მიმ­დი­ნა­რე წლამ­დე სა­ქარ­თვე­ლო­ში ლომ­ბარ­დე­ბის საქ­მი­ა­ნო­ბას არა­ნა­ი­რი რე­გუ­ლა­ცია არ ეხე­ბო­და, რაც ბა­ზარ­ზე მათი საქ­მი­ა­ნო­ბის წესს გან­სა­ზღვრავ­და. შე­დე­გად, ქვე­ყა­ნა­ში საკ­მა­ოდ მძი­მე ვი­თა­რე­ბა შე­იქ­მნა და ლომ­ბარ­დე­ბის მი­მართ დაგ­რო­ვილ­მა და­ვა­ლი­ა­ნე­ბამ შე­უ­სა­ბა­მოდ მა­ღალ მაჩ­ვე­ნე­ბელს მი­აღ­წია.

სტა­ტის­ტი­კის ეროვ­ნუ­ლი სამ­სა­ხუ­რის მო­ნა­ცე­მე­ბით, 2017 წელს ლომ­ბარ­დე­ბის მიერ გა­ცე­მუ­ლი სეს­ხე­ბის მო­ცუ­ლო­ბამ 400 მი­ლი­ონ ლარს გა­და­ა­ჭარ­ბა. იმა­ვე წლის მო­ნა­ცე­მე­ბით, სა­ქარ­თვე­ლო­ში ლომ­ბარ­დის ვალი 609 000 ადა­მი­ანს ჰქონ­და. მარ­თა­ლია, ჯერ­ჯე­რო­ბით უახ­ლე­სი სტა­ტის­ტი­კა არ არ­სე­ბობს, თუმ­ცა თუ სა­ფი­ნან­სო ბა­ზარ­ზე არ­სე­ბულ მდგო­მა­რე­ო­ბას გა­ვით­ვა­ლის­წი­ნებთ, სა­ვა­რა­უ­დოდ ეს მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი კი­დევ უფრო გაზ­რდი­ლი იქ­ნე­ბა.

ამ უკონ­ტრო­ლო სფე­რო­ში პრობ­ლე­მის არ­სე­ბო­ბა აღი­ა­რა ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა­მაც - მო­სახ­ლე­ო­ბის ჭარბვა­ლი­ა­ნო­ბის მთა­ვარ მი­ზე­ზად ყო­ფილ­მა პრე­მი­ერ­მა მა­მუ­კა ბახ­ტა­ძემ მიკ­რო­სა­ფი­ნან­სო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ე­ბი, ლომ­ბარ­დე­ბი და მათი და­უ­რე­გუ­ლი­რე­ბე­ლი საქ­მი­ა­ნო­ბა მი­იჩ­ნია. სწო­რედ ბახ­ტა­ძის ინი­ცი­ა­ტი­ვით და­ი­წყო მუ­შა­ო­ბა ცვლი­ლე­ბებ­ზე, რომ­ლე­ბიც მიმ­დი­ნა­რე წლის იან­ვრი­დან ამოქ­მედ­და.

მოქ­მე­დი რე­გუ­ლა­ცი­ე­ბით ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ებს, რომ­ლე­ბიც სა­ლომ­ბარ­დე საქ­მი­ა­ნო­ბას ეწე­ვი­ან, ეროვ­ნულ ბან­კში რე­გის­ტრა­ცი­ის ვალ­დე­ბუ­ლე­ბა და­ე­კის­რათ. თუ აქამ­დე ლომ­ბარ­დებს არ გა­აჩ­ნდათ საპ­რო­ცენ­ტო გა­ნაკ­ვე­თის ზღვა­რი და მას სურ­ვი­ლი­სა­მებრ გან­სა­ზღვრავ­დნენ, ცვლი­ლე­ბე­ბის შემ­დეგ ყვე­ლა სა­ფი­ნან­სო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის­თვის და­წეს­და საპ­რო­ცენ­ტო გა­ნაკ­ვე­თის ჭე­რის ერ­თნა­ი­რი სტან­დარ­ტი - 50%-ზე მა­ღა­ლი პრო­ცენ­ტის გან­სა­ზღვრა სეს­ხის გამ­ცემ ყვე­ლა ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ას ეკ­რძა­ლე­ბა.

