სტა­ლი­ნის პო­ლი­ტი­კუ­რი მოღ­ვა­წე­ო­ბი­სა და პი­რა­დი ცხოვ­რე­ბის ბევ­რი, აქამ­დე გა­სა­ი­დუმ­ლო­ე­ბუ­ლი ათა­სო­ბით დო­კუ­მენ­ტი კარ­გა ხნის მან­ძილ­ზე რუ­სე­თის სა­ხელ­მწი­ფო არ­ქი­ვის ვებგ­ვერ­დზე РГАСПИ. Ф 558. СТАЛИН И. В. ყვე­ლას­თვის ხელ­მი­საწ­ვდო­მი იყო, სა­დაც 11 თე­მა­ტუ­რი ერ­თე­უ­ლი 18 809 ერ­თე­ულ დო­კუ­მენტს მო­ი­ცავ­და.

დღე­ის­თვის კი ქარ­თვე­ლი მკი­თხვე­ლის­თვის ამ დო­კუ­მენ­ტე­ბის გაც­ნო­ბა გარ­თუ­ლე­ბუ­ლია, რად­გა­ნაც რუ­სე­თის სა­ხელ­მწი­ფო არ­ქი­ვის ვებგ­ვერ­დზე გან­თავ­სე­ბულ სა­არ­ქი­ვო დო­კუ­მენ­ტებ­ზე წვდო­მა მხო­ლოდ რუ­სე­თი­სა და ბე­ლო­რუ­სი­ის მო­ქა­ლა­ქე­ებს აქვთ. რუ­სე­თის ხე­ლი­სუფ­ლე­ბამ სტა­ლი­ნის არ­ქი­ვის ას­ლე­ბი იე­ლის უნი­ვერ­სი­ტეტ­საც გა­დას­ცა (უფრო სწო­რად, მიჰ­ყი­და), თუმ­ცა იქი­დან დო­კუ­მენ­ტე­ბის წა­სა­კი­თხად გა­მო­თხო­ვაც კი ფუჭი ოც­ნე­ბაა. თა­ვის დრო­ზე ჩვენ შევ­ძე­ლით სტა­ლი­ნის პი­რა­დი არ­ქი­ვის ნა­წილს გავ­ცნო­ბო­დით.

პი­რა­დი ბიბ­ლი­ო­თე­კის წიგ­ნე­ბის ფურ­ცლებ­ზე სტა­ლი­ნის ხე­ლით გა­კე­თე­ბუ­ლი შე­ნიშ­ვნე­ბი და კო­მენ­ტა­რე­ბი ადას­ტუ­რე­ბენ, რომ ის ბევ­რს კი­თხუ­ლობ­და, და­წყე­ბუ­ლი სამ­ხედ­რო სტრა­ტე­გი­ა­ზე და­წე­რი­ლი მცი­რე ბრო­შუ­რით და დამ­თავ­რე­ბუ­ლი კონ­სტან­ტი­ნე გამ­სა­ხურ­დი­ას "და­ვით აღ­მა­შე­ნებ­ლით".

სტა­ლი­ნი, რო­გორც რე­დაქ­ტო­რი, კარ­გა­დაა ცნო­ბი­ლი მე­მუ­ა­რუ­ლი ლი­ტე­რა­ტუ­რი­და­ნაც, თუნ­დაც შალ­ვა ნუ­ცუ­ბი­ძის მო­გო­ნე­ბე­ბით "ვე­ფხის­ტყა­ოს­ნის" რუ­სუ­ლი თარ­გმა­ნის შე­სა­ხებ. ასე­ვე აქ­ტი­უ­რად მო­ნა­წი­ლე­ობ­და ანა ან­ტო­ნოვ­სკა­ი­ას "დიდი მო­უ­რა­ვის" ხელ­ნა­წე­რის რე­დაქ­ტი­რე­ბა-გა­მო­ცე­მა­ში.

