სტალინის ქალიშვილის გაქცევა სსრკ-დან - რატომ არ სურდა არც ერთ ქვეყანას სვეტლანა ალილუევასთვის თავშესაფარი მიეცა

41 წლის ასაკში, ანუ ნახევარი ცხოვრების გავლის შემდეგ, სვეტლანა ალილუევამ საბჭოთა კავშირი დატოვა, როცა ბოლოს და ბოლოს აშშ-ის ტურისტული ვიზა და იქ ჩასვლის თანხმობა მიიღო.

ამერიკელები მას ისე შეხვდნენ, როგორც საბჭოთა კავშირიდან გაქცეულთა შორის ყველაზე ცნობილ ადამიანს. მართლაც ასე იყო - სვეტლანა იოსებ სტალინის შვილი გახლდათ.

საბჭოთა კავშირში სვეტლანა ალილუევას ცხოვრება ნამდვილ ჯოჯოხეთად იქცა. დედამ, ნადეჟდა ალილუევამ, სიცოცხლე თვითმკვლელობით დაასრულა. მაშინ სვეტლანა შვიდი წლისაც არ იყო. წმენდას, რომელიც სტალინმა მოაწყო 30-იან წლებში, მისი მრავალი ნათესავი ემსხვერპლა.

საყვარელი დეიდა მარიამი და ბიძა ალექსანდრე სვანიძე - სტალინის პირველი ცოლის ძმა, დააპატიმრეს და როგორც ხალხის მტრები, ისე დახოცეს. მათი ვაჟიც, სვეტლანას ბავშვობის მეგობარი, უკვალოდ გაქრა. ბიძა სტანისლავ რედენსიც, ნადეჟდას დის, ანას მეუღლე, დახვრიტეს. სვეტლანას ბიძამ, პავლემ (დედის ძმამ), პანიკურ შიშში ცხოვრებას ვერ გაუძლო და ინფარქტით გარდაიცვალა.

სვეტლანა 17 წლის როცა იყო, მამამისმა მისი შეყვარებული, ალექსი კაპლერი 10 წლით გულაგში გამოკეტა... სვეტლანას ცხოვრებაში ტრაგიკული მოვლენები სტალინის სიკვდილის შემდეგაც გაგრძელდა. უფროსი ძმა ვასილი დააპატიმრეს და 1962 წელს ლოთობით გარდაიცვალა.

სვეტლანას ლიტერატურული მეგობრები 60-იანი წლების ნახევარში ერთიმეორის მიყოლებით გაუყენეს შრომითი ბანაკების გზას. როცა სვეტლანამ ბოლოს ცოტა სიმშვიდე ჰპოვა ბრაჯეშ სინხის (ინდოელი პოლიტიკოსი, მოსკოვში მთარგმნელად მუშაობდა) მკლავებში, მას ოფიციალური ხელმოწერის უფლება არ მისცეს, თუმც კი სიცოცხლის ბოლო დღეებს ითვლიდა.

ბოლოს სვეტლანას ნება დართეს, შეყვარებულის ნეშტი მშობლიურ ინდოეთში ჩაეტანა.

• განგის პირას

როცა მისთვის მიჩენილ მზრუნველთან, ვინმე კასიროვასთან ერთად სვეტლანა თვითმფრინავიდან დელის აეროპორტში ჩავიდა, 1967 წლის 20 დეკემბერს, მას საბჭოთა კავშირის საელჩოს მეორე მდივანი და საელჩოს კიდევ ორი მოხელე დახვდა. აეროპორტიდან ისე სწრაფად გააქანეს, რომ ჟურნალისტებმა ორი სიტყვაც ვერ ათქმევინეს. საელჩოს თანამშრომლებმა ჩამოართვეს ვიზა, პასპორტი და ბილეთი. სვეტლანას სურდა, ბრაჯეშის ძმისშვილის სახლში დაბინავებულიყო, მაგრამ იგი საელჩოს სასტუმროში წაიყვანეს. მის ოთახში მხოლოდ საწოლი და მაგიდა იდგა. სხვა ყველაფერი გაექროთ, ტელეფონიც კი.

