ბოლო პე­რი­ოდ­ში, ქარ­თუ­ლი სა­ზო­გა­დო­ე­ბა ბევ­რი და­პი­რის­პი­რე­ბის თვითმხილ­ვე­ლი გახ­და, რომ­ლე­ბიც ჰო­მო­ფო­ბი­ურ და ქსე­ნო­ფო­ბი­ურ ნი­ა­დაგ­ზე წარ­მო­იშ­ვა. რამ­დე­ნი­მე კვი­რის წინ თბი­ლი­სი პრა­ი­დის ჩა­ტა­რე­ბის მსურ­ველ­თა და მათ წი­ნა­აღ­მდეგ "კომბლე­ბით შე­ი­ა­რა­ღე­ბულ­თა" და­პი­რის­პი­რე­ბა ვი­ხი­ლეთ, ამას მოჰ­ყვა ის, რომ რუს­თა­ვე­ლის მეტ­რო­ში რამ­დე­ნი­მე მა­მა­კა­ცი ორ ახალ­გაზ­რდას, სა­ვა­რა­უ­დოდ, სა­ყუ­რის გამო გა­უს­წორ­და ფი­ზი­კუ­რად.

რო­გორც თვითმხილ­ვე­ლე­ბი ჰყვე­ბოდ­ნენ, და­პი­რის­პი­რე­ბის მი­ზე­ზი სა­ყუ­რე გახ­და, რო­მე­ლიც ერთ-ერთ ბიჭს ეკე­თა.

დღეს, სა­ზო­გა­დო­ე­ბის ჰო­მო­ფო­ბი­უ­რად გან­წყო­ბი­ლი ჯგუ­ფე­ბის­თვის, მა­მა­კა­ცის მიერ ამ აქ­სე­სუ­ა­რის ტა­რე­ბა აგ­რე­სი­ის მი­ზე­ზი ხდე­ბა, რად­გან ისი­ნი მი­იჩ­ნე­ვენ, რომ "სა­ყუ­რი­ა­ნი კაცი" „ქარ­თულ ტრა­დი­ცი­ებ­ში არ ჯდე­ბა“. არა­და, შუ­ა­სა­უ­კუ­ნე­ებ­ში და შემ­დე­გაც - XVII სა­უ­კუ­ნის სა­ქარ­თვე­ლო­ში, დიდ­გვა­რო­ვა­ნი მა­მა­კა­ცე­ბის მო­სარ­თა­ვი, ძვირ­ფა­სი სა­ყუ­რე იყო. ამას მოწ­მობს ნი­კორ­წმინ­დის ტაძ­რის ფრეს­კა­ზე გა­მო­სა­ხუ­ლი სა­ყუ­რი­ა­ნი მა­მა­კა­ციც, რო­მე­ლიც სა­ვა­რა­უ­დოდ, რა­ჭის ერთ-ერთი ფე­ო­და­ლი ბეჟან წუ­ლუ­კი­ძეა.

რა­ტომ და რო­დი­დან გა­აქ­ტი­ურ­და ქარ­თულ სა­ზო­გა­დო­ე­ბა­ში ჰო­მო­ფო­ბი­უ­რი და ქსე­ნო­ფო­ბი­უ­რი გან­წყო­ბე­ბი და რა­ტომ გახ­შირ­და ქარ­თვე­ლებ­ში "ყვე­ლა­ფე­რი გან­სხვა­ვე­ბუ­ლის" მი­უ­ღებ­ლო­ბა? - ამ სა­კი­თხთან და­კავ­ში­რე­ბით AMBEBI.GE ის­ტო­რი­კო­სებ­სა და ფსი­ქო­ლო­გებს ესა­უბ­რა:

თსუ-ს ჰუ­მა­ნი­ტა­რულ მეც­ნი­ე­რე­ბა­თა ფა­კულ­ტე­ტის ეთ­ნო­ლო­გი­ის ინ­სტი­ტუ­ტის პრო­ფე­სო­რის, ქე­თე­ვან ხუ­ციშ­ვი­ლის მო­საზ­რე­ბით, საბ­ჭო­თა პე­რი­ოდ­მა ქარ­თვე­ლე­ბის ღი­რე­ბუ­ლე­ბებ­ზე დიდი გავ­ლე­ნა მო­ახ­დი­ნა და სა­ზო­გა­დო­ე­ბის ქცე­ვის ტრა­დი­ცი­უ­ლი მო­დე­ლე­ბი გარ­დაქ­მნა.

