ცნობილი მოცეკვავე, რომელმაც "ვერის უბნის მელოდიებში" დაუვიწყარი ეპიზოდური როლი შექმნა - ვინ არის "ცნობის ფურცლის" დამტარებელი და რას ჰყვება შვილი მამის კარიერაზე?
"ცნობის ფურცელი, ცნობის ფურცელი, ცხელი ამბების დასტა. ვიღაცას შეშა მოუპარია, ვერის უბანში მოუპარია, თუ დაიჭირეს ბასტა,“ - ეს სასიმღერო ტექსტი, რომელსაც გაზეთების გამყიდველი ასრულებს, ცნობილი მიუზიკლიდან "ვერის უბნის მელოდიები“, ალბათ ყველას კარგად ახსოვს. ამ როლს ბალეტმაისტერი, ქორეოგრაფი, საქართველოს სახალხო არტისტი და არაერთი ტიტულის მქონე მსახიობი ზურაბ კიკალეიშვილი თამაშობს.
ambebi.ge-სთან ცნობილ მსახიობს და მოცეკვავეს მისი შვილი, რეჟისორი გიორგი კიკალეიშვილი იხსენებს.
- მქონდა ბედნიერება, ბევრი ცნობილი სპექტაკლის შექმნას დავსწრებოდი, არა მარტო საქართველოში, ტოკიოში, შვედეთში, სადაც მამა 2 წლის განმავლობაში მუშაობდა. სტოკჰოლმში, სამეფო თეატრში მიიწვიეს და მთელი ოჯახი იქ ვიყავით... საბჭოთა კავშირში ფრენები თურქეთის მიმართულებით არ იყო, ეს გზა დაკეტილი გვქონდა. მიუხედავად ამისა, იზმირის და ანკარას ოპერის თეატრებმა მამა "რაიმონდას“ დასადგმელად მიიწვიეს... მამა ბათუმელი იყო და ერთხელაც, იქაურ ლაზ მოცეკვავეებთან ფრაზა "ჩქიმი ცოდვა“ წამოსცდა და მას მერე, მათ შორის საინტერესო საუბრები იმართებოდა... ის ლაზები მეც კარგად მახსოვს, მამას 1985 წელს აქ ჩამოჰყვნენ. უწმინდესმაც მიიღო, ჩაიხუტა, დალოცა და ხატები გაატანა.
...მოკლედ, ვიზრდებოდი გარემოში, სადაც ვუყურებდი ვახტანგ ჭაბუკიანი და მამა როგორ დგამდნენ სპექტაკლებს, ასევე სოლიკო ვირსალაძე და მამა როგორ ქმნიდნენ საინტერესო კოსტიუმებს... როდესაც მუშაობდნენ, მათ მოსმენას და ყურებას არაფერი სჯობდა. მთლიანად ხელოვნებაში იყვნენ ჩაფლულები, იმ დროს არაფერი აინტერესებდათ. საერთოდაც ასე იყო, თავიანთი პროფესიით და ხელოვნებით ცხოვრობდნენ...
- ისე მოხდა, რომ ზურაბ კიკალეიშვილი კინოშიც გადაიღეს...
- კი, მამა კინოშიც აღმოჩნდა და მისი პირველი ფილმი გიორგი შენგელაიას მიუზიკლი "ვერის უბნის მელოდიები“ იყო. გარდა იმისა, რომ ეს როლი ჰქონდა, ფილმის ქორეოგრაფიც გახლდათ, მას იური ზარეცკიც ეხმარებოდა... გიორგი შენგელაია მომიყვა, როგორ აუხსნა მან მამას, ვინ იყო მისი პერსონაჟი და რა უნდა გაეკეთებინა ფილმში... ის ებრაელი ფოსტალიონის, იაშას პროტოტიპი გახლდათ, რომელიც "პურის მოედანზე“ ცხოვრობდა. ბატონი გიორგი მიყვებოდა - ზურაბმა მისმინა, მისმინა და მერე ერთი წუთითო, არავის არაფერი ჰკითხა, არც მე, არც მეგარდერობეს, შევიდა საგარდერობოში და იქიდან უკვე ფილმის პერსონაჟი გამოვიდა, უკვე ის იაშა იყო, რომელიც უნდა გადამეღოო...
