სისხლის შემადგენელი ნაწილის - პლაზმის დონაცია, პოსტსაბჭოთა სივრცეში პირველი და ერთადერთი დონორული პლაზმაცენტრი

პლაზმაცენტრი „ჰემოპლაზმა“ საქართველოში 2014 წელს დაფუძნდა და მისი საქმიანობის სფერო არის ტრანსფუზიოლოგია. „ჰემოპლაზმაში“ დაკავებულნი არიან პლაზმაფერეზით - დონორებისგან სისხლის თხევადი ნაწილის, პლაზმის აღებით, რომელიც მთლიანი სისხლის 45-60% შეადგენს და რომლისგანაც უნიკალური და შეუცვლელი ბიოფარმაცევტული პრეპარატები მზადდება.

პლაზმისა და მისი დონორობის შესახებ AMBEBI.GE-ს დეტალურად შპს „ჰემოპლაზმას“ დირექტორი, ირაკლი რაინაული ესაუბრა.

- რა არის პლაზმა და როგორია მისი აღების პროცესი?

- პლაზმა სისხლის შემადგენელი ნაწილია და დაახლოებით, მის 45-60%-ს შეადგენს. თავად ამ თხიერი ნაწილის 80-90% წყალია, დანარჩენი კი მასში გახსნილი ცილები, ცხიმები და სხვადასხვა ნივთიერებაა.

პლაზმაფერეზი, ანუ პლაზმის აღების პროცესი ჩვენთან ულტრათანამედროვე აპარატურის მეშვეობით, ერთი ნემსის პრინციპით ტარდება - დონორისთვის ეს მხოლოდ ერთი ჩხვლეტაა. აპარატს გარკვეული რაოდენობის სისხლი გამოაქვს, რომელიც სპეციალურ ფილტრში გადის, სადაც სისხლს პლაზმა სცილდება და ცალკე სპეციალურ ბეგში გროვდება, ხოლო ერითროციტული მასა დანარჩენ ფორმიან ელემენტებთან, ანტიკოაგულანტთან და ფიზიოლოგიურ ხსნართან ერთად დონორს უკან უბრუნდება.

ეს ყველაფერი ერთჯერადი სახარჯი მასალის, ე.წ. „სეტების“ გამოყენებით ხდება, რაც ნებისმიერი ტიპის დაბინძურებას ან ვირუსის გავრცელებას 100%-ით გამორიცხავს.

- თავად „ჰემოპლაზმის“ შესახებ რას გვეტყვით?

- შპს „ჰემოპლაზმა“ 2014 წელს დაარსდა, სახელმწიფო პროგრამა „აწარმოე საქართველოს“ ფარგლებში. პროექტის დახმარებით პოსტსაბჭოთა სივრცეში პირველი და ერთადერთი დონორული პლაზმაფერეზის ცენტრი შევქმენით. ჩვენი ცენტრი ულტრათანამედროვე გერმანული აპარატურითაა აღჭურვილი, ამჟამად კი დასრულების პროცესშია ევროპული წამლის სააგენტოს (EMA) ვალიდაციის პროცესი, რაც ნიშნავს, რომ ცენტრი სრულ შესაბამისობაშია ევროპულ სტანდარტებთან და მუშაობს ზუსტად იმ პროტოკოლებისა და გაიდლაინების შესაბამისად, როგორც გერმანული, ავსტრიული და სხვა ევროპული ქვეყნების პლაზმაცენტრები.

- რაში გამოიყენება პლაზმაფერეზის შედეგად მიღებული პლაზმა?