კი­დევ ერთი მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი ცვლი­ლე­ბა მიმ­დი­ნა­რე წლის ზა­ფხუ­ლი­დან ამოქ­მედ­და. "სეს­ხის გამ­ცე­მი სუ­ბი­ექ­ტის სა­ქარ­თვე­ლოს ეროვ­ნულ ბან­კში რე­გის­ტრა­ცი­ის, რე­გის­ტრა­ცი­ის გა­უქ­მე­ბი­სა და რე­გუ­ლი­რე­ბის წე­სის დამ­ტკი­ცე­ბის თა­ო­ბა­ზე“ კა­ნონ­ში შე­სუ­ლი ცვლი­ლე­ბით, სეს­ხის გამ­ცემ სუ­ბი­ექტს ეკ­რძა­ლე­ბა გა­ცე­მუ­ლი სეს­ხის უზ­რუნ­ველ­სა­ყო­ფად მი­ღე­ბუ­ლი ქო­ნე­ბის გა­და­გი­რა­ვე­ბა.

ამ ცვლი­ლე­ბის სა­ჭი­რო­ე­ბას ეროვ­ნუ­ლი ბან­კი იმით ხსნის, რომ და­გი­რა­ვე­ბუ­ლი ქო­ნე­ბის გა­და­გი­რა­ვე­ბა არ­სე­ბი­თად ზრდი­და აღ­ნიშ­ნუ­ლი ქო­ნე­ბის და­კარ­გვის რისკს და აჭი­ა­ნუ­რებ­და სეს­ხის გა­დახ­დის შემ­დეგ ქო­ნე­ბის დაბ­რუ­ნე­ბის პრო­ცესს.

რე­გუ­ლა­ცი­ებს ლომ­ბარ­დე­ბი სი­ხა­რუ­ლით არ შეხ­ვედ­რი­ან. კომ­პა­ნი­ე­ბი, რომ­ლე­ბიც მეტ-ნაკ­ლე­ბად იცავ­დნენ სა­ფი­ნან­სო ბაზ­რის თა­მა­შის წე­სებს, რე­გუ­ლა­ცი­ებს შე­ე­გუვ­ნენ და ფეხი აუ­წყეს, ხოლო პა­ტა­რა კომ­პა­ნი­ებ­მა, რომ­ლე­ბიც კლი­ენ­ტე­ბის­თვის შე­უ­სა­ბა­მოდ მა­ღა­ლი საპ­რო­ცენ­ტო გა­ნაკ­ვე­თის და­წე­სე­ბის ხარ­ჯზე არ­სე­ბობ­დნენ, ფუნ­ქცი­ო­ნი­რე­ბა შე­წყვი­ტეს.

არა­სამ­თავ­რო­ბო ორ­გა­ნი­ზა­ცია "ახალ­გაზ­რდა ფი­ნან­სის­ტთა და ბიზ­ნეს­მენ­თა ასო­ცი­ა­ცია" (აფბა) ყვე­ლა ცვლი­ლე­ბას მი­ზან­შე­წო­ნი­ლად მი­იჩ­ნევს. ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის ვიცე-პრე­ზი­დენ­ტი პა­ა­ტა ბა­ი­რახ­ტა­რი AMBEBI.GE-სთან სა­უ­ბარ­ში ახა­ლი რე­გუ­ლა­ცი­ე­ბის ეფექტსა და სფე­რო­ში არ­სე­ბულ გა­მოწ­ვე­ვებ­ზე სა­უბ­რობს.

