დღეს ჩვე­ნი რეს­პონ­დენ­ტია ადა­მი­ა­ნი, რო­მე­ლიც 2008 წლის აგ­ვის­ტოს ომის ყვე­ლა­ზე მძი­მე მო­მენ­ტე­ბის უშუ­ა­ლო მო­ნა­წი­ლე იყო, რო­გორც მე­თა­უ­რი. 2006-2008 წლებ­ში, ის ჯერ გენშტა­ბის და შემ­დეგ გა­ერ­თი­ა­ნე­ბუ­ლი შტა­ბის უფ­რო­სი იყო. გე­ნე­რალ ზაზა გო­გა­ვას­თვის ამ ომში ერთ-ერთი უმ­ძი­მე­სი მო­მენ­ტი სა­კუ­თა­რი მა­მი­დაშ­ვი­ლის გარ­დაც­ვლი­ლი შვი­ლის ამოც­ნო­ბა იყო... მის­თვის ასე­ვე უმ­ძი­მე­სი იყო შინ­დი­სის გმი­რე­ბის და 42-ე ბა­ტა­ლი­ო­ნის ბი­ჭე­ბის გმი­რუ­ლად და­ღუპ­ვა. ამ და სხვა ამ­ბებ­ზე, თა­ვად გე­ნე­რალს მო­ვუს­მი­ნოთ:

- ფაქ­ტია, რომ ვი­თა­რე­ბა თა­ვი­დან­ვე ძა­ლი­ან რთუ­ლი იყო. 2006-2008 წლებ­ში არა­ერ­თხელ შექ­მნი­ლა და­ძა­ბუ­ლი ვი­თა­რე­ბა. ხდე­ბო­და ქარ­თულ სა­გუ­შა­გო­ებ­ზე თავ­დას­ხმე­ბი და ა.შ. 2008 წლის 1-ლ აგ­ვის­ტოს ისე­თი ინ­ტენ­სი­ვო­ბით და­ი­წყო შე­ტე­ვე­ბი, რომ შე­ჩე­რე­ბა უკვე შე­უძ­ლე­ბე­ლი იყო, ეს შემ­დეგ­ში გა­და­ი­ზარ­და იმა­ში, რომ შე­იქ­მნა გა­მო­უ­ვა­ლი სი­ტუ­ა­ცია. ამ დროს მე­ო­რე მხრი­დან კავ­შირ­ზე გა­მო­დი­ო­და მთლი­ა­ნი სამ­შვი­დო­ბო კონ­ტი­გენ­ტის სარ­და­ლი, რუსი გე­ნე­რა­ლი კუ­ლახ­მე­ტო­ვი. ჩვენ ჩვე­ნი მხრი­დან, ყვე­ლა­ფერს ვა­კე­თებ­დით იმი­სათ­ვის, რომ რო­გორ­მე და­ძა­ბუ­ლო­ბა მოგ­ვეხ­სნა, მა­გა­ლი­თად, როცა ნი­ქო­ზის სა­გუ­შა­გო­ზე მოხ­დე­ბო­და თავ­დას­ხმა, რა­ღაც­ნა­ი­რად მა­შინ­ვე ვა­ნე­იტ­რა­ლებ­დით. მაგ­რამ უკვე 5 აგ­ვის­ტოს, რო­დე­საც ორი კაპ­რა­ლი ტრა­პა­ი­ძე და თა­ყა­ი­ძე დაგ­ვე­ღუ­პა, კუ­ლახ­მე­ტოვ­თან და­კავ­ში­რე­ბა შე­უძ­ლე­ბე­ლი გახ­და. საქ­მე იმა­შია, რომ როცა ასე­თი ვი­თა­რე­ბა იქ­მნე­ბო­და, კუ­ლახ­მე­ტო­ვი გა­მო­დი­ო­და კავ­შირ­ზე, კო­რი­დორს გვიქ­მნი­და, რომ დაჭ­რი­ლი ადა­მი­ა­ნი გაგ­ვე­ყა­ნა. მო­დი­ო­და ინ­ფორ­მა­ცია, რომ ტრა­პა­ი­ძე ჯერ კი­დევ ცო­ცხა­ლი იყო, მაგ­რამ მძი­მედ დაჭ­რი­ლი. და სწო­რედ იმ დღეს, როცა ჩვე­ნი ბი­ჭის გამო ვცდი­ლობ­დით რუ­სებ­თან ურ­თი­ერ­თო­ბას, მათ გა­წყვი­ტეს ჩვენ­თან ყვე­ლა­ნა­ი­რი კავ­ში­რი და ეს მე­ო­რე ბი­ჭიც დაგ­ვე­ღუ­პა. 6 აგ­ვის­ტოს, კუ­ლახ­მე­ტო­ვი ისევ გა­მო­ვი­და კონ­ტაქ­ტზე და 7 რი­ცხვშიც, როცა ჩვენ უკვე მე­ო­რე დონე გვქონ­და გა­მო­ცხა­დე­ბუ­ლი. იმა­ვე 7 აგ­ვის­ტოს, არ შე­უშ­ვეს დი­პ­კორ­პუ­სის წევ­რე­ბი, ამა­სო­ბა­ში გახ­შირ­და ინ­ტენ­სი­უ­რი თავ­დას­ხმე­ბი. სამ­შვი­დო­ბო სა­გუ­შა­გო მთლი­ა­ნად მი­წას­თან გა­ას­წო­რეს... 7 რი­ცხის სა­ღა­მომ­დე, ჩვენ ჯერ კი­დევ გვქონ­და სა­გუ­შა­გო­ე­ბი. აბ­სო­ლუ­ტუ­რად, ყვე­ლა სა­ერ­თა­შო­რი­სო ორ­გა­ნი­ზა­ცია მო­დი­ო­და და ამოწ­მებ­და კონ­ტრო­ლი­რე­ბად ტე­რი­ტო­რი­ას.

