სა­ქარ­თვე­ლო-აზერ­ბა­ი­ჯა­ნის სა­ზღვრის სა­და­ვო მო­ნაკ­ვე­თის გარ­შე­მო სკან­და­ლი გრძელ­დე­ბა. მას შემ­დეგ, რაც ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის წარ­მო­მად­გენ­ლებ­მა გა­ნა­ცხა­დეს, რომ ნა­პოვ­ნია რუკა, რომ­ლი­თაც სა­ქარ­თვე­ლოს პო­ზი­ცია დე­მარ­კა­ცია-დე­ლი­მი­ტა­ცი­ის პრო­ცეს­ში გა­ცი­ლე­ბით უფრო და­მა­ჯე­რე­ბე­ლი და მტკი­ცე იქ­ნე­ბა, მო­გეხ­სე­ნე­ბათ, პრო­კუ­რა­ტუ­რამ საქ­მე აღ­ძრა და ძი­ე­ბა და­ი­წყო, 7 ოქ­ტომ­ბერს კი და­ა­კა­ვეს სა­გა­რეო საქ­მე­თა სა­მი­ნის­ტროს მე­ზო­ბე­ლი ქვეყ­ნე­ბის დე­პარ­ტა­მენ­ტის სა­სა­ზღვრო ურ­თი­ერ­თო­ბა­თა სამ­სა­ხუ­რის უფ­რო­სი ივე­რი მე­ლაშ­ვი­ლი და სა­ქარ­თვე­ლოს შს სა­მი­ნის­ტროს სა­სა­ზღვრო პო­ლი­ცი­ის სახ­მე­ლე­თო სა­ზღვრის დაც­ვის დე­პარ­ტა­მენ­ტის მთა­ვა­რი ინ­სპექ­ტო­რი ნა­ტა­ლია ილი­ჩო­ვა. ისი­ნი სა­ზღვრის დამ­დგე­ნი კო­მი­სი­ის წევ­რე­ბი იყ­ვნენ. რო­გორც პრო­კუ­რა­ტუ­რა ამ­ტკი­ცებს, ექ­სპერ­ტი­ზის დას­კვნით დად­გინ­და, რომ ბრალ­დე­ბუ­ლე­ბი სა­ზღვრე­ბის დე­ლი­მი­ტა­ცი­ის პრო­ცეს­ში ხელ­მძღვა­ნე­ლობ­დნენ 1970-80-იან წლებ­ში გა­მო­ცე­მულ რუ­კებ­ზე და­ტა­ნი­ლი სა­ზღვრის ხა­ზე­ბით, რაც ეწი­ნა­აღ­მდე­გე­ბა ჩვე­ნი ქვეყ­ნის ის­ტო­რი­ულ სა­ზღვარს, მათ შო­რის - და­ვით­გა­რე­ჯას­თან. ბრალ­დე­ბუ­ლებს სა­სა­მარ­თლომ წი­ნას­წა­რი პა­ტიმ­რო­ბა მი­უ­სა­ჯა. ისი­ნი ბრალ­დე­ბას აბ­სურ­დუ­ლად მი­იჩ­ნე­ვენ და არ აღი­ა­რე­ბენ.

გა­ზე­თი "კვი­რის პა­ლიტ­რა" წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში აქ­ტი­უ­რად აშუ­ქებ­და სა­ზღვრის დე­ლი­მი­ტა­ცია-დე­მარ­კა­ცი­ის სა­კითხს, არ­ქივ­ში იძებ­ნე­ბა არა­ერ­თი სა­ინ­ტე­რე­სო სტა­ტია, რომ­ლის მი­ხედ­ვი­თაც ცხა­დად ჩანს, რომ რო­გორც აზერ­ბა­ი­ჯა­ნის მო­ნაკ­ვეთ­ზე, ისე სხვა მო­სა­ზღვრე ქვეყ­ნებ­თან პრობ­ლე­მე­ბი გა­მუდ­მე­ბით იჩენ­და თავს.

