ოპერატორი, რომელმაც ქართული კინოს უნიკალური კადრები გადაიღო - ლომერ ახვლედიანის გზა მეცნიერებათა აკადემიიდან დიდ კინომდე

11 თებერვალს ქართული კინოს გამორჩეული ოპერატორი, ლომერ ახვლედიანი, 87 წლის ასაკში გარდაიცვალა. მასთან მუშაობა ყველა რეჟისორს უხაროდა და მასზე მუდმივად დიდი მოთხოვნა იყო. ლომერ ახვლედიანის კამერამ შექმნა დაუვიწყარი ქართული ფილმები - "ქვევრი“, "სამკაული სატრფოსათვის“, "აურზაური სალხინეთში“, "მზე შემოდგომისა“, "მშობლიურო ჩემო მიწავ!“, "ნატვრის ხე“, "სამანიშვილის დედინაცვალი“, "დონ-კიხოტი“, "ბესამე“, "ექსპრეს-ინფორმაცია“.

კინოში მაშინ მოვიდა, როცა უკვე სხვა პოროფესიაში, როგორც პროფესიონალი, შემდგარი იყო, მეცნიერებათა აკადემიაში მუშაობდა და მეცნიერული კარიერის მიმართულებით მიდიოდა. რაღაც ეტაპზე კი, რატომღაც მიიჩნია, რომ გეოლოგიაში არასწორად აღმოჩნდა და კინოში წასვლა მოინდომა. არადა, მაშინ მეცნიერ-მუშაკის სამსახური პრესტიჟულად მიიჩნეოდა. ყველაფერს თავი დაანება და კინოში თავიდან დამხმარედ წავიდა.

გადაწყვეტილება ახლობლებმა არ მოუწონეს, ვიღაცებს ისიც ეგონათ, ცოტა "აურიაო“...

"მაშინ მხოლოდ ჩემი მეუღლე აღმოჩნდა ჩემს "ბანაკში“. ის იყო, ვინც მხარი დამიჭირდა და გვერდით დამიდგა. სკოლაში ფრიადოსანი ვიყავი და სკოლა ოქროს მედალზე დავამთავრე, ამიტომ, - გზა ყველგან ხსნილი მქონდა. იმ პერიოდში რადგანაც გეოლოგია პოპულარული სფერო იყო, მე კიდევ მეტად ჰუმანიტარი ვიყავი, მეგონა, ეს დარგი ჩემთვის რომანტიკული იქნებოდა.

პოლიტექნიკურის დამთავრების შემდეგ, მეცნიერებათა აკადემიაში ვმუშაობდი, პალეონტლოგიის ინსტიტუტში, ცხოველების ნამარხების მიხედვით მიწის ვადებს და ასაკს ვადგენდით. საქმეში კარგად ჩავერთე, ჩემი დირექტორიც სერიოზულად მიყურებდა. ყველაფერი მშვენივრად იყო, მაგრამ მათთვის მოულოდნელად მე კინოში წასვლა გადავწყვიტე.. ამას წინ ის უძღვოდა, რომ ფოტოების გადაღება დავიწყე, რასაც შევყევი, შევყევი, რამაც საბოლოოდ კინოსტუდიაში მიმიყვანა.

იმ პერიოდში გეოლოგიურის გარდა, სხვა განათლება არ მქონდა. თავიდან ოპერატორების ჯგუფში, ასისტენტადაც კი არა, დამხმარედ მოვხვდი. ოპერატორის ასისტენტად ხუთი წელი ვიმუშავე, მეორე - ოპერატორად“, - ასე პასუხობდა ლომერ ახვლედიანი მათ, ვინც კითხვას კინოში გადადგმულ პირველ ნაბიჯებზე უსვამდა.

მისი პირველი დამოუკიდებელი ნამუშევარი ფილმი "ქვევრი“ იყო. რეჟისორ ირაკლი კვირიკაძესთან მუშაობა საინტერესოდ მიაჩნდა. "ქვევრის“ ამბავი კი ასე იყო: ერთხელ, დაბადების დღეზე მეგობარი, რეზო გაბრიაძე ესტუმრა და საჩუქრად სცენარი გადასცა. იმ პერიოდში კი უკვე "ვგიკ“-ს, საკავშირო სახელმწიფო კინემატოგრაფიის ინსტიტუტს მოსკოვში ამთავრებდა.

