შიდსის პრევენციის საუკეთესო გზა - სწრაფი, უფასო და ანონიმური ტესტირება

აივ ინფექცია/შიდსზე ტესტირების პროგრამას საერთაშორისო არასამთავრობო ორგანიზაცია - „შიდსის ჯანდაცვის ფონდი“ (AHF Georgia) 2020 წლიდან ახორციელებს. პროგრამის ფარგლებში, აივ ინფექცია/შიდსზე ტესტირება ანონიმურია ამასთან, ტარდება სწრაფი, მარტივი მეთოდით და რაც მთავარია, უფასოდ. ნებისმიერ მოქალაქეს შეუძლია ჩაიტაროს ტესტირება.

შიდსის ჯანდაცვის ფონდი ხაზს უსვამს, რომ შიდსი, ისევე, როგორც კორონავირუსი, პანდემიაა და მისი დადასტურების ერთაერთი გზა, სხვა ვირუსული დაავადებების მსგავსად, ტესტირებაა. ფონდი ყურადღებას ამახვილებს ტესტირების ანონიმურობაზე, რაც შესაძლოა, იმ ადამიანების ინტერესებში შედიოდეს, რომლებიც აივ ინფექცია/შიდსზე ტესტს იტარებენ.

შიდსის ჯანდაცვის ფონდში ასევე აღნიშნავენ, რომ პროგრამის ერთ-ერთი ყველაზე მთავარი ფოკუსი, დაავადების პრევენციის და აივ დადებითი პაციენტების შესაბამის სამედიცინო დაწესებულებეში მიმართვის გარდა, არის აივ ინფექციის/შიდსის შესახებ სტიგმის და დისკრიმინაციის გაქარწყლებაც.

შიდსის ჯანდაცვის ფონდის საქართველოს წარმომადგენლობის ტესტირების სპეციალისტი ბაგრატ კობალაძე AMBEBI.GE-ს აივ ინფექციის/შიდსის ტესტირების პროგრამისა და პროცესის შესახებ დეტალურად ესაუბრება:

"ჩვენთან ტესტირება ანტისხეულებზე დაფუძნებული სწრაფი, მარტივი ტესტების მეშვეობით ხდება, თითის ბალიშზე ერთი ჩხვლეტაა საჭირო. ბენეფიციარების უმრავლესობა აღნიშნავს, რომ პროცედურა უმტკივნეულოა და მას ბევრი ვერც კი გრძნობს. ტესტირება სამი ნაწილისგან შედგება: პრე-კონსულტირება, ტესტირების პროცესი და პოსტ-კონსულტირება. პრე და პოსტ - კონსულტირებისას ბენეფიციართან ტესტირების პროცედურებს განვიხილავთ, შესაძლო შედეგებს ვუხსნით და მათზე მორგებულ პრევენციულ საშუალებებს ვთავაზობთ. პრე -კონსულტირება, ასევე, ტესტირებასთან დაკავშირებით არსებული შიშისა და მღელვარების დაძლევას უწყობს ხელს. როგორც კვლევები გვიჩვენებს, კარგი პრე და პოსტ - კონსულტირება ბენეფიციარს შესაძლო დადებით პასუხთან ადვილად შეგუებასა და პრევენციული ღონისძიებების ჩატარებაში ეხმარება; თუმცა, თუ მას მხოლოდ ტესტირება სურს კონსულტირების გარეშე, ესეც შესაძლებელია.“ - აღნიშნავს ბაგრატ კობალაძე.

მისი განმარტებით, AHF-ის ტესტირების ცენტრი ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის მიერ პრეკვალიფიცირებულ, მაღალი ხარისხის ტესტებს იყენებს. თუმცა, როგორც ყველა სწრაფ ტესტს, შესაძლოა, გარკვეული ცდომილება ჰქონდეს.

"ეს სწრაფი-მარტივი ტესტებია და დადებითი პასუხის შემთხვევაში, უფრო მაღალმგრძნობიარე ტესტების ჩატარებაა საჭირო, რომ აივ-ი დადასტურდეს. შემდგომი დამადასტურებელი კვლევები შიდსის ცენტრში საქართველოს მოქალაქეებისთვის უფასო და კონფიდენციალურია. აქვე უნდა გავითვალისწინოთ, რომ როგორც სხვა ვირუსებს, აივ-ს ინკუბაციის პერიოდი აქვს - ტესტის გაკეთებამდე აივ-ით დაინფიცირების შესაძლო შემთხვევიდან 2-3 თვე უნდა გავიდეს, რათა მიღებული პასუხის სისწორეში დარწმუნებულნი ვიყოთ. მცდარი დადებითი, ასევე, შეიძლება მივიღოთ მაშინ, როცა პირს აქვს სხვა სქესობრივით გზით გადამდები ინფექციები, ასევე, ორსულობისას, ან თუ პიროვნებას ავტოიმუნური დაავადება აქვს“, - აღნიშნავს კობალაძე.