7 აგ­ვის­ტოს ღა­მეა, და­ახ­ლო­ე­ბით 23:45 წუ­თია, რო­დე­საც ჩემ­თან პი­რად კავ­შირ­ზე გა­მო­დის უმაღ­ლე­სი მთა­ვარ­სარ­და­ლი მი­ხე­ილ სა­ა­კაშ­ვი­ლი და მე­უბ­ნე­ბა, - შე­ვე­ცა­დოთ, ჩა­ვახ­შოთ ის სა­ცე­ცხლე პო­ზი­ცი­ე­ბი, სა­ი­და­ნაც თავს ეს­ხმი­ან, რო­გორც სამ­შვი­დო­ბო­ებს, ისე მშვი­დო­ბი­ან მო­სახ­ლე­ო­ბა­სო, ზუს­ტად იმ 15 წუთ­მა გა­და­წყვი­ტა ყვე­ლა­ფე­რი. შემ­დეგ მოვ­ლე­ნე­ბი ფორ­სმა­ჟო­რულ რე­ჟიმ­ში გან­ვი­თარ­და. ბევ­რი მით­ქმა-მოთ­ქმა გა­მო­იწ­ვია ამა­ნაც, მაგ­რამ მე ფაქ­ტე­ბით გე­სუბ­რე­ბით - ჩვენ ომის­თვის არ ვემ­ზა­დე­ბო­დით... ომი­სათ­ვის როცა ემ­ზა­დე­ბი, სულ ცოტა, ბრი­გა­დის მე­თა­უ­რე­ბი შვე­ბუ­ლე­ბა­ში მა­ინც არ უნდა გა­უშ­ვა... აუ­ცი­ლებ­ლად ხაზი უნდა გა­უს­ვა იმას, რომ სწო­რედ 7 რი­ცხვის სა­ღა­მოს, უკვე სრუ­ლი­ად გა­წყდა კავ­ში­რი კუ­ლახ­მე­ტოვ­სა და ჩვენს სამ­შვი­დო­ბო­ებს შო­რის. პა­რა­ლე­ლუ­რად სა­დაზ­ვერ­ვო ინ­ფორ­მა­ცი­ე­ბი მო­დი­ო­და იმას­თან და­კავ­ში­რე­ბით, რომ რუ­სუ­ლი ჯარი შე­მო­დი­ო­და სა­ქარ­თვე­ლოს ტე­რი­ტო­რი­ა­ზე, მაგ­რამ ამის და­ზუს­ტე­ბა იყო სა­ჭი­რო, ამი­ტომ ჩვენ გა­და­ვე­დით მა­ნევ­რულ თავ­დაც­ვა­ზე. ერთი რამ მინ­და გა­ი­გოს ყვე­ლამ, ჩვე­ნი შე­ი­ა­რა­ღე­ბუ­ლი ძა­ლე­ბი იქ არ იბ­რძოდ­ნენ კლა­სი­კუ­რი მე­თო­დით, ჩვენ, პრაქ­ტი­კუ­ლად, ვიბ­რძო­დით მძევ­ლის სი­ტუ­ა­ცი­ა­ში, ჩვენ­სა­ვე ტე­რი­ტო­რი­ა­ზე, ჩვე­ნი მო­სახ­ლე­ო­ბის გა­და­სარ­ჩე­ნად. იმ წუ­თას ჩვე­ნი მთა­ვა­რი მი­ზა­ნი იყო, ქარ­თუ­ლი მო­სახ­ლე­ო­ბის­თვის რა­მე­ნა­ი­რად გაგ­ვეხ­სნა გზა და მშვი­დო­ბი­ა­ნად გა­მოგ­ვეყ­ვა­ნა. რომ არა ეს ძი­რი­თა­დი მი­ზა­ნი, მერ­წმუ­ნეთ, დღეს რა­საც ვხე­დავთ წე­რო­ვან­სა და სხვა­დას­ხვა ად­გი­ლებ­ში ჩა­სახ­ლე­ბულ დევ­ნი­ლებს, მათ­გან არ­ცერ­თი ცო­ცხა­ლი არ იქ­ნე­ბო­და.

