ისრაელი, დასავლეთი და არაბული სამყარო - ვინ ვის მხარეზეა?

ძნელად თუ წარმოიდგენდა ვინმე იმას, რომ ისრაელის უზენაესი სასამართლოს მიერ მიღებული თითქოსდა ჩვეულებრივი გადაწყვეტილება - აღმოსავლეთ იერუსალამის შეიხ-ჯარახის კვარტალში მდებარე საცხოვრებელი სახლიდან პალესტინელების გამოსახლების თაობაზე, ისრაელსა და პალეტინას შორის მორიგ სერიოზულ კონფლიქტს გამოიწვევდა.

2021 წლის 7 მაისს, სასამართლოს გადაწყვეტილებით უკმაყოფილო პალესტინელებმა პოლიციელებს ქვების სროლა დაუწყეს. მართალია, ვერდიქტის აღსრულების ვადა ისრაელის ხელისუფლებამ 30 დღით გადასწია, მაგრამ „მოსახდენი მოხდა“: დაძაბულობამ მკვეთრად იმატა. მოგვიანებით შეტაკება მოხდა არაბებსა და ისრაელის პოლიციას შორის - იერუსალიმში ალ-აქსას მეჩეთთან ისრაელის პოლიციამ თავმოყრილი არაბების დარბევა დაიწყო და შემდეგ თვით მეჩეთსაც შეუტია, რომელიც მუსლიმებისთვის წმინდა ადგილად ითვლება. ამის საპასუხოდ არაბების ექსტრემისტულ-რადიკალურმა სამხედრო დაჯგუფებებმა „ჰამასმა“ და „ისლამურმა ჯიჰადმა“ 10 და 12 მაისს ისრაელის ქალაქებისკენ 1500-მდე რაკეტა გაუშვეს. მართალია, ისრაელის ჰაერსაწინააღმდეგო თავდაცვის სისტემამ („რკინის გუმბათმა“) რაკეტებით შეტევა მოიგერია, მაგრამ მაინც დაინგრა და დაზიანდა სხვადასხვა შენობა.

რასაკვირველია, ისრაელმაც სამაგიეროს გადახდა დაიწყო: 13 მაისიდან დაწყებული, ისრაელის ავიაცია ინტენსიურად ბომბავს პალესტინელებით დასახლებული ღაზის სექტორის სამხედრო და ეკონომიკურ ინფრასტრუქტურას... ბოლო მონაცემებით, დაიღუპა 212 არაბი, მათ შორის - 61 ქალი და 36 ბავშვი, ისრაელში - ათი ადამიანი, მათ შორის ორი ბავშვი.

• ცოტა რამ ახლო ისტორიიდან...

ახლო აღმოსავლეთის კრიზისი ერთ-ერთ ყველაზე გრძელვადიან და ინტენსიურ კონფლიქტებს მიეკუთვნება თანამედროვე მსოფლიოში. მისი „დაბადების დღე“ ცნობილია: ის დაიწყო 1948 წლის 14 მაისს, როცა ისრაელის სახელმწიფოს დამოუკიდებლობა გამოცხადდა და დღემდე გრძელდება. მისი ერთ-ერთი ძირითადი მიზეზი ისაა, რომ გაეროს 1947 წლის 29 ნოემბრის დადგენილება, პალესტინაში, ებრაულთან ერთად, არაბული სახელმწიფოს შექმნის თაობაზე, არ შესრულებულა - არაბები კატეგორიულად არ დაეთანხმნენ პალესტინის გაყოფის გაეროსეულ გეგმას და ახლადშექმნილ სახელმწიფოს დაუპირისპირდნენ. იმ დროიდან ებრაელებმა და არაბებმა ერთმანეთთან რამდენიმე სისხლისმღვრელი ომი გადაიტანეს - 1940-იანი წლების ბოლოს, 1960-იან და 1970-იან წლებში - რომლებიც პრინციპში, ისრაელის გამარჯვებით მთავრდებოდა. მაგრამ იმის გამო, რომ კონფლიქტებზე გარეშე სახელმწიფოებიც ახდენდნენ (და ახლაც ახდენენ) გავლენას, ახლობელი და შორეული ქვეყნები, ებრაელებსა და არაბებს შორის დაძაბულობა პერმანენტულად მაღალ ტემპერატურაზე ნარჩუნდება.

