გაიცანით წარმატებული ქართველი მეცნიერი, რომელიც აშშ-ს პრესტიჟული უნივერსიტეტის დეკანია

ქეთევან მამისეიშვილი ახლა 43 წლისაა, აშშ-ში, არკანზასის უნივერსიტეტში აკადემიური და სტუდენტური საკითხების ასოცირებული დეკანის პოზიციას იკავებს და წარმატებულ სამეცნიერო საქმიანობას ეწევა, თუმცა 18 წლის წინ ვერც კი წარმოიდგენდა, რომ მისი ცხოვრება ასეთი იქნებოდა.

ქეთევანმა, როგორც სასკოლო, ისე უმაღლესი განათლება, ინგლისური ენისა და ლიტერატურის მიმართულებით, ქუთაისში მიიღო, 2001 წელს კი, 25 წლის ასაკში, გაცვლითი პროგრამით აშშ-ში წავიდა. მისი ცხოვრება რადიკალურად სწორედ ამ გადაწყვეტილებამ შეცვალა. როგორც AMBEBI.GE-ს თავად უამბო, გაცვლითი პროგრამის დასრულების შემდეგ, ისევ საქართველოში დაბრუნებას გეგმავდა, თუმცა სადოქტორო ნაშრომის დაცვის საშუალება მიეცა და აშშ-ში დარჩენა გადაწყვიტა.

თავდაპირველად, ქეთევანმა მისურის უნივერსიტეტში, საგანმანათლებლო ლიდერობისა და პოლიტიკის ანალიზის სფეროში მაგისტრის ხარისხი მოიპოვა, 2008 წლიდან კი სამუშაოდ არკანზასის უნივერსიტეტში გადავიდა. რამდენიმე პოზიციის შეცვლის შემდეგ, ასოცირებული დეკანის პოზიციაზე აირჩიეს.

ქეთევანი იხსენებს, რომ ყველგან, სადაც მუშაობდა, მხარდაჭერასა და ხელშეწყობას გრძნობდა, რის გარეშეც ალბათ, წარმატების მიღწევა გაუჭირდებოდა. როგორც თავად ამბობს, ეგონა, რომ ძალიან იღბლიანი იყო, თუმცა ერთხელ ამ მოსაზრების გამოთქმისას არკანზასის უნივერსიტეტის პრორექტორმა უპასუხა, რომ "იღბლიანი კი არ არის, ძალიან ბევრს მუშაობს". სწორედ ამის შემდეგ უკეთ გაიაზრა და დაიჯერა, რომ წარმატება რეალურად, ბევრი შრომითა და მოტივაციით მოდის.

2016 წელს ქეთევანმა მიიღო ფაკულტეტის ჯილდო S.T.A.R. (service, teaching, advising, research), როგორც ფაკულტეტის გამორჩეულმა წევრმა. გარდა ამისა, ის წამყვან რეცენზირებად ჟურნალებთან თანამშრომლობს, რამდენიმე სამეცნიერო ნაშრომი აქვს გამოქვეყნებული, თუმცა აღნიშნავს, რომ "ისეთი საინტერესო ცხოვრებით არ უცხოვრია, მასზე რომ დაწერონ".

აშშ-ში წარმატებული ქართველი მეცნიერი, საკუთარი ცხოვრების შესახებ AMBEBI.GE-ს მკითხველს თავად უამბობს.

- რატომ გადაწყვიტეთ, საგანმანათლებლო ლიდერობისა და პოლიტიკის ანალიზის სფერო აგერჩიათ?

- ამ მიმართულებაზე შემთხვევით მოვხვდი. ინგლისურად ვსწავლობდი და საერთოდ არც ვიცოდი ასეთი სპეციალობა თუ არსებობდა. როცა ჩავედი, იქ ერთი ქართველი მეგობარი დამხვდა. საერთაშორისო ცენტრს საგნების აღებასთან დაკავშირებით ვესაუბრებოდი, მსურდა, აშშ-ს განათლების სისტემა მეტად შემესწავლა, მან კი აშშ-ს განათლების ისტორიის მიმართულება მირჩია. ეს საგანი ძალიან მომეწონა. ვინც ამას მასწავლიდა, შემდეგ სწორედ ის გახდა ჩემი სამაგისტრო და სადოქტორო ნაშრომების ხელმძღვანელიც. შემდეგ დავანებე თავი ინგლისურ ენას და გადავედი ამ სპეციალობაზე.

