პროექტს "ქართველი მეფეები" კიდევ 12 ტომი დაემატება

გამომცემლობა "პალიტრა L"-მა პროექტ "ქართველი მეფეების" გაგრძელება და მეფეთა ბიოგრაფიების მეტ-ნაკლებად სრული ვერსიის შექმნა გადაწყვიტა. ამჟამად, პროექტის 24 ტომია შექმნილი, მათ შორის რამდენიმე - ორი ქართველი მეფის ბიოგრაფიით. თუმცა პროექტის მიმდინარეობისას, გამოჩნდა, რომ მკითხველს ქართველ მეფეთა ბიოგრაფიების უფრო სრული სიის ნახვა სურს, რის გამოც პროექტს კიდევ 12 ტომი დაემატება იმ ქართველმეფეთა ბიოგრაფიებით, ვის მიმართაც ქართველი საზოგადოების ინტერესი დიდია. საბოლოოდ, სერია 36 ტომს გააერთიანებს, 25-ე ტომი კი 23 დეკემბერს გამოვა. გვესაუბრება პროექტის იდეის ავტორი, ისტორიკოსი, პროფესორი ჯაბა სამუშია.

- ყველამ ვიცით, საქართველოს ისტორიას სასიქადულო ქართველი ისტორიკოსები სწავლობდნენ. ამ შრომების ტომეულებიც არსებობს. მათ შორის გამომცემლობა "პალიტრა L"-ის საქართველოს ისტორიის ოთხტომეული, რომელზეც საზოგადოების დიდი ინტერესია. ამის პარალელურად, ჩვენ ჩვენი წარსულის შრეების უფრო ღრმად შეხება გადავწყვიტეთ იმ ადამიანების კვალდაკვალ, ვინც, რეალურად, შექმნეს საქართველოს ისტორია. ესენი საქართველოს მეფეები არიან - ის ხალხი, ვინც ჩვენი ქვეყნისთვის იღვწოდა.

ქართველი მეფეები ჩვენი ისტორიის ის პოლიტიკოსები არიან, რომელთა ცხოვრების შესწავლა ძალიან მნიშვნელოვან პარალელს ავლებს მომავლის თუ დღევანდელი პოლიტიკური სიტუაციებისთვის.

პროექტის შექმნა განაპირობა ერთმა გარემოებამაც, რის შესახებაც ბევრმა ნაკლებად იცის: საბჭოთა სახელმწიფოში შეგნებულად იკრძალებოდა საქართველოს მეფეების ისტორიის სწავლება. ეს იდეოლოგია მეფეების პოპულარიზაციას არ უშვებდა. მართალია, ამის მიუხედავად, ზოგიერთი ქართველი ისტორიკოსი მაინც იკვლევდა ჩვენი მეფეების ცხოვრებას, მაგრამ ისინი იძულებული იყვნენ კვლევები შეენიღბათ, სრულიად სხვა სახელებს არქმევდნენ თავიანთ წიგნებს, რომლებშიც ქართველ მეფეთა ცხოვრება იყო ასახული. შესაბამისად, ქართველმა საზოგადოებამაც ნაკლებად იცოდა, სად უნდა წაეკითხა მეფეთა ცხოვრებაზე. მაგალითად, ცნობილმა ისტორიკოსმა მარიკა ლორთქიფანიძემ ვახტანგ გორგასალსა და მის ეპოქაზე გამოცემულ თავის წიგნს "ქართლი V საუკუნის მეორე ნახევარში" დაარქვა, ხოლო ვაჟა კიკნაძემ გიორგი ბრწყინვალეზე დაწერილ მონოგრაფიას, "საქართველო XIV საუკუნეში". ცენზურის ერთგვარად შერბილება იმ მეფეებზე მოქმედებდა, რომლებიც ქართულ-რუსულ ურთიერთობებში იყვნენ ჩართული, მაგალითად, მეფე არჩილი ან ვახტანგ VI. ამ ფაქტთან დაკავშირებით ნათელი მაგალითია ისტორიკოს როინ მეტრეველის წიგნები დავით IV აღმაშენებელსა და თამარ მეფეზე. როდესაც ამ წიგნების შესახებ საბჭოთა ცენზურამ შეიტყო, 1972 წელს ბატონი როინი ხელისუფლებაში გამოიძახეს და ნაციონალიზმის გაღვივებაში დასდეს ბრალი.