რასაკვირველია, იყო მომენტები, როცა მხარეები, პალესტინელი არაბები და ებრაელები, მოლაპარაკების მაგიდაზე მსხდომნი, თითქოსდა მიზანთან ახლოს იყვნენ - ხელი მოაწერეს შეთანხმებებს ერთმანეთთან მშვიდობიანი ურთიერთობის თაობაზე (მაგალითად, ოსლოში და ვაშინგტონში 1993-95 წლებში), მაგრამ ახლო აღმოსავლეთის კრიზისი იმდენად ღრმა და არეულ-დარეულია, იქ იმდენი ძალა და ინტერესებია ჩადებული (ეთნიკური, რელიგიური, პოლიტიკური, ეკონომიკური...), რომ ზოგჯერ საქმეში ჩახედულ ადამიანს უიმედობა ეუფლება...

ისრაელს თავისი პრეტენზიები და პრინციპული ინტერესები აქვს და უკან არ იხევს, პალესტინელ არაბებს - თავისი. ისრაელი კვლავ ინარჩუნებს 1967 წლის ომის დროს დაკავებულ არაბულ ტერიტორიებს, რომლებსაც ისტორიულად თავისად თვლის. ებრაელები მიიჩნევენ, რომ პალესტინა მათი ისტორიული ტერიტორიაა, სადაც არაბებს მხოლოდ ავტონომიის უფლება აქვთ. არაბები თვლიან, რომ ისრაელი ოკუპანტია და არაბულ მიწებზე (მდინარე იორდანეს დასავლეთ ნაპირზე და ღაზის სექტორზე) უკანონო პრეტენზია აქვს. მართალია, ამჟამად მოქმედებს პალესტინის ეროვნული ადმინისტრაცია, ხოლო პალესტინის სახელმწიფო ფორმალურად ბევრმა ქვეყანამ აღიარა კიდეც, მაგრამ ეს მხოლოდ სიმბოლურია, რადგან რეალურად, დე ფაქტოდ მისი ტერიტორია ისრაელს აქვს დაკავებული.

პალესტინელ არაბებს აღიზიანებთ აგრეთვე ისრაელის ხელისუფლების საშინაო პოლიტიკური ნაბიჯებიც, მაგალითად, დედაქალაქის თელ-ავივიდან იერუსალიმში გადატანა: ებრაელები ქალაქს მთლიანად თავისად თვლიან, არაბები კი აცხადებენ, რომ იერუსალიმის ნახევარი - აღმოსავლეთი ნაწილი მათ ეკუთვნით, რადგან იქ ისლამური სიწმინდეებია განლაგებული და ამიტომ პალესტინის სახელმწიფოს დედაქალაქი უნდა იყოს.

• პალესტინელი არაბები ისრაელში

ახლო აღმოსავლეთის კრიზისი დიდი ხანია გრძელდება, მაგრამ ამჟამინდელი მოვლენები წინა პროცესებისაგან ერთი მნიშვნელოვანი გარემოებით განსხვავდება: დღეს ყველაფერი ისრაელის სახელმწიფოს შიგნით მიმდინარეობს, ისრაელში მცხოვრები არაბების მონაწილეობით.

იმ პალესტინელი არაბებისაგან განსხვავებით, რომლებიც პალესტინის ტერიტორიაზე (ანუ დასავლეთ ნაპირზე და ღაზის სექტორში) ცხოვრობენ, ისრაელელი არაბები ქვეყნის მოქალაქეები არიან. ეს იმიტომ, რომ 1948 წელს, ისრაელის სახელმწიფოს დაარსების დროს, მათ გადაწყვიტეს ახალი ქვეყნის ტერიტორიაზე დარჩენილიყვნენ. მართალია, ბევრმა არ მოისურვა ისრაელში ცხოვრება და წავიდნენ - მათ პალესტინელ ლტოლვილებს უწოდებენ.

ცხადია, ისრაელელ არაბებს (მათი რაოდენობა 9 მილიონიან ისრაელში 1,9 მილიონია), როგორც ქვეყნის მოქალაქეებს, ებრაელებთან ერთად, თანაბარი უფლებები აქვთ - სოციალური დაცვა, ჯანდაცვის სისტემით სარგებლობა, საარჩევნო უფლება და ა.შ. ისინი აქტიურად სარგებლობენ თავიანთი უფლებებით, ისრაელის ქნესეთში (პარლამენტში) საკმაოდ ბევრი არაბული პარტიაა წარმოდგენილი). ამასთან, ისრაელის მოქალაქე არაბები არ მსახურობენ არმიაში და მათი სიმპათიები ახლო აღმოსავლეთის კონფლიქტში ყოველთვის პალესტინის მხარეზეა... თუმცა ბევრი „ჰამასის“ პოლიტიკას არ იწონებს და აკრიტიკებს.