2013 წელს ერთ-ერთი კათედრის გამგე გავხდი. კათედრა შედგებოდა 6 საგნობრივი სპეციალობისგან, ჩემი მიმართულება უმაღლესი განათლების მართვაა. ამ კათედრაზე 40 პროფესორი და 800-ზე მეტი სტუდენტია. 4 წელი კათედრის გამგედ ვიმუშავე, 2017 წელს კი ასოცირებული დეკანის პოზიცია დავიკავე. დეკანს სულ 3 მოადგილე ჰყავს, მე პირველი მოადგილე ვარ, აკადემიურ და სტუდენტურ დარგში.

ჩემი მეუღლე უნივერსიტეტში გავიცანი, ისიც პროფესორია. სულ 2 წელია, დავქორწინდით. საქართველოს შესახებ ბევრი რამ ისწავლა, ამ ქვეყანაზე ჩემზე მეტადაა შეყვარებული. სულ კითხულობს ქართულ ახალ ამბებს და მიყვება, აქ რა მოხდა. ქუთაისის უნივერსიტეტში გაცვლითი პროგრამით იყო ჩამოსული, მონაწილეობა კი იმიტომ მიიღო, რომ აქ ეცხოვრა და ჩემი ოჯახის წევრები და მეგობრები გაეცნო. მგონი, ხალხისგან ძალიან დიდი სითბო იგრძნო.

- 18 წლის განმავლობაში, რაც საქართველოდან წახვედით, ალბათ, ბევრი შრომა და ბრძოლა მოგიხდათ, რომ მსოფლიოში უდიდეს და უძლიერეს სახელმწიფოში წარმატებისთვის მიგეღწიათ. რამდენად რთული გზა გაიარეთ?

- შრომაა საჭირო. მე ძალიან ბევრს ვშრომობდი. თავიდან უფრო რთული იყო. მე ინგლისური ენისა და ლიტერატურის სპეციალობით წავედი, ენა ასე თუ ისე კარგად მესმოდა, მაგრამ მაინც რთული იყო ჯერ ინგლისურის სწავლა, შემდეგ სამაგისტრო და სადოქტორო ნაშრომის გაკეთება.

სულ ვამბობ, რომ უნივერსიტეტში ისეთი გარემოა, ადამიანმა რომ არ ისწავლოს, ტრაგიკული იქნება. ძალიან ხელშემწყობი გარემოა, რა რესურსიც გჭირდება, ყველაფერი ხელმისაწვდომია და თუ მონდომებული ხარ, გამოგივა. არასდროს მიფიქრია, რომ უნივერსიტეტში ლიდერის პოზიციაზე გადავიდოდი, რადგან ისიც მიუღწევლად მეჩვენებოდა, უბრალოდ, პროფესორის ადგილი რომ მიმეღო.

რაც პროფესორი გავხდი, ხანდახან მეცინება, როცა ჩემს სახელსა და გვარს ვერც კითხულობენ და ვერც ამბობენ. ზოგი ვერც იმას ხვდება, ქალი ვარ თუ კაცი. წერილები მომსვლია, სადაც ეწერა - Mr Ketevan. სულ ვამბობ, რომ არკანზასის უნივერსიტეტში ძალიან ბევრი შესაძლებლობაა, რამის გაკეთება თუ გინდა, თუ შრომობ და რაღაცებში თავს გამოიჩენ, შეგამჩნევენ და "დაგაჯილდოვებენ".