მამას პერსონაჟი შემდეგ რამაზ ჩხიკვაძემ გაახმოვანა... ეს ფილმი ერთ-ერთი შედევრია ქართულ კინემატოგრაფიაში.
მოგეხსენებათ, მაგ ფილმში კახი კავსაძეც თამაშობს. მქონდა ბედნიერება, ბატონი კახი გადამეღო ფილმში "რობიზონი და 9 პარასკევა“. მაშინ აქტიურად ვურთიერთობდით და მამაზეც ვსაუბრობდით. "ვერის უბნის მელოდიებში,“ როგორც იცით, ბატონი კახი ცეკვის მასწავლებელია. ჰოდა, მეუბნებოდა - მამაშენს ვთხოვდი, ბალერონივით სიარული ესწავლებინა და ბრაზდებოდა, - ბალერონი სლენგია, ბალეტში მამაკაცი, უბრალოდ, მოცეკვავედ იწოდება და ქალი - ბალერინადო. ბატონ კახის მამასთან ერთად ასევე ნათამაშევი ჰქონდა ფილმში "მიიღეთ სინიორებო გამოწვევა“.
მერე კახიმ, მამამ და მამუკამ (ცნობილი მსახიობი მამუკა კიკალეიშვილი - რედ.) ერთად რეზო ჩხეიძის "დონ კიხოტში“ ითამაშეს. მამუკა სანჩო პანსა და მამა კი ლუციფერი იყო. მან ასევე ითამაშა ფილმში "აურზაური სალხინეთში“. ეგ სურათი საწყალი გეგა კობახიძის გამო გარკვეული პერიოდი აკრძალული იყო... მას თელავში იღებდნენ, მაშინ ძალიან პატარა ვიყავი, მაგრამ რაღაცები მახსოვს... მამას ერთ-ერთი მთავარი როლი ჰქონდა. საოცარი არტისტები მონაწილეობდნენ: სოფიკო ჭიაურელი, კახი კავსაძე, გოგი გეგეჭკორი და გადასაღებ მოედანზე დიდი ამბები ხდებოდა... სოფიკოს და ზურაბს მთავარი როლები ჰქონდათ, მამა სოფიკოს ცეკვას ასწავლიდა. კოტე მახარაძე ეუბნებოდა თურმე, - ცოლს ნუ გამიბალერინებო... მამა და კოტე მახარაძე თავიდან ერთად ცეკვავდნენ, მერე ბატონი კოტე სხვა მიმართულებით წავიდა.
...რეზო ჩხეიძე "დონ კიხოტს“ რომ იღებდა, მამუკა კიკალეიშვილი, სანჩო პანსას როლის შემსრულებელი მსახიობი, ჩემი ცხონებული ბიძაშვილი, მამაჩემის ღვიძლი ძმისშვილი კადრს მიღმა ამბებს გვიყვებოდა ხოლმე. ერთხელ თურმე მსახიობები სხედან და თავიანთ ტექსტებს კითხულობენ, რომელიც საკუთარი ხელით აქვთ გადაწერილი, რადგანაც მაშინ ქსეროქსი არ იყო. ბატონმა რეზომ მამას პატივი სცა თურმე და ლუციფერის ტექსტები საკუთარი ხელით გადმოუწერა. მოკლედ, რეპეტიციაზე რომ დასხდნენ, ზურაბს რაღაც არ მოეწონა და წამოიძახა, - ვინ იდიოტმა დაწერა, კაცო, ეს? ვაიმე, ჩუ, ბიძაჩემო, მე ვიცი, ვინც დაწერა და ამას ნუ ამბობო - ეუბნებოდა მამუკა მამაჩემს. ზურაბი არ ჩერდებოდა, - შეიძლება, რეზო, ასეთი იდიოტები გყავდესო? - მე დავწერე, ზურა, მე დავწერეო - უთქვამს ბოლოს ბატონ რეზოს, მამას იხტიბარი არ გაუტეხია, უთქვამს, - განა არ ვიცოდიო... ბევრი უცინიათ...
