"რუსული დეზინფორმაციის კამპანია პირდაპირ მიმართულია სხვადასხვა ქვეყნების ჯანდაცვის სისტემების წინააღმდეგ" - რა კვებავს ანტივაქსერულ პროპაგანდას მსოფლიოსა და საქართველოში?

იმ ფონზე, როდესაც ქვეყანაში ყოველდღიურად კორონავირუსით საშუალოდ, 5 ათასზე მეტი ადამიანი ავადდება და 50-მდე იღუპება, ანტივაქსერული კამპანია ახალ ძალებს იკრებს. რამდენიმე დღის წინ, "ფეისბუქმა“ რუსეთთან დაკავშირებული არაერთი ანგარიში დაბლოკა, რომლებიც მიზანმიმართულად ეწეოდნენ ანტივაქსერულ კამპანიას დასავლური ქვეყნების სოციალურ სივრცეში. ზოგადად, ანტივაქსერულად განწყობილი ჯგუფები მსოფლიოს ყველა ქვეყანაში არიან, მათ შორის, ჩვენთანაც არ არის სახარბიელო მდგომარეობა და რაც ყველაზე შემაშფოთებელია, აშკარაა, რომ ანტივაქსერული იდეების პროპაგანდას კამპანიური ხასიათი აქვს. თუ გავითვალისწინებთ, რუსეთი საქართველოში რა ფართო ფრონტით მუშაობს და როგორ ცდილობს ჩვენი საზოგადოების დაშლა-დაქუცმაცებას, ვერ გამოვრიცხავთ, რომ ოკუპანტი ქვეყანა ამ მიმართულებითაც ცდილობდეს ჩვენთან ცეცხლის დანთებას.

"რუსული დეზინფორმაციის კამპანია, რომელიც პირდაპირ არის მიმართული სხვადასხვა ქვეყნების ჯანდაცვის სისტემების წინააღმდეგ, მნიშვნელოვან რისკებს შეიცავს არა მხოლოდ პოლიტიკური, არამედ სამედიცინო კუთხითაც. ერთი მხრივ, რუსეთი ამ გზით ცდილობს უნდობლობა, პოლარიზაცია და ქაოსი გააღვივოს უცხო ქვეყნებში, რაც პოლიტიკური რისკების შემცველია ამ საზოგადოებებისთვის. მეორე მხრივ კი, ჯანდაცვის უწყებებისა და მედიცინისადმი უნდობლობის გაჩენამ ხალხში, შესაძლოა, მნიშვნელოვანი საფრთხე შეუქმნას ადამიანების ჯანმრთელობას.

კორონავირუსით გამოწვეული გლობალური კრიზისის ფონზე, საზოგადოებრივ ჯანდაცვასთან დაკავშირებული ინფორმაციისკენ განსაკუთრებული საზოგადოებრივი ინტერესია მიმართული, რის გამოც ამ საკითხებთან დაკავშირებული დეზინფორმაცია კიდევ უფრო ფართო აუდიტორიამდე აღწევს და, შესაძლოა, კიდევ უფრო მეტ ადამიანში გააღვივოს უნდობლობა ვაქცინებისა და, ზოგადად, საზოგადოებრივი ჯანდაცვის უწყებებისადმი. ამიტომ, მნიშვნელოვანია, რომ დღევანდელ კრიზისულ რეალობაში, საქართველოს გააჩნდეს მწყობრი სტრატეგია ამგვარ დეზინფორმაციასთან გასამკლავებლად, რათა ქვეყანამ თავიდან აირიდოს ჯანდაცვის უწყებებისა და გადაწყვეტილების მიმღები პირებისადმი უნდობლობის ზრდა. დეზინფორმაციით მიღებული ზიანის საფრთხე რეალურია, რადგან ამან თავის მხრივ, შესაძლოა, მნიშვნელოვანი რისკების ქვეშ დააყენოს მოქალაქეების ჯანმრთელობა და უარესობისკენ შეცვალოს ის პოზიტიური მაჩვენებლები, რაც ქვეყანას აქვს მოსახლეობის იმუნიზაციის კუთხით", - ეს არის ამონარიდი "ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტის" (IDFI) მიერ ჯერ კიდევ 2020 წლის გაზაფხულზე გამოქვეყნებული მასალიდან. სამწუხაროდ, ჩვენ ამ მიმართულებით აშკარად ბევრი შეცდომა დავუშვით.