"მოკლედ, დაკავებული ვიყავი და რეზოს სცენარისთვის ვეღარ მოვიცალე. გარკვეული დროის შემდეგ, ირაკლი კვირიკაძე მესტუმრა და მითხრა, - რეზომ სცენარი მაჩუქაო. მოკლედ, ორივეს "ქვევრის" სცენარი გვაჩუქა და ახალგაზრდებმა, სხვების დაუხმარებლად გადავიღეთ ეს მოკლემეტრაჟიანი ფილმი, რომელმაც დიდი მოწონება დაიმსახურა“ - იხსენებდა ის. ამის შემდეგ, კინოში გზა ფართოდ გაეხსნა.

თუმცა ყველაზე მჭიდრო შემოქმედებითი ურთიერთობა მაინც გენიალურ რეჟისორ თენგიზ აბულაძესთან ჰქონდა. ამიტომაც, ნანა ჯანელიძისა და ნინო ნატროშვილის წიგნში "თენგიზ აბულაძე - ანარეკლი,“ რომელიც მან თენგიზ აბულაძეს მიუძღვნა, ლომერ ახვლედიანს გამორჩეული თავი აქვს, სადაც თავად ბატონი ლომერი საუბრობს:

"თავიდან ლანა ღოღობერიძის გადაღებაზე მოვხვდი და საერთოდ შევიშალე, ისე მომეწონა. მერე ტიტო კალატოზიშვილთან მიმიყვანეს - "მე, ბებია, ილიკო და ილარიონს“ იღებდა. თენგიზი მაშინ პირველად ვნახე. მოდიოდა ძალიან ლამაზი და მოკლე ნაბიჯებით. ერთი კვირა, ყოველ დღე ობიექტზე დილის 9:00 საათზე გავდიოდით და საღამოს 6:00-ზე შემოვდიოდით. ლამაზ ღრუბელს ვუცდიდით. თურმე, ერთხელ ნახა იმ მთაზე ღრუბელი და იმას ველოდით.

სესილია თაყაიშვილი ჯაჯღანებდა, სანდრო ჟორჟოლიანიც, გრიგოლ ტყაბლაძეც, მაგრამ ის მაინც იცდიდა. ხშირად იმეორებდა ერთ ფრაზას, მგონი, ეიზენშტეინის ნათქვამს: "ღილაკს თითი არ უნდა დააჭირო, ვიდრე ის კადრი ქალივით არ მოგინდება." ჯგუფში მას ღმერთკაცივით არ ვუყურებდით: თენგიზი იღებდა კინოს, ჩვენ კი მას ვეხმარებოდით.

1964 წელს მთაში წავედით. "ვედრებაზე“ მეორე ოპერატორი ვიყავი. 11 წლით უფროსი იყო, იქ ძალიან დავახლოვდით, თუმცა მქონდა ფრთხილი დამოკიდებულება და ბოლომდე ასე დავრჩი. მუდამ თქვენობით ველაპარაკებოდი, მაგრამ ახლობლობას ეს არ გვიშლიდა. "ქვევრი“ უკვე გადაღებული მქონდა და რეჟისორობას ვაპირებდი, ამიტომ თენგიზს შევუთანხმდი, რომ ახალ ფილმზე, "სამკაულზე“, რეჟისორის ასისტენტად ვიმუშავებდი.

დაღესტანში წასასვლელად მოვემზადეთ. მაგრამ ავად გავხდი, ვერ მივდიოდი. თენგიზმა დამირეკა და მითხრა: - ჩამოხვალ და ფილმს შენ გადაიღებო. შეცბუნებულმა ვკითხე: - გავწევ? - გაწევ, გაწევო! - მიპასუხა. გარისკა და ახალგაზრდა, გამოუცდელ კაცს ფერადი სურათი მანდო. დავიწყეთ "სამკაულის“ გადაღება. მითხრა, - სინჯები გააკეთე, რამდენიც გინდა. მეც დავიწყე გადაღება, მოვათრიე რამდენიმე "დიგი,“ როგორც იყო მაშინ მიღებული და დავიწყე გადაღება. მაგრამ ვნახე, რომ ბუნებრივ განათებაზე უფრო საინტერესო გამოსახულება გამოდიოდა.