მი­სი­ვე თქმით, ის­ტო­რი­უ­ლად, კო­მუ­ნის­ტურ­მა ეპო­ქამ მო­შა­ლა კავ­კა­სი­ა­სა და სა­ქარ­თვე­ლო­ში ხალ­ხთა თა­ნა­ცხოვ­რე­ბის გან­მსა­ზღვრე­ლი ტრა­დი­ცი­უ­ლი სო­ცი­ა­ლუ­რი ინ­სტი­ტუ­ტე­ბი, რად­გან ტო­ლე­რან­ტო­ბა საბ­ჭო­თა ხალ­ხის იდე­ო­ლო­გი­ზი­რე­ბუ­ლი ხე­ლოვ­ნუ­რი ერ­თო­ბით ჩა­ა­ნაც­ვლა. პრო­ფე­სო­რის დაკ­ვირ­ვე­ბით, საბ­ჭო­თა კავ­ში­რის დაშ­ლას­თან ერ­თად, გაქ­რა ხალ­ხთა ერ­თი­ა­ნო­ბის საბ­ჭო­თა მი­რა­ჟი, მაგ­რამ ვერ აღ­დგა ურ­თი­ერ­თშემ­წყნა­რებ­ლო­ბის ტრა­დი­ცი­ე­ბი და ჩვე­ვე­ბი.

"ქარ­თუ­ლი სა­ზო­გა­დო­ე­ბა ის­ტო­რი­უ­ლად და ტრა­დი­ცი­ით არ არის ქსე­ნო­ფო­ბი­უ­რი და ჰო­მო­ფო­ბი­უ­რი. პი­რი­ქით, ქარ­თვე­ლე­ბი იშ­ვი­ა­თი ტო­ლე­რან­ტო­ბით გა­მო­ირ­ჩე­ოდ­ნენ ის­ტო­რი­უ­ლად და ასე­თე­ბი ვართ დღე­საც. სა­ზო­გა­დო­ე­ბის ცალ­კე­უ­ლი, ჩემი აზ­რით, მცი­რე­რი­ცხო­ვა­ნი ჯგუ­ფე­ბი­სა თუ ინ­დი­ვი­დე­ბის და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბე­ბის ან ცალ­კე­უ­ლი ფაქ­ტე­ბის გე­ნე­რა­ლი­ზე­ბა, აშ­კა­რად გა­და­ჭარ­ბე­ბუ­ლია. ამის დას­ტუ­რი ჩვენ­ში მცხოვ­რე­ბი ებ­რა­ე­ლე­ბი­სა და ქარ­თვე­ლე­ბის სა­ნი­მუ­შო 26-სა­უ­კუ­ნო­ვა­ნი მე­გობ­რო­ბაა.

ამის დას­ტუ­რია, უცხო­ელ­თა აღ­ტა­ცე­ბა სა­ქარ­თვე­ლო­თი და მათი მხრი­დან გა­მო­ხა­ტუ­ლი აქ ცხოვ­რე­ბის სურ­ვი­ლი. რაც შე­ე­ხე­ბა გარ­კვე­უ­ლი აგ­რე­სი­ის არ­სე­ბო­ბას, იგი პოსტ-კო­მუ­ნის­ტუ­რი და პოსტ-ტრამ­ვუ­ლი სა­ზო­გა­დო­ე­ბის მა­ხა­სი­ა­თე­ბე­ლია. ჩვე­ნი სა­ზო­გა­დო­ე­ბა კი სწო­რედ პოსტ-ტრამ­ვუ­ლია, რო­მელ­საც სა­მო­ქა­ლა­ქო და­პი­რის­პი­რე­ბის, ღია კონ­ფლიქ­ტე­ბის, ეკო­ნო­მი­კუ­რი და პო­ლი­ტი­კუ­რი სიძ­ნე­ლე­ე­ბის დაძ­ლე­ვა მო­უხ­და.

