"წელს თბილისში უკვე 4 გიურზა დავიჭირეთ" - დედაქალაქის რომელ რაიონებშია შხამიანი გველების გავრცელების არეალი და როგორ დავიცვათ მათგან თავი?

ზაფხულის დადგომასთან ერთად თბილისში ქვეწარმავლების პრობლემა გააქტიურდა. ტემპერატურის მომატების გამო გველები სამალავებიდან გამოდიან და გრილ ადგილებს ეძებენ. ამ პროცესში ისინი, არცთუ იშვიათად, დასახლებულ პუნქტებში ხვდებიან. სოციალურ ქსელში ხშირად შეხვდებით მომხმარებელთა სტატუსებს თუ კომენტარებს, რომელშიც ისინი უკმაყოფილებას გამოთქვამენ მათ გარემოში ქვეწარმავლების მომრავლების გამო. როგორ უნდა მოვიქცეთ იმისთვის, რომ ჩვენ სიხალოვეს გველების გაჩენის რისკი მინიმუმამდე შევამციროთ? რომელია ყველაზე საფრთხისშემცველი ადგილები თბილისში ამ მხრივ და როგორ იცავს სახელმწიფო სტრუქტურები მოსახლეობას ქვეწარმავლებისგან? - ამ და სხვა საინტერესო საკითხების შესახებ ambebi.ge ესაუბრა ცხოველთა მონიტორინგის საააგენტოს ჰერპოტოლოგ რატი მამუკიშვილს.

- როგორია ზოგადი ვითარებაა წელს თბილისში გველების გავრცელების თვალსაზრისით? რამდენად ხშირად გიწევთ გამოძახებაზე გასვლა?

- წელს, ამ დრომდე სულ 450-მდე შეტყობინებაა შემოსული, აქედან 60% დავიჭირეთ. თბილისში სულ 14 სახეობის გველი ბინადრობს. ყველაზე გავრცელებულია ხოკერა, რომელიც რეალურად გველი არ არის, უფრო უფეხებო ხვლიკია. ზოგადად, გავრცელებული 24 სახეობიდან მხოლოდ ორი სახეობაა შხამიანი - გიურზა და ცხვირრქოსანა. წელს თბილისი უკვე 4 გიურზა დავიჭირეთ. ერთი დიღომში, "ტოიოტას" ცენტრის ეზოში ვნახეთ. ჩვენი ვარაუდით, გარდაბანიდან ჩამოსულ მანქანას გამოჰყვა, რადგანაც დიღომი გიურზების გავრცელების არეალი არ არის. 3 გიურზა ორთაჭალაში, კრწანისსა და აფრიკის რაიონში ვიპოვეთ. ეს ტერიტორია ნამდვილად არის შხამიანი გველების გავრცელების ადგილი.

- რა გზის გავლა უწევს მოქალაქეს ქვეწარმავლის თაობაზე თქვენთვის ინფორმაციის მოსაწოდებლად?

- მოსახლეობა რეკავს სააგენტოს ცხელ ხაზზე - 2 421424 და აღგვიწერენ სიტუაციას. ძირითადად, გვირეკავენ ისინი, ვინც გველი ნახა. გვთხოვენ გველი დავიჭიროთ და იქაურობას მოვაშოროთ. ასევე გვირეკავენ და გვეკითხებიან შეწამვლა - გათიბვის მომსახურების პირობებზე.

- ვის ევალება დედაქალაქში შეწამვლა - გათიბვის სამუშაოების ჩატარება და ფასიანია თუ არა ეს მომსახურება?

- ჩვენთან შეწამვლა- გათიბვის მომსახურება ფასიანია. ღია სივრცეში 1კვ.მ- ის შეწამვლა 7 თეთრი ღირს, 50 თეთრი კი დახურული სივრცის საფასურია. 1 ლარი ღირს 1კვ.მ ფართობზე ბალახის გათიბვა და შეწამვლა, ხოლო 1ლ და 50 თეთრი ღირს გათიბვა, ბალახის გატანა და შეწამვლა. თუმცა არის შემთხვევები, როცა ამაში მოსახლეობას თანხის გადახდა არ უწევს. თუ მოქალაქეები მიმართავენ განცხადებით რაიონულ გამგეობებს და ჩვენ დაგვავალებენ, ამ შემთხვევაში თითქმის ყველაფერი უფასოდ კეთდება, ანუ შეწამვლის მომსახურება უფასოა, რაც შეეხება გათიბვას, ეს ნებისმიერ შემთხვევაში ფასიანია.