ვაჩვენე თენგიზს, - მიდი, იმუშავეო, - მითხრა. დავიწყეთ და მთელი ფილმი, საღამოსა და ღამის ეპიზოდებიც კი, ხელოვნური განათების გარეშე გადავიღეთ. ამისთვის ბევრი ვიმუშავე, ყველაფერი წინასწარ გვქონდა გათვლილი, როდის სად იყო მზე.

არ მქონია წუთი, რომ კინოზე წინ დამეყენებინა ან ოჯახი, ან ცოლი, ან შვილი. ეს თენგიზისგან გადმომედო, მისგან ვისწავლე. მეგობარიც იყო და მასწავლებელიც. რასაც მოვინდომებდი, მუდამ მხარში მედგა და ნებას მაძლევდა, მახალისებდა. კარგად მახსოვს, "ნატვრის ხეში“ ერთ-ერთი პირველი, გედიას დედის ლოცვა ეკლესიაში უნდა გადაგვეღო, რთული იყო გადასაღებად, - სინათლე არ გვყოფნიდა. ჯერ მთელი ეკლესია სანთლებით გავანათეთ, მერე კი ფირის კოლოფიდან არეკლილი მზის სხივი მსახიობს სახეზე მივუშვით. ვნახეთ მასალა, თენგიზს ძალიან მოეწონა და გია მატარაძეს უთხრა: ჩვენ თუ რამე კარგი არ მოვიფიქრეთ, ლომერი მოგვიგებს ამ ფილმსო.

"მარიტას დასჯა“ - ამ ეპიზოდის გადასაღებად გამთენიის სამ, ოთხ საათზე ვდგებოდით. ეკრანზე ძირითადად ნამდვილი, ბუნებრივი ნისლია, სულ ოდნავ ვუმატებდით ბოლს... "ნატვრის ხეში“ ციგით რომ მოჰყავთ მკვდარი ელიოზი, იმ სცენას ბაკურიანში ვიღებდით. წინა დღეს წავედით ფეხით, ვეძებეთ, ვეძებეთ და ადგილი შევარჩიეთ. მეორე დღეს მოემატა თოვლი, გავლა შეუძლებელი გახდა. ძლივს ავედით, ავიყვანეთ ხალხი, ცხენები. გავამზადეთ აპარატი, დავაყენეთ კადრი, ჩაიხედა და მკითხა: - მოგწონს? - რა ვიცი, დღეს ისეთი არ არის, გუშინ რომ იყო-მეთქი. უწმაწური სიტყვა თქვა. შევახსენე: - მეღვინეთუხუცესი ერთი დღით არის ჩამოსული-მეთქი. - მე არ მომწონს, შენ თუ მოგწონს, გადაიღეთო.

ეს ამდენი ხალხი დავტოვეთ და უკეთესი ადგილის მოსაძებნად წავედით. ფეხით ვიარეთ იმ თოვლში, ვიარეთ, ვიარეთ და ვნახეთ სხვა ადგილი. ამოვიყვანეთ ყველა და მსხვილი ხედების გარდა, ყველაფერი სამ საათში გადავიღეთ. მასთან რომ გემუშავა, პროფესიონალიზმთან ერთად, სულიერი ნათესაობა უნდა გქონოდა. ოპერატორისთვის ყველაზე დიდი უბედურება ის არის, როდესაც შენს მსოფლმხედველობაზე, გემოვნებაზე გადაბიჯება გიხდება. მე და თენგიზს, სამყაროს ერთნაირი აღქმა გვქონდა, ამიტომ თანამოაზრენი ვიყავით. ხშირად ერთმანეთს ვასწრებდით იდენტური აზრის, განწყობილებისა და იდეის გამოთქმას.