სვეტლანას განუმარტეს, რომ საყვარელი ადამიანის დაკრძალვის ცერემონიალს ფარულად უნდა დასწრებოდა. მასმედიასთან ურთიერთობა ეკრძალებოდა, მოსკოვშიც დროზე უნდა დაბრუნებულიყო. გარდაცვლილის ძმისშვილმა სვეტლანას ურნაში ჩასვენებული ნეშტი გამოართვა და პროცესიას წინ გაუძღვა. სვეტლანა და სხვა ქალები ტერასაზე ავიდნენ და იქიდან უცქერდნენ პროცესიას. ქალებს მასში მონაწილეობის მიღება ეკრძალებათ. მამაკაცებმა ურნა ნავით წაიღეს და შუაგულ განგში, წყალში ჩაუშვეს. სვეტლანა ატირდა.

ალილუევას გადაწყვეტილი ჰქონდა, 4 იანვარს მოსკოვში არ დაბრუნებულიყო. ინდოეთში მეტხანს აპირებდა დარჩენას. ვიზა ერთთვიანი ჰქონდა და საელჩო წინააღმდეგობას ვერ გაუწევდა. დელიში გაჩერება 20 იანვრამდე სურდა, ამიტომ საელჩოს ხელმძღვანელობას წერილი მისწერა და ამის შესახებ აცნობა. მას იმედი ჰქონდა, რომ ინდოეთში დასახლების უფლებას მიიღებდა.

მაგრამ ამის ორგანიზება როგორ უნდა მოხერხებინა? გადაწყვიტა წიგნის დაწერა (ავტობიოგრაფიული: “ოცი წერილი მეგობარს”). იქნებ მისი გაყიდვა მოეხერხებინა? მისი აზრით, ტექსტი აპოლიტიკური იყო, ერთგვარი საოჯახო დღიურის ფორმის, თუმცა დიდ ინტერესს გამოიწვევდა. ის ხომ სტალინის ოჯახის შესახებ იქნებოდა.

სვეტლანამ პარიზში გამომცემლის, ემანუილ დ’ასტერის მეუღლეს, ლიუბა კრასინს, რომელსაც მოსკოვიდან იცნობდა, წერილი მისწერა. წერილში გამოუტყდა, რომ ინდოეთში იმყოფება და საბჭოთა კავშირში დაბრუნება არ სურს. ეკითხებოდა, თუ მოახერხებდა წიგნის საზღვარგარეთ გამოცემას. ეს მიწერ-მოწერა დიდად სარისკო საქმე იყო, თუმცა უკეთესი გზაც არ ჩანდა. რამდენიმე დღის შემდეგ ტელეგრამა მიიღო: «დიახ, შესაძლებელია». ამის შემდეგ მან აშშ-ის საელჩოში მისვლა გადაწყვიტა.

• გაქცევა

სვეტლანას წერილი ინდოეთში დარჩენის ვადის გაგრძელების შესახებ მოსკოვში გაიგზავნა. ცხადია, წერილით არაფერი გადაწყდებოდა, მაგრამ სვეტლანა დროის მოგებას ცდილობდა. ქვეყნის ტერიტორია 8 მარტს უნდა დაეტოვებინა. სასტუმროში და საერთოდ, საელჩოში ქალთა საერთაშორისო დღისადმი მიძღვნილი ღონისძიებისთვის ემზადებოდნენ, მუშაობდნენ მოხსენებებსა და საკონცერტო პროგრამაზე. მალე სვეტლანა ელჩმა სადილად მიიწვია. სვეტლანა საჭმელს თითქმის არ შეხებია. ელჩი კმაყოფილი დარჩა, რომ სვეტლანას მისთვის პრობლემები არ შეუქმნია.