- როგორც ვიცი, "ტოკიო-ბალეტიშიც" მოუწია მუშაობა...
- 1967-1968 წლებში, როდესაც ტოკიოში მაია პლისეცკაია და ვახტანგ ჭაბუკიანი მოღვაწეობდნენ, მამაც იქ იყო. 2 წელი და "ტოკიო-ბალეტი“ ფეხზე დააყენა. მისი ცოდნა და გამოცდილება გაიზიარეს. იქაურობას სხვა სული შთაბერა. ასევე სული შთაბერა სტოკჰოლმის თეატრს, ეს იყო 1979-1980-იანი წლებში. დგამდა სპექტაკლებს და მასტერკლასებს ატარებდა...
კარგად მახსოვს, ჯორჯ ბალანჩინის ჩვენთან სტუმრობაც. ის ამერიკული საბალეტო სკოლის დამაარსებელია. აქ რომ ჩამოვიდა, როგორც გიორგი ბალანჩივაძემ, ასე წარადგინა თავი, არადა, ასე არავის ეცნობოდა. წარმოშობით ქუთაისიდან იყო... მამის წინაპრებში კიკალეიშვილებიდან ერთ-ერთი ეპისკოპოსი იყო. მისი წმინდა გიორგის ვერცხლის ხატი კედელზე გვეკიდა... ჩვენთან მოსულ ჯორჯ ბალანჩინის მამამ ის ხატი აჩუქა, - მინდა, საქართველოს პატარა ნაწილი, ჩვენი სიყვარული თან წაიღოო. იგი ხატს მაშინვე ემთხვია. მერე მეც მაკოცა და წავიდა. ჯორჯ ბალანჩინი რომ გარდაიცვალა, მისი ანდერძის თანახმად, წმინდა გიორგის საქართველოდან ჩატანილი ხატი, როგორც საქართველოს პატარა ნაწილი თან ჩააყოლეს, სურვილი და ანდერძი აღუსრულეს. ეს ამბავი ჯონ ტარასიმ, ბალანჩინის ბალეტის უდიდესმა წარმომადგენელმა, მოგვიანებით კი ტოკიოს საბალეტო დასის დირექტორმა, მამას უამბო...
მამა ნოვატორი იყო, სიახლეები უყვარდა, ნინო სუხიშვილი მეუბნებოდა, - პირველი ბატონი ზურაბი იყო, რომ მითხრა, კლასიკური ქართული ცეკვები კი გაქვთ, მაგრამ ექსპერიმენტებიც შემოიტანეთო. გამიხარდა ამის მოსმენა. მამა დიდ ილიკო სუხიშვილთან და ნინო რამიშვილთან მეგობრობდა. განსაკუთრებით ქალბატონ ნინოსთან. ერთმანეთს ხშირად სტუმრობდნენ.
- მკაცრი მამა იყო?
- ალბათ ჩემი და ძალიან გაბრაზდება იმაზე, რასაც ახლა ვიტყვი. მას ძალიან უნდოდა ბალერინა გამოსულიყო. ცეკვავდა, მე ფეხბურთს ვთამაშობდი. ერთხელაც მამას უთხრა, - მინდა, ბალერინა გამოვიდეო. შენგან ბალერინა არ გამოვაო - ამაზე ჩემმა დამ ბევრი იტირა, მაგრამ ახლა უბედნიერესი ქალბატონია. ბრიტანულ-ქართული სავაჭრო პალატის ხელმძღვანელია ბრიტანეთში, ასევე ფსიქოლოგიც... არადა, მამა "დიდ თეატრში“ მიმღები კომისიის წევრი იყო, სახელი ჰქონდა, პატივს სცემდნენ. ამ ყველაფრის გათვალისწინებით, ჩემს დას ვინ არ მიიღებდა? ბალერინობას ისიც შეძლებდა, მაგრამ მამამ უთხრა, - მეშვიდე გედი იქნები, თავი დაანებე და ამაზე დრო არ დაკარგოო...