თვითმკვლელ „კამიკაძეებს“ შორის, რომლებიც ტერაქტებს ისრაელის ცენტრალურ რაიონებში აწყობენ, ისრაელელი არაბები თითქმის არ არიან. თვითმკვლელები ძირითადად პალეტინელი არაბები არიან, რომლებიც ოკუპირებული ტერიტორიებიდან ბლოკ-პოსტებს როგორღაც გვერდს უვლიან და ისრაელის დიდ ქალაქებში ჩუმად შედიან.

ასე რომ, ადგილობრივი „პროებრაული“ არაბები ბოლო დრომდე შედარებით მშვიდად იყვნენ, მაგრამ ახლა ისინიც გააქტიურდნენ - ახალგაზრდა არაბების დაჯგუფებები ებრაელების წინააღმდეგ ძალადობას ამჟღავნებენ - არბევენ მაღაზიებს, ამსხვრევენ საცხოვრებელი ბინების ფანჯრებს, ავტოგასამართ სადგურებს... ისინი სოლიდარობას უცხადებენ პალესტინელ არაბებს. ამიტომ ისრაელის მთავრობამ, პირველად მრავალი წლის განმავლობაში, ქვეყნის არაბული თემის მიმართ უსაფრთხოების საგანგებო ზომები მიიღო.

• ებრაულ-არაბული ინტეგრაციის პრობლემები

ისრაელის ებრაული და არაბული მოსახლეობის თანაცხოვრება ძალზე იშვიათია და თითქმის არსად არ იკვეთება: ყველა, ვინც კი ისრაელში ჩადის, იოლად გამოარჩევს არაბულ დასახლებულ პუნქტს ებრაულისაგან - ქალაქს, სოფელს თუ უბრალო რაიონს. მოსახლეობის შემადგენლობასთან ერთად, ისინი განსხვავდებიან შენობების სტილით, ინფრასტრუქტურით და ჩვეულებრივი აბრებითაც კი. არაბული დასახლებები სარგებლობენ რიგი შეღავათებით საგადასახადო სფეროში, მათ აქვთ განათლების საკუთარი სისტემა... ისრაელის ბიუჯეტიდან არაბების სასარგებლოდ ყოველწლიურად მილიარდობით თანხები იხარჯება, მაგრამ ეს ნაბიჯი ინტეგრაციას მაინც ვერ შველის. თვითონ არაბები, განსაკუთრებით კი მათი ლიდერები, აცხადებენ, რომ მიუხედავად ისრაელის მოქალაქეობისა, ისინი არანაირად არ იმსახურებენ ისრაელის სახელმწიფოს გაძლიერებისათვის, რომელიც ოკუპაციას აგრძელებს.

„ისრაელელი არაბების უფლება გამომდინარეობს მათი მოქალაქეობიდან და წინაპრების მიწაზე ცხოვრებიდან, ამიტომ მათ არ ეხებათ არც არმიაში სამსახური და არც რომელიმე სამოქალაქო მოვალეობის შესრულება ისრაელის გასაძლიერებლად“, - ასეა ჩაწერილი არაბული სექტორის უმაღლესი სადამკვირვებლო კომისიის მიერ 2006 წელს მიღებულ დოკუმენტში.

ერთადერთი სფერო, სადაც ისრაელელი არაბებისა და ებრაელების თანამოსაქმეობა აქტიურად ჩანს, ეს ჯანდაცვის სტრუქტურებია: ბოლო მონაცემებით, ისრაელში ექიმთა 20%, მედდების 25% და ფარმაცევტების 50% ეროვნებით არაბია. საინტერესოა, რომ კორონავირუსის პანდემია ამ თვალსაზრისით ებრაელებისა და არაბების ერთგვარი დაახლოების იშვიათი საბაბი გახდა: არაბები და ებრაელები ერთობლივ ბრიგადებს ქმნიდნენ და ამით ხაზს უსვამდნენ - ადამიანთა ცხოვრების მძიმე პერიოდში ერთმანეთის მიმართ მტრობა არ უნდა გამოვლინდეს. ისრაელში გასულ 2020 წელს ხუმრობით „კორონული დაზავების პერიოდს“ უწოდებენ. ბოლო წლებში შესამჩნევი იყო კიდევ ერთი რეალური ფაქტი: ისრაელის არაბები ცხოვრების დონით მეტ-ნაკლებად კმაყოფილები არიან, მათი შემოსავლები მატულობს, ისინი ნაკლებად კონფრონტაციულად არიან განწყობილნი...