- ის გამოიყენება ისეთი შეუცვლელი მედიკამენტების საწარმოებლად, რომელიც გარკვეული ავადმყოფობით დაავადებული პაციენტებისთვის სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია და სინთეზურად, ანუ ქიმიური გზით ვერ მიიღება. მაგალითად, პლაზმიდან მზადდება ე.წ. სისხლის შედედების ფაქტორები (ფაქტორი VIII და ფაქტორი IX), რომელთა მუდმივი და რეგულარული მოხმარება სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია ჰემოფილიით დაავადებული პაციენტებისათვის. ასევე, მხოლოდ ადამიანის პლაზმისგან მზადდება ალბუმინი და იმუნოგლობულინები, რომლებიც განსაკუთრებით მძიმე დაავადებების მქონე პაციენტებისთვის არის მნიშვნელოვანი და შეუცვლელი.

- ვის შეუძლია გახდეს პლაზმის დონორი?

- პლაზმის დონორობა შეუძლია 18 დან 65 წლამდე პრაქტიკულად ჯანმრთელ საქართველოს ნებისმიერ მოქალაქეს. ჩვენთან მოსულ თითოეულ დონორს ვუმოწმებთ წნევას, პულსს, სხეულის ტემპერატურას, ვუტარებთ პრედონაციულ კვლევებს (ჰემოგლობინი, ჰემატოკრიტი, სისხლის ჯგუფი და რეზუსი, სკრინინგული კვლევა ვირუსულ ინფექციებზე).

აღნიშნულ მონაცემებს ამოწმებს ექიმი-თერაპევტი და მხოლოდ ამის შემდეგ დაიშვება დონორი პლაზმაფერეზის პროცედურაზე. ამასთანავე, ხდება დამატებით საანალიზო ნიმუშის აღება და პროცედურის შემდეგ ტარდება კონფირმაციული კვლევები ვირუსულ ინფექციებზე და განისაზღვრება საერთო ცილის შემცველობა სისხლში.

- რა სარგებლობა მოაქვს პლაზმის დონაციას და როგორია პლაზმაფერეზის ცნობადობა საქართველოს მოსახლეობაში?

- პლაზმის ჩაბარება ნებისმიერი დონორის ჯანმრთელობისთვის სასარგებლოა, რადგან ამ დროს ხდება:

• სისხლის მიმოქცევის გაუმჯობესება - ძლიერდება მიკროცირკულაცია კაპილარულ დონეზე;
• ორგანიზმის დეტოქსიკაცია - პლაზმაფერეზის მეშვეობით ხდება ე.წ „შლაკების“, მძიმე მეტალებისა და სხვა მავნე ნივთიერებების გამოტანა;
• ძლიერდება იმუნიტეტი - პლაზმაფერეზის დროს ჯანმრთელი ორგანიზმის კომპენსატორული მექანიზმების ჩართვის შედეგად ხდება იმუნოსტიმულაცია.

პლაზმაფერეზის ცნობადობა საქართველოს მოსახლეობაში, განსხვავებით დასავლეთის სახელმწიფოებისგან (გერმანია, იტალია, ავსტრია, აშშ და სხვა), ძალზე დაბალია და შესაბამისად პლაზმის დონორთა რაოდენობაც მცირეა. ამიტომ გვსურს, მოსახლეობას გავაცნოთ პროცედურის დადებითი მხარეები, მოვუწოდოთ, რომ გახდნენ დონორები, შეიმოწმონ და გაიუმჯობესონ ჯანმრთელობა, დაეხმარონ ადამიანებს რომელთათვისაც პლაზმის პროდუქტები სასიცოცხლოდ მნიშველოვანია და სურვილის შემთხვევაში მიიღონ ფინანსური კომპენსაცია.

პლაზმის დონაცია ქართული კანონმდებლობით ორ კვირაში ერთხელაა დაშვებული, ანუ წელიწადში 24-ჯერ. შედარებისთვის: ევროპაში პლაზმის ჩაბარება დაახლოებით 45-დან 55-ჯერ შეიძლება, აშშ-ში - წელიწადში 100 დონაციამდეა შესაძლებელი. ეს იმას ადასტურებს, რომ პროცედურა უსაფრთხოა. გაცემული პლაზმის აღდგენა ორგანიზმის მიერ დაახლოებით 48 საათში ხდება.

R