- შემ­დეგ რო­გორ გან­ვი­თარ­და მოვ­ლე­ნე­ბი?

- 7 აგ­ვის­ტოს ღა­მი­დან 8 რი­ცხვის დი­ლამ­დე ვგეგ­მავ­დით, რო­გორ მოგ­ვეს­წრო ეს ყვე­ლა­ფე­რი. თით­ქმის 18 სა­ათ­ში, ყვე­ლა ბრი­გა­და, გარ­და სე­ნა­კის მე-2 და 1-ლი ბრი­გა­დის, რო­მე­ლიც იმ მო­მენ­ტში ერაყ­ში მი­სი­ით იმ­ყო­ფე­ბო­და, აბ­სო­ლუ­ტუ­რად, ყვე­ლა გა­დას­რო­ლი­ლი იყო კონ­ფლიქ­ტის ზო­ნას­თან. ამას მოყ­ვა 8 რი­ცხვში ომის რა­ტი­ფი­ცი­რე­ბა და ოფი­ცი­ა­ლუ­რა­დაც გა­მო­ცხად­და რუ­სეთ-სა­ქარ­თვე­ლოს ომი, მაგ­რამ კი­დევ ერთხელ ვამ­ბობ, რომ ჩვე­ნი მი­ზა­ნი იყო სა­ქარ­თვე­ლოს მო­სახ­ლე­ო­ბის გა­დარ­ჩე­ნა მა­ნევ­რუ­ლი თავ­დაც­ვით.

- ამ­ბო­ბენ, იმ დროს დიდი ქა­ო­სი იყოო...