"ყვე­ლა რე­გუ­ლა­ცია, რო­მე­ლიც ამოქ­მედ­და, იყო გეგ­მა­ზო­მი­ე­რი. მი­უ­ხე­და­ვად ამი­სა, ლომ­ბარ­დე­ბი ჯერ კი­დევ რჩე­ბა ყვე­ლა­ზე ნაკ­ლე­ბად რე­გუ­ლი­რე­ბულ დარ­გად სა­ქარ­თვე­ლო­ში. ის შე­ი­ცავს არამ­ხო­ლოდ ფი­ნან­სურ რის­კებს, არა­მედ კრი­მი­ნა­ლუ­რი ფაქ­ტე­ბის წა­მა­ხა­ლი­სე­ბე­ლიც ხში­რად ხდე­ბა.

სრუ­ლი უკონ­ტრო­ლო­ბაა მა­გა­ლი­თად, არას­რულ­წლო­ვა­ნე­ბის მიერ სხვა­დას­ხვა ნივ­თე­ბის და­ტო­ვე­ბის პრო­ცე­დუ­რებ­ში. ხში­რად ყო­ველ­გვა­რი დო­კუ­მენ­ტის გა­რე­შე იტო­ვე­ბენ ნივ­თებს, ან სხვი­სი პი­რა­დო­ბი­თაც აბა­რე­ბენ კლი­ენ­ტე­ბი ამა თუ იმ ნივთს, რაც ზრდის მო­პა­რუ­ლი ნივ­თე­ბის გა­სა­ღე­ბის საფრ­თხეს.

იყო ინი­ცი­ა­ტი­ვა, რომ ში­ნა­გან საქ­მე­თა სა­მი­ნის­ტრო ჩარ­თუ­ლი­ყო ამ სა­კი­თხში, ლომ­ბარ­დებ­თან ეთა­ნამ­შრომ­ლა. სა­უ­ბა­რი იყო ერ­თი­ა­ნი ბა­ზის შე­მო­ღე­ბა­ზე, სა­დაც შსს-საც ექ­ნე­ბო­და წვდო­მა და მი­ი­ღებ­და ინ­ფორ­მა­ცი­ას სა­ეჭ­ვო და­ლომ­ბარ­დე­ბულ ნივ­თებ­ზე. ეს რე­გუ­ლა­ცია არ ამოქ­მე­დე­ბუ­ლა. სა­ერ­თო ჯამ­ში მცდე­ლო­ბა იმი­სა, რომ ერ­თი­ა­ნი, სა­მარ­თლი­ა­ნი სტან­დარ­ტი და­წეს­დეს ფი­ნან­სურ ბა­ზარ­ზე ყვე­ლა მო­თა­მა­შე­სათ­ვის და მე­ტად იყოს მომ­ხმა­რებ­ლის უფ­ლე­ბე­ბი და­ცუ­ლი, მი­სა­სალ­მე­ბე­ლია" - ამ­ბობს პა­ა­ტა ბა­ი­რახ­ტა­რი.

პრობ­ლე­მე­ბი, რო­მე­ლე­ბიც AMBEBI.GE-ს რეს­პონ­დენ­ტებს ლომ­ბარ­დებ­თან ურ­თი­ერ­თო­ბა­ში შე­ექ­მნათ, კარ­გად წარ­მო­ა­ჩენს იმ გა­მოწ­ვე­ვებს, რაც ჯერ კი­დევ არ­სე­ბობს ამ სფე­რო­ში.

მომ­ხმა­რე­ბე­ლი, რო­მელ­მაც ვი­ნა­ო­ბის გამ­ხე­ლა არ ისურ­ვა, ამ­ბობს, რომ ერთ-ერთ ლომ­ბარ­დში ჩა­დე­ბუ­ლი ქორ­წი­ნე­ბის ბეჭ­დე­ბი შეც­ვლი­ლი წო­ნით და­უბ­რუ­ნეს.

