რუსული პროპაგანდა საქართველოში - საფრთხე, რომელსაც ყველა ვხედავთ, მაგრამ ვერ ვუპირისპირდებით სათანადოდ...

რუსეთის ფედერაცია, საკუთარი ინტერესების გასატარებლად, სხვადასხვა ქვეყნებში, სულ უფრო ეფექტიანად იყენებს პროპაგანდას, როგორც იარაღს. ამ მხრივ არც საქართველოა გამონაკლისი. მართალია, საგარეო პოლიტიკური მიზნების მისაღწევად კრემლის მიერ პროპაგანდის გამოყენება არ არის ახალი მოვლენა, მაგრამ მისი ხარისხი და მასშტაბები ბოლო წლების განმავლობაში მნიშვნელოვნად გაიზარდა. დასავლური ქვეყნების მსგავსად, რომლებმაც დაიწყეს პროპაგანდის რეალური საფრთხის გაცნობიერება, საქართველოს ხელისუფლებამაც დროულად უნდა აღიაროს ამ მზარდი პრობლემის არსებობა და შეიმუშაოს პროპაგანდასთან ბრძოლის სახელმწიფო პოლიტიკა.

აღსანიშნავია, რომ სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის 2020 წლის ანგარიშში ლაპარაკია "ჰიბრიდულ საფრთხეებზე“ და აღნიშნულ პროცესში დეზინფორმაციის, ე.წ. რბილი ძალის და ფარული ოპერაციების გამოყენებაზე.

დოკუმენტის თანახმად, საქართველოზე გავლენის მოპოვებით დაინტერესებული სახელმწიფოები "პერიოდულად ცდილობენ ქვეყანაში მცხოვრები სხვადასხვა ეთნიკური, რელიგიური თუ სოციალური ჯგუფების დაპირისპირებას, შუღლის გაღვივებასა და რადიკალური განწყობების ხელშეწყობას“.

საინტერესოა, რომ USAID-ის ხელშეწყობით "კოალიციამ ინფორმაციის სანდოობისათვის“ სხვადასხვა თემებზე ონლაინ-დისკუსიების ციკლი გამართა. განსახილველ თემებად შერჩეული იყო ლოკალურ დონეზე არსებული დეზინფორმაციული გამოწვევები და საფრთხეები.

მარიამ წიწიკაშვილი, საქართველოს რეფორმების ასოციაციის (GRASS) პროექტების მენეჯერი:

"დავიწყოთ იმით, რომ განსაკუთრებით საგანგაშოა, ბუნებრივია, აფხაზეთში რუსული მედიის გავლენა, რომელიც, ფაქტობრივად, სრულად აკონტროლებს საინფორმაციო სივრცეს. თბილისის კონტროლირებად ტერიტორიაზე რუსული პროპაგანდა ცდილობს ოკუპაციის ტრავმის გამოყენებით საოკუპაციო ხაზთან (მათ შორის სამეგრელოში) მცხოვრები მოქალაქეების განწყობებით მანიპულირებას, რაც როგორც წესი, მცდარ დილემაზე პედალირებას უკავშირდება - თითქოს საქართველოს ევროატლანტიკური ინტეგრაცია ქვეყნის ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენის მიზანთან შეუთავსებელია და რომ ოკუპირებული ტერიტორიების დაბრუნების ერთადერთი გზა რუსეთთან რუსული პირობებით თანამშრომლობაშია. რუსული პირობები კი, სინამდვილეში, სხვა არაფერია, თუ არა საქართველოს დასავლური მისწრაფებების შეჩერება და შესაბამისად, ჩვენი მოქალაქეების კეთილდღეობის, უსაფრთხოებისა და პროგრესის პერსპექტივის წართმევა.

მნიშვნელოვანია, რომ რუსული დეზინფორმაციისა და პროპაგანდის წინააღმდეგ საქართველომ დაიწყოს ერთიანი ეროვნული მიდგომით მუშაობა, მიდგომა, რომელიც მაგალითად ლიეტუვაში, წარმატებით მუშაობს. კოალიცია სწორედ ამ მიდგომის მშენებლობაში ეცდება წვლილი შეიტანოს და როგორც რეგიონებში, ასევე ეროვნულ დონეზეც ხელი შეუწყოს საზოგადოების სხვადასხვა ჯგუფის ძალისხმევის გაერთიანებას, ერთი მხრივ, რუსული გავლენებისა და დეზინფორმაციის გამოსავლენად, ხოლო, მეორე მხრივ, საზოგადოებრივი იმუნურობის გაზრდისთვის, რაც გრძელვადიანად უზრუნველყოფს ჩვენი მოქალაქეების იმ ცოდნით აღჭურვას, რაც მათ მავნე აქტორების მხრიდან წარმოებული საინფორმაციო მანიპულაციებისგან დაიცავს".

ექსპერტთა თქმით, გლობალურ საკითხებთან ერთად, საზღვრისპირა რეგიონებში დეზინფორმაციის მიზანმიმართული გავრცელება ხდება ისეთ საკითხებში, როგორიც არის არჩევნები და ვაქცინაცია.

