10 წელი მალაიზიური ბოინგის ტრაგედიიდან - სად არიან ახლა რუსი მსჯავრდებულები და რა როლი ჰქონდა თვითმფრინავს ჩამოგდებაში პუტინს?

2014 წლის 8 მარტს, მალაიზიის ავიახაზების რეისი MH370 საჰაერო მოძრაობის კონტროლის სარადარო ეკრანებიდან გაქრა, მასთან ერთად გაუჩინარდა ბორტზე მყოფი 239 ადამიანი.

პასუხი მთავარ კითხვაზე - ვინ ჩამოაგდო თვითმფრინავი, უკვე ცნობილია. ჰააგის სასამართლომ დაადგინა, რომ 2014 წელს MH17 "Бук-ის" საჰაერო თავდაცვის სისტემის მეშვეობით, უკრაინის თავზე, ჩამოაგდეს.

• სად არიან ახლა MH17-ის მსჯავრდებულები?

მალაიზიური ბოინგის ჩამოვარდნაში მონაწილეობისთვის სასამრთლომ დამნაშავედ ცნო რუსეთის ორი და უკრაინის ერთი მოქალაქე. ესენი არიან:

• თვითგამოცხადებული DPR-ის ყოფილი "თავდაცვის მინისტრი“ და ფსბ-ს გადამდგარი პოლკოვნიკი იგორ გირკინი (უფრო ცნობილი, როგორც იგორ სტრელკოვი);
• DPR-ის სამხედრო დაზვერვის ყოფილი უფროსი, ასევე რუსეთის გენერალური შტაბის GRU-ს გადამდგარი პოლკოვნიკი სერგეი დუბინსკი;
• უკრაინის მოქალაქე ლეონიდ ხარჩენკო, 2014 წლის ზაფხულში დნრ-ის არმიის სამხედრო დაზვერვის ქვედანაყოფის მეთაური.

სასამართლოს არცერთი მათგანი არ ესწრებოდა, ამიტომ განაჩენი დაუსწრებლად მიიღეს. სამი ბრალდებულიდან ერთ-ერთი გისოსებს მიღმა აღმოჩნდა, თუმცა არა ჰააგაში, არამედ რუსეთში. საქმე კი გაუჩინარებულ ბოინგთან არანაირ კავშირში არ ყოფილა.

• 2024 წლის იანვარში იგორ სტრელკოვს მიესაჯა ოთხი წლით თავისუფლების აღკვეთა ექსტრემიზმის შესახებ საჯარო მოწოდებისთვის. დაკავების რეალური მიზეზი, სავარაუდოდ, ის იყო, რომ სტრელკოვმა, სრულმასშტაბიანი ომის დაწყებისთანავე, მკაცრად გააკრიტიკა რუსეთის სამხედრო ხელმძღვანელობა და პირადად პრეზიდენტი პუტინი.

მეორე მსჯავრდებული, ლეონიდ ხარჩენკო 2020 წლის მარტში იარაღის უკანონო შენახვისთვის დააკავეს, თუმცა მალევე გაათავისუფლეს. BBC-ის ინფორმაციით, ხარჩენკომ რუსეთის მოქალაქეობა მიიღო და ახლა კრასნოდარის მხარეში ან რუსეთის მიერ ანექსირებულ ყირიმში ცხოვრობს.

მესამე მსჯავრდებული, GRU-ს გადამდგარი პოლკოვნიკი სერგეი დუბინსკი, პენსიაზე გავიდა და როსტოვის რეგიონში ცხოვრობს.

უკრაინის მოქალაქე ლეონიდ ხარჩენკო, 2014 წლის ზაფხულში დნრ-ის არმიის სამხედრო დაზვერვის ქვედანაყოფის მეთაური.

სასამართლოს თანახმად, ბოინგი ჩამოაგდეს უკრაინის აღმოსავლეთით, პერვომოისკის რაიონის სიახლოვეს მდებარე ქალაქ სნეჟნოეს მახლობლად მდებარე ფერმიდან გასროლილი "Бук-ის" რაკეტით. იმჟამად ეს ტერიტორია ოკუპირებული იყო და თვითგამოცხადებული დონეცკის სახალხო რესპუბლიკის კონტროლს ექვემდებარებოდა.

მოსამართლის განცხადებით, საქმის მასალებიდან შეუძლებელი იყო იმის დადგენა, ვინ მისცა ეკიპაჟს რაკეტის გაშვების ინსტრუქცია და როგორ მოხდა ეს.

სასამართლო მიიჩნევს, რომ თვითმფრინავის ვარდნის მომენტისთვის რუსეთი ეფექტურ კონტროლს ახორციელებდა დონეცკის ე.წ. სახალხო რესპუბლიკის ხელმძღვანელებსა და მათ მხარდამჭერებზე.

საქმეში ასევე იყო მეოთხე ბრალდებული, ოლეგ პულატოვი (2014 წლის ზაფხულში რუსეთის საჰაერო სადესანტო ძალების რეზერვების ვიცე-პოლკოვნიკი). თუმცა სასამართლოს მის წინააღმდეგ საკმარისი მტკიცებულებები არ აღმოაჩნდა.