სამ­ხედ­რო-ანა­ლი­ტი­კუ­რი ჟურ­ნა­ლი "არ­სე­ნა­ლი" მკი­თხველს სთა­ვა­ზობს სტა­ლი­ნის ყვე­ლა­ზე სა­ინ­ტე­რე­სო კო­მენ­ტა­რებს და მი­ნა­წე­რებს "და­ვით აღ­მა­შე­ნებ­ლის" 1942 წლის ქარ­თუ­ლი გა­მო­ცე­მის პირ­ვე­ლი წიგ­ნი­დან, რო­მელ­საც, სტა­ლი­ნი სა­ვა­რა­უ­დოდ, ომის შემ­დგომ წლებ­ში უნდა გას­ცნო­ბო­და.

სტა­ლი­ნის შე­ნიშ­ვნე­ბი ორ ძი­რი­თად ჯგუ­ფად შე­იძ­ლე­ბა დავ­ყოთ: ერთი მარ­თლაც ობი­ექ­ტუ­რი და სა­მარ­თლი­ა­ნი, ხოლო მე­ო­რე - ღვარ­ძლი­ა­ნი და სუ­ბი­ექ­ტუ­რი. თუმ­ცა მკი­თხვე­ლი ამას თა­ვად­ვე შე­ა­ფა­სებს. შე­ნიშ­ვნე­ბი, ძი­რი­თა­დად, ქარ­თულ ენა­ზეა. ალაგ-ალაგ მის­თვის ჩვე­ულ, ცი­ნი­კურ შე­ნიშ­ვნას Ха-ха-ха კი რუ­სუ­ლად წერ­და. კი­თხვი­სას წი­თელ და ლურჯ ფან­ქარს იყე­ნებ­და. გვხვდე­ბა მუქი ლურ­ჯი კა­ლა­მიც. ჩანს, რომ შე­ნიშ­ვნებს სხვა­დას­ხვა დროს აკე­თებ­და ბე­ლა­დი.

წიგ­ნის 252-ე და 260-ე გვერ­დებ­ზე კონ­სტან­ტი­ნე გამ­სა­ხურ­დია "ჭივ­ჭავს" წერს, სტა­ლი­ნი კი "ჭილყვა­ვად" უს­წო­რებს. 290-ე გვერ­დზე ორ­ჯერ გა­და­უ­ხა­ზია დიდი პრო­ზა­ი­კო­სის ფრა­ზა - "ვერ შე­ე­ხი­დე­ბა საქ­მეს" და "შეგ­ბე­და", თა­ნაც გვერ­დით კი­თხვის ნი­შა­ნიც და­უს­ვამს. აქ, ალ­ბათ, სი­ტყვის ფორ­მა და­უ­წუ­ნა დიდ­მა დიქ­ტა­ტორ­მა დიდ მწე­რალს.

304-ე გვერ­დზე - "გა­აწ­ვი­ეს" არ მო­ე­წო­ნა და კი­თხვის ნი­შა­ნი დას­ვა. 305-ე გვერ­დი - "წა­მო­ი­წია სე­ლი­დან და­ვით" - ეს ფრა­ზაც და­უ­წუ­ნა, ალ­ბათ, სი­ტყვა­თა წყო­ბა იყო მის­თვის უჩ­ვე­უ­ლო. 347-ე გვერ­დი. გამ­სა­ხურ­დია წერს: "ხერ­ხე­მა­ლი გა­და­უ­ტე­ხეს უხ­სე­ნე­ბელს", სტა­ლინს ბოლო სი­ტყვა შე­უც­ვლია და "უსა­ხე­ლო" ჩა­უ­წე­რია. 411-ე გვერ­დი "ჰავ­ჭა­ლის" - აქ ასო "ჰ" არ მო­ე­წო­ნა ბე­ლადს, ლურ­ჯი ფან­ქრით მსუ­ყედ გა­და­ხა­ზა და კი­თხვის ნი­შა­ნიც და­უს­ვა.