გა­ზე­თის 2009 წლის 29 ივ­ნი­სის ნო­მერ­ში გა­მოქ­ვეყ­ნდა სტა­ტია, სა­თა­უ­რით: "ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის მძი­მე შეც­დო­მებს სა­კუ­თა­რი მი­წე­ბით ვზღავთ", რო­მელ­შიც სწო­რედ იმ­ჟა­მად სა­ზღვარ­ზე შექ­მნილ ვი­თა­რე­ბა­ზეა ლა­პა­რა­კი.

"სა­ქარ­თვე­ლომ 1920 წლი­დან დღემ­დე ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის უგერ­გი­ლო­ბი­სა და უხე­ში პო­ლი­ტი­კუ­რი შეც­დო­მე­ბის გამო და­კარ­გა 18507 კვკმ ტე­რი­ტო­რია. ეს მხო­ლოდ 2004 წლის მო­ნა­ცე­მე­ბია და სამ­წუ­ხა­როდ, პრო­ცე­სი გრძელ­დე­ბა. ამას მხო­ლოდ უცხო, მე­სა­მე ძა­ლას ნამ­დვი­ლად ვერ და­ვაბ­რა­ლებთ, ჩვენ ჩვე­ნი­ვე უპა­სუ­ხის­მგებ­ლო­ბის მწა­რე მო­სა­ვალ­საც ვიმ­კით. მა­მი­სო­ნის უღელ­ტე­ხი­ლის სკან­და­ლი ორ კვი­რა­ზე მე­ტია გრძელ­დე­ბა, მაგ­რამ პა­სუ­ხი კი­თხვა­ზე, რა­ტომ აა­ფეთ­ქეს ხიდი, სა­ზო­გა­დო­ე­ბას არა აქვს. სა­უბ­რო­ბენ, რომ ხიდი ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის მი­თი­თე­ბით აა­ფეთ­ქეს. ერთ-ერთი ვერ­სი­ის მი­ხედ­ვით, რუ­სე­თი სა­ქარ­თვე­ლოს ახალ ომში ჩათ­რე­ვას ცდი­ლობს და სა­ბაბს ეძებს, რის­თვი­საც სწო­რედ მა­მი­სო­ნის უღელ­ტე­ხი­ლი შე­იძ­ლე­ბა გა­მოდ­გეს", - ვკი­თხუ­ლობთ სტა­ტი­ა­ში, რო­მე­ლის ერთ-ერთი რესპoნდენ­ტიც ჯან­სუღ კე­კე­ლი­აა - გე­ოგ­რა­ფი­ის მეც­ნი­ე­რე­ბა­თა დოქ­ტო­რი, კარ­ტოგ­რა­ფი, პრო­ფე­სო­რი, სა­ქარ­თვე­ლოს კარ­ტოგ­რაფ­თა ასო­ცი­ა­ცი­ის პრე­ზი­დენ­ტი და რო­გორც ირ­კვე­ვა, ის იყო სა­ზღვრე­ბის დე­ლი­მი­ტა­ცი­ის სა­ექ­სპერ­ტო კო­მი­სი­ის წევ­რი, რო­მე­ლიც და­ტო­ვა.

• ამო­ნა­რი­დი სტა­ტი­ი­დან:

ასევე დაგაინტერესებთ

15:40 / 09-10-2020

"ახლა დაკავებულებმა უნდა ახსნან, რატომ არ გამოიყენეს უფრო მსხვილმასშტაბიანი რუკა" - რას ამბობს საზღვრის დადგენის სკანდალურ საქმეზე კარტოგრაფი

15:48 / 12-10-2020

"ეს არის მორიგი რუსული "ზაგატოვკა" - რას აცხადებს ნინო კალანადაძე ე.წ. საზღვრის საქმეში არსებულ არქიმანდრიტ კირიონის ჩვენებაზე

15:17 / 16-10-2020

"1938 წლის 200 000-იან რუკაზე უდაბნოს და ჩიჩხიტურის მონასტრები დამაჯერებლად არის არა მხოლოდ საქართველოს საზღვრის მხარეს, არამედ მის სიღრმეში, 300 მეტრით მაინც" - ლადო მირიანაშვილი