• პუტინის როლი

ადვოკატების განცხადებით, ვლადიმერ პუტინი პირადად და უშუალოდ მონაწილეობდა დონბასში მომხდარში. ამას კი სატელეფონო საუბარიც ადასტურებს, რომელიც რუსეთის პრეზიდენტსა და ყირიმის ხელმძღვანელის, სერგეი აქსენოვის თანაშემწეს შორის შედგა. საქმის მასალებში მითითებულია, რომ სატელეფონო ზარი 2014 წლის 8 ივლისს განხორციელდა, ანუ ჯერ კიდევ ბოინგის ჩამოგდებამდე.

საუბარში ჩინოვნიკი არაერთხელ ამბობს, რომ დონბასში ბუკის გაგზავნის გადაწყვეტილებას იღებს "არა გენერალი ან თავდაცვის მინისტრი“, არამედ "ქვეყნის პირველი პირი".

ჰოლანდიის პოლიციის წარმომადგენლის, ვილბერტ პაულისენის თქმით, "ბუკი“ 53-ე საზენიტო სარაკეტო ბრიგადის შეიარაღებაში შედიოდა, რომელიც კურსკში იყო დისლოცირებული.

გამოძიების მონაცემებით, რაკეტა დამზადებული იყო 1986 წელს დოლგოპრუდნში, მოსკოვის ოლქში.

როგორც წესი, ბუკის ეკიპაჟი შედგება ოთხი ადამიანისგან. მის მოქმედებებს ხელმძღვანელობს ეკიპაჟის უფროსი ლეიტენანტი, ეკიპაჟის წევრებს შორის არიან სერჟანტი და ორი რიგითი: ოპერატორი, რომელიც აჭერს რაკეტის გაშვების ღილაკს და მძღოლი. ზუსტად რამდენი ადამიანი იმყოფებოდა იმ რაკეტის გაშვებისას, რომელმაც ჩამოაგდო ბოინგი, უცნობია.

• რას ამბობს რუსეთი?

რუსეთმა რამდენჯერმე შეცვალა ვერსია იმის შესახებ, თუ ვინ და როგორ ჩამოაგდო თვითმფრინავი. ჰააგის სასამართლომ ყველა ვერსია დეტალურად შეისწავლა.

თავდაპირველად, რუსეთის თავდაცვის სამინისტრომ და საგამოძიებო კომიტეტმა განაცხადეს, რომ ბოინგი უკრაინულმა სამხედრო თვითმფრინავმა ჩამოაგდო, თუმცა ამ ბრალდების დამამტკიცებელი საბუთი არ არსებობდა.

2014 წლის ზაფხულში, რუსეთის თავდაცვის სამინისტრომ გამოაქვეყნა რამდენიმე სატელიტური სურათი, რომლის თანახმადაც, ბოინგის ჩამოვარდნის დღეს, უკრაინულმა Buk-ის რაკეტამსროლელმა, სავარაუდოდ, მოულოდნელად დატოვა დონეცკის რეგიონში მდებარე უკრაინის სამხედრო ბაზა. ნიდერლანდებმა მოსკოვს ფოტოების ორიგინალი ვერსიის გაგზავნა მოსთხოვა, თუმცა პასუხი მხოლოდ 6 წლის შემდეგ მიიღო - რუსეთი ამტკიცებდა, რომ "ორიგინალი აღარ შემორჩა".

რუსი პროპაგანდისტები აგრძელებდნენ უკრაინული სამხედრო თვითმფრინავის დადანაშაულებას: მათ ისაუბრეს დნეპროპეტროვსკის საჰაერო მოძრაობის მაკონტროლებელ ანა პეტრენკოს შესახებ, რომელიც, თითქოსდა, ბოინგის ავარიის შემდეგ გაურკვეველ ვითარებაში გაუჩინარდა. საუბრობდნენ ასევე უკრაინელი სამხედრო მფრინავის ვლადისლავ ვოლოშინის შესახებ.

ნიდერლანდების წარმომადგენლებმა ყველა იპოვეს. პილოტმა ვოლოშინმა გამომძიებლებს ჯერ კიდევ 2015 წელს განუცხადა, რომ 2014 წლის 17 ივლისს საბრძოლო მისიებს არ ასრულებდა, რაც დასტურდება უკრაინის საჰაერო ძალების დოკუმენტებით. დისპეჩერი პეტრენკო, როგორც გაირკვა, არსად გამქრალა. თითოეულ მათგანთან საუბრის შემდეგ გამოძიება მივიდა დასკვნამდე, რომ ხსენებულ პირებს არაფერი აქვთ საერთო მალაიზიის ავიახაზების თვითმფრინავის ჩამოგდებასთან.

წყარო

იხილეთ ასევე:

• ჩამოგდებულ "ბოინგში" რუსული "ბუკის" ფრაგმენტები აღმოაჩინეს
• "რუსეთის ფედერაცია იქცეოდა ისე, როგორც ვირთხა, რომელიც საკანალიზაციო მილში იმალება“- მალაიზიური ბოინგის ჩამოგდების ახალი დეტალები
• "მადლობა, პუტინ, რომ მომიკალით ერთადერთი გოგონა" - სულისშემძვრელი წერილი ვლადიმერ პუტინს