H459-ე გვერ­დი "ზა­რე­ბი და­უ­ცხრომ­ლად ჟღა­რუ­ნებ­დნენ" და­უ­წუ­ნა სტა­ლინ­მა პრო­ზა­ი­კოსს, უკე­თეს ფორ­მად "ჟღა­რუ­ნობ­და" მი­იჩ­ნია და ლურ­ჯი ფან­ქრით ქარ­თუ­ლად მი­ა­წე­რა. 463-ე გვერ­დი - "ლაშ­ქა­რის­თვის" - "ჯა­რის­თვის", "ლაშ­ქარ­ნი" - "ჯა­რის­კა­ცე­ბით" ჩა­ა­ნაც­ვლა, ხოლო "კოჰორ­ტე­ბი" - "გუნ­დე­ბით".

გან­სა­კუთ­რე­ბით სა­ინ­ტე­რე­სო იყო სტა­ლი­ნის ის შე­ნიშ­ვნე­ბი, რომ­ლე­ბიც ტერ­მინ "მსტოვ­რებს" ეხე­ბა. გამ­სა­ხურ­დია ნა­წარ­მო­ე­ბის 461-ე გვერ­დზე პირ­ვე­ლად იყე­ნებს ამ უძ­ვე­ლეს ქარ­თულ სი­ტყვას, ბე­ლა­დი კი რა­ტომ­ღაც ძალ­ზე მკაც­რია, წი­თე­ლი ფე­რის ფან­ქრით გა­უ­ხა­ზავს "მსტო­ვარ­ნი" და წიგ­ნის კი­დე­ზე ქარ­თუ­ლად, დიდი ასო­ე­ბით მი­უ­წე­რია - "მზვე­რავ­ნი". იგი­ვე შე­ნიშ­ვნა აქვს 469-ე გვერ­დზეც.

გა­ვიხ­სე­ნოთ სულ­ხან-საბა ორ­ბე­ლი­ა­ნის "ლექ­სი­კო­ნი ქარ­თუ­ლი" და იქ მო­ცე­მუ­ლი გან­მარ­ტე­ბა: მსტო­ვა­რი - ესე არს აე­შა­გი მომ­ხილ­ვე­ლი ქვე­ყა­ნა­სა, გინა მტერ­თა ლაშ­ქარ­თა და ეგე­ვი­თარ­ცა უც­ნა­უ­რად. აე­შა­გი ესე არს, რა კაცი ვინ­მე გაგ­ზავ­ნო ქვე­ყა­ნა­თა გა­ს­ა­სინ­ჯვე­ლად, ანუ მტერ­თა ლაშ­ქარ­თა და ეგე­ვი­თარ­ცა უც­ნა­უ­რად". "მზი­რი - ყა­ზა­ხი, გინა მსტო­ვა­რი... გინა ჯა­შუ­ში". "ჯა­შუ­ში სხვა­თა ენაა, ქარ­თუ­ლად მსტო­ვა­რი და აე­შა­გი ჰქვი­ან".

და­ვი­ჯე­როთ, სტა­ლი­ნი არ იც­ნობ­და სულ­ხან-საბა ორ­ბე­ლი­ა­ნის "ლექ­სი­კონ­ში" მო­ცე­მულ ამ გან­მარ­ტე­ბებს?