ამან, ზო­გა­დი შემ­წყნა­რებ­ლო­ბის ფონ­ზე, ყო­ფით დო­ნე­ზე ეთ­ნი­კურ თუ სო­ცი­ა­ლურ ჯგუ­ფებს შო­რის გარ­კვე­უ­ლი დის­ტან­ცი­ი­სა და უნ­დობ­ლო­ბის გა­ჩე­ნა გა­მო­იწ­ვია. ეს კი, რო­გორც წესი, არ­ცთუ იშ­ვი­ა­თად პო­ლი­ტი­კუ­რი მიზ­ნე­ბით მა­ნი­პუ­ლი­რე­ბის სა­გა­ნი ხდე­ბა“, - გან­მარ­ტა თსუ-ს პრო­ფე­სორ­მა.

ჩვენს ქვე­ყა­ნა­ში უცხოს, გან­სხვა­ვე­ბუ­ლის, იშ­ვი­ა­თის მი­უ­ღებ­ლო­ბას საბ­ჭო­თა გავ­ლე­ნებს უკავ­ში­რებს ქარ­თუ­ლი ლი­ტე­რა­ტუ­რის სა­ხელ­მწი­ფო მუ­ზე­უ­მის დი­რექ­ტო­რი ლაშა ბაქ­რა­ძეც.

ოღონდ, იმ გან­სხვა­ვე­ბით, რომ ჩვე­ნი ის­ტო­რი­უ­ლი ტო­ლე­რან­ტუ­ლო­ბის მოშ­ლი­სა და ჩა­მონ­გრე­ვის მი­ზე­ზად საბ­ჭო­თა კავ­შირ­ში გა­მე­ფე­ბულ უსა­მარ­თლო­ბის გან­ცდას მი­იჩ­ნევს.

ამის მა­გა­ლი­თად, კი ეკა­ტე­რი­ნე გა­ბაშ­ვი­ლის მხატ­ვრუ­ლი ნა­წარ­მო­ე­ბის „მაგ­და­ნას ლურ­ჯას“ 1995 წლის ეკ­რა­ნი­ზა­ცია მოჰ­ყავს. როცა საბ­ჭო­თა კავ­შირს სა­ქარ­თვე­ლო­ში ფეს­ვე­ბი მყა­რად ჰქონ­და გად­გმუ­ლი, რე­ჟი­სორ­მა თენ­გიზ აბუ­ლა­ძემ „მაგ­და­ნას ლურ­ჯა“ გა­და­ი­ღო. მან ფილმში და­სას­რუ­ლი შეც­ვა­ლა. რე­ჟი­სორ­მა მა­ყუ­რე­ბელს უსა­მარ­თლო სა­სა­მარ­თლო უჩ­ვე­ნა, რო­მე­ლიც მაგ­და­ნას ამ­ტყუ­ნებს და თა­ვის ერ­თა­დერთ მარ­ჩე­ნალს - ლურ­ჯას არ­თმევს. სა­მარ­თა­ლი ვერ ზე­ი­მობს, ხალ­ხში სა­მარ­თლი­ა­ნი სა­სა­მარ­თლოს მი­მართ ყო­ველ­გვა­რი მო­ლო­დი­ნი იკარ­გე­ბა.

