"ჰამასის" გეგმა ახლა იერუსალიმში მუსულმანებსა და ებრაელებს შორის დიდი კონფლიქტის წარმოშობაა" - უგეგმოდ მყოფი ისრაელი და ომის გადამწყვეტი ეტაპი: რა შემთხვევაში წავლენ დათმობაზე ტერორისტები?
უდიდესი მსხვერპლისა და საერთაშორისო ზეწოლის მიუხედავად, ისრაელის პრემიერ-მინისტრი, ბენიამინ ნეთანიაჰუ აცხადებს, რომ ღაზაში შეტევა "სრულ გამარჯვებამდე" გაგრძელდება. ომი ღაზის სექტორში მას შემდეგ დაიწყო, რაც 7 ოქტომბერს ჰამასის წევრები ისრაელის ტერიტორიაზე შეიჭრნენ, 1200-მდე ადამიანი მოკლეს და 250 კაცი ტყვედ აიყვანეს.
- ბათ-იამში მცხოვრები ქართველი ებრაელი, ბლოგერი და ჟურნალისტი ნიკო ბელიაშვილი მოვლენების ეპიცენტრიდან AMBEBI.GE-ს ისრაელი-ჰამასის ომის პერიპეტიებზე უყვება:
"ღაზაში ანტიტერორისტული საომარი მოქმედებები ჩვეულებრივ გრძელდება. მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყნები გამოდიან წინადადებით, რომ ისრაელმა შეწყვიტოს საომარი მოქმედებები, მაგრამ ის ამას არ აპირებს. ისრაელმა "ჰამასს" წამოუყენა პირობა, რომ 6 კვირით შეწყვეტდა საომარ მოქმედებებს იმ პირობით, თუ დარჩენილ მძევლებს გაათავისუფლებდნენ. "ჰამასმა", კონკრეტულად კი სინუარმა (ღაზაში დარჩენილი ტერორისტული დაჯგუფება ჰამასის მეთაური, რომელიც ისრაელზე 7 ოქტომბრის თავდასხმის ორგანიზატორია) ამაზე უარი განაცხადა, აქედან გამომდინარე, მოლაპარაკება ვერ შედგა ( ამაში ჩართული იყო აშშ, ბრიტანეთი და სხვა ქვეყნები, მაგრამ ამაოდ).
- პოლიტიკური სიტუაცია ქვეყანაში ძალიან დაძაბულია იქიდან გამომდინარე, რომ მთავრობაში არის გარკვეული უთანხმოება ბენი განცსა და ნეთანიაჰუს შორის. ბენი განცი იყო გენშტაბის უფროსი, შემდეგ გადაინაცვლა ოპოზიციაში და ახლა, ომის დროს ნეთანიაჰუს მთავრობაში შევიდა იმ პირობით, რომ ტერორისტული აქტის მერე ერთად დამდგარიყვნენ, სათანადოდ ემოქმედათ და ჰამასი გაენადგურებინათ. ახლა მათ შორის არის უთანხმოება იმიტომ, რომ ბენი განცი ნეთანიაჰუს დაუკითხავად წავიდა აშშ-ში, შემდეგ ინგლისში და მოლაპარაკებები აწარმოა მაღალჩინოსნებთან.