სასტუმროში სვეტლანა ნაშუადღევს დაბრუნდა. თავდაპირველად ფიქრობდა, ამერიკის საელჩოსათვის მეორე დილით მიეკითხა. ბარგი ჩაალაგა, მათ შორის, ხელნაწერი და საჩუქრები (სვეტლანა საბჭოთა კავშირში ორ შვილს ტოვებდა - იოსებსა და ეკატერინეს). შენობიდან გამოვიდა და მორიგეს ჰკითხა, ტაქსი როგორ გამოეძახებინა. მანქანის გამოძახება მეორე დილისთვის სურდა. სასტუმროს ოთახში მძიმე ნაბიჯებით დაიწყო სიარული. კიდევ ერთხელ ჩახედა ბავშვებისთვის შეძენილ საჩუქრებს, თან თავისი გეგმის ყოველ დეტალს გულდასმით ამოწმებდა. შემდეგ ტაქსი შეუკვეთა.

მალე გონება გაუნათდა: რატომ უნდა დალოდებოდა დილას?! ეს დაუყოვნებლივ უნდა მოემოქმედა. დილით ყველგან ბევრი ხალხი იქნება. იქნებ დაბნეულიყო, შეშინებოდა და უარიც კი ეთქვა თავის განზრახვაზე. უმჯობესი იყო ღამის საბურველქვეშ გაქცევა. მით უფრო, რომ ახლა ყველა ერთობოდა და მის გაუჩინარებას ვერავინ შეამჩნევდა.

ექვსი საათისთვის სვეტლანა სასტუმროდან გამოვიდა, რათა ტაქსი გამოეძახა. მალე უკვე მანქანაში იჯდა.- ამერიკის საელჩოს მისამართი თუ იცით? - ჰკითხა მძღოლს. - რა თქმა უნდა, ახლოსაა. როგორც ჩანს, ინდოელი მძღოლი კლიენტის განზრახვას მიხვდა.

ნიუ-დელისა და ვაშინგტონს შორის 10-საათიანი განსხვავება სვეტლანას სასარგებლოდ მოქმედებდა. ვიდრე ამერიკული დიპლომატიური მანქანა სრული დატვირთვით ამუშავდებოდა, სტალინის ქალიშვილი უკვე რომისკენ მიმავალ თვითმფრინავში იჯდა. აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის მოადგილე ფოი კოლერი ძლიერ განრისხდა, როცა თავისი ელჩის, ჩესტერ ბოულსის გადაწყვეტილების შესახებ შეიტყო. მან უცებ მოიფიქრა შემდგომი მოქმედების გეგმა.

6 მარტს აშშ-ის სახელმწიფო მდივანმა დინ რასკმა საიდუმლო ტელეგრამა გაუგზავნა ლეველინ თომპსონს, სსრკ-ში აშშ-ის ელჩს და აცნობა, რომ სტალინის ქალიშვილმა შეერთებულ შტატებს თავშესაფარი სთხოვა; რომ სვეტლანა კომერციული თვითმფრინავით უკვე მიფრინავდა რომისკენ, ამერიკის საელჩოს ერთ-ერთი თანამშრომლის თანხლებით. აცნობა ისიც, რომ რომიდან აშშ-ში გასამგზავრებელი ბილეთი სვეტლანას არ ჰქონდა.

დიპლომატიურმა უწყებამ გააფრთხილა ამერიკელი ელჩი იტალიაში ჯორჯ ფრედერიკ რეინჰარდტი, რომ სვეტლანას შტატებში ჩასვლა ცუდი იქნებოდა. საქმეს პოლიტიკური ხასიათი მიეცემოდა. ამის თავიდან აცილება საჭირო იყო ასევე სვეტლანას პირადი უსაფრთხოებისთვისაც.