...იხსენებდა ხოლმე - მე და ვახტანგ ჭაბუკიანი იაგოსა და ოტელოზე რომ ვმუშაობდით, შავი პური და შაქრიანი წყალი გვქონდა, საჭმელი არ იყოო. სპექტაკლი სამი საათი მიდიოდა. თითო წარმოდგენის შემდეგ სამ კილო-ნახევარს ვიკლებდიო... მაგრამ შეძლო წამყვანი მოცეკვავე გამხდარიყო. არ უნდოდა, შვილი თავისზე დაბალ საფეხურზე ენახა... ასეთ საკითხებში მკაცრი იყო, უკეთილესი და ჩვენზე გადაყოლილი მამა გახლდათ... ბოლოს შვილიშვილები კალთაში რომ ესხდნენ და ყველანი ერთად დისნეის მულტფილმს "ბემბის“ უყურებდნენ, ზურაბი ბოლო კადრზე ტიროდა და ბავშვები აწყნარებდნენ - ბაბუ, ეს ხომ მულტფილმიაო.
- დედის გარდაცვალება სპექტაკლის მსვლელობისას შეუტყვია...
...ზურაბის დედა თამარა ჩიქოვანი თავადის ქალი იყო, ულამაზესი ქალბატონი საკმაოდ ადრე ჭლექით გარდაიცვალა. ზურაბი იმ პერიოდში სტოკჰოლმში ჟიზელს ცეკვავდა, ალბერტის პარტია ჰქონდა. მეორე აქტის დროს, სცენაზე გამოდიოდა, ცნობილი ეპიზოდი უნდა ეცეკვა, ხელში ყვავილები ეჭირა, ჟიზელის საფლავზე უნდა დაეწყო და ზუსტად მაშინ, მეორე აქტის წინ მიუტანეს დეპეშა... ყველამ მიუსამძიმრა. განადგურდა, მაგრამ სცენაზე მაინც გავიდა. ჟიზელის საფლავზე ტიროდა, რეალურად კი დედას დასტიროდა. დაინგრა დარბაზი ტაშით... მაინც ბოლომდე ითამაშა, სპექტაკლი არ ჩააგდო...
- პირადად თქვენ რას გირჩევდათ?
- საერთოდ მეუბნებოდა, სჯობს, იგრძნო, ვიდრე რაღაც დოგმებს აჰყვეო... თავიდან სამხატვრო აკადემიაში ვსწავლობდი, მერე გერმანიაში - სარეჟისოროზე. აკადემიაში კარგი მაესტროები მყავდა - გივი ცერაძე, კოკა იგნატოვი, პიკო ნიჟარაძე, თაზო ხუციშვილი... სულ მამას მეგობრები იყვნენ. მამაც ჩართული იყო ჩემი სწავლის პროცესში. რეჟისურა რომ დავიწყე, ვუთხარი - ამანაც გამიტაცა-მეთქი, - მითხრა, - ეს ყველაფერი შენი ნახატის, კომპოზიციის გაცოცხლებააო... ჩემთვის მასტერკლასები იყო ჭაბუკიანისა და მამას, სოლიკო ვირსალაძისა და მამაჩემის საუბრები. ზურაბის მეგობარები იყვნენ: მაია პლისეცკაია, გოგი გეგეჭკორი, რამაზ ჩხიკვაძე და კიდევ ბევრი, ეს ადამიანები მასთან მუდმივად კონტაქტობდნენ...
83 წლის იყო, როდესაც გარდაიცვალა. ბოლოს ავადმყოფობდა, მაგრამ ბოლომდე მედგრად იყო, არ ეპუებოდა. 90-იან წლებში ჩადიოდა ოპერის თეატრში და ჯდებოდა იქ, სადაც არც შუქი იყო და აღარც სპექტაკლები იდგმებოდა... ამას ძალიან განიცდიდა. მამის გარდაცვალებიდან უკვე 20 წელზე მეტი გავიდა... 2024 წელს კი 100 წელი შეუსრულდება.