"ჩემი და ჩემი მე­უღ­ლის ჯვრის­წე­რის ბეჭ­დე­ბი მი­ვი­ტა­ნე. ძა­ლი­ან მჭირ­დე­ბო­და იმ მო­მენ­ტში ფული. რომ იბა­რებ­დნენ სინ­ჯი აი­ღეს, აწო­ნეს და შე­სა­ბა­მი­სი დო­კუ­მენ­ტა­ცი­აც გა­ფორმ­და. თვე­ე­ბის შემ­დეგ, რო­დე­საც სრუ­ლი თან­ხა დავ­ფა­რე და ნივ­თე­ბი გა­მო­ვი­ტა­ნე, აღ­მოჩ­ნდა, რომ თითო ბე­ჭედს ერთი გრა­მი აკ­ლდა წო­ნა­ში. აშ­კა­რად ეტყო­ბო­და, რომ ნა­მუ­შე­ვა­რი იყო მათ­ზე, ფორ­მა ჰქონ­დათ შეც­ვლი­ლი.

ძა­ლი­ან გა­ვაპ­რო­ტეს­ტე, თუმ­ცა სა­ნამ სა­სა­მარ­თლო­ში სარ­ჩე­ლის შე­ტა­ნამ­დე არ მი­ვი­და საქ­მე, მა­ნამ­დე არა­ფე­რი მო­უ­მოქ­მე­დე­ბი­ათ. როცა გა­ი­გეს, რომ სარ­ჩელს ვამ­ზა­დებ­დი, და­მი­რე­კა კომ­პა­ნი­ის დი­რექ­ტორ­მა და მთხო­ვა, რომ პი­რა­დად თვი­თონ აი­ღებ­და ჩემს ნივ­თებ­ზე პა­სუ­ხის­მგებ­ლო­ბას. შე­დე­გად, და­ა­მა­ტეს დაკ­ლე­ბუ­ლი გრა­მე­ბი და ბეჭ­დე­ბი სრუ­ლი წო­ნით და­მიბ­რუ­ნეს. მაგ­რამ გული იმა­ზე მწყდე­ბა, რომ ჯვარ­და­წე­რი­ლი ბეჭ­დე­ბია და ფორ­მა მა­ინც შეც­ვლი­ლი აქვს. რომ არ ამე­ტე­ხა ეს ამ­ბა­ვი, ხომ შერ­ჩე­ბო­დათ?!“ - ამ­ბობს მომ­ხმა­რე­ბე­ლი.

AMBEBI.GE-ს მე­ო­რე რეს­პო­დენ­ტი ამ­ბობს, რომ ლომ­ბარ­დმა და­არ­ღვია ეროვ­ნუ­ლი ბან­კის მიერ და­წე­სე­ბუ­ლი რე­გუ­ლა­ცია, რაც უზ­რუნ­ველ­ყო­ფის საგ­ნის გა­და­გი­რა­ვე­ბის აკ­რძალ­ვას გუ­ლის­ხმობს.

"რო­გორც იქნა, გა­დავ­წყვი­ტე ლომ­ბარ­დი­დან ნივ­თი გა­მო­მე­ტა­ნა. გა­და­ვი­ხა­დე სრუ­ლი თან­ხა და მე­უბ­ნე­ბი­ან: ნივთს ოთხ დღე­ში მო­ა­კი­თხეთ, ბან­კი­დან უნდა გა­მო­ვი­თხო­ვოთ, ად­გილ­ზე არ გვაქ­ვსო. კი ბა­ტო­ნო, მაგ­რამ მო­მე­ცით რა­საც მე­უბ­ნე­ბით იმის და­მა­დას­ტუ­რე­ბე­ლი დო­კუ­მენ­ტი, რომ თან­ხა გა­და­ვი­ხა­დე და რომ ნივთს ნამ­დვი­ლად ოთხ დღე­ში და­მიბ­რუ­ნებთ-მეთ­ქი. ასე­თი დო­კუ­მენ­ტი არ არ­სე­ბობ­სო!

ამის შემ­დეგ, და­ახ­ლო­ე­ბით ნა­ხე­ვა­რი სა­ა­თის გან­მავ­ლო­ბა­ში ვუხ­სნი­დი ოპე­რა­ტორს ელე­მენ­ტა­რულ რა­მეს, რომ სი­ტყვა­ზე ვერ ვენ­დო­ბო­დი კერ­ძო კომ­პა­ნი­ას და ოთხ დღე­ში რომ მი­თხრათ ნივ­თი გა­ტა­ნი­ლი გაქვთ, მე რო­გორ და­ვამ­ტკი­ცო სი­მარ­თლე-მეთ­ქი?