რუსული ფაბრიკაციებისა და დეზინფორმაციის გავრცელებაში ძალიან დიდ როლს ე.წ. სასარგებლო იდიოტები თამაშობენ. აღნიშნულ ტერმინს ლენინი იყენებდა და ამგვარად იმ ადამიანებს მოიხსენიებდა, რომლებიც კომუნიზმის პროპაგანდას ეწეოდნენ დასავლეთში. ექსპერტთა თქმით, დღესდღეობით "სასარგებლო იდიოტებს“ ის ბლოგერები, ონლაინმიმომხილველები, საინფორმაციო სააგენტოები და ცნობილი პირები წარმოადგენენ, რომლებიც კრემლის პირდაპირი დაკვეთის გარეშე, პირადი შეხედულებებიდან გამომდინარე ავრცელებენ პრორუსულ ნარატივს.

მნიშვნელოვანია, ხელისუფლებამ წარმართოს სტრატეგიული მუშაობა და დეზინფორმატორების გამოსავლენად აწარმოოს აქტიური კამპანია. რაც შეეხება საკონონმდებლო დონეზე დეზინფორმაციასთან ბრძოლას, ექსპერტები შიშობენ, რომ ამან შესაძლოა სხვა ტიპის საფრთხე გააჩინოს და სიტყვის თავისუფლების კონტექსტში ბოროტად იქნას გამოყენებული.“

დავით ჯიშკარიანი, ისტორიკოსი:

“ისტორიის დამახინჯება და კონტექსტის გარეშე წარმოდგენა სერიოზული პრობლემაა. დეზინფორმაციიდან თავის აცილების უმთავრესი პრევენციაა ისიც, რომ ისტორიაზე ბევრი ვილაპარაკოთ და დოკუმენტურად დავადასტუროთ ის სიცრუეზე დამყარებული მოსაზრება, რის ჩვენთვის თავზე მოხვევასაც რუსული პროპაგანდა ცდილობს.

ისტორიის დამახინჯება მტკივნეული საკითხია, რადგან წარსული აუცილებლად მომავლის შემადგენელი ნაწილია. სწორედ ამას იყენებენ რუსეთის პრეზიდენტი ვლადიმერ პუტინი, აფხაზეთისა და ე.წ. სამხრეთ ოსეთის დე ფაქტო ხელმძღვანელები... რა თქმა უნდა, მანიპულაციები ადგილობრივი მოსახლეობის დეზორგანიზებას უწყობს ხელს. მათ ქაოტურობის განცდა უჩნდებათ, ვერ ხედავენ საკუთარ მომავალს.

ამას ისიც ემატება, რომ ხსენებული მიმართულებით პოლიტიკური ელიტები, ფაქტობრივად, არაფერს აკეთებენ".

IDFI -ს კვლევის თანახმად, ინფორმაციით მანიპულირება და მისი გავლენა დემოკრატიაზე ქვეყანაში საკმაოდ მასშტაბურია.

“ინფორმაციით მანიპულირებისა და დეზინფორმაციული კამპანიების ნეგატიური გავლენა ფარავს სოციალურ, ეკონომიკურ, განათლებისა და ჯანდაცვის სფეროებს და ამგვარადვე აისახება დემოკრატიულ ჩართულობასა და, ზოგადად, მოქალაქეების ნდობაზე დემოკრატიული ინსტიტუტების მიმართ. მსგავსი ტენდენციები ასევე ხელს უწყობს ვირტუალურ სივრცეში ძალადობისა და ექსტრემიზმის, ისევე როგორც რადიკალური ნარატივების ჩამოყალიბებას, რაც შემდგომ ინაცვლებს და აისახება ფიზიკურ სივრცეში. ინფორმაციული მანიპულირება და დეზინფორმაციის ჰიპერტროფირებული მასშტაბებით გავრცელება ნეგატიურად აისახება პოლიტიკურ პროცესზე და აზიანებს დემოკრატიულ გარემოს. პოსტ-სიმართლის კონტექსტში ფაქტების შესახებ შეუთანხმებლობა, ბუნებრივად, ხელს უშლის შესაბამის პოლიტიკაზე პლურალიზმის პრინციპების დაცვით შეთანხმებასაც.

საზოგადოებრივი პოლარიზაცია ხშირად არა მხოლოდ აისახება ონლაინსივრცეზე, არამედ საპირისპირო მიმართულებითაც –- იკვებება და ღრმავდება ონლაინმედიაში შექმნილი ე.წ. ექო/დახშული სივრცეების [echo chambers] საშუალებით. მიუხედავად იმისა, რომ ინფორმაციული მანიპულირება და დეზინფორმაცია არ შეიძლება ჩაითვალოს პოლარიზაციის ერთადერთ წყაროდ, მისი ინსტრუმენტალიზება რადიკალური და პოპულისტური ძალების მიერ გამარტივებული და დამატებითი რესურსის გარეშეა ხელმისაწვდომი. საპასუხო რეაქციები კი ფრაგმენტული და შედარებით ნელია. აღსანიშნავია, რომ Facebook-ზე დღიურად ყველაზე მეტად გავრცელებულ პოსტებს შორის უფრო მეტია მემარჯვენე რადიკალური პოლიტიკისა და დეზინფორმაციული კამპანიის მხარდამჭერი (როგორიცაა ანტი-ვაქსერული ნარატივები), ვიდრე დანარჩენი სხვა. ამასთანავე, კვლევები გვაჩვენებს, რომ არასწორი ან გამიზნულად შეცდომაში შემყვანი ინფორმაცია უფრო მეტად ვრცელდება საზოგადოების იმ ნაწილში, რომელთა იდეოლოგიური მიკუთვნებულობა შესაბამისობაშია მოცემულ ინფორმაციასთან", - ვკითხულობთ ანგარიშში.

ავტორი: ღვთისავარ ანთაძე