"მოდი, ჩავკიდოთ ხელი ერთმანეთს, შემოვძახოთ მრავალხმიანი სიმღერა, ავაშენოთ ქვეყანა, ნუ ვიჩხუბებთ..." - ბუბას გზა, ცხოვრების სიყვარული და უკანასკნელი სიმღერა
15 იანვარს ვახტანგ კიკაბიძე ზეციურ საქართველოს შეუერთდა, თუმცა დარჩა ლეგენდა, სახელად: ბუბა...
მსახიობს და მომღერალს, უამრავი ტიტულის, წოდების, პრემიის, ჯილდოს, დამსახურების მქონე ადამიანს, ჩვენი ქვეყნის ჭეშმარიტ მოქალაქეს, პატრიოტს, ნაღდ თბილისელს წარმატებასთან ერთად, ცხოვრების განმავლობაში ბევრი რამ უნახავს, რა არ გადაუტანია, მაგრამ ბუბა ყოველთვის იყო ბუბა და ასევე დარჩა. პეწი არასდროს დაუკარგავს, სიტყვაც და საქმეც ერთი ჰქონდა...
ვეცადეთ, მისი სხვადასხვა ინტერვიუდან მნიშვნელოვანი ეპიზოდები გაგვეხსენებინა...
- დედა, ბავშვობა, ღმერთი...
მომღერლის ცხოვრება, როგორც "ომისდროინდელი ბავშვის“ - ასე მისი თაობის ახალგაზრდებს უწოდებდნენ ხოლმე, დალხენილი არ ყოფილა. მამა მეორე მსოფლიო ომიდან არ დაბრუნებულა და დედა მარტო ზრდიდა.
"კიკაბიძეების გვართან დაკავშირებით ვიცი, რომ ჩვენი გვარი XII საუკუნიდან მოდის. უმეტესობა სამხედრო პირი ყოფილა, მერე ვიღაცისთვის აზნაურობა უბოძებიათ... მამაჩემი ჟურნალისტი იყო. დედაჩემს სულ ვეხუმრებოდი, ბაგრატიონის ქალი კიკაბიძეს როგორ გაჰყევი ცოლად-მეთქი...
დედა საოცარი ქალი იყო. სიონის ეკლესიაში 40 წელზე მეტხანს გალობდა, მაგრამ გალობას არ მასწავლიდა, ჩემი ხმა არ მოსწონდა, მეუბნებოდა, ხრინწიანი ხმა გაქვს, არ გრცხვენია, რომ მღერიო? თითქმის ყოველდღე ეკლესიაში ვიყავი, ჯერ კიდევ პატრიარქ კალისტრატე ცინცაძის დროს. შესანიშნავი პიროვნება გახლდათ...
დედასგან ვიცი, ჩვენს ოჯახში ასეთი ფრაზა იყო ყოველთვის, - ღმერთი ყველა ადამიანშია, როგორი ადამიანიც ხარ, ისეთი ღმერთი გყავს. თუ კარგი კაცი ხარ, კარგი ღმერთი გყავს, თუ ცუდი კაცი ხარ, - უღმერთო ხარო...
მძიმე ბავშვობა გვქონდა, ჩემი მეგობრები, ვინც იყვნენ, ყველას მამა ომში ჰყავდა და მათგან მხოლოდ რამდენიმე დაბრუნდა... რთული დრო იყო, სინათლე არ გვქონდა, წიგნებს ჭრაქის შუქზე ვკითხულობდით. კინოში ყველა ერთად დავდიოდით და ერთად ვჭამდით... ხატვა მინდოდა, სულ რაღაცას ვჯღაბნიდი, მაგრამ მხატვარი ვერ გამოვედი,“ - იხსენებდა მომღერალი...
- პირველი არცთუ წარმატებული მცდელობა...
"გეპეის“ ორკესტრი მოსკოვში პირველად ფესტივალზე რომ მიდიოდა, ჩემი ბიძაშვილი ჯანო ბაგრატიონი ავად გახდა. ჯანომ უთხრა, ჩემი მამიდაშვილი წაიყვანეთო. კოსტიუმი არ მქონდა, ჩემმა ძმაკაცმა მათხოვა, შარვალსაც გადაკეთება დასჭირდა. 2 სიმღერა ვიმღერე და გადავირიე, ისე მომეწონა... მერე ძია ჯანოს, დედაჩემის ძმას ვუთხარი, - იქნებ ფილარმონიაში მომისმინონ-მეთქი. რატომღაც მეგონა, რომ იქ ჩემი ნამღერი ძალიან მოეწონებოდათ. უცხოელი ვარსკვლავების სიმღერებს ვმღეროდი. ის სიმღერები ახალგაზრდებს მოგვწონდა, მაგრამ რომ მომისმინეს, დამიწუნეს, დასავლეთის ხრინწიან ხმას გვაგონებსო, თუ არ მოვკვდებოდი, არ მეგონა“... - ამბობდა ბუბა კიკაბიძე.