„ამ საქ­მის ერთ-ერთი მი­ზა­ნი ისიც იყო, რომ ადა­მი­ანს არ ჰქო­ნო­და სა­მარ­თლის არა­ნა­ი­რი რწმე­ნა. ის, რაც დღეს ჩვენს სა­სა­მარ­თლო­ში ხდე­ბა, არის ტი­პუ­რი საბ­ჭო­თა სა­მარ­თა­ლი, გად­მო­ნაშ­თი ამი­სა. თით­ქმის 30 წელი გა­ვი­და მას შემ­დეგ, რაც საბ­ჭო­თა კავ­შირ­ში აღარ ვართ, თუმ­ცა სა­ზო­გა­დო­ე­ბა­ში მა­ინც არ არ­სე­ბობს სა­მარ­თლის რწმე­ნა. მათ სა­ერ­თოდ წა­შა­ლეს სა­მარ­თლის გრძნო­ბა. ქუ­ჩა­ში რომ ადა­მი­ა­ნე­ბი გა­მო­დი­ან, ამ­ბო­ბენ, რომ ვინ­მეს მხო­ლოდ იმის გამო მოკ­ლა­ვენ, რომ სხვა­ნა­ი­რია, ეს სწო­რედ წარ­სუ­ლი გა­მოც­დი­ლე­ბის დამ­სა­ხუ­რე­ბაა.

საბ­ჭო­თა კავ­შირ­ში იყო ერ­თა­დერ­თი - კო­მუ­ნის­ტუ­რი პარ­ტია და სხვა აზრი არ უნდა არ­სე­ბუ­ლი­ყო. სა­ერ­თოდ, უცხო აზ­რის არ­სე­ბო­ბა აღიქ­მე­ბო­და მტრუ­ლად, რის­თვი­საც ადა­მი­ა­ნებს იჭერ­დნენ, ხვრეტ­დნენ და ა.შ. ეს ღრმად არის გამ­ჯდა­რი. მა­გა­ლი­თად, დღე­საც სა­ქარ­თვე­ლო­ში, სა­შუ­ა­ლო მო­ხე­ლე, რო­მე­ლიც სა­ხელ­მწი­ფო სამ­სა­ხურ­შია, ფიქ­რობს, რომ ის არა სა­ხელ­მწი­ფო­სა და ხალ­ხს, არა­მედ მმარ­თველ პარ­ტი­ას ემ­სა­ხუ­რე­ბა. ეს არის ღრმა საბ­ჭო­თა გავ­ლე­ნა ადა­მი­ა­ნის აზ­როვ­ნე­ბა­ზე, რომ ის არის მონა - არა ქვეყ­ნი­სა და ხალ­ხის, არა­მედ მმარ­თვე­ლი პარ­ტი­ის. მმარ­თვე­ლი პარ­ტი­ის „გე­ნე­რა­ლუ­რი ხა­ზი­დან“ გა­დახ­ვე­ვაც კი სას­ტი­კად ის­ჯე­ბა“, - გან­გვი­მარ­ტა ბაქ­რა­ძემ.

ლი­ტე­რა­ტუ­რის სა­ხელ­მწი­ფო მუ­ზე­უ­მის დი­რექ­ტო­რი საბ­ჭო­თა გავ­ლე­ნე­ბის მა­გა­ლი­თად, ადა­მი­ა­ნე­ბის მი­მართ იმ ძა­ლა­დობ­რივ და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბას მი­იჩ­ნევს, რაც ოკუ­პა­ცი­ის­გან თა­ვის დაღ­წე­ვის შემ­დე­გაც თან გვდევს.