დიდი ქარ­თვე­ლი პრო­ზა­ი­კო­სი კონ­სტან­ტი­ნე გამ­სა­ხურ­დია "და­ვით აღ­მა­შე­ნებ­ლის" ტრი­ლო­გი­ის პირ­ველ წიგნს რვაგ­ვერ­დი­ა­ნი ბო­ლო­სი­ტყვა­ო­ბით ას­რუ­ლებს (ხელ­მე­ო­რედ გა­მო­ცე­მის გამო), სა­დაც მწე­რა­ლი ცდი­ლობს, აუხ­სნას მკი­თხველს, რა სიძ­ნე­ლე­ებს წა­ა­წყდა ამ მო­ნუ­მენ­ტუ­რი ის­ტო­რი­უ­ლი რო­მა­ნის შექ­მნი­სას. ბო­ლო­სი­ტყვა­ო­ბის თი­თო­ე­უ­ლი გვერ­დი აჭ­რე­ლე­ბუ­ლია წი­თე­ლი და ლურ­ჯი ფე­რით. სტა­ლი­ნის და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა მწერ­ლის მი­მართ სწო­რედ აქ ჩანს. შე­ნიშ­ვნე­ბის და კო­მენ­ტა­რე­ბის უმე­ტე­სო­ბა და­უნ­დო­ბე­ლი სარ­კაზ­მი­თა და ღვარ­ძლი­თაა გაჟ­ღენ­თი­ლი. წი­თე­ლი ფან­ქრით რუ­სუ­ლად მი­წე­რი­ლი კო­მენ­ტა­რე­ბი კარ­გად აჩ­ვე­ნებს სტა­ლი­ნის ში­ნა­გან ბუ­ნე­ბას. Ха-Ха, Черуха, Глупостъ, Ха-ха-ха - აი, ამ­გვა­რი "ეპი­თე­ტე­ბით" ამ­კობს საბ­ჭო­თა დიქ­ტა­ტო­რი დიდ პრო­ზა­ი­კო­სის დღე­საც სა­ჭირ­ბო­რო­ტო მო­საზ­რე­ბებს.

გამ­სა­ხურ­დია: "რო­მა­ნი უძ­ლი­ე­რე­სი და ყვე­ლა­ზე ტე­ვა­დი ჟან­რია... სავ­სე­ბით მარ­თე­ბუ­ლად სთვლიდ­ნენ მას ჰე­გე­ლი და ბალ­ზა­კი პო­ე­ზი­ის უმაღ­ლეს მწვერ­ვა­ლად".

სტა­ლი­ნის კო­მენ­ტა­რი - Ха-Ха (465-ე გვ.). იქვე: "სა­ერ­თოდ წარ­სუ­ლის ასახ­ვა­ში დიდი ზო­მი­ე­რე­ბაა სა­ჭი­რო, ყო­ველ ერს უთუ­ოდ ფრი­ად ვნებს, რო­გორც გუ­ლისყრა და ნი­ჰი­ლიზ­მი წარ­სუ­ლის მი­მართ, აგ­რეთ­ვე მონ­სტრუ­ლო­ბის, ბუმ­ბე­რა­ზო­ბის მა­ნია". სტა­ლი­ნის კო­მენ­ტა­რი - Черуха.

მწე­რა­ლი იქვე აღ­ნიშ­ნავს: "მონ­სტრუ­ლო­ბის, გა­და­ჭარ­ბე­ბის და შინზრდი­ლი პატ­რი­ო­ტუ­ლი ის­ტო­რი­ის გზით რომ ვი­ა­როთ, შე­საძ­ლო იქ­ნე­ბა ყო­ვე­ლი ფი­რა­ლი­დან ნა­პო­ლე­ო­ნი ან გარ­და­ქე­შა­ნი გა­მო­ვიყ­ვა­ნოთ". ეს მო­საზ­რე­ბა, რა­ტომ­ღაც გან­სა­კუთ­რე­ბით არ მო­ე­წო­ნა საბ­ჭო­თა დიქ­ტა­ტორს, წი­ნა­და­დე­ბა გა­და­ხა­ზა, ხოლო კი­დე­ზე მი­ა­წე­რა - Глупостъ.

გამ­სა­ხურ­დია: "ცნო­ბი­ლია: ორი სი­ტყვით ერთი ცნე­ბის გა­მო­ხატ­ვა ენობ­რი­ვი სი­ღა­ტა­კის ნი­შა­ნია უთუ­ოდ". ამ წი­ნა­და­დე­ბის ქვეშ სტა­ლინ­მა ლურ­ჯი ფან­ქრით მი­ა­წე­რა - Неправда!