რამდენად მნიშვნელოვანია აივ ინფექცია/შიდსზე ტესტის ჩატარება? ბაგრატ კობალაძის თქმით, იმის გამო, რომ აივ ინფექცია/შიდსი დღეისათვის არ იკურნება, თუმცა დღეს არსებული თანამედროვე მკურნალობის მეთოდებით ქრონიკულად მართვადი დაავადებაა, მისი დროულად აღმოჩენა და მკურნალობის დაწყება დაავადების პროგრესირების შეჩერებისა და სიცოცხლის გახანგრძლივებისთვის უმნიშვნელოვანესია.

"თუ აივ დადებითი ხართ, ადრეული დიაგნოზი გიქმნით ჯანმრთელი, ხანგრძლივი ცხოვრების შესაძლებლობას. როდესაც ადამიანმა არ იცის თავისი აივ სტატუსი, იგი გაუცნობიერებლად სხვების ინფიცირებას იწვევს და, შესაბამისად, დაავადების გავრცელებას უწყობს ხელს. ამიტომ, აივ ინფექციაზე ტესტირება საუკეთესი გზაა ჩვენი და ჩვენს გარშემო მყოფი ადამიანების ჯანმრთელობაზე ზრუნვისთვის“, - აცხადებს ტესტირების სპეციალისტი AMBEBI.GE-სთან საუბრისას.

შიდსის ჯანდაცვის ფონდის საქართველოს პროგრამის მენეჯერი, ნინო ხეთაგური AMBEBI.GE-სთან თავად არასამთავრობო ორგანიზაციის, მისი მისიისა და საქართველოში საქმიანობის შესახებ საუბრობს:

"შიდსის ჯანდაცვის ფონდი საერთაშორისო არასამთავრობო ორგანიზაციაა, რომლის მისიაც თანამედროვე სამედიცინო მომსახურების მიწოდება და პაციენტების ინტერესების დაცვაა, მიუხედავად გადახდისუნარიანობისა. ფონდი მოსახლეობას სამედიცინო მომსახურებას მთელი მსოფლიოს მასშტაბით აწვდის, მას წარმომადგენლობა 43 ქვეყანაში აქვს, სადაც აივ ინფექცია/შიდსზე მკურნალობას და უფასო, ანონიმურ ტესტირებას უზრუნველყოფს. ორგანიზაციის ძირითადი პრინციპი უფასო, ანონიმური და რაც მთავარია, პაციენტზე ორიენტირებული სამედიცინო მომსახურების მიწოდებაა.

საქართველოში ტესტირების ცენტრმა 2020 წელს დაიწყო ფუნქციონირება, თუმცა პროგრამა 2018 წლიდან ფუნქციონირებს. დაავადებათა კონტროლისა და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნულ ცენტრთან დადებული ურთიერთთანამშრომლობის მემორანდუმის ფარგლებში, ფონდმა პირველადი ჯანდაცვის რგოლსა და რამდენიმე ადგილობრივ არასამთავრობო ორგანიზაციასთან ერთად აივ ინფექცია/შიდსზე უფასო და ანონიმური ტესტირების განხორციელების მიზნით უზრუნველყო სწრაფი, მარტივი ტესტების და კონდომების გადაცემა. ჩვენი პროგრამის მთავარი მიზანი საქართველოში აივ ინფექციის და, ზოგადად, სქესობრივი გზით გადამდები დაავადებების პრევენციაა. ამ მიზნით, გარდა ტესტირებისა, ვატარებთ ვებინარებს, რადგან კოვიდ პანდემიის გამო სემინარებისა და ტრენინგების ჩატარება ადგილზე ვერ ხდება, რის გაკეთებასაც მომავალში ვგეგმავთ მოსახლეობასთან და, განსაკუთრებით, მაღალი რისკის ქცევის მქონე ჯუფებთან. ვებინარებზე მონაწილეებს მიეწოდებათ ინფორმაცია რეპროდუქციული ჯანმრთელობის საკითხებზე, აივ ინფექცია/შიდსზე, სქესობრივი გზით გადამდებ ინფექციებზე. 2021 წელს დაგეგმილია ვებინარების ჩატარება რეპროდუქციული ასაკის ქალებთანაც.

გარდა ამისა, პროგრამა აფინანსებს პარტნიორ არასამთავრობო ორგანიზაციას "თანადგომა“ პენიტენციური სისტემის დაწესებულებებში აივ ინფექციის პრევენციის მიზნით, რაც აივ-ზე სწრაფ მარტივ ტესტირებას გულისხმობს“, - აცხადებს ნინო ხეთაგური.

როგორ იმართებიან აივ დადებითები? ნინო ხეთაგურის თქმით, AHF უდიდეს ყურადღებას აქცევს აივ დადებითი პაციენტების მეთვალყურეობას - იმას, რომ ისინი შიდსის ცენტრში აღირიცხონ, იმკურნალონ და წამლების მიღება არ შეწყვიტონ.