"ხში­რად გა­ი­გო­ნებთ - "გან­სხვა­ვე­ბუ­ლი ადა­მი­ა­ნე­ბი უნდა დას­ვან გემ­ზე, ეს გემი გა­იყ­ვა­ნონ ზღვა­ში და ჩა­ძი­რო­ნო". ეს მხო­ლოდ მითი არ არის, ეს არის ადა­მი­ა­ნის პერ­ვერ­სი­უ­ლი აზ­როვ­ნე­ბა ანუ როცა შე­გიძ­ლია, სხვა ადა­მი­ან­ზე ასე­თი რამ თქვა. მა­გა­ლი­თად, ნა­ცის­ტურ გერ­მა­ნი­ა­ში ხდე­ბო­და ყვე­ლა­ფე­რი სა­ში­ნე­ლე­ბა, რო­მე­ლიც მხო­ლოდ ებ­რა­ე­ლებს არ ეხე­ბო­დათ. მაგ­რამ, გერ­მა­ნი­ამ მო­ა­ხერ­ხა ის, რომ ასე­თი აზ­რის გაჟ­ღე­რე­ბაც კი, ვი­ღაც გემ­ზე დას­ვან და ჩა­ძი­რონ, ახლა წარ­მო­უდ­გე­ნე­ლია. იქ ვე­რა­ვინ, ვერ­ცერ­თი მე­მარ­ჯვე­ნე, მო­ფა­შის­ტო ელე­მენ­ტი ვერ ბე­დავს ამის თქმას, სა­ქარ­თვე­ლო­ში არა­თუ ბე­და­ვენ, არა­მედ ამის შე­სა­ხებ მე­დი­ი­თაც სა­უბ­რო­ბენ.

ზოგი ამ­ბობს, რომ ვი­ღაც უნდა მოკ­ლან, ზოგი ამ­ბობს, რომ „სახ­ლში დარ­ჩეს და იქ რაც უნდა, ის აკე­თოს, მაგ­რამ სხვა­გან გა­მოს­ვლა არ გა­ბე­დოს“, ის რომ ეთ­ნი­კუ­რი უმ­ცი­რე­სო­ბის წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბის მძევ­ლე­ბად გა­მო­ყე­ნე­ბას და­საშ­ვე­ბად მი­იჩ­ნე­ვენ, მი­მაჩ­ნია, რომ ესეც საბ­ჭო­თა კავ­ში­რის გავ­ლე­ნაა“, - აღ­ნიშ­ნავს ლაშა ბაქ­რა­ძე.

ბოლო პე­რი­ოდ­ში გა­აქ­ტი­უ­რე­ბუ­ლი ულტა-მე­მარ­ჯვე­ნე, ექ­სტრე­მის­ტუ­ლი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბე­ბის ფსი­ქო­ლო­გი­უ­რი სა­ფუძ­ვლე­ბის ასახ­სნე­ლად ფსი­ქო­ლოგ ზუ­რაბ მხე­ი­ძე­საც მივ­მარ­თეთ.

ის გან­სხვა­ვე­ბუ­ლის მი­უ­ღებ­ლო­ბის სინ­დრომს ში­შის გან­ცდას უკავ­ში­რებს. მი­სი­ვე მო­საზ­რე­ბით, ეს შიში ეკო­ნო­მი­კუ­რად გა­ნუ­ვი­თა­რე­ბე­ლი სა­ხელ­მწი­ფო­ე­ბის­თვის არის და­მა­ხა­სი­ა­თე­ბე­ლი.

„ერთ ნა­წილ­ში პი­რი­ქით ვართ - უცხო­ე­ლი ექ­სპერ­ტი თუ ამ­ტკი­ცებს რა­მეს, არც ვკი­თხუ­ლობთ, ვინ არის ის და რა­ტომ არის სა­უ­ცხოო და სარ­წმუ­ნო. ქარ­თვე­ლი ექ­სპერ­ტი თუ რა­ი­მეს ამ­ტკი­ცებს მა­შინ­ვე ვინ­ტე­რეს­დე­ბით, ვინ არის ეს ადა­მი­ა­ნი და რო­გორ გახ­და სან­დო. თუ სა­ზო­გა­დო­ე­ბას უცხო­სა და გან­სხვა­ვე­ბუ­ლის მი­მართ რე­აქ­ცია აქვს, ეს არის მისი თავ­დაც­ვის ინ­სტინ­ქტი. ეს არის მისი პა­სუ­ხი და ახა­სი­ა­თებს ისეთ ქვეყ­ნებს, რო­მელ­საც ბევ­რი საფრ­თხე აქვს გარ­შე­მო.