ერთნაირი რამ მოგვწონდა ან არ მოგვწონდა, ერთნაირად გვიხაროდა და გვწყინდა. ეს არის თანამოაზრეობა. ასეთი ახლობლობა სხვასთან არ მიგრძვნია“, - იხსენებდა ის.

ლომერ ახვლედიანი ყველა რეჟისორისთვის სასურველი ოპერატორი იყო და ამას კინოში მისვლის შემდეგ მალევე მიაღწია, რასაც თენგის აბულაძის დამსახურებად მიიჩნევდა.

"თვითონაც შესანიშნავი ოპერატორი იყო და უცნობილესი სურათების ავტორი მსოფლიოში. "ნატვრის ხეს“ რომ ვიღებდით ელდარ შენგელაია მოვიდა. სათხოვარი მაქვს, ჩემს სურათზე უნდა წამოხვიდეო. "სამანიშვილის დედინაცვალს“ იღებდა და ოპერატორი ავად გახდა. ელდართან მუშაობა ძალიან ადვილია და გადაღებებიც ძალიან ხალისიანი. მისი შემოქმედება ხომ საერთოდ საოცარი", - ამბობდა ლომერ ახვლედიანი.

ბატონ ლომერს "ნატვრის ხე“ თავისი ნამუშევრებიდან მეტად უყვარდა და ეს მის ამ ნაამბობოშიც ჩანს:

"ჩემი საყვარელი ფილმია და ჩემი ნამუშევრებიდან გამორჩეულად მიყვარს. ამას წინათ, კინოკავშირში "ნატვრის ხე" უჩვენეს და რომ დამთავრდა, მერაბ კოკოჩაშვილმა თქვა, რამდენი ხანია, არ მინახავს და ამ სურათმა შემძრაო. მეც ვუყურე და მთელი ემოციები გამიცოცხლდა, რაც პირველად ნახვის დროს მქონდა. თან ვფიქრობდი, ნუთუ, ეს ყველაფერი მე გავაკეთე-მეთქი. დღევანდელი გადასახედიდან, ფილმი უფრო მეტად მომეწონა. იქვე გული დამწყდა, რადგან მსახიობებიდან რამდენიმე კაციღაა ცოცხალი..

უდიდეს პიროვნებებთან მიწევდა ურთიერთობა, გადასაღებ მოედანზე ბევრი საინტერესო ამბავი ხდებოდა. მსახიობები ჩვეულებრივ ურთიერთობებში სხვანაირები იყვნენ. რასაც ეკრანზე ხედავთ, თუნდაც მოკლე ეპიზოდს, მის გადაღებას რამდენიმე საათს ვანდომებდით. ამიტომ მსახიობებთან ხანგრძლივი ურთიერთობა გვიწევდა."

თემურ ფალავანდიშვილის "მზე შემოდგომისაც“ ძალიან უყვარდა, ამაყობდა, რომ მასში ძველი თბილისის საოცარი ადგილები, ქუჩები, აივნები ასახა, რაც მერე წლებმა ძალიან შეცვალა და გადაასხვაფერა. ის ქართველების გარდა უცხოელ რეჟისორებთანაც მუშაობდა, თუმცა საკუთარ ქვეყანაში მუშაობა ერჩივნა

• "უფრო კომფორტულად და შინაურულად ვარ და მეორე, კარგად იცი მასალა, რასაც იღებ. ზოგჯერ მინდა, რაღაც სხვანაირად გავაკეთო, მაგრამ უცხოელებს სხვა ხედვა აქვთ, ჩვენ - სხვა. ამიტომ მიხარია, როცა საქართველოში ფილმის გადაღებას მთავაზობენ. ყოველთვის გულიანად ვმუშაობ და ბოლომდე ვიხარჯები, რადგან ეს ჩემი საქმეა."

საერთოდ კი - სრულიად ახალგაზრდა კაცი დიდ რეჟისორებთან მუშაობას მის წარმატებად მიიჩნევდა, რამაც, როგორც პროფესიონალი გაზარდა და, რაც მთავარია, მას დიდი ბედნიერება მოუტანა.