აქვე გეტყვით, რომ ამ მხრივ არსებობს ერთი განსაკუთრებული გარემოება - თბილისის ის რაიონები, სადაც შხამიანი გველების გავრცელების არეალია, შეწამვლის მომსახურებას, ყველა შემთხვევაში უფასოდ იღებენ. ეს რაიონებია კრწანისი, ფონიჭალა და ორთაჭალა. ამ ტერიტორიაზე გიურზების ბინადრობის ადგილია. ამიტომ დაშვებულია ეს გამონაკლისი.

- რამდენად საფრთხისშემცველია თბილისში გავრცელებული გველები ადამიანის სიცოცხლისა და ჯანმრთელობისთვის?

- ამ მხრივ განგაშის საფუძველი ნამდვილად არ არსებობს. საქართველოში გავრცელებული 24 სახეობიდან მხოლოდ ორია შხამიანი გიურზა და ცხვირრქოსანა გველგესლა. მათ შორის ყველაზე საშიშია გიურზა. თუმცა ბოლო-5 -6 წლის განმავლობაში თბილისში გიურზას ადამიანისთვის არ უკბენია. გარდა ამისა, მნიშვნელოვანია იმის გაცნობიერება, რომ გველი ადამიანს არასოდეს ესხმის თავს. თუ ადამიანებს გველების ეშინიათ, გველებს ბევრად მეტად ეშინიათ ადამიანების.

ამიტომ ისინი ჩვენს დანახვაზე ყოველთვის გარბიან. გველი ადამიანს მხოლოდ იმ შემთხვევაში უკბენს, თუ ის თავს იცავს და სხვა გამოსავალი არ აქვს. ამიტომ ყოველთვის უნდა მივცეთ გაქცევის საშუალება. თუ დაჭერა ან მოკვლა დავუპირეთ, ამ შემხვევაში, ცხადია, თავს დაიცავს და ეცდება გვიკბინოს. ჩვენთან გავრცელებული გველებიდან, ყველაზე აგრესიულად წითელმუცელა მცურავი ითვლება. ის შხამიანი არ არის, უბრალოდ იკბინება. თუმცა ეს გველიც კი გარბის ადამიანის დანახვაზე.

- როგორია თქვენი რეკომენდაციები, როგორ ავირიდოთ თავიდან ქვეწარმავლების მომრავლება ჩვენ ირგვლივ და როგორ უნდა მოვიქცეთ თუ სადმე გადავაწყდით?

- პირველ რიგში, გველს აუცილებლად უნდა მივცეთ გაქცევის საშუალება. შემდეგ ერთ-ორ მეტრიანი დისტანცია დავიცვათ და დავაკვირდეთ საით წავა, რადგან შემდეგ ჩვენ გვქონდეს ინფორმაცია მისი სავარაუდო ადგილსამყოფელის შესახებ, რომ გაგვიადვილდეს დაჭერა. არ არის საჭირო თავქუდმოგლეჯილი გაქცევა, გველი არასოდეს გამოგეკიდებათ. რაც შეეხება საპრევენციო ქმედებებს, მთავარია ირგვლივ მუდმივად სისუფთავე გვქონდეს. ხშირად დავგვათ ჩვენი ტერიოტრია, გავასუფთავოთ სამშენებლო თუ სხვა ტიპის ნაგავისგან და ვეცადოთ დიდი ბალახი არ გავაჩეროთ ეზოში.

- ხშირად გველების თავიდან ასაცილებლად ეზოებში გოგირდს წვავენ. რამდენად ეფექტურია ეს?