- იცით, ეს იმ­ხე­ლა პრო­ცე­სი იყო, რომ ამას თან სდევს შეც­დო­მე­ბიც, ქა­ო­სიც. მთა­ვა­რი რაც უნდა აღი­ნიშ­ნოს, სამ­ხედ­რო­ე­ბის მო­რა­ლუ­რი გან­წყო­ბაა. მე დღემ­დე ვა­მა­ყობ იმით, რომ ასე­თი შე­ი­ა­რა­ღე­ბუ­ლი ძა­ლე­ბის მე­თა­უ­რი ვი­ყა­ვი. მად­ლო­ბა თი­თო­ე­ულ მათ­განს და პირ­ველ რიგ­ში, მად­ლო­ბა და­ღუ­პუ­ლებს. ის, რომ სა­ქარ­თვე­ლო კი­დევ აგ­რძე­ლებს სი­ცო­ცხლეს და დღეს ცო­ცხლე­ბი ვართ, ამ ბი­ჭე­ბის დამ­სა­ხუ­რე­ბაა. რო­გორ არ უნდა ვთქვა, რომ ომის და­წყე­ბის პირ­ველ დღეს სა­ოც­რე­ბე­ბი აკე­თეს ჩვენ­მა ბი­ჭებ­მა. პირ­ვე­ლი 7-8 სა­ა­თი იყო გა­სუ­ლი და არა­ნა­ი­რი და­ნა­კარ­გი და დაჭ­რი­ლი არ გვყო­ლია. დმე­ნი­სი ისე გა­ი­ა­რეს ჩვე­ნებ­მა, რომ წი­ნა­აღ­მდე­გო­ბა არ შეხ­ვედ­რი­ათ. დმე­ნი­სი არის სა­მა­ჩაბ­ლოს ტე­რი­ტო­რი­ა­ზე, სა­დაც 90-ია­ნე­ბის დრო­ინ­დე­ლი კონ­ფლიქ­ტის დროს, ქარ­თვე­ლებს ფეხი არ და­უდ­გი­ათ. ანუ ყვე­ლა­ზე გა­მაგ­რე­ბუ­ლი ად­გი­ლი იყო მტრის მხრი­დან. ომის და­წყე­ბი­დან, პირ­ვე­ლი­ვე სა­ღა­მოს, უკვე კარ­გად გა­მო­იკ­ვე­თა სუ­რა­თი, რომ მა­სობ­რი­ვად და­ი­წყო ოკუ­პან­ტე­ბის შე­მოჭ­რა. ერთი მო­მენ­ტი მახ­სენ­დე­ბა: ჩვე­უ­ლებ­რივ მი­ვე­დი ერთ-ერთ ცხელ წერ­ტილ­თან - ჰა­ერ­სა­წი­ნა­აღ­მდე­გო სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბის ბა­ტა­რე­ას­თან, რომ გა­მე­გო რა სი­ტუ­ა­ცია იყო. რა­და­რის ეკ­რანს რომ შევ­ხე­დე, ად­გი­ლი არ იყო, რო­მე­ლიც წით­ლად არ ყო­ფი­ლი­ყო ან­თე­ბუ­ლი, ანუ ბრძო­ლის არე­ა­ლის თავ­ზე ერ­თდრო­უ­ლად მტრის 63 ბომბდამ­შე­ნი დაფ­რი­ნავ­და. ამას რომ შევ­ხე­დე, კი­დევ უფრო მე­ტად გა­ვაც­ნო­ბი­ე­რე, რის წი­ნა­შე დავ­დე­ქით. იქ იყო ღირ­სე­ბის მო­მენ­ტი. არ­ცერთ სამ­ხედ­როს არ სურს ბრძო­ლის ვე­ლი­დან მარ­ცხით წას­ვლა, რად­გან ეს ძა­ლი­ან დიდი ტვირ­თია მთე­ლი ცხოვ­რე­ბა. მე პი­რა­დად ვა­ტა­რებ ამ დიდ ტვირთს... მაგ­რამ იმ დროს, რო­დე­საც ამ ბი­ჭებს ჩავ­ხე­დე თვა­ლებ­ში, ში­შის ნა­ტა­მა­ლიც კი ვერ და­ვი­ნა­ხე. და ისეთ შე­ტე­ვა­ზე გა­და­ვიდ­ნენ, ამას ვერ აღვწერ...

- რო­გორც ვიცი, ამ დროს ინ­ფორ­მა­ცია მო­გი­ვი­დათ, რომ გო­რის ჰოს­პიტ­ლის ევა­კუ­ა­ცია ხდე­ბო­და...