სტა­ლი­ნის ტი­რა­ნულ ბუ­ნე­ბას კარ­გად წარ­მო­ა­ჩენს მისი კო­მენ­ტა­რი გამ­სა­ხურ­დი­ას ერთ, გუ­ლი­დან წა­მო­სულ ბავ­შვო­ბის დრო­ინ­დელ მო­გო­ნე­ბა­ზე: "და­ვით აღ­მა­შე­ნებ­ლის ძვირ­ფა­სი სახე მთე­ლი ჩემი ცხოვ­რე­ბის მან­ძილ­ზე მხიბ­ლავ­და... მერ­მე ის იყო "ქარ­თლის ცხოვ­რე­ბა­ში" ამო­ვი­კი­თხე ბალღმა და­ვით აღ­მა­შე­ნე­ბე­ლი მოკ­ვდაო, მწა­რედ, მწა­რედ ვი­ტი­რე და ეს იყო პირ­ვე­ლი შემ­თხვე­ვა ჩემს ცხოვ­რე­ბა­ში: წიგნ­ში და­წე­რილ­მა ამ­ბავ­მა რომ ამა­ტი­რა" (გვ. 466).

სტა­ლი­ნის და­უნ­დო­ბე­ლი ხელი და უგ­რძნო­ბი გული აქაც ჩანს. Ха-Ха - მი­უ­წე­რია წი­თე­ლი ფან­ქრით. ამის შემ­დეგ ვინ­მეს კი­დევ შე­ე­პა­რე­ბა ეჭვი დიდი დიქ­ტა­ტო­რის ცოდ­ვებ­ში?

შემ­დეგ­შიც მრავ­ლად გვხვდე­ბა სტა­ლი­ნის ღვარ­ძლი­ა­ნი კო­მენ­ტა­რე­ბი. მისი ერ­თა­დერ­თი და­დე­ბი­თი რეპ­ლი­კა გამ­სა­ხურ­დი­ას შემ­დეგ­მა მო­საზ­რე­ბამ და­იმ­სა­ხუ­რა - "მე არ მი­მაჩ­ნია მი­სა­ბაძ მა­გა­ლი­თად ცნო­ბი­ლი რო­მა­ნის­ტის ფო­იხტვან­გე­რის მა­გა­ლი­თი, როცა იუ­დე­ველ­თა ომე­ბის აღ­წე­რი­სას თა­ნად­რო­ულ ტერ­მი­ნებს "გე­ნე­რალს" და "ოფი­ცერს" ხმა­რობს. ეს არის უთუ­ოდ გა­ი­ო­ლე­ბუ­ლი გზით სი­ა­რუ­ლი" (გვ. 468). ბე­ლადს წი­ნა­და­დე­ბის ქვეშ წი­თე­ლი ფან­ქრით მი­უ­წე­რია - "მარ­თა­ლია".

"რე­დაქ­ტო­რის" სა­დამ­სჯე­ლო ღო­ნის­ძი­ე­ბე­ბი

სა­ქარ­თვე­ლოს კო­მუ­ნის­ტუ­რი პარ­ტი­ის ცენ­ტრა­ლუ­რი კო­მი­ტე­ტის პირ­ვე­ლი მდი­ვა­ნი 1938-1952 წლებ­ში კან­დიდ ჩარ­კვი­ა­ნი მო­გო­ნე­ბებ­ში იხ­სე­ნებს, რომ ბე­ლადს მოს­კოვ­ში უგ­ზავ­ნიდ­ნენ ყვე­ლა მნიშ­ვნე­ლო­ვან ლი­ტე­რა­ტუ­რულ გა­მო­ცე­მას, რო­მე­ლიც თბი­ლის­ში იბეჭ­დე­ბო­და. ჩარ­კვი­ა­ნი, რო­მე­ლიც ე.წ. მეგ­რე­ლე­ბის საქ­მეს გა­და­ა­ყო­ლეს, აკა­კი მგე­ლა­ძემ შეც­ვა­ლა.