ქვეყანაში ანტივაქსერული განწყობების გაღვივება არის თუ არა კამპანიური და მართული? - ჩვენი სტატიის პირველი რესპონდენტი ჯანდაცვის პოლიტიკის ექსპერტი გიორგი ფხაკაძეა:

- ეს უფრო კომბინირებული პროცესია. ერთი ორგანიზებული კამპანია რუსეთიდან და ჩინეთიდან მიმდინარეობდა, რაც ყველასთვის ცნობილია, ვინც ამ პროცესში ჩართულია. რუსეთი ახლაც აგრძელებს და ლაპარაკობს, რომ "სპუტნიკი“ მსოფლიოში ყველაზე ეფექტიანი ვაქცინაა და მისი დაცვის ხარისხი თურმე 93%-ს აღწევს. სხვათა შორის, "ფაიზერის“ და "ასტრა ზენეკას“ ყველაზე დიდი ანტირეკლამა ამ ქვეყნიდან მოდიოდა, - შეხედეთ, დასავლური ვაქცინა ცუდია და ჩვენი კარგიაო. თვითონ რუსეთივე დაზარალდა, პროცესში მოქალაქეები ჩაითრიეს, რომლებიც მთლიანად ამ ვაქცინაციის წინააღმდეგ წავიდნენ. როგორც თავის დროზე შევარდნაძე ეუბნებოდა რუსებს, საქართველოში ჩადენილი ბუმერანგივით დაგიბრუნდებათო, ზუსტად ასე დაემართათ, უკან დაუბრუნდათ ანტივაქსერული კამპანია, რომელიც მთელ მსოფლიოში დაიწყეს, რათა თავისი ვაქცინა პოლიტიკურ ინსტრუმენტად გამოეყენებინათ. ჩაუვარდათ ეს წამოწყება...

ჩინეთიც იმავეს აკეთებდა და ახლაც ცდილობს, რომ გაავრცელოს ინფორმაციები, საკუთარი ვაქცინების ეფექტიანობაზე, სხვები კი აძაგოს... ჩინეთი და რუსეთი ცდილობენ გავლენის ქვეშ მოიქციონ ქვეყნები და ადამიანები, რითაც ყველასთვის ცუდ საქმეს აკეთებენ.

გარდა ამისა, არიან კონკრეტული პირები, ცნობილია დაახლოებით 28 ადამიანი მსოფლიოში, ვინც ყველაზე ცნობილი ანტივაქსერია. მათ სექტანტებს ვუწოდებ, რომლებიც ცდილობენ სხვა ადამიანების შიშზე დიდი ფული იშოვონ. ძალიან მარტივადაა საქმე. იგივე ქალბატონი თინა თოფურია, რომელიც საქართველოში ერთ-ერთი ცნობილი ანტივაქსერია, სინამდვილეში თავის ბალახს ყიდის. აკეთებს რეკლამას, - აი, მე მაქვს წამალი, რომელიც კორონას წინააღმდეგ დაგეხმარებათო. ზოგიერთი ლაივ-ჩართვებს აკეთებს, ლაიქები სურს, მერე ამას სხვადასხვა კომპანიებზე ყიდის. ამასაც ხშირად პოლიტიკური ინტერესებისთვის იყენებენ.

არაერთი სტატია დაიბეჭდა, რომ ანტივაქსერები მილიარდზე მეტ მოგებას ნახულობენ თვეში მარტო რეკლამებით; აგროვებენ აუდიტორიას და ლაიქებს, რეკლამას ყიდიან. ანუ ცდილობენ ფული იშოვონ, მეტი არაფერი ადარდებთ.

ასევე, არიან ადამიანები, რომლებიც გულწრფელად შეშინებული, დაბნეული არიან და განათლების დონეც დაბალია. შეიძლება ეს იყოს რელიგიური ან საერო განათლების პრობლემა. მთელ მსოფლიოში ბევრი რელიგიური ჯგუფიც კი მანიპულირებს, რომ სამყაროში ბოლო ჟამი დგას, ვაქცინა ეშმაკისეულია და ა.შ. სხვათა შორის, დიდი რელიგიების წარმომადგენლებიც კი ამბობენ, რომ კორონა არ არსებობს. მერე რომ დაემართებათ, თურმე არსებობს... სამწუხაროდ, ეს ტენდენცია მთელ მსოფლიოშია და საქართველოც ამის ნაწილია.