შტატებში მიაჩნდათ, რომ უკეთესი იქნებოდა, თუ სტალინის ქალიშვილი შვეიცარიაში, ესპანეთში ან იტალიაში მიიღებდა თავშესაფარს. სახელმწიფო მდივანი თანამშრომლებს სთხოვდა სვეტლანასთვის აეხსნათ, რომ ეს მის ინტერესებშიც იყო. ამერიკის ადმინისტრაციას ამ სახის პოლიტიკური გართულება სულაც არ სურდა. ნებისმიერი გზით სვეტლანა ევროპაში უნდა გაეჩერებინათ.

როცა 7 მარტს, დილის 6 საათზე სვეტლანა და ბობ რეილი (ინდოეთში ამერიკის საელჩოს მეორე მდივანი რობერტ რეილი) რომის აეროპორტში თვითმფრინავიდან ჩავიდნენ, ამ უკანასკნელს ეგონა, რომ შტატებისკენ გამგზავრებაში მათ ხელს ვერავინ შეუშლიდა. ამიტომ ძალიან გაოცდა, როცა მათ ამერიკის ელჩის მოადგილე დახვდა და ცუდი ამბავი შეატყობინა - რეილს განუცხადეს, რომ აშშ პრინციპულად წინააღმდეგი იყო სვეტლანას მიღებისა და მათ შტატებისკენ ფრენის გაგრძელებას უკრძალავდა. ის აეროპორტის ერთ ოთახში შეიყვანეს, სადაც რეილთან ერთად მოვლენების განვითარებას უნდა დალოდებოდა.

როდესაც იტალიელმა ადმირალმა ეუგენიო ჰენკემ განუცხადა ქვეყნის საგარეო საქმეთა მინისტრს, ამინატორე ფანფანის, რომ სტალინის ქალიშვილი დილას რომში ჩამოფრინდაო, ეს უკანასკნელი განრისხდა: მოაშორეთ იგი აქედან, სასწრაფოდ! მისი აქ ყოფნის კვალიც კი წაშალეთ!" - კეთილი, აეროპორტში საერთაშორისო სექციაში დავიკავებთ ადგილს, საიდანაც ვერავინ გაგვყრის" - განაცხადა ადმირალმა.

მომდევნო რამდენიმე დღის განმავლობაში აშშ-ის საგარეო საქმეთა სამინისტრო ავსტრალიისა და ახალი ზელანდიის მთავრობებს დაუკავშირდა. არც ერთი მათგანი არ დათანხმდა სტალინის ქალიშვილისთვის პოლიტიკური თავშესაფრის მიცემას. მხოლოდ სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა იყო ყაბულს, მიეღო ალილუევა, მაგრამ თავად სვეტლანას არ ეწადა გამგზავრება იქ, სადაც ჯერ კიდევ მძვინვარებდა აპარტეიდი.

შვეიცარია დათანხმდა სვეტლანას მცირე ხნით შეფარებას. ოღონდ ეს ნებართვა უნდა დაემტკიცებინა ქვეყნის მინისტრთა საბჭოს, რომელიც რამდენიმე დღის შემდეგ შეიკრიბებოდა. ამგვარი დაგვიანება ძალიან აღიზიანებდა იტალიურ მხარეს, თუმცა, ამის მიუხედავად, როგორც რეილი ამტკიცებდა, "ადმირალ ჰენკეს მათი დეპორტირება არ ეწადა". აშშ-ის საგარეო საქმეთა სამინისტრო შეჰპირდა იტალიელებს, რომ თუ შვეიცარიელთა დელეგაცია პარასკევ დილით არ გამოცხადდებოდა, ლტოლვილი დაუყოვნებლივ გასწევდა შეერთებული შტატებისკენ.