- დიახ, ეს ინ­ფორ­მა­ცია ზუს­ტად იმ დროს მო­მი­ვი­და, როცა ომში ჯერ არა­ფე­რი იყო შეც­ვლი­ლი. მი­თხრეს, რომ ად­გილ­ზე აუ­ცი­ლებ­ლად უნდა მივ­სუ­ლი­ყა­ვი. ად­გილ­ზე დატ­ვირ­თუ­ლი რამ­დე­ნი­მე სას­წრა­ფოს მან­ქა­ნა დამ­ხვდა და შე­სას­ვლელ­ში ჩვე­ნი გმი­რი ექი­მი გი­ორ­გი აბ­რა­მიშ­ვი­ლი იდგა, რომ­ლის სა­ხელ­საც ატა­რებს დღეს ჰოს­პი­ტა­ლი. გი­ორ­გის ვკი­თხე, - რა ხდე­ბა-მეთ­ქი? - მი­პა­სუ­ხა, - არ ვი­ცით, მაგ­რამ ბრძა­ნე­ბა მი­ვი­ღეთ, დაგ­ვე­ცა­ლა აქა­უ­რო­ბა, სას­წრა­ფო სამ­სა­ხუ­რის მან­ქა­ნებ­ში ჩვე­ნი ექი­მე­ბი სხე­და­ნო... (აქვე მინ­და გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლად, ცალ­კე აღ­ვნიშ­ნო ჩვე­ნი ექი­მე­ბის თავ­და­დე­ბა. პირ­და­პირ ომის წინა ხაზ­ზე მი­დი­ოდ­ნენ და ისე გა­მოჰ­ყავ­დათ დაჭ­რი­ლე­ბი.) მა­შინ გი­ორ­გის ვუ­თხა­რი, - მე ვარ გა­ერ­თი­ა­ნე­ბუ­ლი შტა­ბის სარ­და­ლი, აქ ვარ თქვენ­თან და არა­ნა­ი­რი ბრძა­ნე­ბა არ გა­მი­ცია-მეთ­ქი... აი, ასე მო­ვაბ­რუ­ნეთ მა­შინ ექი­მე­ბი, რომ­ლებ­მაც შემ­დეგ უამ­რა­ვი მე­ო­მა­რი გა­დაგ­ვირ­ჩი­ნეს.

- ყვე­ლა­ზე რთუ­ლი მო­მენ­ტი თქვენ­თვის რო­დის დად­გა?

- სა­ერ­თოდ, ომში ყვე­ლა მო­მენ­ტი მძი­მეა. მაგ­რამ იყო რამ­დე­ნი­მე ეპი­ზო­დი, რომ­ლის გახ­სე­ნე­ბაც ურ­თუ­ლე­სია. 10 რი­ცხვი იყო, როცა უკან და­ხე­ვის ბრძა­ნე­ბის გა­მო­ცხა­დე­ბა მი­წევ­და... იმ მო­მენ­ტში, ვინც კი ახ­ლოს იყო, ყვე­ლამ და­ი­ნა­ხა ჩემი წი­ნა­აღ­მდე­გო­ბა. ერ­თია, როცა ამის გა­კე­თე­ბა გი­წევს, მაგ­რამ მე­ო­რეა, როცა ამას მო­რა­ლუ­რად ეწი­ნა­აღ­მდე­გე­ბი. მე­სა­მე კი­დევ ის არის, რომ ამი­სათ­ვის სწო­რი დრო შე­არ­ჩიო, რად­გან უკან და­ხე­ვა გაქ­ცე­ვას არ ნიშ­ნავს. სამი დღე წინ რომ მი­დი­ხარ და მე­სა­მე ღა­მეს იძუ­ლე­ბუ­ლი ხდე­ბი, რომ უკან და­ი­ხიო, ეს უმ­ძი­მე­სია... თან აქვე უნდა აღ­ვნიშ­ნო, რომ მე­ო­რე დღეს­ვე სე­ნა­კის ბრი­გა­და შე­მოგ­ვი­ერ­თდა. ასე­ვე გა­მო­ძა­ხე­ბუ­ლი იყო ერა­ყი­დან ბრი­გა­და, თუმ­ცა ისი­ნი როცა ჩა­მო­ვიდ­ნენ ად­გილ­ზე, უკვე ბრძო­ლის შე­წყვე­ტის ბრძა­ნე­ბა იყო მი­ღე­ბუ­ლი. ასე­ვე უმ­ძი­მე­სი გა­და­სა­ტა­ნი აღ­მოჩ­ნდა ჩემ­თვის მე-4 ბრი­გა­დის 42-ე ბა­ტა­ლი­ო­ნის და­ბომბვა ცხინ­ვა­ლის მი­სად­გო­მებ­თან, სა­დაც ყვე­ლა­ზე მეტი მსხვერ­პლი გვქონ­და. ურ­თუ­ლე­სი მო­მენ­ტი იყო კო­დო­რის ხე­ო­ბა­ში ბრძო­ლა. ისე­თი ძა­ლე­ბით და­ი­წყეს კო­დორ­ზე შე­მო­ტე­ვა, რომ და­უნ­დო­ბე­ლი რამ ხდე­ბო­და... ამა­სო­ბა­ში კი, მტერ­მა სე­ნა­კის ბაზა და­ი­კა­ვა. უმ­ძი­მე­სი გა­სახ­სე­ნე­ბე­ლი ჩემ­თვის არის ასე­ვე შინ­დის­თან ბრძო­ლა, სა­დაც ჩვე­ნი ოცე­უ­ლი მოყ­ვა. მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ უკვე უკან ვი­ხევ­დით, გარ­კვე­უ­ლი პო­ზი­ცი­ე­ბი და­კარ­გუ­ლი გვქონ­და, რაც ამ ბი­ჭებ­მა გა­ა­კე­თეს, შე­უძ­ლე­ბე­ლია ამან არ შეგძრას. სა­ერ­თოდ სხვა სი­მაღ­ლე­ზე ადი­ხარ მათი ვაჟ­კა­ცო­ბის შემ­ყუ­რე და ხვდე­ბი, დღეს რა­ტომ ხარ ცო­ცხა­ლი. მე დღეს თი­თო­ე­უ­ლი მათ­გა­ნის წი­ნა­შე თავს ვალ­დე­ბუ­ლად ვგრძნობ სხვა­ნა­ი­რად ვი­ცხოვ­რო!..