- რუსეთმა "სპუტნიკით“ რა შედეგები მიიღო და მისი ავტორიზაციის საკითხი სადამდე მივიდა?

- "სპუტნიკის“ ავტორიზაცია არის იქ, სადაც ერთი წლის წინ იყო, ანუ არსად... ჩინელებიც კი უფრო ჭკვიანურად მოიქცნენ. რუსებმა ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციაში განაცხადი შეიტანეს და თქვენ უნდა ნახოთ ეს ყველაფერი. რეალურად, მთელი ეტაპებია გასავლელი, ვაქცინის შესახებ კლინიკური კვლევები და ა.შ. ცალკე თემაა, სად არის წარმოებული, როგორია ეს ხარისხი, უსაფრთხოება და ა.შ. მწარმოებლის ხარისხის სტანდარტიც ვერ გადალახეს, ანუ მარტივ ენაზე რომ აგიხსნათ, ჩვენში სახალხო კონტროლის ქალბატონი რესტორნებში რომ დადის და ვირთხებს ეძებს, აქაც ზუსტად ასეა, ჯანმო სანამ ვაქცინამდე მივა, ჯერ მიდის ქარხანაში და ამოწმებს, იქ "ვირთხები ხომ არ დარბიან". რუსებმა ეს სტანდარტიც ვერ გადალახეს.

საბოლო ჯამში, რაც უნდა ვატრიალოთ, დღეს მსოფლიოში ყველაზე ეფექტური ორი ვაქცინაა - "ფაიზერი" და "მოდერნა".

- ქართულ რეალობაში ანტივაქსერულ განწყობებს კიდევ რა კვებავს, თქვენი დაკვირვებით?

- აქ მარტო ვაქცინაზე არ არის ლაპარაკი, მოსახლეობას ნდობა არავისი აქვს ან ვის უნდა ენდო, ვინ არის ქვეყანაში პიროვნება ან ორგანიზაცია, ინსტიტუცია, რომელსაც ვენდობით? ანტივაქსერული მოძრაობას ისიც კვებავს, რომ მოსახლეობა აღარ ენდობა სახელმწიფოს, ვისაც ეს ვაქცინები შემოაქვს.

- ამ რეალობაში გამოსავალი სად არის, რომ ადამიანები აცრის გარეშე არ დარჩნენ და ამ კატასტროფას ნელ-ნელა თავი დავაღწიოთ?

- ჩვენ კატასტროფას თავს ვეღარ დავაღწევთ, სამწუხაროდ, დავაგვიანეთ. ამას კიდევ არჩევნები ემატება, მეორე კატასტროფა, რომელიც მოდის. ამ ქვეყანაში ყველა გადაწყვეტილება საარჩევნოა და არა ის, რაც ადამიანებს სჭირდებათ. მაგალითად, ქვეყანა პირველ ივლისს ჩასაკეტი იყო, არავინ ჩაკეტა. ვაქცინაციის პროგრამა სულ სხვაგვარად იყო ასაწყობი.

ჩვენთან ახლა ის სიტუაციაა, რაც ბრაზილიაში ხდებოდა პირველი ტალღის დროს. როცა პრეზიდენტი ამბობდა, მე ბიზნესი მირჩევნია დაავადების მართვასო. დაგავიწყდათ რაც იყო ბრაზილიაში? სხვათა შორის, ბრაზილიური შტამი ამიტომ წამოვიდა. ჩვენ ისე გავაკეთებთ, მალე ალბათ ქართული შტამი გვექნება. რა დროის კონცერტები და შეხვედრებია. მიხარია ოლიმპიელებმა რომ გაიმარჯვეს, მაგრამ ბოდიში, ამ პანდემიის დროს მსგავსის ჩატარება მიზანშეწონილი იყო?

რამაზ საყვარელიძე, ფსიქოლოგი:

- თვითონ კოვიდის გარშემო ძალიან ბევრი ფსიქოლოგიური კვლევა არის ჩატარებული, რადგან ბევრი თანმდევი თემატიკა დაგროვდა. აქ არის სტრესი, იზოლაციით გამოწვეული ნეგატიური ემოციები და ა.შ. ანტივაქსერული განწყობილებების მექანიზმზე კი ახლა იწყება, ჯერ მომწიფებული პოზიცია არ არსებობს. მხოლოდ ახლა ახსენდებათ, რომ პრაქტიკულად ყველა დიდი ვაქცინაციის დროს იყო ადამიანთა საკმაოდ სერიოზული ნაწილი, რომელიც დაახლოებით მსგავსი ტექსტებით გამოდიოდა, - რომ ვაქცინასთან ერთად სხვა რაღაცას შეგვიშხაპუნებენ, ბუნებრივია "ჩიპებზე“ ადრე არ ყოფილა საუბარი... უფრო საწამლავზე, მომადუნებელ მედიკამენტებზე კეთდებოდა აქცენტი, რომ მერე გვმართონო და ა.შ.