• შტატებში - შვეიცარიის გავლით

სვეტლანა და რეილი დამეგობრდნენ. ბინაში მხოლოდ ერთი საწოლი იდგა, რომელიც სვეტლანას მიაკუთვნეს. ტელეფონი შეუსვენებლივ რეკავდა. ყოველი საუბრის შემდეგ რეილი ფერს კარგავდა. სამაგიეროდ, სვეტლანასთან მეგობრობა ამშვიდებდა. შემდეგში სვეტლანა იხსენებდა: "მთელი სიცოცხლე მოთმინებას ვსწავლობდი და კიდევ, თავის ღირსეულად დაჭერას იმ გადაწყვეტილებების მიმართ, რომლებზედაც გავლენის მოხდენა არ შემეძლო".

პარასკევს, ალიონზე ის და რეილი იმ ცნობამ გააღვიძა, რომ რომში მათი ჩასვლის შესახებ პრესას შეუტყვია. იტალიელებმა მათ დაუყოვნებლივ მოსთხოვეს ქვეყნის დატოვება და ამისთვის მხოლოდ ხუთი საათი მისცეს. სვეტლანა და რობერტი ჯარისკაცების თანხლებით გაეშურნენ თვითმფრინავისკენ, რომელიც ჯერ ლონდონისკენ, ხოლო შემდეგ შტატებისკენ მიფრინავდა. რეილმა საელჩოში დაურეკა მეგობარს გამოსამშვიდობებლად. საგანგებოდ გამოგზავნილი სამგზავრო თვითმფრინავი, რომელსაც ისინი ჟენევაში უნდა ჩაეყვანა, უკვე გამზადებული იყო. სალონში მხოლოდ ორნი იყვნენ, და კიდევ ლაინერის ეკიპაჟი.

თვითმფრინავი ღამის პირველ საათზე აფრინდა. სვეტლანა ევროპაში პირველად მოგზაურობდა. რომში მას ამის შესაძლებლობა არ მისცემია. 11 მარტს დილით სვეტლანამ გადაკვეთა "ტირანიის სამყაროსა და სინათლის სამყაროს უხილავი საზღვარი". მისი სიცოცხლის მეორე ნახევრის ნამდვილი მოგზაურობა ახლა იწყებოდა. თუ სვეტლანა ფიქრობდა, რომ წლების განმავლობაში მამის ჩრდილში ცხოვრებას წერტილი დაესმებოდა, ცდებოდა. სვეტლანა ბეატენბერგის რაიონში ჩაიყვანეს. აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტმა მასზე მთელი მეთვალყურეობა შვეიცარიელებს დააკისრა. ეს უკანასკნელნი კი შიშობდნენ და ამერიკელებისგან მოითხოვდნენ, რომ ისინიც მზად ყოფილიყვნენ ყოველი შემთხვევისთვის.

სვეტლანას საქმე ანტონიო ჯანერს, შვეიცარიის საგარეო საქმეთა სამინისტროს დეპარტამენტის დირექტორს ჩააბარეს. როდესაც დაინახეს, რომ მასთან შესახვედრად ჟურნალისტთა მთელი არმია დაიძრა, სვეტლანა ერთ-ერთ მიყრუებულ მონასტერში დამალეს, ხოლო მონაზვნებს მასთან საუბარი აუკრძალეს.

10 მარტს, პარასკევს, დიპლომატსა და ისტორიკოს, საბჭოთა კავშირში აშშ-ის ყოფილ ელჩ ჯორჯ კენანს ტელეფონით დაურეკეს. რეკავდა ჯორჯის მეგობარი, CIA-ს თანამშრომელი დონალდ ჯეიმსონი. "ჩვენ შეგვიძლია ამ საქმეს პოლიტიკური ხასიათი მივცეთ". მან კენანს სვეტლანას ხელნაწერის წაკითხვა და მისი შინაარსის შეფასება შესთავაზა. ასლების გადაღებაზე CIA-ს ჯერ კიდევ სვეტლანას რომში ყოფნისას ეზრუნა. ჯეიმსონს აინტერესებდა, ტექსტის წაკითხვის შემდეგ კენანს სვეტლანასთან შეხვედრის სურვილი თუ ექნებოდა. კენანმა სვეტლანასთან შესახვედრად ჩესტერ ბოულსი გამოყო, ხოლო დინ რასკს მისწერა, ალილუევა ჩვენი საგარეო პოლიტიკის განსამტკიცებლად უნდა გამოვიყენოთო.