- ღია სივრცეში გოგირდის დაწვა აბსოლუტურად უეფექტოა. გველებს ზოგადად, ჩვენთან შედარებით, 300-400 ჯერ უფრო მეტად აქვთ ყნოსვა განვითარებული და სუნებზე მძაფრად რეაგირებენ. ამიტომაც წვავენ გოგირდს. მას ხომ სპეციფიური სუნი აქვს, მაგრამ ეზოებში, ღია სივრცეში სუნი იკარგება და რაც რჩება, ის არ არის გველისთვის შემაწუხებელი. თუ დახურულ სივრცეში, სადაც გველი გვეგულება, გოგირდს შევაგდებთ და დავწვავთ, მაშინ შესაძლოა, ეფექტიანი აღმოჩნდეს. არსებობს რაღაც სპეციალური ჯოხის ტიპის მოწყობილობები, რომელებიც იყიდება სხვადასხვა ადგილებში. მათ საეჭვო ადგილებზე არჭობენ, თითქოს ვიბრაცია, რომელსაც ისინი გამოსცემენ გველს აფრთხობს, მაგრამ პირადი გამოცდილებით ვამბობ, ესეც უეფექტოა. რეალური შედეგი აქვს იმ წამალს, რომლსაც ჩვენ ვიყენებთ. მისი მოქმედება 1 თვემდე გრძელდება. თუმცა ეს დამოკიდებულია, თვის განმავლობაში მოსული ნალექის რაოდენობაზე. მაისიდან სექტემბრის ბოლომდე, დაახლოებით 5-6 შეწამვლაა საჭირო. რა თქმა უნდა, 100%-იანი დაცვა არც ამას აქვს.

- როგორ იჭერთ გველებს?

- გვაქვს სპეციალური მოწყობილობები. ამასთანავე, გვყავს ისეთი პროფესიონალებიც, რომლებიც ხელით იჭერენ. მე, მაგალითად, დიდი გიურზა დავიჭირე ხელით. მთავარია, იცოდე, როგორ, რა ადგილებში უნდა მოჰკიდო ხელი, რომ სწორად და უსაფრთხოდ დაიჭირო. მოძებნის რაიმე განსაკუთრებული მეთოდი არ გვაქვს. გამოცდილებიდან გამომდინარე, ტერიტორიის შესწავლის შემდეგ, რისკ-ფაქტორებს ვსაზღვრავთ. საქმეს გვიიოლებს ისიც, რომ ყველა გველი აბსოლუტურად ყრუა.

- სად მიგყავთ დაჭერილი გველები?

- ისევ ბუნებაში ვუშვებთ, მაგრამ ისეთ ადგილებში, სადაც მოსახლეობა არ არის. საერთოდ, გველის მოკვლა არ არის მიზანშეწონილი. გარდა იმისა, რომ ისინი თავს არავის ესხმიან, ძალიან დიდი დადებითი როლი აქვთ სოფლის მეურნეობის საქმეში. გველები ანადგურებენ იმ მღრღნელებს თუ მავნე მწერებს, რომლებიც მოსავალს ერჩიან. ამიტომ, ამ მხრივ მათი არსებობა აუცილებელიც კი არის.

- და ბოლოს, იმედია ეს რჩევები არავის დასჭირდება, მაგრამ მაინც, რა უნდა გავაკეთოთ თუ გველმა გვიკბინა?

- პირველ რიგში, უნდა ვეცადოთ შიშს არ ავყვეთ. მესმის, რომ ეს სათქმელად იოლია, ხოლო შესასრულებლად ძნელი. საქმე იმაშია, რომ სტრესის დროს სისხლის მიმოქცევა დაჩქარებულია და ამ დროს შხამი უფრო სწრაფად ვრცელდება ორგანიზმში. დავწვეთ ჰორიზონტალურად, მივიღოთ დიდი ოდენობით სითხე და დაველოდოთ სასწრაფო დახმარების ბრიგადას ან ჩვენ თავად მივიდეთ უახლოეს სამედიცინო დაწესებულებაში. 3-5 საათი გვაქვს დრო იმისთვის, რომ ვაქცინა ჩავიტაროთ. ყველა სამედიცინო დაწესებულება ვალდებულია ჰქონდეს ანტიგიურზინი. ასე რომ, არც კბენის შემთხვევაში გვაქვს განგაშის საფუძველი.