მაგრამ ექსპერტები შიშობენ, რომ ბოლო დღეების დრამატული მოვლენები იმ მცირე ინტეგრაციულ პროცესებს „დამარხავს“, რომლებიც დღემდე შეიმჩნეოდა.

„თუ ადრე ისრაელელ არაბებს პალესტინელ არაბებთან ძირითადად კლანურ-თემური კუთვნილება აერთიანებდათ, ახლა წინ წამოიწია ნაციონალისტურმა განწყობებმა. ეს უკვე თანამემამულეთა მდგომარეობის გაზიარება კი არ არის, არამედ იმ სახელმწიფოს წინააღმდეგ ბრძოლა, რომლის მოქალაქეებიც თვითონ არიან“, - თვლის დევიდ კოენი, იერუსალიმში არსებული სტრატეგიული კვლევებისა და უსაფრთხოების პრობლემების შემსწავლელი ინსტიტუტის ექსპერტი.

არაბული სამყაროს კვლევის ერთ-ერთი წამყვანი სპეციალისტი, იერუსალმის ებრაული უნივერსიტეტის პროფესორი რაფი ისრაელი ჯერ კიდევ 2016 წელს წერდა, რომ დადგება დრო, როცა ისრაელის არაბი მოქალაქეები ქვეყნის შიგნიდან ძირის გამოთხრას დაიწყებენ, ბოსნიური სცენარის მსგავსად. იმ დროს პროფესორის ნათქვამი ბევრმა არ გაიზიარა, მაგრამ დღეს უკვე რაფი ისრაელის წინასწარმეტყველებას ბევრი იხსენებს, განსაკუთრებით მას შემდეგ, როცა ახალგაზრდა არაბებმა - ისრაელის მოქალაქეებმა - ერთ-ერთ ქალაქში ისრაელის სახელმწიფო დროშა ჩამოგლიჯეს და მის ნაცვლად პალესტინის დროშა დაკიდეს.

„ჩვენ ადრე ფრთხილად და ჩუმად ვიყავით, მაგრამ დროა მკაფიოდ განვაცხადოთ: ისრაელში პირველად მის უახლეს ისტორიაში, სამოქალაქო ომი მიმდინარეობს. 1930 წლიდან პირველად ხდება ებრაულ მიწაზე ებრაელთა დარბევები. ეს ძალიან საშიშია, „ჰამასის“ რაკეტებზე უფრო საშიში“, - ამბობს ისტორიკოსი ჰილელ ეფრანი.

• ისრაელი, დასავლეთი და არაბული სამყარო: ვინ ვის მხარეზეა?

ზემოთ ახლო აღმოსავლეთის კრიზისში უცხო სახელმწიფოების ინტერესები და გავლენები ვახსენეთ. მართლაცდა საინტერესოა, როგორი დამოკიდებულება აქვთ, ერთი მხრივ - შორეულ „ძლიერთა ამა სოფლისანთ“ და მეორე მხრივ - ახლომდებარე მეზობლებს ებრაულ-არაბული დაპირისპირების მიმართ? პირველ რიგში შევეხოთ არაბულ ქვეყნების პოზიციებს, რომლებიც საკმაოდ არაერთმნიშვნელოვნად რეაგირებენ ებრაელებსა და პალესტინელებს შორის მიმდინარე კონფლიქტზე.