2001 წელს რუ­სულ ენა­ზე გა­მო­ცე­მულ მო­გო­ნე­ბებ­ში მგე­ლა­ძე სტა­ლი­ნის შე­სა­ხებ წერს: - "ქარ­თვე­ლი პო­ე­ტე­ბი­დან გა­ლა­კტი­ონ ტა­ბი­ძეს გა­მო­ყოფ­და... კონ­სტან­ტი­ნე გამ­სა­ხურ­დი­ა­ზე კარ­გი შე­ხე­დუ­ლე­ბი­სა იყო. ძალ­ზე აფა­სებ­და მის პრო­ზას, გან­სა­კუთ­რე­ბით "დი­დოს­ტა­ტის მარ­ჯვე­ნას". ეს სხვა წყა­რო­ე­ბი­თაც დას­ტურ­დე­ბა. თუმ­ცა ამას ხელი არ შე­უშ­ლია მგე­ლა­ძი­სათ­ვის, და­უნ­დობ­ლად გა­ეკ­რი­ტი­კე­ბი­ნა გამ­სა­ხურ­დი­ას შე­მოქ­მე­დე­ბა 1952 წელს.

"ბე­რი­ას საქ­მე­ზე" და­კა­ვე­ბუ­ლი ავ­ქსენ­ტი რა­ფა­ვა, რო­მე­ლიც 1941-1948 წლებ­ში სა­ქარ­თვე­ლოს უშიშ­რო­ე­ბის ორ­გა­ნო­ებს ხელ­მძღვა­ნე­ლობ­და, 1954 წლის 26 მა­ისს და­კი­თხვი­სას შემ­დეგ ჩვე­ნე­ბას აძ­ლევს: "ერთხელ ბე­რი­ამ 1953 წლის მა­ის­ში თუ ივ­ნის­ში, სხვა­თა შო­რის თქვა, რომ 40-იანი წლე­ბის ბო­ლოს ყი­რიმ­ში და­სას­ვე­ნებ­ლად მყოფ სტა­ლინს, რო­მე­ლიც უძი­ლო­ბას უჩი­ო­და, წა­სა­კი­თხად გამ­სა­ხურ­დი­ას რო­მა­ნი "დი­დოს­ტა­ტის მარ­ჯვე­ნა" გა­დას­ცა. სტა­ლინს შუ­ა­ღა­მი­სას ბე­რი­ას­თვის და­უ­რე­კავს და უთ­ქვამს - მე არ ვი­ცო­დი გამ­სა­ხურ­დია რა შე­სა­ნიშ­ნა­ვი მწე­რა­ლი ყო­ფი­ლაო".

გამ­სა­ხურ­დია წერ­და: "ჩემი სურ­ვი­ლი და წა­დი­ლი იყო მარ­თა­ლი სი­ტყვა მეთ­ქვა გან­წი­რუ­ლი ხე­ლო­ვა­ნის ბედ­ზე მეფე გი­ორ­გი პირ­ვე­ლის ტი­რა­ნულ სა­ხელ­მწი­ფო­ში". ამ ის­ტო­რი­უ­ლი რო­მა­ნის და­ბეჭდ­ვის­თა­ნა­ვე ცხა­დი გახ­და მწერ­ლის პირ­და­პი­რი მი­ნიშ­ნე­ბა საბ­ჭო­თა იმ­პე­რი­ა­ში გა­მე­ფე­ბულ ტი­რა­ნი­ა­ზე. ძნე­ლი და­სა­ჯე­რე­ბე­ლია სტა­ლი­ნი ამას ვერ მიმხვდა­რი­ყო, თუმ­ცა ამის­და მი­უ­ხე­და­ვად, სტა­ლინს ეს ნა­წარ­მო­ე­ბი გან­სა­კუთ­რე­ბით მოს­წონ­და.

სა­მა­გი­ე­როდ არ გა­უ­მარ­თლა "და­ვით აღ­მა­შე­ნე­ბელს". ჩვე­ნი ვა­რა­უ­დით დიდ­მა დიქ­ტა­ტორ­მა ჯერ ეს ნა­წარ­მო­ე­ბი წა­ი­კი­თხა, ხოლო შემ­დეგ "დი­დოს­ტა­ტის მარ­ჯვე­ნა".