10:14 / 23-10-2020

როგორ ქრებოდა მნიშვნელოვანი რუკები და დოკუმენტები არქივებიდან - რა ჩვენებები მოიპოვა ambebi.ge-მ ე.წ. საზღვრის დადგენის სკანდალური საქმიდან

"- თქვენ სა­ქარ­თვე­ლოს სა­ზღვრე­ბის დე­ლი­მი­ტა­ცი­ის სა­ექ­სპერ­ტო კო­მი­სი­ის წევ­რი იყა­ვით. რა­ტომ და­ტო­ვეთ კო­მი­სია?

ჯან­სუღ კე­კე­ლია:

- ბევ­რი რა­მის გამო. სა­ზო­გა­დო­ე­ბამ არ იცის, რა უბ­ნე­ბია შე­თან­ხმე­ბუ­ლი და დე­ლი­მი­ტი­რე­ბუ­ლი და ეს არ მომ­წონს. სა­ხელ­მწი­ფო კი მო­სახ­ლე­ო­ბას არა­ფერს ეუბ­ნე­ბა. ხალ­ხმა უნდა იცო­დეს, რა მდგო­მა­რე­ო­ბა­შია მისი ქვეყ­ნის მი­წის ყვე­ლა გოჯი.

არაპრო­ფე­სი­ო­ნა­ლიზ­მმა და­ღუ­პა ეს ქვე­ყა­ნა. ჯერ იყო და, კონ­სტი­ტუ­ცი­ით და­ა­კა­ნო­ნეს სა­ზღვრე­ბი, რომ­ლე­ბიც არც დე­ლი­მი­ტი­რე­ბუ­ლი იყო და არც დე­მარ­კი­რე­ბუ­ლი. ახლა რა უნდა ვქნათ? კუ ბაკ­ნი­დან ხომ ვერ ამოხ­ტე­ბა, არა?

სომ­ხებ­თან მო­ლა­პა­რა­კე­ბის დროს კონ­სტი­ტუ­ცი­ა­ში შე­ტა­ნი­ლი ასე­თი წინ­და­უ­ხე­და­ვი მუხ­ლის გამო ვე­რა­ფე­რი გა­ვა­კე­თე. ის­ტო­რია ვერ მო­ვიშ­ვე­ლიე, ეს კა­ნო­ნი მე­ღო­ბე­ბო­და წინ. რო­გორ შე­იძ­ლე­ბა სა­ზღვრე­ბი მე­ზობ­ლებ­თან დე­ლი­მი­ტი­რე­ბუ­ლიც კი არ გქონ­დეს და კონ­სტი­ტუ­ცი­ა­ში სა­ზღვრე­ბი გქონ­დეს გან­სა­ზღვრუ­ლი? საქ­მის გა­ფუ­ჭე­ბა ამით და­ი­წყეს, თო­რემ ეს ხე­ლის შემ­შლე­ლი გა­რე­მო­ე­ბა რომ არ ყო­ფი­ლი­ყო, თა­ვი­სუფ­ლად ვი­და­ვებ­დით ბევრ ჩვენ­თვის სა­სარ­გებ­ლო სა­კი­თხზე. ჩვენს ოპო­ნენ­ტებს ძველ რუ­კებს და­ვუ­წყობ­დით წინ და და­ვას მა­ინც მო­ვა­ხერ­ხებ­დით. საქ­მის მცოდ­ნე კა­ცის­თვის იო­ლია იმის და­სა­ბუ­თე­ბა, რა იყო ჩვე­ნი და რა - არა. სომ­ხებს კონ­სტი­ტუ­ცი­ა­ში არც თა­ვი­სი ტე­რი­ტო­რია უწე­რი­ათ და არც სა­ზღვრე­ბი. როცა ვკი­თხეთ, გა­უკ­ვირ­დათ, მე­ზობ­ლებ­თან სა­ზღვრე­ბი არც დე­ლი­მი­ტი­რე­ბუ­ლი გვაქვს და არც დე­მარ­კი­რე­ბუ­ლი და კონ­სტი­ტუ­ცი­ა­ში რას ჩავ­წერ­დი­თო.