"ადამიანებს, რომელთაც აივ ინფექცია გამოუვლინდებათ, შიდსის ცენტრში მივმართავთ და მეთვალყურეობას ვაწარმოებთ, რათა აივ ინფიცირებულებმა დროულად დაიწყონ მკურნალობა. დაწყებული მკურნალობის შეწყვეტა შემდგომში რეზისტენტობას იწვევს და მკურნალობა არაეფექტური ხდება. შიდსი იმუნური სისტემის დათრგუნვას იწვევს და როდესაც ადამიანი მკურნალობაზეა, მისი იმუნიტეტი თითქმის ჯანმრთელი ადამიანის იმუნიტეტს უთანაბრდება - იმუნური მაჩვენებლები უბრუნდება ჯანმრთელი ადამიანის მაჩვენებლებს. მკურნალობის ეფექტურობა განისაზღვრება მუდმივად წამლის მიღებით, მკურნალობის პროცესში მისი შეწყვეტა კი გამოსავალზე საკმაოდ ცუდად აისახება, შესაძლოა, იმდენად ეფექტური აღარ იყოს, ვირუსი გარკვეულ წამლებს ვეღარ დაექვემდებაროს და რეჟიმის შეცვლა გახდეს საჭირო, რასაც შიდსის ცენტრის ექიმები განსაზღვრავენ. ამიტომ, ჩვენი ერთ-ერთი პრიორიტეტი ჩვენთან გამოვლენილი აივ ინფიცირებულების მეთვალყურეობაა, რათა ისინი შიდსის ცენტრში ნამდვილად დადგნენ აღრიცხვაზე და დაიწყონ მკურნალობა. დღესდღეობით, აივ ინფექციის განკურნება არ ხდება, თუმცა მკურნალობა იმდენად ეფექტურია, რომ ადამიანს შეუძლია, იცხოვროს ისე, როგორც არაინფიცირებულმა - მისი ცხოვრების ხარისხი და ჯანმრთელობა ანალოგიურია“, - აღნიშნავს შიდსის ჯანდაცვის ფონდის საქართველოს პროგრამის მენეჯერი.

ნინო ხეთაგურის თქმით, მნიშვნელოვანი ფაქტორია აივ ინფექცია/შიდსის სტიგმატიზაციისა და ამ დაავადების მქონე ადამიანების დისკრიმინაციის პრობლემა, რის წინააღმდეგ ბრძოლა მოსახლეობის ცნობიერების ამაღლებით უნდა მოხდეს.

"აივ-ი მთელ მსოფლიოში სტიგმასთანაა ასოცირებული, რის წინააღმდეგაც მუშაობა ძალიან მნიშვნელოვანია. მოსახლეობის ცნობიერების ამაღლებაა საჭირო, რათა მათ იცოდნენ, როგორ გადადის თუ არ გადადის აივ ინფექცია. შესაბამისად, ჩვენ სოციალური ქსელის მეშვეობით, ხშირად ვატარებთ გარკვეული ტიპის კამპანიებს, რომლის მიზანიც სწორი ინფორმაციის მიწოდებაა აივ ინფექციის გადაცემა/არგადაცემის გზების შესახებ. სასურველია, აივ ინფექციაზე ნებისმიერმა ადამიანმა ჩაიტაროს ტესტირება, თუმცა არიან გარკვეული რისკჯგუფები, რომლებიც მის მიმართ უფრო მოწყვლადია, მაგალითად, ნარკოტიკების ინექციური გზით მომხმარებლები და მათი პარტნიორები, სექსუალური უმცირესობები, კომერციული სექს-მუშაკები და ადამიანები, რომელთაც ჰქონდათ შემთხვევითი, დაუცველი სქესობრივი კავშირი. სასურველია, მათ აივ-ზე ტესტირება გაიკეთონ, თუმცა უნდა იცოდნენ ისიც, რომ ანალიზის სიზუსტისთვის ტესტირება სარისკო ქცევიდან 2-3 თვის მერე უნდა მოხდეს. ნებისმიერ ადამიანს შეუძლია, მიმართოს ჩვენს ცენტრს და ჩაიტაროს უფასო და ანონიმური კონსულტირება და ტესტირება აივ ინფექციაზე; ასევე, მიიღოს შესაბამისი, მისთვის საინტერესო ინფორმაცია აღნიშნულ დაავადებასთან დაკავშირებით.

მნიშვნელოვანია, რომ ჩვენმა საზოგადოებამ იცოდეს: შიდსი განაჩენი არ არის! ის არ გადადის ჩახუტებით, მეგობრობით, სოციალური და საყოფაცხოვრებო კონტაქტით; ნუ შეგვეშინდება ამ ადამიანების, გვეშინოდეს დაავადების და გვახსოვდეს, რომ აივ ინფექცია/შიდსის პრევენციის საუკეთესო გზა ტესტირებაა“, - აცხადებს ნინო ხეთაგური.