საქართველო პატარა ქვეყანაა. მის შესახებ აშშ-ში ბევრმა არაფერი არ იცის. როცა ვამბობ-ხოლმე, რომ საქართველოდან ვარ, რა თქმა უნდა, მაშინვე შტატი ახსენდებათ; ბევრს კი სიტყვა Georgia ესმის, როგორც Jordan (იორდანია), არ ვიცი, რატომ.

ამ არცოდნის ერთი პრიორიტეტი არის ის, რომ როცა ქვეყანაზე არაფერი იციან, შანსი გაქვს, შენ გააცნო პოზიტიურად. ზოგიერთ ქვეყანაზე, უკვე აქვთ სტერეოტიპები ჩამოყალიბებული, ჩემზე ვერ ექნებათ, რადგან საქართველოს შესახებ არ იციან.

- როგორ აგირჩიეს ასოცირებული დეკანის პოზიციაზე?

- როცა ჩემი კათედრის გამგე სხვა პოზიციაზე გადადიოდა, ხალხმა დაიწყო საუბარი, მის ადგილზე ვინ დაინიშნებოდა. თავდაპირველად, ერთ-ერთმა პროფესორმა მითხრა, რომ მე ამ თანამდებობაზე კარგი ვიქნებოდი და მკითხა, მიფიქრია თუ არა ამაზე.

ჩემთვის ეს წარმოუდგენელი იყო, არც არასოდეს მეფიქრა და არც წარმომედგინა, რომ ასე მოხდებოდა. ჯერ ახალგაზრდა ვიყავი, სულ 5 წლის განმავლობაში მქონდა ნამუშევარი, როცა უნივერსიტეტში ბევრი პროფესორი წლობით ასწავლიდა და ჩემზე მაღალი სტატუსიც ჰქონდათ.

- როგორ ფიქრობთ, რატომ შეგარჩიეს თქვენ, რა დადებითი თვისებები დაინახეს თქვენში?

- საქმეს არ ვუშინდები, უბრალოდ, ვაკეთებ. როცა ისეთ ვითარებაში აღმოვჩნებოდი, რომ თუნდაც საქმე, რომელიც მე არ მეხებოდა, თავად უნდა გამეკეთებინა, აუცილებლად ვასრულებდი, ლიდერის პოზიციას ვიჩენდი.

საქმე არ მეზარებოდა და ყოველთვის იმაზე მეტს ვაკეთებდი, რაც მევალებოდა. ასევე, ყველასთან კარგი ურთიერთობა მქონდა, მეგობრულიც, ზოგიერთის მიმართ პატივისცემა მქონდა, საერთო ენის გამონახვა ყველასთან შევძელი. მგონი ამანაც შეუწყო ხელი, რომ ამ პოზიციაზე დამნიშნეს.

გარდა აღნიშნული პროფესორისა, სხვებმაც მითხრეს და შემომთავაზეს ამ პოზიციის დაკავება, შემდეგ, რა თქმა უნდა, ჩემმა ყოფილმა დეკანმა დამნიშნა ამ პოზიციაზე. ეს ჩემ მიმართ ძალიან დიდი მხარდაჭერა იყო.

საკუთარ თავს ყოველთვის იღბლიანად მივიჩნევდი. ერთხელ ჩემს უნივერსიტეტში ვთქვი, რომ ძალიან იღბლიანი ვარ და პრორექტორმა მითხრა, რომ „იღბლიანი კი არ ხარ, ძალიან ბევრს მუშაობო“. ამ ფრაზის შემდეგ შევცვალე ჩემი დამოკიდებულება, სულ რომ მეგონა, რომ მიმართლებდა. ვფიქრობ, კი არ გამიმართლა, ამისთვის მე ბევრი ვიშრომე და იმაზე მეტი გავაკეთე, ვიდრე სხვამ.

- რაც აშშ-ში ასწავლით, თუ შეგიდარებიათ ქართველი და ამერიკელი სტუდენტები ერთმანეთისთვის და როგორ ფიქრობთ, რა განსხვავებაა მათ შორის?