სამ­ხედ­რო გე­ოგ­რა­ფი­ა­შიც ვმუ­შა­ობ. გამ­ზა­დე­ბუ­ლი მაქვს წიგ­ნე­ბი სა­ა­ქარ­თვე­ლოს ტე­რი­ტო­რი­ის, სა­ზღვრე­ბი­სა და და­სახ­ლე­ბუ­ლი პუნ­ქტე­ბის შე­სა­ხებ. აქ აღ­წე­რი­ლია ყვე­ლა კუ­თხე-კუნ­ჭუ­ლი, გა­კე­თე­ბუ­ლია შე­ფა­სე­ბე­ბი. ხომ არ და­ვა­წერ ზედ, ეს სამ­ხედ­რო გე­ოგ­რა­ფია არის-მეთ­ქი? არა­და სწო­რედ რომ სამ­ხედ­რო გე­ოგ­რა­ფი­ის მა­სა­ლაა. მინ­დო­და, მი­მე­წო­დე­ბი­ნა შე­სა­ბა­მი­სი სტრუქ­ტუ­რე­ბის ჩი­ნოვ­ნი­კე­ბის­თვის, ჩა­ე­ხე­დათ მა­ინც შიგ. მინ­დო­და, მეჩ­ვე­ნე­ბი­ნა, რა რას ნიშ­ნავს, რო­მე­ლი სტრა­ტე­გი­უ­ლი ობი­ექ­ტი სად მდე­ბა­რე­ობს, რისი პატ­რო­ნი ვართ, რო­გორ უნდა მო­ვიქ­ცეთ 2000 მეტრს ზე­მოთ, რო­დის რო­მელ უღელ­ტე­ხილ­ზე შე­იძ­ლე­ბა გა­დას­ვლა. ვერ გა­ვა­გე­ბი­ნე ამ ხალ­ხს, რომ ამის ცოდ­ნა აუ­ცი­ლე­ბე­ლია. იქით გა­მიხ­და სახ­ვე­წა­რი... უვი­ცე­ბის დო­ღია ქვე­ყა­ნა­ში. პრო­ფე­სი­ო­ნა­ლე­ბის კეთ­რო­ვა­ნე­ბი­ვით ეში­ნი­ათ! ჰოდა, რაც ახლა სა­ზღვრებ­თან ხდე­ბა, უვი­ცო­ბის კა­ნონ­ზო­მი­ე­რი შე­დე­გია.

კო­მი­სი­ი­დან კი­დევ იმი­ტომ გა­მო­ვე­დი, რომ საქ­მის გა­კე­თე­ბის ნება არ იყო. ყვე­ლა­ფე­რი ჯან­ჯლ­დე­ბო­და, ხან უფუ­ლო­ბას იმი­ზე­ზებ­დნენ, ხან რას და ხან რას. რამ­დე­ნა­დაც ვიცი, რა­ღაც სა­კი­თხებ­ზე შე­თან­ხმდნენ, მაგ­რამ სა­ზო­გა­დო­ე­ბამ ამა­ზე არა­ფე­რი იცის. სა­ი­დუმ­ლო ტო­პოგ­რა­ფი­ულ რუ­კებს ბაზ­რო­ბებ­ზე ყი­დი­ან და ხალ­ხს კი უმა­ლა­ვენ, რა ხდე­ბა კო­მი­სი­ებ­ში. ვის უმა­ლა­ვენ ან რა­ტომ? სამ­წუ­ხა­როდ, არც პო­ლი­ტი­კუ­რი ნე­ბაა, რომ სა­ზღვრე­ბის საქ­მე მოგ­ვარ­დეს. (იხი­ლეთ სტა­ტია სრუ­ლად)

კი­დევ ერთი სტა­ტია, სა­თა­უ­რით: "ვის რას ვუ­მა­ლავთ? ხომ არ არის ეს ტე­რი­ტო­რი­ე­ბი აზერ­ბა­ი­ჯან­თან სხვა თე­მებ­ზე ვაჭ­რო­ბის სა­კი­თხი?" 2011 წლის წლის 25 აპ­რი­ლით თა­რიღ­დე­ბა.