- "ვახტანგ ბაგრატიონი “
მერე ფილარმონიის საბჭოდან, სადაც ბუბას ხმა დაუწუნეს, ერთ-ერთმა პიროვნებამ დაურეკა და სთხოვა, მის ჯგუფს რუსეთში წაჰყოლოდა იმ პირობით, თუ სხვა გვარით გამოვიდოდა და ამას დირექცია არ გაიგებდა. მაშინ დედამ ურჩია, ბაგრატიონების გვარით გამოსულიყო. ბუბას პირველი გასტროლიც შედგა, აფიშებზე კი "ვახტანგ კიკაბიძის“ ნაცვლად, "ვახტანგ ბაგრატიონი“ ეწერა. იქიდან დაბრუნებული, უცხო ენების ინსტიტუტიდან უკვე გარიცხული იყო.
მერე ვოკალურ-ინსტრუმენტულ ანსამბლ "დიელოში“ გადავიდა და იმ ჯგუფთან ერთად უცხოეთის ბევრი ქვეყანა მოიარა.
- "ორერა“
გასული საუკუნის 60-იან წლებში პოპულარული "ბიტლზის“ გავლენით რობერტ ბარძიმაშვილმა ანსამბლი "ორერა“ შექმნა. ანსამბლთან ერთად პროფესიულ სცენაზე დაიწყო კიკაბიძის წარმატებული მოღვაწეობა.
"პირველი სიმღერას ვერ ვიხსენებ, მაგრამ მახსოვს, რომელმა გადაწყვიტა ჩემი "ორერაში“ და ესტრადაზე ყოფნა. ეს იყო გოგი ცაბაძის "უკანასკნელი მეფაიტონე“. მიხვდი, რომ მხოლოდ ამ ჟანრში უნდა მემღერა“, - აღნიშნავდა ბუბა.
- კინოკარიერა
"ორერამდე“ 1965 წელს, კოლია სანიშვილმა ფილმში "შეხვედრა მთაში“ მიიწვია:
"მაშინ "დიელოში” ვმღეროდი. ვუთხარი: თუ ჩემს მეგობრებსაც გადაიღებთ, დავრჩები, ჯგუფი ვერ გაჩერდება-მეთქი. დამთანხმდნენ. ფილმში "დიელოც“ გადაიღეს. ოთხი წლის შემდეგ მოსკოვიდან, გია დანელიას დავალებით დამიკავშირდნენ. რეჟისორი "არ დაიდარდოზე“ იწყებს მუშაობას, თბილისში ჩამოვალთ და როლზე უნდა გაგსინჯოთო. დანელია თავად ჩამოვიდა და სასტუმრო "საქართველოში“ დამიბარეს. მაღალი, გამხდარი, მხრებში მოხრილი ბიჭი იყავი, გახეხილი ჯინსით, პირში სიგარეტ გაჩრილიო, - გია ასე იხსენებდა ხოლმე... არადა, სცენარში ბენჟამენი სულ სხვანაირი იყო - მსუქანი, წითური თმით... მის გმირს არ ვგავდი. რომ შევედი ნომერში და დანელია დავინახე, არ მომეწონა. იქვე ჩამოვჯექი... უცებ მეუბნება: - აბა, დაიყვირეო. -კაცო, როგორ დავიყვირო, სასტუმროში ხალხს სძინავს, ადრეა-მეთქი. იცით, რა, თუ გინდათ, გადამიღეთ, თუ არა და, წავალ, არ მცალია-მეთქი... მოკლედ, როლზე დამამტკიცა და დაიწყო ჩემი კინოკარიერაც...
დანელიას ოთხ სურათში ვითამაშე. ხშირად მეკითხებიან, - რა უფრო გირჩევნიათ, კინო თუ სიმღერაო და, ვუპასუხებ, სიმღერა-მეთქი, იმიტომ რომ, უფილმოდ ცხოვრება შემიძლია, სიმღერის გარეშე - არა. სცენა ჩემი სახლია. ცუდადაც რომ ვიყო, იქ გასულს ყველაფერი მავიწყდება“...