რასაკვირველია, მოსალოდნელი იყო, რომ ბევრი არაბული სახელმწიფო მხარს პალესტინელებს დაუჭერდა, მაგრამ რიგ არაბულ ქვეყნებს აშკარად არ სურთ ისრაელთან ცოტა ხნის წინ აწყობილი ურთიერთობის დარღვევა. ბოლო წლებში ისრაელმა, აშშ-ის შუამავლობით, არაბულ ქვეყნებთან ურთიერთობაში მნიშვნელოვან წარმატებას მიაღწია, რაც განსაკუთრებით გამოიხატა 2020 წელს დადებული სამშვიდობო ხელშეკრულებებით არაბთა გაერთიანებულ საემიროებთან, ბაჰრეინთან, სუდანთან, მაროკოსთან. შეიძლება ითქვას, რომ არაბული ქვეყნები პირველად დათანხმდნენ ისრაელთან თანამშრომლობას ისეთ სფეროებში, როგორებიცაა დაზვერვა და სახელმწიფო უსაფრთხოება. ახლა კი ამ უპრეცედენტო „დათბობას“ „აცივება“ ემუქრება: ისრაელთან მოთანამშრომლე არაბული ქვეყნები, განსაკუთრებით საემიროები და ბაჰრეინი, თავს ძალზე არაკომფორტულად გრძნობენ.

„სულ ახლახან ამ ქვეყნების ლიდერები საკუთარ ხალხს ისრაელთან დადებული ხელშეკრულებების სიკეთესა და სარგებლობაზე ელაპარაკებოდნენ - ვაჭრობის, მედიცინის, ეკოლოგიური (მწვანე“) ეკონომიკის სფეროებში, მაგრამ დღეს ისინი ტელეკრანებზე თავს არაკომფორტულად გრძნობენ, იშმუშნებიან, როცა ხედავენ, თუ როგორ ბომბავს ისრაელის ავიაცია ღაზის სექტორს, როგორ აძევებენ ებრაელები თავიანთ მოქალაქე არაბებს ბინებიდან იერუსალიმში და როგორ ახორციელებს შტურმს ისრაელის პოლიცია ალ-აქსას მეჩეთზე“, - წერს „ბი-ბი-სი“-ს კორესპონდენტი ფრენკ გარდნერი.

არაბული ქვეყნები ჯერჯერობით სიფრთხილეს იცავენ თავიანთ განცხადებებში, თუმცა გარკვეული ცვლილებაც შეინიშნება - მათი რეაქცია ისეთი ცალმხრივი აღარ არის, როგორიც წინა წლებში იყო. მაგალითად, საუდის არაბეთის ტელეარხი „ალ-არაბია“ აჩვენებს არამარტო ისრაელის ავიაციის მიერ ღაზის სექტორის დაბომბვას, არამედ ვიდეოკადრებს ისრაელის ქალაქებიდან, სადაც მოსახლეობა, სირენების ხმის ფონზე, „ჰამასის“ რაკეტებისაგან თავის გადარჩენას ცდილობს. არაბთა საემიროებში, დუბაის ტელეარხმა თავის მხრივ, ეთერში გადასცა ისრაელის მთავრობის განცხადება, რომლის მიხედვით, ისრაელის ავიაციისა და რაკეტების სამიზნე მშვიდობიანი არაბები კი არა, „ჰამასის“ ხელმძღვანელები არიან.

ბაჰრეინში და იორდანიაში მოსახლეობამ პალესტინელი არაბების სოლიდარობის აქციები გამართა, ისრაელის მოქმედება სულიერმა და პოლიტიკურმა ლიდერებმაც დაგმეს, მაგრამ როგორც „ნიუ-იორკ თაიმსის“ მიმომხილველი წერს, მათი კრიტიკა მხოლოდ სიტყვიერია და რაიმე პრაქტიკული ნაბიჯები არ გადადგმულა.

საერთოდ კი ყველაზე რთულ სიტუაციაში არაბთა გაერთიანებული საემიროების ხელისუფლება აღმოჩნდა, რომელმაც პირველმა სპარსეთის ყურის ქვეყნებიდან, ისრაელთან ურთიერთობა მოაგვარა. კონფლიქტის დაწყებიდან საემიროების ზოგიერთმა ჩინოვნიკმა პალეტინელებისადმი თავისი მხარდაჭერა გამოხატა, მაგრამ განცხადებებში „ჰამასი“ და მისი ლიდერები არ უხსენებიათ. დანარჩენი არაბული ქვეყნები, ყატარის გამოკლებით, ასევე ცდილობენ თავიანთ პოზიციებში დისტანცირება მოახდინონ „ჰამასისაგან“.