- მე თვითონ ვასწავლიდი საქართველოში, სანამ აშშ-ში წავიდოდი. შარშან კი საქართველოში გამოცდილება ჩემმა მეუღლემაც მიიღო - ჩაატარა ლექციები და ამბობდა, რომ ქართველ სტუდენტებში ინტერესი თითქოს ცოტა დაბალია, ვიდრე აშშ-ში. აშშ-ში ლექციაზე რომ შედიხარ, სტუდენტს შენთან ძალიან დიდი მოთხოვნა აქვს და შენც მომზადებული ხარ. ამის მიზეზი არის ის, რომ უნივერსიტეტში სწავლისთვის ძალიან დიდი თანხაა გადასახდელი. ბევრი მუშაობს და თვითონ იხდის, ბევრს მშობლები უხდიან და, შესაბამისად, აქვთ შეგრძნება, რომ თუ ლექციაზე სხედან, დრო ტყუილად არ უნდა დაკარგონ.

აშშ-ში, თვითონ სტუდენტები ისეთ საგნებს ირჩევენ, რასაც სამსახურს დაუკავშირებენ, ამიტომ როგორც პროფესორი, შენც პასუხისმგებლობას გრძნობ. ცდილობ, დრო ნაყოფიერად გამოიყენო, რომ 20-30 ადამიანისთვის მიძღვნილი 1 საათი ძალიან სასარგებლო იყოს. თვითონ სტუდენტებიც ამას ცდილობენ, მიაჩნიათ, რომ დრო ფუჭად არ უნდა გაფლანგონ. აქ თითქოს არ იჩენენ ასეთი ინტერესს.

ალბათ, საქართველოში ინტერესის ნაკლებობა სტუდენტების ბრალიც არ არის, შეიძლება, მიმართულებებსაც ვერ ვარჩევთ ისე, რომ მათი გამოყენების შესაძლებლობა დაინახონ და იფიქრონ, რომ რასაც სწავლობენ, სამსახურში გამოადგებათ. რა თქმა უნდა, ეს ყველას არ ეხება და ნაკლებადდაინტერესებული სტუდენტები ყველგან არიან, მაგრამ მგონი, საერთო მიდგომა საქართველოში მაინც ასეთია.

- როგორც აღნიშნეთ, საქართველოსთან კავშირს არ წყვეტთ. ძირითადად, რაში გამოიხატება ეს?

- საქართველოში მყავს მეგობრები, როგორც სკოლიდან, ისე უნივერსიტეტიდან. ძალიან კარგი სამეგობრო წრე მყავს. ამერიკაში ხანდახან შურთ ხოლმე ჩემი.

18 წელია, წასული ვარ, ჩვენი კიდევ ერთი მეგობარი ესპანეთში ცხოვრობს. მიუხედავად ამისა, ყოველ წელს, ჩვენს დაბადების დღეზე მეგობრები ჩვენთან სახლებში ოჯახის წევრებთან მიდიან. ყოველ წელს მგონია, რომ აღარ მივლენ, ამიტომ ვურეკავ ხოლმე დედაჩემს და როცა ვეკითხები, რა ხდება, მპასუხობს „ვემზადები და მოვლენ ალბათ“. მერე კი ვარკვევ, რომ მართლაც მიდიან. ჯერ არცერთი წელი არ გამოუტოვებიათ.

- აკადემიური მიმართულებით გაქვთ საქართველოსთან შეხება?

- ქუთაისის უნივერსიტეტთან მაქვს კავშირი. ლექციები არ წამიკითხავს, თუმცა დისერტაციის ნაშრომებს რეცენზიებისთვის მიგზავნიან ხოლმე, როცა ექსპერტის დასკვნა სჭირდებათ.

ასევე, „შავი ზღვის საერთაშორისო უნივერსიტეტის“ ინგლისურენოვან კათედრასთანაც მითანამშრომლია. მაგალითად, ჟურნალს გამოსცემენ და მისი რეცენზენტი ვარ. ამით შემოიფარგლება ჩემი ურთიერთობა საქართველოსთან.

ვამბობ, რომ როცა პენსიაზე გავალ, საქართველოში დავბრუნდები, მაგრამ ჯერ არ ვიცი.