ეს ანტივაქსერული განწყობა პათოლოგიური არ არის, რადგან დროის შეცვლასთან ერთად, ისიც გადის... ჩვენში (ნორმალურ ადამიანებში) ყოველთვის ზის ეჭვი. პათოლოგიის დროს ასეთი მექანიზმები მოიშლება ხოლმე, თორემ პრინციპში ზოგადი მექანიზმი იგივეა, რაც ნორმალურ ადამიანთან. ნორმალურში ყოველთვის ზის საფრთხის შიში, რომ, არიქა, ვიღაც რაღაცას დაუშავებს. ეტყობა, ასეთი ხალხი გაცილებით მეტია, ვიდრე გვგონია. ძალიან ადვილად იტაცებენ ხოლმე ასეთ ვერსიებს, რომ ვიღაცები საიმისოდ არიან შეთქმულები, რომ გაანადგურონ ან მართონ, დააკნინონ მთელი მსოფლიო ან ერთი კონკრეტული ნაწილი, მაგალითად, საქართველო. საზოგადოებაში არის ასეთი ეჭვიანი ხალხის ადგილი, რასაც ვერაფერს ვუზამთ. თუმცა აშლილობის შემთხვევაში ეს იძლევა ავადმყოფობის სურათს და შეიძლება ვუმკურნალოთ.

- ჩვენს რეალობაში ადამიანებმა ამას თავი როგორ უნდა დააღწიონ, ჩაიტარონ აცრა, წესები დაიცვან, რომ არსებულ სირთულეებს თავი დავაღწიოთ?

- რეალობას თავს აღწევენ უფრო ავტორიტარული ქვეყნები. გახსოვთ ცერცვაძე რომ იძახდა, რა გინდათ, როგორც ჩინეთმა გადაწყვიტა პრობლემა, ისე გადავწყვიტოთ, ყველა ქუჩაზე ჯარისკაცი რომ იდგაო. დააყენებენ ჯარისკაცს და გადაწყვეტენ. ან თუნდაც ისრაელში როგორც გადაწყვიტეს. კი ბატონო, თქვენი ნებააო, უთხრეს მოქალაქეებს, მაგრამ ვინც აცრილი არ იქნებით, სამსახურიდან გამოგიშვებენ, ავტობუსში ასვლის უფლება არ გექნებათ და ა.შ. ანუ დანარჩენ საზოგადოებასთან კონტაქტში ვერ შეხვალთო; ისე, თქვენ როგორც გინდათ, გინდ აიცერით, გინდ - არაო. ასე რომ, ისევ იძულებითი ხერხი იყო, ოღონდ უფრო რბილი მანევრით. ეს არის, უნდა აიძულო ადამიანები, ოღონდ აიძულო ისრაელელთა მსგავსად, მორალურად საკმაოდ გამართული პოზიციიდან. სხვები რომ არ დაავადდნენ, ამიტომ ადამიანს უნდა შეეზღუდოს სოციალური კონტაქტების უფლება თუ აცრილი არაა. ეს დასჯა არ არის, როგორც უნდა ისე მოიქცეს, მაგრამ სხვას რომ არ გადაეცეს და პანდემია უსასრულოდ არ გაგრძელდეს, ეს უნდა გაკეთდეს.

ცოტა არ იყოს სადავო საკითხია, ქართულ რეალობაში თუნდაც "მორალური იძულება“ რა შედეგებს გამოიტანს. ალბათ, ფრონტის მთავარი ხაზი ვაქცინაციის მოწოდების კამპანიაზე, ისევ და ისევ, საზოგადოების ცნობიერების ასამაღლებლად კონკრეტულ ნაბიჯებზე უნდა გადიოდეს. დრო არ ითმენს, ქვეყანა უხილავ, მაგრამ დაუნდობელ მტერთან სასტიკ ბრძოლაშია ჩაბმული.

(სტატიის მთავარი ფოტოს წყარო: IDFI)

ავტორი: მერაბ ბერიძე