ზე­მოთ მოყ­ვა­ნი­ლი კო­მენ­ტა­რე­ბი და შე­ნიშ­ვნე­ბი, რო­გორც ჩანს, გას­ცდა სტა­ლი­ნის კა­ბი­ნეტს და ბე­ლა­დის და­ვა­ლე­ბით ამოქ­მედ­და საბ­ჭო­თა იდე­ო­ლო­გი­უ­რი მან­ქა­ნა. სა­კავ­ში­რო Yჟურ­ნალ "ზნა­მი­ას" 1945 წლის მე­ცხრე ნო­მერ­ში გა­მოქ­ვეყ­ნდა კრი­ტი­კოს ვიქ­ტორ შკლოვ­სკის წე­რი­ლი "დი­დოს­ტა­ტის მარ­ჯვე­ნა­სა" და "და­ვით აღ­მა­შე­ნებ­ლის" შე­სა­ხებ, სა­დაც და­გე­ში­ლი კრი­ტი­კო­სი გამ­სა­ხურ­დი­ას ათას­ნა­ირ ცოდ­ვა­ში სდებ­და ბრალს.

თით­ქოს მსხვერ­პლის გეში აი­ღე­სო, სა­ქარ­თვე­ლოს მწე­რალ­თა კავ­შირ­შიც უმალ გა­ნახ­ლდა მწერ­ლის სა­წი­ნა­აღ­მდე­გო კამ­პა­ნია. ხაზს უს­ვამ­დნენ, რომ "და­ვით აღ­მა­შე­ნე­ბე­ლი" გა­უ­გე­ბა­რი ენით იყო და­წე­რი­ლი და ქარ­თუ­ლი სა­ლი­ტე­რა­ტუ­რო ენას ამა­ხინ­ჯებ­და. გამ­სა­ხურ­დია სა­დად არ წერს და ხე­ლოვ­ნუ­რი სინ­ტაქ­სით, არ­ქა­უ­ლი სი­ტყვე­ბით ანაგ­ვი­ა­ნებს მე­ტყვე­ლე­ბას და ამით საფრ­თხეს უქ­მნის ენის გან­ვი­თა­რე­ბა­სო. გავ­რცე­ლე­ბუ­ლი ინ­ფორ­მა­ცი­ით, 1950 წელს უკვე და­ბეჭ­დი­ლი "და­ვით აღ­მა­შე­ნებ­ლის" მე­სა­მე წიგ­ნის მთე­ლი ტი­რა­ჟი დაჭ­რეს და დაწ­ვეს.

პარ­ტი­უ­ლი ფუნ­ქცი­ო­ნე­რე­ბი გან­სა­კუთ­რე­ბით აქ­ტი­უ­რობ­დნენ. სა­ქარ­თვე­ლოს კო­მუ­ნის­ტთა XV ყრი­ლო­ბა­ზე, 1952 წლის 15 სექ­ტემ­ბერს, აკა­კი მგე­ლა­ძე აღ­ნიშ­ნავ­და, გამ­სა­ხურ­დია ენას ანაგ­ვი­ა­ნებს არ­ქა­იზ­მი­თა და მო­გო­ნი­ლი სი­ტყვე­ბით და დროა, წე­როს ხალ­ხის­თვის გა­სა­გე­ბი ენი­თო. მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ "და­ვით აღ­მა­შე­ნებ­ლის" მე­სა­მე წიგ­ნი მკი­თხველ­მა მხო­ლოდ სტა­ლი­ნის გარ­დაც­ვა­ლე­ბის შემ­დეგ მი­ი­ღო, ხე­ლო­ვან­მა მა­ინც გა­ი­მარ­ჯვა ტი­რა­ნი­ა­ზე.

ბე­სიკ ალა­დაშ­ვი­ლი

სამ­ხედ­რო-ანა­ლი­ტი­კუ­რი ჟურ­ნა­ლი "არ­სე­ნა­ლი