული პარტნიორის ურთიერთობები. დიდი იმედი მაქვს, რომ საქმე აქამდე არ მივა და აქამდე ჩვენ თვითონ არ მივიყვანთ ურთიერთობებს პარტნიორ სახელმწიფოსთან, რადგან არ შეიძლება, ასე ღიად და დეკლარირებულად ვამბობდეთ, რომ მივდივართ დასავლეთისკენ და იმავდროულად, საქმით ვემსგავსებოდეთ, მაგალითად, ისეთ სახელმწიფოებს, როგორიცაა ჩრდილოეთ კორეა, ირანის ისლამური რესპუბლიკა და ა.შ.“ - აღნიშნავს გობრონიძე.

შარლ მიშელის დაგეგმილ ვიზიტთან დაკავშირებით თენგიზ ფხალაძე აცხადებს, რომ ასეთი ხშირი ვიზიტები დასავლეთის მხრიდან საქართველოსადმი ძალიან დიდ ინტერესს ამტკიცებს.

"სხვათა შორის, ძალიან სიმბოლურია, რომ საქართველოში მიდინარე პროცესებს კრიზისის დროს ასეთი ყურადღება ექცევა ჩვენი სტრატეგიული პარტნიორების მხრიდან. შარლ მიშელის ვიზიტი კიდევ ერთხელ დადასტურებაა იმისა, თუ რაოდენ დიდ ყურადღებას აქცევენ ჩვენი პარტნიორები იმ პროცესებს, რომელიც მიმდინარეობს და არც ის უნდა დაგვავიწყდეს, რომ სწორედ შარლ მიშელია ის პოლიტიკოსი და მოღვაწე, რომელიც სულისჩამდგმელი და ავტორი იყო იმ ცნობილი დოკუმენტის, რაც საფუძვლად უნდა დაედოს საქართველოში კრიზისის განმუხტვას. ამიტომ, თავისთავად ცხადია, იქნება მოწოდება აბსოლუტურად ყველა პუნქტის უზადო და სრულყოფილი შესრულებისკენ და ეს არის უმნიშვნელოვანესი საკითხი, რადგან არავითარ შემთხვევაში, არავის უნდა ჰქონდეს იმის ილუზია, რომ იქ რაიმე ვალდებულების უგულებელყოფა ან ზერელედ შესრულება შესაძლებელია - არა, ამ ყველაფერს მოჰყვება ძალიან სერიოზული პოლიტიკური ფასი, უპირველეს ყოვლისა კი, ეს ყველაფერი საქართველოს სჭირდება; დარწმუნებული ვარ, შარლ მიშელის გზავნილები იქნება მიმართული იმასთან დაკავშირებით, თუ როგორ უნდა გადალახოს საქართველომ ეს კრიზისი და როგორ უნდა გავაკეთოთ ისე, რომ რადიკალიზმი ამ ქვეყანაში დასრულდეს“, - ამბობს ფხალაძე.

გიორგი გობრონიძე კი აღნიშნავს, რომ, რა თქმა უნდა, მიშელი მხოლოდ კონფერენციაზე დასასწრებად და მის ფარგლებში ყავის დასალევად არ ჩამოდის...

"ხშირი ვიზიტები მიანიშნებს პირველ რიგში იმას, რომ ევროკავშირს აქვს ძალიან სერიოზული ინტერესი საქართველოსადმი და ჩვენ მისთვის ძვირფასი პარტნიორი ვართ, ხედავენ კონკრეტულ რისკებს და უფრთხილდებიან ჩვენთან ურთიერთობას, შესაბამისად, ცდილობენ, მოახდინონ რისკების პრევენცია. ეს არ არის უბრალოდ, ჩამოსვლა რაღაც კონფერენციაზე დასასწრებად და Coffee Break-ზე ყავის დასალევად. ანუ, ამას აქვს ძალიან სერიოზული, კონკრეტული მიზნები და შესაბამისად, ალბათ სწორედ ამაზე იქნება საუბარი, რომ ქვეყანა უნდა დაბრუნდეს იმ ჩარჩოებში და შეასრულოს ის ვალდებულებები, რომელიც მას საერთაშორისოდ აქვს აღებული“, - აცხადებს გობრონიძე.

ეკა აბაშიძე