ამის შემდეგ ისრაელის კანონმდებლობით, ბენი განცი წესით უკვე დათხოვილი უნდა იყოს პოსტიდან (სამხედრო საბჭოშია, სადაც მის გარდა არის ნეთანიაჰუ და თავდაცვის მინისტრი - გალანტი), მაგრამ ისევ ადგილზეა. ამერიკაც და ევროპის ქვეყნები, რომლებიც მხარს გვიჭერენ, ისრაელს სთხოვენ წარმოადგინოს გეგმა, როდის დამთავრდება საომარი მოქმედებები და შემდგომ რა ბედი უნდა ეწიოს ღაზას სექტორს, როგორ უნდა განვითარდეს იქ მოვლენები... პრობლემა იმაშია, რომ ისრაელის ხელისუფლებას ეს გეგმა ოფიციალურად არ აქვს გაცხადებული და არსად წარდგენილი. არ ვიცი, საერთაშორისო დონეზე და პარტნიორებთან რას ახმოვანებენ, მაგრამ საზოგადოებაშიც არის გაურკვევლობა, რა და როგორ უნდა მოხდეს მომავალში, როგორ განისაზღვროს ღაზას მომავალი. იყო რამდენიმე ვერსია იმასთან დაკავშირებით, რომ მუსულმანური სამყაროს შედარებით ლიბერალური და დემოკრატიული, არარადიკალური ქვეყნებისთვის შეეთავაზებინათ, ისრაელთან და საერთაშორისო ორგანიზაციებთან ერთად ჩაედოთ ინვესტიცია, რათა აღდგენილიყო და დამოუკიდებელ ერთეულად ჩამოყალიბებულიყო ღაზას სექტორი (რაშიც ბევრი ქვეყანა და საერთაშორისო ორგანიზაციები იქნებოდნენ ჩაბმულნი), თუმცა მუსულმანური ქვეყნები ნაკლებ ინტერესსა და პასუხისმგებლობას იჩენენ ამ საკითხის მიმართ, ევროპის ქვეყნებთანაც იყო საუბარი იმაზე, რომ მათ გამოეჩინათ ინტერესი ღაზის განვითარებაზე, მაგრამ საუბარი აღარ გაგრძელებულა. ასე რომ, ამაზე კონკრეტული სამომავლო გეგმა რეალურად ცნობილი არ არის. ამ ეტაპზე ისევ "ჰამასის", ირანისა და სხვადასხვა რადიკალური ძალების სცენარის მიხედვით მიდის ყველაფერი, მძევლებს იმიტომ არ ათავისუფლებენ და იმიტომ წელავენ პროცესს, რომ მათ თავის მიზანს ვერ მიაღწიეს.
- მიზანში ომის ფართომასშტაბიან ხასიათს გულისხმობთ?
- დიახ, მათი მიზანი იყო ის, რომ ეს ომი გადაეყვანათ რელიგიური ომის კონტექსტში - "ჰამასის" და სინუარის იდეა და მიზანი ის იყო, რომ მუსულმანური ქვეყნები ჩაერთოთ ომში და მას ფართო მასშტაბი მისცემოდა. მათ ამას ვერ მიაღწიეს, არ გამოუვიდათ, ამიტომ ახლა ერთადერთი გზა დარჩათ - მუსულმანურ სამყაროში რამადანის თვე იწყება და იქამდე უნდათ მიიყვანონ დაძაბულობა, რომ როგორმე იქნებ ახალი კონფლიქტის პროვოცირება მოახდინონ იერუსალიმში, მუსულმანურ სამყაროსა და ებრაულ სახელმწიფოს შორის კონფლიქტი წარმოიშვას. მათ ეს იდეაც თუ ჩაუფლავდათ, მაშინ უკვე შესაძლებელი იქნება ჰამასის წარმომადგენლები მოლაპარაკებაზე და დათმობაზე წამოვიდნენ.
დღესდღეობით, ისრაელში მცხოვრებ მუსულმანებს არ სურთ ამ ომში რელიგიური კონტექსტით ჩართვა და ძალიან კარგად ხვდებიან, რომ 7 ოქტომბერს ტერორისტებმა ისრაელში მცხოვრები მუსულმანებიც - ბედუინები, არაბები, დრუზებიც ჩახოცეს (ტერორისტები მათ მოიხსენიებენ როგორც „გაყიდულ ძაღლებს“), მათაც ისევე მოექცნენ, როგორც ებრაელებს. არაბები იმდენად კომფორტულად გრძნობენ თავს ჩვენს ქვეყანაში, ისრაელში მცხოვრებ 2 მილიონზე მეტ არაბ მოსახლეობას რომ ჰკითხო, 99% ისევ ისრაელის კოალიციური მმართველობის ქვეშ ცხოვრებას აირჩევს, ვიდრე "ჰამასს" და "ჰეზბოლას". მათ სურთ ცივილურად ცხოვრება და აღარ უნდათ წარსულში და რადიკალიზმში დაბრუნება. კი, არიან რადიკალურად განწყობილი ახალგაზრდები, ვისაც ფანატიკოსებად ზრდიან, მაგრამ ისინი უმცირესობაში არიან. ტერორისტებს ახლა მათზე აქვთ გათვლა, რომ დაძაბულობა გამოიწვიონ ისრაელში და ფართომასშტაბიანი კონფლიქტი ააგორონ. მძევლების გათავისუფლება აქამდე იმიტომ გაიჭიმა, რომ ასეთი გეგმა აქვთ, თუ ეს არ გამოუვიდათ, მერე წავლენ დათმობაზე. უბედურება იმაშია, რომ ისრაელს არ აქვს კონკრეტული გეგმა, როგორ და რა უნდა მოხდეს შემდეგში. ის გეგმები, რომლებიც ხელისუფლების მიერ იყო დასახული 7 ოქტომბრის მერე, ვერ სრულდება.