- ძალიან კარგია, პროექტით "საქართველოს მეფეები" ჩვენი ისტორიის თეთრი ლაქები რომ ივსება...

- პროექტის მიმართ მაღალი ნდობისთვის სამუშაოდ მხოლოდ ის მეცნიერები შევიკრიბეთ, რომელთაც კონკრეტულად მოცემულ ეპოქაზე ჰქონდათ სამეცნიერო ნაშრომები.

თავდაპირველად მხოლოდ 10 მეფეზე გვქონდა უკვე დამუშავებული, თუმცა ფართო საზოგადოებისთვის მიუწვდომელი მასალები, დანარჩენ 14 მეფეზე ნაშრომები ექსკლუზიურად პროექტის ფარგლებში დაიწერა, მათ შორის არიან: ფარსმან I და ფარსმან II , მეფე მირიანი, აშოტ კურაპალატი, ბაგრატ IV, მეფე ლაშა-გიორგი, გიორგი ბრწყინვალე და ა.შ. მაგრამ მაშინ, როდესაც

ეს წიგნები საზოგადოებამდე მივიდა, მკითხველს გაუჩნდა უკმარისობის განცდა: პროექტში იმ ქართველი მეფეების ცხოვრება-მოღვაწეობის შესახებ ინფორმაციის დამატება მოითხოვეს, ვინც პროექტს აკლდნენ და ჩვენი ქვეყნის ისტორიაში უმნიშვნელოვანესი როლი შეასრულეს.

- სამართლიანი განცდაა.

- სწორედ ამიტომაც ემატება სერიას 12 ტომი.ზოგიერთი მეფის ბიოგრაფიის დაწერის დროს ბეწვის ხიდზე მოგვიხდა გავლა, რადგანაც მწირი ცნობები გვქონდა. მაგალითად, "აფხაზთა სამეფოს" დამაარსებელ ლეონII II აფხაზთა მეფესთან დაკავშირებით, ზოგ მეფეზე კი იმდენად მწირია ცნობები, ვწუხვართ, რომ სერიაში ვერც შევიდა. მაგალითად, ბაგრატ V დიდი, რომელზეც მხოლოდ 2-3 ფაქტია ცნობილი. დასანანია, რომ მასზე ვერაფერს ვწერთ, ცხადია, მეფეს ხალხი დიდს არ უწოდებდა, თუ არ იმსახურებდა.

- ძალიან დიდი შრომაა ჩადებული ამ პროექტში. ადვილი როდია ამდენი ისტორიული წყაროს მოპოვება და მერე ნაშრომად ჩამოყალიბება.

- მართლაც დიდი შრომა გავწიეთ. შევეცადეთ, ის ისტორიული პირები, ვინც საქართველოს წარსულს ქმნიდნენ, სრულყოფილად წარმოგვედგინა, მათ შორის ადამიანური ნიუანსებითაც, ოჯახის წევრების თუ ხასიათის ჩათვლით.

- ამასთანავე, პოპულარულ, ყველასთვის გასაგებ ენაზეც...

- მინდა ხაზგასმით ვთქვა - სამეცნიერო ნაშრომის პოპულარული ენით გადმოცემა მას ღირსებას არ უკარგავს. პირიქით, მაგალითად, XX საუკუნის დიდი ფრანგი ისტორიკოსის, ნამდვილი გრანდის, ჟან ლე გოფის ნაშრომი მინდა მოვიყვანო საფრანგეთის მეფე ლუი X-ზე, რომელიც რომანივით იკითხება. ამით იმის თქმა მინდა, რომ სამეცნიერო ნაშრომების მსგავს ენაზე გადმოცემა ქართული ისტორიოგრაფიის მომავლად მესახება. ისტორია უნდა იწერებოდეს ხალხისთვის და არა მარტო მეცნიერებისთვის.