სა­ქარ­თვე­ლო­ში მუდ­მი­ვად, ყვე­ლა ერ­თმა­ნეთს ადა­ნა­შა­უ­ლებს იმა­ში, რომ არის მტე­რი და თვი­თონ არის კარგ მხა­რეს, გზის მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლიც არა­ვი­ნაა. ადა­მი­ა­ნი ყო­ველ­დღი­ურ საფრ­თხეს როცა ელო­დე­ბა, მას ყვე­ლა­ფერ­ში ეჭვი ეპა­რე­ბა და ეში­ნია. ეს გა­და­ჭარ­ბე­ბუ­ლი ში­შის ბრა­ლია, ოღონდ მხო­ლოდ ჰო­მო­ფო­ბი­ის სა­კი­თხი კი არა, ყვე­ლა­ფე­რი“,- გა­ნა­ცხა­და ფსი­ქო­ლოგ­მა.

ზუ­რაბ მხე­ი­ძე ყუ­რა­დღე­ბას ქსე­ნო­ფო­ბი­უ­რი გან­წყო­ბე­ბის შე­სა­ხე­ბაც ამახ­ვი­ლებს. მისი თქმით, ესეც ეკო­ნო­მი­კუ­რად გა­ნუ­ვი­თა­რე­ბე­ლი ქვეყ­ნე­ბის­თვის არის და­მა­ხი­ა­თე­ბე­ლი, თუმ­ცა მიგ­რა­ცი­ის პო­ლი­ტი­კი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, ნა­ცის­ტუ­რი მოძ­რა­ო­ბე­ბი ევ­რო­პა­შიც გა­აქ­ტი­ურ­და.

"რეს­ტორ­ნე­ბი­სა და კა­ფე­ე­ბის მფლო­ბე­ლო­ბა­ში რო­დე­საც უცხო­ე­ლე­ბი არი­ან, ქარ­თვე­ლი მათ ასე აღიქ­ვამს: „ჩა­მო­სუ­ლია ტიპი, რო­მელ­მაც შე­ი­ძი­ნა რა­ღაც, მის­თვის მუ­შა­ო­ბენ ქარ­თვე­ლე­ბი, მდიდ­რდე­ბა უცხო­ე­ლი, ყი­დუ­ლობს უძ­რავ ქო­ნე­ბას და ჩვენ მო­სამ­სა­ხუ­რე­ე­ბი ვართ სა­კუ­თარ ქვე­ყა­ნა­შიო“. ასეთ საფრ­თხე­ებს რომ ხე­დავს, ამი­ტომ აქვს ში­შე­ბი, თო­რემ ეკო­ნო­მი­კუ­რად ძლი­ე­რი ქვე­ყა­ნა რომ ვი­ყოთ, ამ­გვა­რად არ იქ­ნე­ბო­და“, - აღ­ნიშ­ნა მან.

Ambebi.ge-ს რეს­პონ­დენ­ტე­ბი მი­იჩ­ნე­ვენ, რომ გა­მო­სა­ვა­ლი გა­ნათ­ლე­ბა­შია, რად­გან „რაც უფრო მე­ტია ინ­ფორ­მა­ცია და ცოდ­ნა ერ­თმა­ნე­თის შე­სა­ხებ, მით ნაკ­ლე­ბი ად­გი­ლი რჩე­ბა გა­უ­ცხო­ე­ბი­სა და მი­უ­ღებ­ლო­ბი­სათ­ვის“.

მთა­ვა­რი ფოტო: ონ­ლა­ინ-ჟურ­ნა­ლი What I See