როცა ხელნაწერის ასლმა შტატებამდე ჩააღწია და 16 მარტს კენანს გადასცეს, ყოფილმა ელჩმა, ავადმყოფობის მიუხედავად იგი ერთ ღამეში, დიდი მღელვარებით წაიკითხა. 22 მარტს კენანი შვეიცარიაში ჩაფრინდა. ჟურნალისტების ყურადღება რომ არ მიექცია, ჯერ ქალიშვილს მიაკითხა უნივერსიტეტში, სადაც იგი სწავლობდა, ხოლო შემდეგ ჟენევის უნივერსიტეტში ლექცია წაიკითხა. კენანმა მისი ვიზიტის შესახებ სვეტლანას ამცნო. "დიდი პატივია მასთან შეხვედრა, - უთხრეს სვეტლანას, - იგი რუსეთის პრობლემების ყველაზე კარგი მცოდნეა".

იტალიაში სვეტლანა ძალიან ჩააფიქრა ცნობამ, რომ აშშ-ს მისი მიღება არ სურდა. არც ის იცოდა, რის იმედი უნდა ჰქონოდა კენანის დაპირების შემდეგ. როცა ეს თავაზიანი დიპლომატი ანტონიო ჯანერის სახლში სვეტლანას შეხვდა, ძალიან მოუწონა ჩანაწერები. ნათელი გახდა, რომ ხელნაწერი დიდი ყურადღებით წაეკითხა.

კენანმა გადაწყვიტა, სვეტლანა დაეცვა ამერიკაში ანტისაბჭოურ პროპაგანდაში გამოყენებისგან. როგორც მოგვიანებით გამოირკვა, აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტმა ამისგან მაინც ვერ შეიკავა თავი. კენანმა დაარწმუნა სვეტლანა, რომ თუ მართლა გადაწყვეტდა შტატებში წასვლას, იქ გამომცემელს უპრობლემოდ იპოვიდა. 29 მარტს სვეტლანამ ფირმა Greenbaum, Wolff & Ernst-ს ხელი მოუწერა ორ ხელშეკრულებაზე. ერთის მიხედვით, ფირმას უნდა მოეგვარებინა ყველა საკითხი, რომელიც სვეტლანას ემიგრაციას უკავშირდებოდა, ხოლო მეორით მას ეძლეოდა როგორც უკვე დაწერილის, ისე მომდევნო წიგნების გამოცემის უფლება.

ამავე დროს, შვეიცარიის ხელისუფლება აიძულებდა აშშ-ს, სტალინის ქალიშვილი მათი ქვეყნიდან წაეყვანა, მიუხედავად იმისა, რომ ქალი ამ ქვეყანას პრობლემებს არ უქმნიდა. დინ რასკმა დაითანხმა პრეზიდენტი ლინდონ ჯონსონი, სვეტლანა შტატებში შეეშვათ, როგორც კერძო პირი. სახელმწიფო დეპარტამენტმა მედიას განუცხადა, რომ სტალინის ქალიშვილი აშშ-ში ჩამოდის ნახევარწლიანი ტურისტული ვიზით Greenbaum, Wolff & Ernst-ის მოწვევით, რათა წიგნის გამოცემასთან დაკავშირებული საკითხები გადაწყვიტოს და რომ ოფიციალურად, დეპარტამენტს ამ საქმესთან საერთო არაფერი ჰქონდა.

