გემი იძირებოდა, მან კი სამაშველო რგოლი სხვას დაუთმო - ვინ იყო ანეტა ანდრონიკაშვილი, რომლის სიცოცხლეც 24 წლის ასაკში შეწყდა: ულამაზესი, გმირი ქართველი გოგონას ამბავი

1916 წელს ქართულ გაზეთში, "სახალხო ფურცელი" ცნობა გამოქვეყნდა: "დღეს, 27 მარტს, ქაშვეთის ეკლესიაში გადახდილი იქნება პანაშვიდი გემ "პორტუგალზე" დაღუპულ ანეტა ანდრონიკაშვილის სულის მოსახსენიებლად, რასაც გულითადი მწუხარებით იუწყებიან ნათესავები და ნაცნობები, ბებია, დედა, ძმები განსვენებულისა“.

• ანა ანდრონიკაშვილი ქართველი მოწყალების და იყო, რომელიც მცურავ ჰოსპიტალ "პორტუგალზე" დაიღუპა. ის გერმანულმა წყალქვეშა ნავმა 1916 წლის 30 მარტს ქალაქ რიზესთან ჩაძირა. ანა (ანეტა) ანდრონიკაშვილმა თავისი მაშველი რგოლი სხვას დაუთმო.

ანეტა ანდრონიკაშვილი 1891 წელს, სოლომონ ანდრონიკაშვილისა და ნადეჟდა ერისთავის ოჯახში დაიბადა. პირველი მსოფლიო ომის დაწყებისთანავე მოწყალების დების კურსებზე შევიდა და წმინდა ნინოს ლაზარეთში დაიწყო სამსახური. ომში თავისი სურვილით წავიდა და მოწყალების დად მცურავ ჰოსპიტალ "პორტუგალზე" მსახურობდა.

ქალაქ რიზესთან, შავი ზღვის თურქეთის სანაპიროსთან, ხომალდი შეჩერდა, რადგან შენიშნეს, რომ პატარა ნავი იძირებოდა და მასზე მყოფებს ნავის შეკეთებაში დაეხმარნენ. იმ დროისათვის მცურავ ჰოსპიტალ "პორტუგალზე", რომელსაც სანაპიროდან დაჭრილები აჰყავდა ხოლმე, დაჭრილები არ იმყოფებოდნენ, მაგრამ იყვნენ ექიმები, მედდები და გემის მომსახურე პერსონალი. ჰოსპიტალზე შენიშნეს, რომ წყალქვეშა ნავიდან სათვალთვალო ოპტიკური ხელსაწყო - პერისკოპი მიუახლოვდათ, თუმცა, წესით, სახიფათო არ უნდა ყოფილიყო, რადგან "პორტუგალი“ მცურავი ჰოსპიტალი იყო და მას ჰააგის კონვენცია იცავდა. ამიტომ, ეკიპაჟმა არანაირი თავდაცვითი ზომა არ მიიღო. მალე მოვლენები დრამატულად განვითარდა.

გერმანულმა წყალქვეშა ნავმა მისკენ გაუფრთხილებლად გაუშვა ტორპედო, რომელიც ხომალდს ასცდა. გარკვეული ხნის შემდეგ, წყალქვეშა ნავი, რომელსაც კაპიტან-ლეიტენანტი კონრად განსერი მეთაურობდა, კვლავ დაბრუნდა და ისევ გაუშვა ტორპედო, რომელიც ამჯერად ჰოსპიტალს სამანქანო განყოფილების მახლობლად მოხვდა და შუაზე გახლიჩა. შედეგად გემი ჩაიძირა.

დიდგვაროვანთა ოჯახში დაბადებული და ფუფუნებით გაზრდილი ლამაზი გოგონას ცხოვრება 24 წლის ასაკში შეწყდა, თუმცა მან თავისი ამ საქციელით უკვდავებაც მოიპოვა.