- ბუბას ცხოვრების სიყვარული
როგორც ამბობდნენ, ლეგენდარული თბილისელი დონჟუანი ბუბა ყოველთვის ეძებდა ქალს, ვისთანც ცხოვრება საიმედო და საინტერესო იქნებოდა... და როცა ასეთი ქალი იპოვა, იგი იდეალური მეოჯახე გახდა.
თაყვანისმცემლები მას ფერად-ფერადი ფარვანებივით დასდევდნენ - ბევრ ქალს სურდა უცოლო მუსიკოს-მომღერლის მეგობარი გამხდარიყო, მაგრამ ვახტანგი კარგა ხანს ახლო ურთიერთობებს გაურბოდა.
ისე ჩანდა, რომ სამუდამოდ უცოლშვილო დარჩებოდა, მაგრამ იგი ერთხელ ერთ ქალს შეხვდა და მიხვდა: დიახ, ის მისი ცოლი გახდებოდა. ირინა თბილისის აკადემიური საოპერო თეატრის პრიმა-ბალერინა იყო, ზრდიდა რვა წლის გოგონას პირველი ქორწინებიდან და საერთოდ არ შედიოდა ლეგენდარული ბუბას თაყვანისმცემელთა რაზმში... მაგრამ ისე გამოვიდა, რომ ისინი ერთად აღმოჩნდნენ ბუდაპეშტში, გასტროლზე.
და იქ, უნგრეთის დედაქალაქში ერთ საღამოს მშვიდობიანი ცხოვრება დაირღვა: ავტომანქანებმა სიგნალი ჩართეს, ხალხი ყვიროდა, სადღაც გარბოდა... შემდეგ მათ გაიგეს, რომ იმ დღეს ამერიკაში პრეზიდენტი ჯონ კენედი მოკლეს... ირინა და ვახტანგი ხალხის მჭიდრო ტალღაში მოხვდნენ. მან გამხდარ ბალერინას ხელი მოხვია და მიხვდა, რომ გაშვება აღარ უნდოდა. და როცა მათ უფრო ახლოს გაიცნეს ერთმანეთი, ვახტანგმა იგრძნო, რომ მთელი ცხოვრება ირინას ელოდა. 1965 წელს იქორწინეს და მთელი ცხოვრება, ფაქტობრივად, ერთად გაატარეს...
"ქალი, პირველ რიგში, უნდა იყოს ჭკვიანი და კარგად აღზრდილი, ინტელექტუალი - რათა მასთან ყოფნა ყოველთვის საინტერესო იყოს და - არა მხოლოდ საწოლში. საქმე მხოლოდ სილამაზეში არ არის. ლამაზი სხვა ბევრი რაღაცაც არის. მე ცხოვრებას ასე ვუყურებ".
პირველ ხანებში ახალგაზრდა წყვილი ირინას მშობლებთან, პატარა ბინაში ცხოვრობდა, თითქმის, ნახევარსარდაფში. ჯერ ერთმანეთს ეჩვეოდნენ: ვახტანგი უცოლო კაცის ჩვევებს ემშვიდობებოდა, მეგობრებთან ქეიფებს, თავის მხრივ, ირინას ქმრისაგან უსაზღვრო ეჭვიანობის გადატანაც კი მოუხდა... შემდეგ დაიბადა ვაჟი კონსტანტინე და ოჯახი ბედნიერი გახდა ორ შვილთან ერთად.
საერთოდ, დაცოლშვილების შემდეგ ვახტანგის საქმეები წარმატებით აეწყო. იგი ფილმებში გადაიღეს, მისი ანსამბლი "ორერა" კი მთელ საბჭოთა კავშირში ცნობილი გახდა. მომღერლებმა მთელი ქვეყანა მოიარეს…
2001 წელს ქმარმა ცოლს ისეთი სახლი და ბაღი აჩუქა, რომელზეც ირინა ოცნებობდა.
ბუბა თურმე ხშირად ამბობდა, ბევრს ვფიქრობდი, რატომ ვიყავი ცოლთან ერთად ასე ბედნიერი და ერთხელაც პასუხი ვიპოვეო:
"საქმე ურთიერთპატივისცემაშია. მუდამ უნდა გახსოვდეს, რომ შენ გვერდით არის ადამიანი, რომელსაც თავისი შეხედულებები აქვს, თავისი აზრები, რწმენა, ჩვევები... არ უნდა ეცადო მის "გადაკეთებას" - აი, ბედნიერი ცოლ-ქმრობის მთელი საიდუმლო“.
ირინა 2021 წლის ოქტომბერში გარდაიცვალა, ბუბასაც აღარ უცოცხლია დიდხანს...
- "ვარ თუ არა ვარსკვლავი, მე არ ვიცი“...