• ნა­წყვე­ტი სტა­ტი­ი­დან:

"სა­ხელ­მწი­ფოს უმ­თავ­რე­სი მო­ვა­ლე­ო­ბა ტე­რი­ტო­რი­უ­ლი მთლი­ა­ნო­ბი­სა და სა­ზღვრე­ბის დაც­ვაა. თუმ­ცა სა­ქარ­თვე­ლო­ში მო­ვა­ლე­ო­ბებ­სა და რე­ა­ლო­ბას შო­რის დიდი ხა­ნია ჩა­ტყდა ხიდი. ბოლო 20 წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში ქვე­ყა­ნა ტე­რი­ტო­რი­ებს ხან ომით კარ­გავს, ხან - "უნე­ბუ­რად". მდი­ნა­რე ალა­ზანს ტე­რი­ტო­რი­ე­ბი ყო­ველ­წლი­უ­რად მი­აქვს, გა­ზა­ფხულ­ზე, როცა ხში­რად წვიმს, დღე­ში თით­ქმის 25-30 მეტრ მი­წას გლეჯს ხოლ­მე. ცოტა ხნის წინ არა­სამ­თავ­რო­ბო ორ­გა­ნი­ზა­ცია Genn-მა ან­გა­რი­ში გა­მო­აქ­ვეყ­ნა, რომ­ლის მი­ხედ­ვი­თაც სა­ქარ­თვე­ლოს ტე­რი­ტო­რი­ულ­მა და­ნა­კარ­გმა აზერ­ბა­ი­ჯან-სა­ქარ­თვე­ლოს სა­ზღვარ­ზე და­ახ­ლო­ე­ბით 297 ჰექ­ტა­რი შე­ად­გი­ნა.

ნინო ფხო­ვე­ლიშ­ვი­ლი, ფერ­მე­რი:

"როცა ფერ­მა ავა­შე­ნეთ, მდი­ნა­რე ალაზ­ნი­დან 300 მეტ­რით ვი­ყა­ვით და­შო­რე­ბუ­ლი, ახლა კი 80 მეტ­რი­ღაა დარ­ჩე­ნი­ლი. მა­გა­ლი­თად, მი­ლა­რის ტე­რი­ტო­რი­ა­ზე არის ყურე, რომ­ლის სი­გა­ნეც 180 მეტ­რი იყო, დღეს კი მხო­ლოდ 30 მეტ­რია. ორი

ყურე ალა­ზან­მა უკვე გა­არ­ღვია და 70 ჰექ­ტარ­ზე მეტი ტე­რი­ტო­რია გაღ­მა დარ­ჩა. იქით ვერ გა­დავ­დი­ვართ ვერც ფერ­მე­რე­ბი და ვერც ქარ­თვე­ლი მე­სა­ზღვრე­ე­ბი. იმ ტე­რი­ტო­რი­ე­ბით აზერ­ბა­ი­ჯა­ნე­ლე­ბი სარ­გებ­ლო­ბენ და იმა­თი მე­სა­ზღვრე­ე­ბი აკონ­ტრო­ლე­ბენ".

ნინო ფხო­ვე­ლიშ­ვილ­თან სა­უბ­რის შემ­დგომ სა­ზღვრის­პი­რა სოფ­ლებ­ში ჩას­ვლა გა­დავ­წყვი­ტეთ. სა­ზღვრის­პი­რა სოფ­ლე­ბის­კენ ტრან­სპორ­ტი არ და­დის, ტაქ­სის მძღო­ლე­ბიც კი უარს ამ­ბო­ბენ. წნორ­ში ჩა­სულს, ბო­ლოს და ბო­ლოს, ერთი დან­ჯღ­რე­უ­ლი გაზ-31-ის მძღო­ლი დამ­თან­ხმდა ერი­სი­მედ­ში წას­ვლა­ზე. ჩემი მეგ­ზუ­რი, თა­მაზ ჭა­ბაშ­ვი­ლი, წნო­რე­ლია, სა­ზღვრის­პი­რა სო­ფელ მი­ლარ­ში კი ფერ­მა აქვს.