- ის, რომ ხელისუფლებამ მიზანს ვერ მიაღწია, ეს არასწორი და არათანმიმდევრული პოლიტიკის ბრალი ხომ არაა?
- სულ 3 მიზანი იყო დასახული: მძევლების გათავისუფლება, "ჰამასის", როგორც პოლიტიკური დაჯგუფების განადგურება და "ჰამასის" ლიდერების განადგურება. არც ერთი მათგანი არ შესრულდა. ის პოლიტიკა, რომელსაც ბენიამინ ნეთანიაჰუ აწარმოებს, არის არათანმიმდევრული და არასწორი, ასე თვლის ისრაელის მოსახლეობა, რომელიც პრემიერის მიმართ უკვე აგრესიულადაა განწყობილი. ისინი უფრო მეტად ბენი განცის მხარეს იხრებიან. უბედურება იმაშია, რომ არც მას აქვს სამომავლო გეგმა შემუშავებული. დაუშვებელია, რომ პრემიერის გარეშე მინისტრი ამერიკის, თუ სხვა ქვეყნების მაღალჩინოსნებს შეხვდეს და მათთან აწარმოოს მოლაპარაკებები. როგორც იკვეთება, დასავლეთი ბენი განცში ხედავს და მოიაზრებს ნეთანიაჰუს შემცვლელს, თუ ადამიანს, ვისთანაც შეიძლება გარკვეული საკითხების განხილვა. ნეთანიაჰუ არის ჭკვიანი და გამოცდილი პოლიტიკოსი, მაგრამ პრობლემა იმაშია, რომ მისი პრემიერობის დროს თუ რამე ნეგატიური მოხდა, ის იმდენად გაიძვერაა, რომ არაფერზე პასუხისმგებლობას არ იღებს, ყველაფერს თავიდან ირიდებს, თუ რამე კარგი ხდება, თვითონ იწერს, თუ ცუდი - სხვებს აბრალებს. წლების მანძილზე სულ პრობლემები ჰქონდა სასამართლოში, ქრთამის ამბავი იყო თუ სხვა, მაგრამ ის ყოველთვის ძვრება სიტუაციიდან. ახლაც ასეა - როგორ შეიძლება, ამხელა რაღაც მოხდა ქვეყანაში და პრემიერმა პასუხისმგებლობა არ აიღოს თავზე და სხვას გადააბრალოს ყველაფერი? რაღაც კომისიები იქმნება და ნეთანიაჰუს ხალხი მის გათეთრებას ცდილობს, ყველაფერს აკეთებენ საიმისოდ, რომ არ დაუშვან მისი პასუხისმგებლობა დადგეს და გადადგეს.
- ხომ არ შესუსტდა დასავლეთისა და ამერიკის თანადგომა ისრაელისადმი, მხარდაჭერა ისეთივე გულმხურვალეა, როგორიც ომის დასაწყისში იყო?
- არა, ისევ ისეთი მხარდაჭერაა, უბრალოდ, საერთაშორისო დონეზე თითქოს ასე ჩანს, რომ შესუსტდა. ამერიკაში არჩევნები მოდის და ბაიდენის ადმინისტრაციას უნდა, დროზე დამთავრდეს ომი, პოლიტიკური ქულები დაიწეროს რაღაცნაირად. მეორეა, რომ ისრაელს აძალებენ, ჩვენი იარაღი გამოსცადეთო. მიდის ორმაგი თამაში, ამ ომში ყველა ქულებს იწერს და თავის პოლიტიკურ ინტერესებს ემსახურება.
- ვის აწყობს ჰამას-ისრაელის ომის გაჭიანურება და რატომ?