როდესაც ეუბნებოდნენ, ვარსკვლავი ხართო, ამაზე ასე პასუხობდა:
"მერიდება თქმა, მაგრამ, იმაზე დიდი ბედნიერება რა არის, როცა ხალხს უყვარხარ... ვარ თუ არა ვარსკვლავი, ეს ხალხმა თქვას, მე არ ვიცი... ქუჩაში რომ მიყურებენ, სასიამოვნოა, მაგრამ, ცოტა უხერხულ მდგომარეობაში ვვარდები“...
- ბუბას თბილისი
"მიყვარს ის თბილისი და მისი უბნები, ქუჩები, სადაც ადრე სხვა ადამიანები დადიოდნენ. სიმღერის და სიყვარულის ქალაქი იყო. სახლის კარები არ იკეტებოდა. შენი ჩემი არ იყო კარგი მეზობლობა, მხიარულება იყო სულ... ახლა თბილისი თავის თავს არ ჰგავს...
...კი, ძველ უბანში გავიზარდე, ყოველთვის ვიცოდით, ჩვენი უბნის გოგოებს ვინ ჰყავდათ მოარშიყე ბიჭები. თუ ვინმეს ჩვენი უბნელი გოგო უყვარდა, იმ გოგოს ზედმეტად არავინ დაელაპარაკებოდა. იმანაც იცოდა, გოგოსთვის რამე რომ ეწყენინებინა, უბნელები არ აპატიებდნენ... მოკლედ, მე და ჩემი მეგობრები ყველანი მაინც ბავშვობიდან მოვდივართ და რაც არ უნდა ვთქვათ, მაინც ქუჩაში გავიზარდეთ, მაგრამ ყველა კარგი კაცი გამოვედით. დანას არავინ ატარებდა ჯიბით. თუ ჩხუბობდნენ, მხოლოდ ხელით.
მე და ჩემი ძმაკაცები ენგელსის ქუჩაზე, სკოლის მშენებლობაზე, ორი თვე ვმუშაობდით, ფული რომ მოგვეგროვებინა და მერე ზღვაზე წავსულიყავით. ჯერ კიდევ სკოლის მოსწავლეები ვიყავით და რამე ხომ უნდა მესწავლა?!“
- "მიმინო“ კადრს მიღმა...
"ვერტმფრენის მართვა რთული საქმეა. მე დავფრინავდი ვერტმფრენით, რომელსაც ორმაგი მოწყობილობა ჰქონდა, სასწავლო იყო და გვერდით პილოტი მეჯდა, მაგრამ ის კადრში არ ჩანდა. სხვათა შორის, მასაც ვალიკო ერქვა. ჩვენი ხრიკები გვქონდა. შენაქოში ვცხოვრობდით. აზერბაიჯანში საზამთროების სეზონი როცა იყო, მე და ვალიკო დილით ჩავსხდებოდით იმ ვერტმფრენში, 15 წუთში აზერბაიჯანში ვიყავით, საიდანაც საზამთროები მოგვქონდა. მთელი სოფელი გველოდებოდა".
- მოულოდნელი ელდა და სოხუმელი მკითხავი...
"80-იან წლებში სოხუმში ერთ უსინათლო მკითხავთან შემთხვევით აღმოვჩნდი. უცნაური ქალი იყო, შავოსანი, რომ მელაპარაკებოდა, თვალს ვერ ვუსწორებდი. ყველაფერი გითხრაო? კი-მეთქი. ძალიან ავად გახდები, თბილისში ხელს ჩაიქნევენ, ისე იქნება შენი მდგომარეობა, საქართველოდან წაგიყვანენ და გადარჩები. ძალიან სერიოზული ავადმყოფობა გექნება თავთან დაკავშირებითო... ვერაფერი გავიგე, თან გამეცინა კიდეც და იქიდან წამოსულს ის ამბავი დამავიწყდა...
დედაჩემის ძმა, უფროსი ჯანო ბაგრატიონი, საავადმყოფოში იწვა. მეუღლემ მითხრა, სასწრაფოდ ბუბა მოვიდეს, ჯანო ძალიან ცუდად არის და გკითხულობსო. წავედი, მაგრამ ცოცხალს ვეღარ მივუსწარი, უკვე გარდაცვლილი იყო. რომ დავხედე მიცვალებულს, დიდი ჩაქუჩი რომ ამოგარტყან თავში შიგნიდან, ისეთი რაღაცა ვიგრძენი, გული წამივიდა, დავეცი და თავის ტკივილები დამეწყო. ძალიან ცუდად ვიყავი. არადა, იმ დროს "მეტეხზე“ კონცერტები გვქონდა და ხელით გავყავდით სცენაზე, 25 კონცერტი ვიმუშავე, მაგრამ ჩემით ნაბიჯს ვერ ვდგამდი. კონცერტები რომ დავამთავრეთ, დავვარდი...