• ანეტას ახლობელი მასთან განშორების წუთებს ასე იხსენებდა:

"ვგრძნობდი, რომ მემშვიდობებოდა, ვუცქერდი ესოდენ ნატიფს და ვურჩევდი, ყველაფერი კიდევ აეწონ-დაეწონა, მოეფიქრებინა, არ აჩქარებულიყო. მან კი გადამწყვეტი ჟესტით, უსიტყვოდ მაჩვენა, რომ არაფერს და არავის შეუძლია, შეუშალოს ხელი მისი ნების აღსრულებას.

ტალღებმა გემს რამდენჯერმე გადაუარა, ყველანი სასოწარკვეთილნი დარბოდნენ... დიდი ხომალდი ფსკერისკენ წავიდა. ანეტამ თავისი მაშველი რგოლი უცნობ ბავშვიან ქალს მისცა, ქარიშხალიც ამოვარდნილიყო".

ანეტა ანდრონიკაშვილი უკანასკნელად შემაღლებულზე, გემის ანძასთან დაუნახავთ, მოწყალების დის თავსაბურავი მოეხსნა და ხელებაპყრობილი ცისკენ იყურებოდა… ქარი უწეწავდა მშვენიერ თმას…

მის ცხედარს დიდხანს ვერ პოულობდნენ და მხოლოდ 20 დღის შემდეგ ზღვას სანაპიროზე გამოურიყავს. ბერძენ ბერებს უპოვიათ, წესიც აუგიათ და დაუკრძალავთ.

ნათესავების ნაამბობი კი ასეთი იყო:

ომში უიღბლო სიყვარულის გამო წასულა, მანამდე კი როგორც აღვნიშნეთ, ომის დროს თბილისის მოწყალების დების კურსები დაამთავრა. წმინდა ნინოს ლაზარეთში მსახურობდა. ფრონტის წინა ხაზზე, ნახევარი წელი ჭოროხის რაზმში უმძიმეს პირობებში მუშაობდა და უამრავი ადამიანის სიცოცხლე გადაარჩინა. ბოლოს რუსულ-ფრანგულ გემზე "პორტუგალზე“ ასულა. მისი ძმები ოსმალეთის ფრონტზე იბრძოდნენ...

ეპიზოდი გმირი ქალის შთამომავლების, ჯანდიერების მონაყოლიდან:

"ბებიამ ძალიან ბევრი ტკივილი განიცადა. სამი მიცვალებული მიუყვანეს ერთად. ანეტას ძმა, მერაბიც ფრონტზე დაიღუპა რუსეთ-სპარსეთის ომში. ბებიას ძმა ივანეც ფრონტზე დაიღუპა. სამივე მალხაზ ანდრონიკაშვილმა ჩამოასვენა და თავიანთ მამულში, კახეთში, გურჯაანის რაიონში დაკრძალა. ივანე 1924 წელს მიუნხენში სასწავლებლად გაგზავნეს, შემდეგ არეულობა დაიწყო, იქ დარჩა, აღარ ჩამოსულა. მოწყალების და ეს პროფესია ოჯახის ტრადიცია ყოფილა. ჩვენი ბებია ელისაბედი და მისი და ნინოც მოწყალების დები იყვნენ ახლანდელი უნივერსიტეტის ლაზარეთში. ბებიას უფროსი და ნინო ანდრონიკაშვილი გადაღებულია მომაკვდავ ვაჟა-ფშაველას სასთუმალთან...“

• P.S. ულამაზესი მამაცი მოწყალების დის ანეტა ანდრონიკაშვილის ხანმოკლე ცხოვრების შესახებ შემონახულ ცნობებში ესა თუ ის დეტალი შეიძლება დაუზუსტებელიცაა ან შესაძლოა, რაღაც გამოგონილიც, თუმცა, ჩვენამდე იქნებ სრულმა სიმართლემაც მოაღწია?!.

სტატია მომზადებულია სხვადასხვა ინტერნეტრესურსის გამოყენებით.