ამერიკული გაზეთის The Wall Street Journal-ის მიერ გამოკითხული ანალიტიკოსები თანხმდებიან იმ აზრში, რომ საემიროები და სხვა არაბული ქვეყნები, ალბათ, შეგნებულად არ წავლენ ისრაელთან ურთიერთობის გაუარესებაზე (უკვე უამრავი მომგებიანი სავაჭრო-ეკონომიკური კონტრაქტია დადებული), მაგრამ მაინც იძულებულნი იქნებიან ებრაელებთან თავშეკავებულად ითანამშრომლონ. „პალესტინისადმი მხარდაჭერას არაბულ ქვეყნებში ფესვები ღრმად აქვს გადგმული და, რასაკვირველია, ეს ფაქტორი გარკვეული გავლენას ახდენს ხელისუფლების პოზიციაზე, მაგრამ ისინი ითვალისწინებენ პერსპექტივასაც, ამიტომ ხისტად პასუხის გაცემა არ შეუძლიათ“, - ამბობს ყოფილი ეგვიპტელი დიპლომატი ეზედინ ჩუქრი, რომელსაც ისრაელში მუშაობის დიდი სტაჟი აქვს.

დიდი ბრიტანეთის სამხედრო კვლევების სამეფო ინსტიტუტის ექსპერტის მაიკლ სტივენსის თქმით, არაბთა გაერთიანებული საემიროები არ დაარღვევენ სამშვიდობო შეთანხმებას, მაგრამ მათი პოლიტიკა ფრთხილი იქნება სიტუაციის განეიტრალებამდე. პრაქტიკაში ეს ნიშნავს, რომ ორმხრივი ურთიერთობა კერძო ხასიათისა იქნება, დახურულ კარს მიღმა, როგორიც წინა წლებში იყო. ალბათ, დიპლომატებიც ტელეკამერების ობიექტივების წინ ღიმილისგანაც თავს შეიკავებენ.

ისრაელის მიმართ ყველაზე ხისტი და ნეგატიური პოზიცია დაიკავა თურქეთის პრეზიდენტმა რეჯეფ ერდოღანმა: მან ორი დღის წინათ განაცხადა, რომ მისი ქვეყანა პალეტინელების დევნისა და ჩაგვრის მდუმარედ მაყურებელი არ იქნება: „რელიგიურ წმინდა ადგილებზე შეტევით ისრაელის ტერორისტულმა სახელმწიფომ ყველა საზღვარს გადააბიჯა. თუ ახლა ჩვენ მას ვერ შევაჩერებთ, [ებრაელთა] ბარბაროსული მენტალიტეტის სამიზნე ჩვენც გავხდებით“, - განაცხადა რეჯეფ ერდოღანმა.

ირანიც არ ჩამორჩა თურქეთს და ოფიციალურად გაახმოვანა თავისი უკიდურესად ნეგატიური პოზიცია ისრაელის მიმართ: „მოვუწოდებთ ყველას ხმა აიმაღლოს ისრაელის არაადამიანური პოლიტიკისა და აპარტეიდის წინააღმდეგ“, - ასეთია თეირანის პოზიცია.

მართალია, არც თურქეთი და არც ირანი არაბული სამყაროს წარმომადგენლები არ არიან (უფრო მეტიც: ირანი მსოფლიოში ყველაზე დიდი შიიტური სახელმწიფოა, პალესტინელი არაბების დიდი უმრავლესობა კი სუნიტები არიან), მაგრამ ანკარისა და თეირანის სოლიდარობას არაბებისადმი მაინც მნიშვნელობა აქვს - ისლამური რელიგიური ნიშნით.

აშშ: ჯო ბაიდენი ორჭოფობს... მაგრამ მაინც ისრაელის მომხრეა

ამერიკის შეერთებული შტატები ოფიციალურად შეფასებებისაგან ჯერ თავს იკავებს. დემოკრატიულ პარტიაში პალესტინურ-ებრაული საკითხის მიმართ აზრთა სხვადასხვაობაა და ამიტომ ჯო ბაიდენის ადმინისტრაციას მკვეთრი პოზიციის გამოხატვა უჭირს. თეთრი სახლის პრეს-მდივანი ჯეინ პსაკი მხოლოდ იმით შემოიფარგლა, რომ ვაშინგტონი სერიოზულად არის შეშფოტებული სიტუაციით“.

