"ადრე ჩვენთან ათეულობით ტურისტი მოდიოდა, პანდემიამ ყველაფერი გააჩერა" - საუკუნოვანი კერამიკა თელავში და კაცი, რომელიც 50 წელია თიხასთან მეგობრობს

საქართველოში კერამიკის წარმოებას უძველესი დროიდან ჩაეყარა საფუძველი. ქართული კერამიკა განსაკუთრებით ღვინის ჭურჭლის მრავალფეროვნებით გამოირჩევა, რაც, თავის მხრივ, მჭიდრო კავშირშია მეღვინეობის უძველეს ტრადიციასთან. ქვევრი, კულა, ხელადა, აზარფეშა, დოქი, ფიალა, სურა - ზიარჭურჭლის ნაირსახეობაა, რომელიც ფორმების უჩვეულო სიმდიდრით ხასიათდება და როგორც სპეციალისტები ამბობენ, სწორედ ჭინჭილა, ხელადა და კიდევ ბევრი სხვა, ამის ნათელი მაგალითია. კერამიკის წარმოებით გამორჩეულია თელავის რაიონის სოფელი ვარდისუბანი. იქ კერამიკის წარმოებას საფუძველი მე-20 საუკუნეში აპოლონ ნაცარაშვილმა ჩაუყარა, მის საქმიანობას დღეს მისი შვილი აგრძელებს.

გოგიტა ნაცარაშვილი:

- ვარდისუბანი ულამაზესი სოფლია, ის თელავიდან 2 კილომეტრის მოშორებით მდებარეობს, სადაც ჩემი "კერამიკული საწარმო" მუშაობს. ამ საქმეს საფუძველი მამაჩემმა - აპოლონ ნაცარაშვილმა ჩაუყარა და მის საქმიანობას დღეს მე ვაგრძელებ. ასე რომ, პროფესიით კერამიკოსი გახლავართ. ამ ხელობას მამაჩემისგან დავეუფლე, რომელიც 6 წლის ასაკიდან თიხასთან მოპყრობას და კერამიკული ნაწარმის დამზადების ტექნიკა-ტექნოლოგიას მასწავლიდა. ასე რომ, აქტიურად ვაგრძელებ წინაპრების დანატოვარ საქმეს" - გვეუბნება ბატონი გოგიტა.

- მრავალფეროვანი ნამუშევრები გაქვთ დამზადებული, თითქმის ყველა სახის საყოფაცხოვრებო ჭურჭელი, თუმცა დეკორატიული ნივთებიც არის... თავად ირჩევთ იმას რა დაამზადოთ, თუ მომხმარებლის მოთხოვნილებიდან გამოდინარე გამდიდრდა თქვენი ნაწარმის ჩამონათვალი?

- როდესაც პირველად დაიწყო საწარმოში ჭურჭლის წარმოება, დაახლოებით 10 სახეობის ნივთი მზადდებოდა, ესენი იყო - ფიალა, ყანწი, დოქი, პატარა და დიდი ზომის ქვევრი და ა.შ. ამ ეტაპისთვის კი, მომხმარებლის მოთხოვნიდან გამომდინარე, დაახლოებით, 30 სახეობის ნივთის დამზადება შეგვიძლია. რა თქმა უნდა, ნივთების მრავალფეროვნება მომხმარებლის შეკვეთის შესაბამისად იზრდება, თუმცა სამწუხაროდ, დღეს არ არის ჩვენი მოსახლეობის მხრიდან დიდი დაინტერესება ტრადიციული ქართული თიხის ნაწარმის მიმართ.

- რთულია კერამიკული ნაწარმის წარმოება? და რამდენად სრულყოფილად ხართ აღჭურვილი შესაბამისი ტექნიკით?

- საკმაოდ რთულია, თუმცა ნებისმიერ დაინტერესებულ პირს შეუძლია შეისწავლოს. დამზადების პროცესში საჭიროა მაღალი ხარისხის თიხა, თიხის საზელი დანადგარი, "ჩარხი"-დანადგარი, რომლის დახმარებითაც მზადდება ჭურჭელი, გამოსაწვავი ღუმელი და ა.შ. სრულად არის ჩვენი საწარმო არჭურვილი საჭირო და შესაბამისი დანადგარებით.

- რა დრო სჭირდება მაგალითად, ერთი კონკრეტული ნივთის დამზადებას?

- საბოლოო შედეგის მისაღებად თითოეული ნივთი რამდენიმე პროცედურას გადის. დამზადება პირველ დღეს ხდება, შემდეგ გამოშრობას 5-6 დღე საჭირდება, შემდეგ ნაწარმი გამოსაწვავ ღუმელში გადაგვაქვს, სადაც 7-8 საათის განმავლობაში თიხის მაღალ ტემპერატურაზე ხდება გამოწვა.