...მოსკოვში წამიყვანეს. მძიმე მდგომარეობა იყო კეთილთვისებიანი სიმსივნე აღმომაჩნდა. რეანიმაციაში მეექვსე დღეს იმ ქალის სიტყვები გამახსენდა... მართლაც იმავე წელს მოხდა ის ყველაფერი და ისეთი თანმიმდევრობით“.
- "მიყვარს მართალი კაცი“
"ჩვენ ვართ "მრავალჟამიერის“ ხალხი, ნებისმიერ სუფრასთან რომ დავსხდეთ, ათი უცნობი ადამიანიდან ხუთი კაცი მაინც იმღერებს ერთად. მოდი, ჩავკიდოთ ხელი ერთმანეთს, შემოვძახოთ მრავალხმიანი სიმღერა, ავაშენოთ ქვეყანა, ნუ ვიჩხუბებთ და ერთმანეთს ნუ შევაგინებთ... მიყვარს მთქმელი და მართალი კაცი, შეიძლება, ხშირად ცუდ დღეშიც ჩავარდეს, მაგრამ მართალ სიტყვას ხომ ამბობს. ეს ღმერთმაც იცის. კაცი სუფთა უნდა იყოს. ჩემი დაწერილი არ არის, მაგრამ ჭეშმარიტებაა, "კაცი იყავ კაცური და სადაც გინდა, იქ ილოცე“.
- ბუბა და უკრაინა
უკრაინის პრეზიდენტმა ვოლოდიმირ ზელენსკიმ ომამდე ბუბა კიკაბიძე დააჯილდოვა. უკრაინის დამოუკიდებლობის დღესთან დაკავშირებით ქართველმა ხელოვანმა ჯილდოდ იაროსლავ ბრძენის მეხუთე ხარისხის ორდენი მიიღო.
2022 წლის 26 თებერვალს ბუბა კიკაბიძემ უკრაინელებს მიმართა, რომ ისიც უკრაინელია: "ძალიან, ძალიან, ძალიან გვიყვარხართ და განვიცდით, რაც უკრაინაში ხდება. ღმერთი თქვენთანაა, რადგან საკუთარ სამშობლოს იცავთ. ეს უბრალო რამ არ არის, ეს გმირობაა. ოპტიმისტი ვარ და დარწმუნებული ვარ, ყველაფერი კარგად იქნება. შესანიშნავი პრეზიდენტი გყავთ - ახალგაზრდა, ჭკვიანი, ვაჟკაცი, ნიჭიერი. გაუფრთხილდით მას. დიდება უკრაინას! მეც უკრაინელი ვარ“.
გასული წლის აგვისტოში კი 84 წლის იუბილეზე მოწყობილი გრანდიოზული კონცერტის შემოსავლით უკრაინის შეიარაღებულ ძალებს მიკროავტობუსი უყიდა. ამის თაობაზე ინფორმაცია, "ფეისბუქის" გვერდის საშუალებით, გენერალ დაშკევიჩის სახელობის 26-ე საარტილერიო ბრიგადამ გაავრცელა.
"გულითადი მადლობა ვახტანგ კიკაბიძეს, იმ ადამიანის საქციელისთვის, რომელსაც გული სტკივა უკრაინის გამო და ისურვებს უკრაინის შეიარაღებული ძალების გამარჯვებას რუს ოკუპანტებზე", - ვკითხულობთ ინფორმაციაში.
დღეს უკრაინელები ქართველებზე ნაკლებად არ გლოვობენ ბუბას...
P.S. ვეცადეთ, გაგვეხსენებინა ბუბა კიკაბიძის ცხოვრების სხვადასხვა ეპიზოდი, მაგრამ მისი გზა იმდენად ვრცელი, მარავალმხრივი და საინტერესო იყო, რომ ერთი სტატია ნამდვილად ვერ დაიტევს...
- ambebi.ge უერთდება საყოველთაო მწუხარებას ლეგენდარული არტისტის ბუბა კიკაბიძის გარდაცვალების გამო და სამძიმარს უცხადებს ხელოვანის ოჯახს, ახლობლებს და საქართველოს.
ნახეთ ბუბა კიკაბიძის უკანასკნელი სიმღერა კლინკაში, რომელიც "მთავარმა არხმა" გაავრცელა