საერთოდ, ბოლო წლებში ამერიკელების დამოკიდებულება პალესტინელებისადმი გარკვეულწილად გაუმჯობესდა (25%), თუმცა საზოგადოება მხარს ისრაელს მაინც აქტიურად უჭერს (75%). ამასთან, დემოკრატების 53% ისრაელზე ზეწოლის განხორციელბის მომხრეა, კომპრომისის მიღწევის მიზნით. 12 მაისს ნიუ-იორკში, ისრაელის გენერალური საკონსულოს წინ, არაბების მხარდამჭერი აქცია ჩატარდა, რაც საკმაოდ იშვიათია ამერიკისთვის.

დონალდ ტრამპის პრეზიდენტობის დროს აშშ-ის სოლიდარობამ ისრაელის მიმართ პიკს მიაღწია: ვაშინგტონი ყველაფერში ეხმარებოდა და მხარს უჭერდა ისრაელს და ეწინააღმდეგებოდა პალესტინელებს. როგორც ჩანს, ახლაც, ასეთ სიტუაციაში მაინც იტყვის თავის სათქმელს ძლიერი ებრაული ლობი ამერიკის ხელისუფლებაში. ალბათ, ჯო ბაიდენიც გააგრძელებს ისრაელისადმი მხარდაჭერას, მაგრამ არა დონალდ ტრამპივით ღიად, არამედ შედარებით ნაკლები დემონსტრაციულობით.

საფრანგეთი: „შეწყდეს საომარი მოქმედება“

საფრანგეთმა თავისი პოზიცია ისრაელ-პალეტინელთა კონფლიქტის მიმართ ეგვიპტესთან მოლაპარაკების დროს გამოხატა: 17 მაისს პარიზში იმყოფებოდა ეგვიპტის პრეზიდენტი აბდელ ფათაჰ ას-სისი, რომელიც თავის ფრანგ კოლეგას ემანუელ მაკრონის შეხვდა. მათ განაცხადეს, რომ ერთმნიშვნელოვნად აუცილებელია „შეწყდეს საომარი მოქმედებები“.

როგორც საფრანგეთის პრეზიდენტის ოფისში განაცხადეს, ემანუელ მაკრონმა მხარი დაუჭირა ეგვიპტის საშუამავლო ძალისხმევას კონფლიქტში. ორი ქვეყნის ლიდერები გამოხატავენ ღრმა შეშფოთებას ძალადობის ესკალაციის გამო და დამწუხრებულნი არიან სამოქალაქო მოსახლეობაში გამოწვეული მრავალრიცხოვანი მსხვერპლის გამო“.

საერთოდ, საფრანგეთში არაბების საკმაოდ დიდი დიასპორაა და ეს ფაქტორი ხელისუფლებაზე გარკვეულწილად გავლენას ახდენს - პარიზი ორ ცეცხლს შორის არის მოქცეული: არც ისრაელის უკმაყოფლო რეაქციის გამოწვევა სურს და არც არაბების საპროტესტო აქციები. ამიტომ პარიზი კაიროს აძლევს პრიორიტეტს - დაე, ეგვიპტემ დააწყნაროს თავისი თანამემამულე არაბები (თუ შეძლებს), საფრანგეთი კი მას მხარს დაუჭერს და არც ისრაელთან არ გაიფუჭებს ურთიერთობას.

რუსეთი: პროარაბული გადახრა?

რუსეთი მსოფლიოს ერთ-ერთი ის სახელმწიფოა, რომელსაც პალესტინის სახელმწიფოსთან ოფიციალური დიპლომატიური ურთიერთობა აქვს დამყარებული: პალესტინის საელჩო მოსკოვშია, რუსეთის საელჩო კი - რამალაში. 2005 წელს პრეზიდენტი ვლადიმერ პუტინი რუსეთის პირველი ლიდერი იყო, რომელიც პალესტინაში ჩავიდა და მის პრეზიდენტს - მაჰმუდ აბასსს შეხვდა. პალესტინასთან თავისი ძველი კავშირები აქვს რუსულ მართლმადიდებელ ეკლესიასაც. რუსეთი მნიშვნელოვან მატერიალურ დახმარებას უწევს პალესტინას. მდინარე იორდანის დასავლეთ ნაპირზე, პალესტინის ავტონომიის მიერ კონტროლირებულ ქალაქ ბეით-ლაჰმში არსებობს ვლადიმერ პუტინის ქუჩა, იერიქონში კი - დიმიტრი მედვედევის ქუჩა.