• ახალი ცხოვრება

21 აპრილის დილას ბობ რეილი სასტუმროდან გამოვიდა. სვეტლანა მას უკვე ავტომანქანაში უცდიდა. ორივე ნიუ-იორკში მიმავალ თვითმფრინავში ჩაჯდა და ფიქციური გვარით გაფრინდა. აეროპორტში უამრავი შეიარაღებული ჯარისკაცი იყო. ჰაერში რეილმა სვეტლანას ჰკითხა:

- როცა დავფრინდებით, შეგეკითხებიან, თუ რას გააკეთებთ. ხომ არ ინებებდით, თქვენ მაგიერ მე გავცე პასუხი?

- არ არის საჭირო. მე ვუპასუხებ, - უთხრა სვეტლანამ.

მას კენანმა ტექსტი დაუწერა, რომელიც აეროპორტში უნდა წარმოეთქვა: "ამ ქვეყანაში იმიტომ ჩამოვდივარ, რომ რუსეთის საზღვრებს გარეთ ახალი ცხოვრება დავიწყო. შეერთებული შტატების გაცნობის სურვილიც მაქვს. ჩემს წიგნთან დაკავშირებით აქ ბევრ ადამიანს შევხვდები. არ ვიცი, რამდენ ხანს დავრჩები... მგზავრობამ დამღალა, რამდენიმე დღით მინდა დავისვენო, ვიდრე მედიის წარმომადგენლებს შევხვდები".

კენანის ამოცანა იყო ისე წარემართა სვეტლანას ცხოვრება, რომ აშშ-საბჭოთა კავშირის ურთიერთობისთვის ზიანი არ მიეყენებინა. ყოფილი ელჩი ქალს საკმარისად კარგად არ იცნობდა, სტალინის ქალიშვილს არ ეწადა მისი კონსპექტით სარგებლობა. მას სურდა ნათლად აეხსნა ხალხისათვის, რატომ დატოვა რუსეთი. მთავარი მიზეზი სულაც არ ყოფილა წიგნი, არამედ ის დამოკიდებულება, რომელიც საბჭოთა ხელისუფლებას ჰქონდა ხელოვნებისა და ინტელექტუალებისადმი საზოგადოდ.

ამერიკელებს რაც უნდა ეთქვათ, კრემლს მაინც ვერ დააჯერებდნენ, რომ CIA-მ "არ მოამზადა და არ დააფინანსა" სვეტლანას გაქცევა. საბჭოთა ხალხს ოფიციალურად უნდა დაეჯერებინა, რომ სვეტლანა მოიტაცეს. მათთვის გამორიცხული უნდა ყოფილიყო იმის დაშვება, რომ ქალმა საკუთარი სურვილით დატოვა რუსეთი. ამიტომ რუსებს მისი უკან დაბრუნება სურდათ.

ეს ყველაფერი სვეტლანამ სახალხოდ ასე ახსნა: "მათ არ შეუძლიათ იმის გაგება, რომ ადამიანს დამოუკიდებლად შეუძლია გადაწყვეტილების მიღება. ვერ გაუგიათ, რომ რუსეთიდან ჩემი სურვილით წამოვედი, რომ არც რამე შეთქმულებას, თუ რამე ხაფანგის დაგებას ადგილი არ ჰქონია. მათთვის ასეთი სცენარი წარმოუდგენელია.

მათთვის ადამიანის მხოლოდ ისეთი ქცევაა მისაღები, რომელიც რომელიღაც ორგანიზაციის ინიციატივიდან, კოლექტიური ნებიდან გამომდინარეობს. პირდაპირ ცოფებს ყრიან, როცა იგებენ, რომ 50 წლის განმავლობაში რუსი ხალხის განუწყვეტელი დამუშავების შედეგად ადამიანის ცნობიერებაში მაინც ვერ დამკვიდრდა სამყაროს ასეთი აღქმა. მათ აღაშფოთებთ ის გარემოება, რომ მთელმა ნახევარმა საუკუნემ ამაოდ ჩაიარა და ხალხს რაღაც აქვს სათქმელი".

ამბროსი გრიშიკაშვილი; ისტორიულ-შემეცნებითი ჟურნალის, “ისტორიანის“ მაისის ნომერი