სხვა­თა­შო­რის მსმე­ნია, რომ არ­სე­ბობს კონ­კრე­ტუ­ლი სის­ხლის სა­მარ­თლის საქ­მე­ე­ბი ლომ­ბარ­დე­ბის წი­ნა­აღ­მდეგ - რო­გორ გა­და­ა­გი­რა­ვეს მათ მომ­ხმა­რებ­ლე­ბის ნივ­თე­ბი ბან­კში და რო­გორ ვერ და­იხ­სნეს, და­უ­კარ­გეს კლი­ენ­ტებს. მო­ვი­თხო­ვე გა­დახ­დი­ლი თან­ხა და­მიბ­რუ­ნეთ და როცა ნივ­თი ად­გილ­ზე იქ­ნე­ბა მა­შინ მო­ვალ და გა­და­ვიხ­დი-მეთ­ქი. თან­ხას ვერ და­გიბ­რუ­ნებ­თო! მე­ნე­ჯერ­თა­ნაც რომ ვე­რა­ფერს გავ­ხდი, ბო­ლოს ვუ­თხა­რი - ჟურ­ნა­ლის­ტი ვარ და ამ გა­ნუ­კი­თხა­ო­ბა­ზე მა­სა­ლას მო­ვამ­ზა­დებ-მეთ­ქი...

მხო­ლოდ მა­შინ ინე­ბეს და ნა­ხე­ვარ­სა­ა­თი­ა­ნი ბრძო­ლის შემ­დეგ და­მიბ­რუ­ნეს თან­ხა უკან. ოთხ დღე­ში ნივთს და­გახ­ვედ­რებთ ად­გილ­ზე და მობ­რძან­დი­თო" - გვიყ­ვე­ბა რეს­პონ­დენ­ტი, რო­მელ­მაც მოკ­ვლე­ვის და­წყე­ბის მიზ­ნით ეროვ­ნულ ბანკს უკვე მი­მარ­თა.

რო­გორც სებ-ში აცხა­დე­ბენ, ერთ კვი­რა­ში გახ­დე­ბა ცნო­ბი­ლი მოკ­ვლე­ვის შე­დე­გე­ბი და ისიც, ამოქ­მედ­დე­ბა თუ არა სან­ქცი­ე­ბი კონ­კრე­ტუ­ლი კომ­პა­ნი­ის მი­მართ.

მომ­ხმა­რე­ბელ­თა უფ­ლე­ბე­ბის დაც­ვას არ­თუ­ლებს ის, რომ ეროვ­ნულ ბანკს არ აქვს მო­ნი­ტო­რინ­გი­სა და დარ­ღვე­ვის გა­მოვ­ლე­ნის მე­ქა­ნიზ­მი, თუ სა­გან­გე­ბოდ არ მი­მარ­თავს კონ­კრე­ტუ­ლი მომ­ხმა­რე­ბე­ლი, მა­რე­გუ­ლი­რე­ბელ­მა შე­საძ­ლოა ვე­რა­სო­დეს გა­ი­გოს, იცა­ვენ თუ არა ლომ­ბარ­დე­ბი დად­გე­ნილ წე­სებს.

არა­სამ­თავ­რო­ბო ორ­გა­ნი­ზა­ცია „სა­ზო­გა­დო­ე­ბა და ბან­კე­ბის“ ხელ­მძღვა­ნე­ლი გი­ორ­გი კე­პუ­ლა­ძე მი­იჩ­ნევს, რომ ხსნა რე­გუ­ლა­ცი­ე­ბის და­წე­სე­ბა­ში არ არის. მისი მო­საზ­რე­ბით, ხე­ლი­სუფ­ლე­ბამ სი­ღა­რი­ბეს უნდა ებ­რძო­ლოს და არა სა­ფი­ნან­სო კომ­პა­ნი­ებს.