გი­ორ­გი ჭა­ბაშ­ვი­ლი:

"ზედ სა­ზღვარ­თან მაქვს მიწა აღე­ბუ­ლი იჯა­რით. მდი­ნა­რე ალა­ზა­ნი ჭამს მი­წა­სა, გად­მო­ი­წია ალა­ზან­მა 30-40 მეტ­რი­თა. თან­და­თან რე­ცხავს ნა­პი­რებს და თუ არ გა­მაგრდა, ეს ტე­რი­ტო­რია აზერ­ბა­ი­ჯა­ნის მხა­რეს გა­და­ვა. ამას ჩვენ ვერ შევ­ძლებთ, თუ სა­ხელ­მწი­ფომ არ გა­მა­ი­ღო ხელი. ისი­ნი ამაგ­რე­ბენ ნა­პი­რებს და ჩვენ არა! რამ­დე­ნი­მე წლის წინ იგი­ვე საფრ­თხე ემუქ­რე­ბო­და აზერ­ბა­ი­ჯა­ნის ტე­რი­ტო­რი­ა­საც, მდი­ნა­რეს უნდა გა­და­ეჭ­რა ყუნ­წი და ჩვენ­კენ დარ­ჩე­ნი­ლი­ყო მათი მიწა, მაგ­რამ აზერ­ბა­ი­ჯა­ნე­ლებ­მა მთე­ლი ოთხი წე­ლი­წა­დი ზი­დეს ქვა-ღორ­ღი და ტე­რი­ტო­რია ისე გა­ა­მაგ­რეს, არა­ფე­რი ემუქ­რე­ბა. არ კარ­გა­ვენ ერთ გოჯ­საც...

სო­ფე­ლი ერი­სი­მე­დი, თუ სი­მარ­თლე გინ­დათ, კო­მუ­ნის­ტებ­მა და­ი­ნარ­ჩუ­ნეს. ეგ ტე­რი­ტო­რია ალა­ზან­გაღ­მა იყო დარ­ჩე­ნი­ლი, ან ბო­რა­ნით გა­დავ­დი­ო­დით, ან ზა­ქა­თა­ლი­დან შევ­დი­ო­დით. ერი­სი­მედ­თან და­სა­კავ­ში­რე­ბე­ლი ხიდი 80-იან წლებ­ში აა­შე­ნეს. მა­შინ უფრო გვპატ­რო­ნობ­დნენ. ჩვენს მთავ­რო­ბას კიდე სი­მარ­თლეს რო ეტყვი, სწყინს, ეგრე არ არიო! თა­ვი­ანთ ლეშ­საც კი პატ­რო­ნო­ბენ აზერ­ბა­ი­ჯა­ნე­ლე­ბი. შარ­შან ტყე­ში მივ­დი­ო­დი, ხელ­ში ნა­ჯა­ხი­თა. აქ რასა შვრე­ბიო, აზერ­ბა­ი­ჯა­ნელ­მა მე­სა­ზღვრე­ებ­მა და­მი­ჭი­რეს.

წა­მიყ­ვა­ნეს და სამი დღე ვყავ­დი და­კა­ვე­ბუ­ლი. უკან რომ და­მაბ­რუ­ნეს, იმა­თი წარ­მო­მად­გე­ნე­ლი გა­მომ­ყვა. ცხე­ნი მოჰ­კვდო­მო­დათ სა­ზღვარ­ზე. ჩვენ­მა მე­სა­ზღვრე­ებ­მა მკვდა­რიც კი შე­უ­ნა­ხეს და ისი­ნი კიდე ცო­ცხალ­საც არ უნა­ხა­ვენ ქარ­თვე­ლო­ბა­სა". (იხი­ლეთ სტა­ტია სრუ­ლად)