ასე რომ, მოსკოვის სიმპათიები, პრინციპში, არაბების მხარესაა, რომელსაც საფუძველი პალესტინის გამათავისუფლებელი ფრონტის ლიდერმა იასირ არაფატმა ჩაუყარა ჯერ კიდევ საბჭოთა კავშირის არსებობის ჟამს. თუმცაღა, კრემლი ითვალისწინებს ისრაელთან ურთიერთობის მნიშვნელობასაც. განცხადებაც შესაბამისი გაკეთდა:

„ჩვენ ვგმობთ იმ სარაკეტო დარტყმებს, რომლებიც ღაზის სექტორიდან და ისრაელიდან ხორციელდება. ორივე მხარემ უნდა შეწყვიტოს აგრესიული მოქმედებები“, - ამბობს სერგეი ლავროვი.

„რუსეთი დაინტერესებულია ახლო აღმოსავლეთში მშვიდობის განმტკიცებით. ეს რეგიონი ჩვენგან შორს არ არის, მით უმეტეს, რომ კონფლიქტის გაფართოება საფრთხეს უქმნის სირიასაც, სადაც ჩვენი კონტინგენტი იმყოფება. ჯერ-ჯერობით ვლადიმერ პუტინს პირადი კონტაქტები არცერთ მხარის ლიდერებთან ჯერ არ ჰქონია, თუმცა საჭიროების შემთხვევაში კონტაქტები იქნება. აქტიურად მუშაობს ჩვენი საგარეო საქმეთა სამინისტრო“, - ამბობს დიმიტრი პესკოვი, რუსეთის პრეზიდენტის პრეს-მდივანი.

გერმანია: ანტისემიტიზმის ფონზე, რუსეთის იმედით....

გერმანიის მთავრობა შეშფოთებით ადევნებს თავლს სიტუაციის ესკალაციას ახლო აღმოსავლეთში და ერთმნიშვნელოვნად მხარს უჭერს ისრაელს.

როგორც ცნობილია, გერმანიამ წინა წლებში ბევრი არაბი ლტოლვილი მიიღო ახლო აღმოსავლეთიდან, რომლებიც ისრაელის მიმართ სიძულვილს ამჟღავნებენ. საერთოდ კი, თვითონ გერმანიაშიც საკმაოდ არიან შემორჩენილი ანტისემიტი ბიურგერები. მაგრამ მათგან განსხვავებით, ხელისუფლება მაინც ისრაელის მომხრეა. ანგელა მერკელის წარმომადგენელმა შტეფან ზაიბერტმა 14 მაისს გამართულ პრეს-კონფერენციაზე მკაცრად დაგმო „ჰამასის“ მიერ დაწყებული „რაკეტული ომი“, რასაც არავითარი გამართლება არ აქვს.

როგორც ბუნდესტაგის სოციალ-დემოკრატიული ფრაქციის თავმჯდომარე როლფ მიუტცენიხი აცხადებს, ევროპულმა ქვეყნებმა და კერძოდ, გერმანიამ წამყვანი როლი უნდა შეასრულონ ახლო აღმოსავლეთის კონფლიქტის მოგვარებაში.

როგორც გერმანული „დოიჩე ველე“ აღნიშნავს, გერმანიის საგარეო საქმეთა მინისტრი ჰეიკო მასი დარწმუნებულია, რომ საქმეში აქტიურად უნდა ჩაერთოს „ახლოაღმოსავლური კვარტეტი“ - ევროკავშირი, გაერო, აშშ და რუსეთი. „ჯერ კიდევ საბჭოთა პერიოდიდან ცნობილია, რომ მოსკოვს ახლო აღმოსავლეთის პრობლემების მცოდნე კარგი სპეციალისტები ჰყავს, ევროპელებისათვის ასევე კარგადაა ცნობილი ის რეალობაც, რომ კრემლის გავლენა არაბული სამყაროს ლიდერებზე საკმაოდ ძლიერია. ამიტომ გერმანელი პოლიტიკოსები იმედოვნებენ, რომ რუსეთი კონფლიქტის დარეგულირებაზე პოზიტიურ გავლენას გავლენას მოახდენს.

მოამზადა სიმონ კილაძემ