- ამბობენ, "თიხა მღერისო"...

- "თიხა მღერის“ - ეს გამონათქვამი ჩვენი წინაპრებიდან მოდის. კარგად დამუშავებული და გამომწვარი თიხის ნაწარმის ერთმანეთთან შეხებისას სპეციფიური ხმა გამოიცემა, რასაც ზარის დარეკვას შევადარებდი. სწორედ ამ ხმაზე ამბობდნენ ჩვენი წინაპრები უხსოვარი დროიდან, რომ „თიხა მღერის“...

- მოსწავლეები გყავთ? ანუ დაინტერესება არის ამ უძველესი ხელობის მიმართ?

- ამ ეტაპისთვის არ გვყავს მოსწავლეები, თუმცა სიამოვნებით გავცემთ დაგროვილ ცოდნას და ნებისმიერ მსურველს შევასწავლით ამ საქმეს, რადგან ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ეს უძველესი ტრადიციული საქმიანობა არ გაქრეს და რაც შეიძლება, მეტმა ადამიანმა შეისწავლოს. ეს ხომ ჩვენი ქვეყნის კულტურის და ხელოვნების ნაწილია...

- ყველას შეუძლია მისი შესწავლა?

- როგორც ყველა საქმეში, აქაც მთავარი მონდომებაა, ისეთი რთული არ არის, რომ დაინტერესებულმა ადამიანმა ათვისება ვერ შეძლოს. მთავარია, აინტერესებდეს, მოსწონდეს და მიღებული შედეგის გასაუმჯობესებლად, სწავლას მუდმივად აგრძელებდეს. თუმცა „ჩარხთან“ მუშაობა ნამდვილად არ არის ადვილი. როგოც აღვნიშნე, დიდი მონდომებით ვეცდებით, ნებისმიერ მსურველს შევასწავლოთ.

- რას ნიშნავს ეს საქმიანობა პირადად თქვენთვის?

- ჩემთვის და ჩემი ოჯახისთვის ცხოვრების განუყოფელი ნაწილია. ბედნიერი ვარ, რომ საშუალება მომეცა, ჩვენი ქვეყნის კულტურისთვის ამდენად მნიშვნელოვანი საქმე ვაკეთო და იმედს ვიტოვებ, ამ ქვეყნის მოქალაქეს თუ ჩამოსულ ტურისტს გავაცნო და შევასწავლო ჩვენი ქვეყნის ერთ-ერთი უძველესი და უმნიშვნელოვანესი საქმიანობა.

- პანდემიამ ხომ არ იმოქმედა კერამიკული ნაწარმის მოთხოვნილებაზე? რადგან ტურისტებიც აღარ შემოდიან ქვეყანაში?

- პანდემია, როგორც ყველა სფეროს, ნეგატიურად ჩვენც შეგვეხო. ყოველთვის იყო კახეთში ჩამოსული ტურისტების მხრიდან დაინტერესება. ჩვენს საწარმოში, ათეულობით ტურისტი მოდიოდა, რომლებიც, ხშირ შემთხვევაში, აქტიურად იღებდნენ მონაწილეობას დამზადების პროცესში და სამშობლოში წასაღებად ჩვენს ნაწარმს ყიდულობდნენ... ახლა ეს ყველაფერი ჯერჯერობით შეჩერდა...

- სამომავლოდ რა გეგმები გაქვთ?

- აპრილიდან ვაპირებთ, აქტიურად განვაახლოთ მუშაობა. სამწუხაროდ, საშუალება არ გვაქვს, საწარმო გავაფართოვოთ, არ გვაქვს ფინანსები, რომ აღნიშნული საქმიანობის პოპულარიზაციას ხელი შევუწყოთ. დახმარების შემთხვევაში კი, დიდი სიამოვნებით გავზრდით წარმოებას, დავამზადებთ ყველა სახეობის ნივთს, დაინტერესებულ პირებს ვაჩვენებთ დამზადებული პროდუქტს, ასევე შევთავაზებთ დამზადების პროცესში მონაწილეობის მიღებას.

იმედი გვაქვს, ადგილოვრივი მოსახლეობიდან გაიზრდება დაინტერესება. ძალიან მნიშვნელოვანია ჩვენთვის ტურისტების შემოსვლა ქვეყანაში. ამიტომ იმედს ვიტოვებთ, რომ პანდემიის დასრულების შემდეგ, ისევ ბევრი სტუმარი გვეწვევა.