"რო­დე­საც ამ სფე­რო­ში არ­სე­ბულ პრობ­ლე­მებ­ზე ვსა­უბ­რობთ, აქ უმ­თავ­რე­სი ის არის, რომ ძა­ლი­ან დიდი ოდე­ნო­ბით თან­ხა აქვს ნა­სეს­ხე­ბი სა­ქარ­თვე­ლოს ღა­რიბ მო­სახ­ლე­ო­ბას ლომ­ბარ­დე­ბი­დან. პრობ­ლე­მაა ისიც, რომ ეს ფი­ნან­სუ­რი კომ­პა­ნი­ე­ბი ამ­ხე­ლა პორ­ტფელს ფლო­ბენ ბა­ზარ­ზე. მხო­ლოდ რე­გუ­ლა­ცი­ე­ბი ვერ იქ­ნე­ბა გა­მო­სა­ვა­ლი. ნე­ბის­მი­ერ კა­ნონ­ში შე­იძ­ლე­ბა პა­ტა­რა ხვრე­ლის პოვ­ნა. თუ ადა­მი­ანს უნდა ფუ­ლის სეს­ხე­ბა, ამის­თვის ყვე­ლა­ნა­ირ გზას იპოვ­ნის. ამი­ტომ მკაც­რი რე­გუ­ლა­ცი­ე­ბი ვერ უშ­ვე­ლის სი­ტუ­ა­ცი­ას.

სა­ჭი­როა სა­ხელ­მწი­ფომ იზ­რუ­ნოს ეკო­ნო­მი­კის გან­ვი­თა­რე­ბა­ზე და ამ­დე­ნი გა­ჭირ­ვე­ბუ­ლი ადა­მი­ა­ნი არ იყოს ქვე­ყა­ნა­ში. პრობ­ლე­მას ის კი არ ქმნის, რომ ფუ­ლის გამ­სეს­ხე­ბე­ლი არ­სე­ბობს და თუნ­დაც ის, რომ და­უ­რე­გუ­ლი­რე­ბე­ლი იყო ეს სფე­რო, პრობ­ლე­მაა ასე­თი სი­დუ­ხ­ჭი­რე, რის გა­მოც ადა­მი­ა­ნე­ბი იძუ­ლე­ბუ­ლე­ბი არი­ან ისეს­ხონ ფული ნე­ბის­მი­ე­რი პი­რო­ბე­ბით. მხო­ლოდ ლომ­ბარ­დე­ბის ბრა­ლი არ არის ეს, სა­ჭი­როა მეტი ინ­ფორ­მა­ცია მი­ვა­წო­დოთ ადა­მი­ა­ნებს, რომ ჰქონ­დეთ ფი­ნან­სურ სა­კი­თხში გაც­ნო­ბი­ე­რე­ბის უფრო მა­ღა­ლი დონე. რა ეკო­ნო­მი­კაც გვაქვს, ისე­თი პი­რო­ბე­ბია, ბან­კშიც, ლომ­ბარ­დებ­შიც და ა.შ. ფი­ნან­სუ­რი გა­ნათ­ლე­ბა და მეტი ინ­ფორ­მა­ცია თუ არ ექ­ნათ ადა­მი­ა­ნებს, ხან ლომ­ბარ­დი და­ა­ზა­რა­ლებს, ხან ბან­კი და კერ­ძო მე­ვახ­შე გა­მო­ა­სახ­ლებს სახ­ლი­დან. თუ მე ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბას არ ვკი­თხუ­ლობ, არ მა­ინ­ტე­რე­სებს რა პრო­ცენ­ტში გა­მაქვს, რა ჯა­რი­მა და­მე­კის­რე­ბა, ეს ხომ ჩემი ბრა­ლია? ამა­საც ლომ­ბარ­დებს ხომ ვერ და­ვაბ­რა­ლებთ", - ამ­ბობს კე­პუ­ლა­ძე.