- ამ ომის დასრულება არც ერთ მხარეს არ აწყობს - არც "ჰამასს" და არც ნეთანიაჰუს. ნეთანიაჰუს იმიტომ, რომ ომის დასრულების შემდეგ დაიწყება გამოძიება და მას პასუხისმგებლობის ეშინია. ახლა მისი მიზანია, მანამ არ დაასრულოს საბრძოლო მოქმედებები, სანამ სულ არ გაანადგურებს ჰამასის მთავარ ლიდერებს, ვინაიდან იმ ანდაზისა არ იყოს, „გამარჯვებულებს არ ასამართლებენ“. საზოგადოებაში და კულუარებში მიდის საუბარი იმაზე, რომ მას არასწორი პოლიტიკა აქვს, მან კარგად იცოდა, რომ იზრდებოდა ჰამასის აგრესია და მისი სამხედრო ძალა, ის შანტაჟზე ეგებოდა და მათ აფინანსებდა კიდეც, ბევრ რამეზე ხუჭავდა თვალს. ომის საწყის ეტაპზე სახელმწიფოს ჰქონდა 2 კვირა, ჰქონდა იმის საშუალება, რომ მაშინვე შესულიყო ღაზაში და ეს დრო გამოეყენებინა. ნეთანიაჰუს რომ მაშინვე დაეწყო სამხედრო ოპერაცია, ამდენ ხანს ომი არ გაგრძელდებოდა და არც ამხელა დანაკარგი იქნებოდა, რაც დღეს არის. ნეთანიაჰუს მიმართ ხალხი იმიტომაცაა კიდევ უკმაყოფილო, რომ ის არის ძალიან რბილი პოლიტიკოსი და მან დაგვიანებული პოლიტიკა აწარმოა. ერთი დადებითი და კარგი ისაა, რომ ისრაელში არაბულ და ებრაულ სამყაროს შორის დღესდღეობით არავითარი დაძაბულობა არ არის.
- ისრაელი ისევ იბომბება? რას ფიქრობთ, როდის დასრულდება ყველაზე ხანგრძლივი ომი ისრაელის ისტორიაში?
- ისრაელი ყოველ დღე იბომბება ჰესბოლას მხრიდან, მათ ბევრად ძლიერი რაკეტების გამოყენება დაიწყეს და გუშინწინაც 70 რაკეტა გამოუშვეს. "ჰეზბოლაც" და იქეთ ჰუსიტებიც ირანისგან მართულია, ისრაელის წინააღმდეგ საომარ მოქმედებაში პირდაპირ ჩართვა არცერთს არ უნდა და სხვადასხვა გზებით ცდილობენ, დაძაბულ რეჟიმში და ტონუსში ჰყავდეს ქვეყანა, რათა უფრო სწრაფად და აგრესიულად არ იმოქმედოს ისრაელმა. მათი მთავარი მიზანია გაახანგრძლივონ კონფლიქტი, პროვოკაციები მოაწყონ და იქნებ როგორმე სხვა არაბული ქვეყნებიც ჩართონ ამ ომში.
ყველაზე რთული მომენტი ახლა ისრაელისთვის და ზოგადად ამ რეგიონისთვის არის რამადანის თვე, ეჭვი მაქვს, ამან მშვიდად ჩაიაროს... ახლახან ვნახე მუსულმანების ჰამასისადმი მიმართვა - გთხოვთ გაათავისუფლოთ მძევლები, რათა ისრაელმა რამადანის თვეში შეწყვიტოს საომარი მოქმედება და დღესასწაულის დღეებში მუსულმანების სისხლი არ დაიღვაროსო. ეს მათთვის წმინდა თვეა და არ აწყობთ არანაირი ესკალაცია. ისრაელმა შესთავაზა, 6 კვირა გავჩერდები, ყველაფერზე თანახმა ვართ, წყალსაც მოგცემთ და სხვა ყველაფერსაც, ოღონდ მძევლები გამოუშვითო. ჰამასი უარზეა და ეს სპეციალურად კეთდება, რადიკალური ძალებისთვის წმინდა არაფერია და მათგან ნურაფერს გამოვრიცხავთ. ისრაელი მაინც არ გაჩერდება, ეს ცალსახაა.