- თქვე­ნი პო­ლი­ტი­კა­შიც წას­ვლაც ამას ხომ არ უკავ­შირ­დე­ბა?

- დიახ, გარ­კვე­ულ­წი­ლად ასეა, მინ­და აღ­ვნიშ­ნო, რომ ჰა­ა­გის სა­სა­მარ­თლოს დას­კვნამ­დე არ გა­დავ­დგით ეს ნა­ბი­ჯი არც მე და არც გე­ნე­რალ­მა ყუ­რაშ­ვილ­მა, რათა ამ ყვე­ლა­ფერს პო­ლი­ტი­კუ­რი ელ­ფე­რი არ მის­ცე­მო­და... მაგ­რამ ბოლო წვე­თი მა­ინც იყო 7-9 მარ­ტის მოვ­ლე­ნე­ბი. აი, რო­დე­საც ჩვე­ნი შვი­ლე­ბის თა­ო­ბა გა­ლა­ხეს, იმ­ჟა­მად, მე, რო­გორც მა­მამ, აშ­კა­რა საფრ­თხე და­ვი­ნა­ხე. ეს ყვე­ლა­ფე­რი იმის ბრა­ლია, რომ ჩვენ­მა თა­ო­ბამ რა­ღაც არას­წო­რად გა­ა­კე­თა. რაც შე­მეძ­ლე­ბა ყვე­ლა­ფერს გა­ვა­კე­თებ მა­ნამ, ვიდ­რე იმ მი­ზანს არ მი­ვაღ­წევთ, რა­საც შინ­დი­სის გმი­რე­ბი შე­ე­წირ­ნენ. ჩემ­თვის მთა­ვა­რი მი­ზა­ნი ერ­თი­ა­ნი სა­ქარ­თვე­ლოს ნახ­ვაა. იცით, რომ არ­ცერთ 7 აგ­ვის­ტოს, მე ძმა­თა სა­საფ­ლა­ო­ზე არ ავ­დი­ვარ? შე­იძ­ლე­ბა მათი მშობ­ლე­ბი ფიქ­რო­ბენ, რა­ტომ არ ამო­დის, რა­ტომ არ გვე­ნა­ხე­ბაო... მაგ­რამ მე ამ გარ­დაც­ვლილ ბი­ჭებ­თან ჩემი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა, პა­სუ­ხის­მგებ­ლო­ბა მაქვს. რო­დე­საც იმ ქვეყ­ნად მათ­თან მი­ვალ, მინ­და, პირ­ნათ­ლად შევ­ხვდე...

• ავ­ტო­რი: რუ­სუ­დან შა­იშ­მე­ლაშ­ვი­ლი