რამდენიმე საათი არჩევნებამდე: წინასაარჩევნო კვლევების თავისებურებანი და ვერსიები, თუ როგორი პარლამენტი შეიძლება მივიღოთ?

საპარლამენტო არჩევნებამდე სულ რამდენიმე საათი რჩება. წინასაარჩევნო დღეებში სამმა ტელევიზიამ სამი სხვადასხვა კომპანიის მიერ ჩატარებული სოციოლოგიური გამოკითხვის შედეგები გამოაქვეყნა. ბრიტანულმა კომპანია SAVANTA-მ ტელეკომპანია "მთავარი არხისთვის“, მედიის თავისუფლების ფონდის დაკვეთით, საზოგადოებრივი გამოკითხვა ჩაატარა. კითხვაზე, დღეს რომ არჩევნები ტარდებოდეს, ვის მისცემდით ხმას, პასუხები ასე გადანაწილდა:

ქართული ოცნება - ხალხის ძალა - 35%

კოალიცია ცვლილებისთვის - 19%

ერთიანობა - ნაციონალური მოძრაობა - 16%

ძლიერი საქართველო - 9%

გახარია - საქართველოსთვის - 8%

გირჩი - 3%

საქართველოს პატრიოტთა ალიანსი - 3%

საქართველოს ლეიბორისტული პარტია - 2%

სხვა - 5%

ტელეკომპანია "ფორმულას“ დაკვეთით, კვლევითმა კომპანია Edison Research-მა საზოგადოებრივი აზრის გამოკითხვა ჩაატარა და კითხვაზე, ხვალ რომ საპარლამენტო არჩევნები ტარდებოდეს, ვის მისცემდით ხმას, პარტიების რეიტინგები ალოკაციით, შეწონვის მეთოდით შემდეგნაირად განაწილდა:

ქართული ოცნება - დემოკრატიული საქართველო - 34%

ერთიანობა: ენმ, სტრატეგია აღმაშენებელი, ევროპული საქართველო - 18%

კოალიცია ცვლილებისთვის: გვარამია, მელია, გირჩი, დროა - 14%

"გახარია - საქართველოსთვის“ - 11%

"ძლიერი საქართველო“: ლელო, ხალხისთვის, თავისუფლების მოედანი, მოქალაქეები - 10%

ლეიბორისტული პარტია - 5%

"გირჩი" (იაგო ხვიჩია) - 4%

პატრიოტთა ალიანსი/ალტ ინფო - 3%

სხვა პარტიები - 1%

ტელეკომპანია "იმედის“ დაკვეთით საზოგადოებრივი აზრისა და ბიზნესის კვლევის საერთაშორისო ცენტრის - "გორბის“ მიერ ჩატარებული კვლევის თანახმად, კითხვაზე, ხვალ რომ საპარლამენტო არჩევნები ტარდებოდეს, პასუხები ასე გადანაწილდა:

ქართული ოცნება - 60.2%

ერთიანობა-ნაციონალური მოძრაობა - 15.4%

"კოალიცია ცვლილებებისთვის" (ახალი-გირჩი მეტი თავისუფლებისთვის-დროა) - 9.0%

კოალიცია "ძლიერი საქართველო" (ლელო-მოქალაქები-ხალხისთვის-თავისუფლების მოედანი) - 3.3 %

გახარია საქართველოსთვის - 2.9%

"გირჩი" - 2.8%

ლეიბორისტული პარტია - 2.0%

პატრიოტთა ალიანსი-ალტ ინფო - 1.9 %

სხვა პარტიები - 2.5 %

რამდენად აცდენილია ერთმანეთს სამი სხვადასხვა კვლევა, რა საერთო ტენდენცია იკვეთება მათში და როგორია რეალური სურათი, ამ კითხვებზე აზრს პოლიტოლოგი ვახტანგ ძაბირაძე გვიზიარებს:

"როგორც მოსალოდნელი იყო, "ფორმულასა“ და "მთავარის“ კვლევის შედეგები დაახლოებით ჰგვას ერთმანეთს (მხოლოდ მცირე განსხვავებაა). დიდი განსხვავებაა ამ ორ კვლევასა და "გორბის“ ჩატარებულ კვლევას შორის. ძირითადად ლაპარაკია 5 პარტიაზე, რომელიც დღეს ეჭვს ქვეშ არაა, რომ 5%-ს გადალახავენ, თუმცა "გორბის“ კვლევით მთლად ასე არ არის - მათი დასკვნით, ბარიერს ოპოზიციიდან 2 პარტია გადალახავს - ენმ და "კოალიცია ცვლილებებისათვის“ - 15 და 9%-ით, დანარჩენი, გახარიას პარტია და "ლელოსთან" შექმნილი კოალიცია არიან "ბორტს მიღმა“. იმ აგიტაცია-პროპაგანდას თუ გავითვალისწინებთ, რასაც წინასაარჩევნოდ პარტიები ეწევიან, შეიძლება ითქვას, რომ გარკვეულწილად, ეს კვლევები წარმოადგენს იმ პოლიტიკის გაგრძელებას, რასაც პოლიტიკური სპექტრი აწარმოებს.

ის, რომ "ქართულ ოცნებას“ აქვს 60%, რა თქმა უნდა, აბსურდულია, ეს გამორიცხულია. არათუ 60%, მათ 50%-იც არ აქვთ. საინტერესო ისაა, რომ "გორბის“ კვლევაში ის ორი პარტია პოლიტიკური ძალა დარჩა "ბორტს მიღმა“ და ვერ ლახავენ ბარიერს, რომელზეც წინასაარჩევნოდ "ქართული ოცნებიდან“ შტურმი ხორციელდება - "ძლიერი საქართველო" და "გახარია-საქართველოსთვის“. "გორბის“ კვლევა თავისი პროცენტებით ერთი-ერთში იმეორებს იმას, რასაც ივანიშვილი, კობახიძე და დანარჩენები ლაპარაკობენ. შეგიძლიათ აიღოთ მათი ნებისმიერი გამოსვლა - ჯერ კიდევ კამპანია არც იყო დაწყებული და თავიდან 60% რომ ითქვა, ამას იქიდან ფეხს არ უცვლიან. ჩემთვის ეს კვლევა არის "ოცნების“ პროპაგანდის გაგრძელება. "ოცნება“ 60%-ს ვერ დაიწერს, თუ შესაძლებლობა ექნება, სადღაც 50%-ის ფარგლებში შეიძლება დაიწეროს - 49-50 ან 51%, დაახლოებით ეს თამაშია. 60% იმდენად ირეალურია, რომ არა მგონია, გარისკონ. გამორიცხვით ვერაფერს გამოვრიცხავ, მაგრამ მათ ამის საშუალებას არც ტექნოლოგია მისცემთ, როგორ უნდა დაიწერო 60%, როცა 35-40%-ის ფარგლებში ტრიალებენ? ეს იმდენად აშკარა იქნება, გამორიცხულია ამის გაკეთება. გარკვეულწილად, დაახლოებით ასეთივეა კვლევები, რომელსაც ოპოზიციური მხარე ატარებს - იქ "ქართულ ოცნებასთან“ 34-35%-ია და მგონია, რომ ეს მთლად ასე არ იქნება. ჩემი შეფასებით, "ქართულ ოცნებას“ 35-დან 40%-ის ფარგლებში ალალად აქვს ხმები. იქ საინტერესოა ის, რომ "მთავარის“ კვლევაში "კოალიცია ცვლილებებისთვის“ უსწრებს "ნაციონალურ მოძრაობას“, რაც ასევე მგონია, მთლად რეალური არ არის. ჩემი გათვლით, მეორე ადგილზე იქნება "ნაციონალური მოძრაობა“, თუმცა სამივე კვლევა ადასტურებს იმას, რომ პარტიებს შორის პირველი ადგილი ექნება "ქართულ ოცნებას“.

მეეჭვება, რომ სამი პარტია - "გირჩი“, "ლეიბორისტები“ და "პატრიოტები“ 5%-იან ბარიერს გადალახავენ, მხოლოდ "ფორმულას“ კვლევაში დგანან 5%-თან ახლოს, დანარჩენებთან ასეთი ვარიანტი არ არის. ამ სამ პარტიას აქვს 1%-იანი ბარიერის დაძლევის შანსი, რაც მათ საშუალებას მისცემთ, დაფინანსება მიიღონ. მათი პროცენტები თანმიმდევრობით გადანაწილდება ყველა პარტიაზე, ანუ არჩევნების შედეგები თუ ასე დალაგდა: პირველზე "ოცნება“, მეორეზე - ენმ, შემდეგ "კოალიცია ცვლილებებისთვის“, ხაზარაძე და გახარია, ყველა კვლევიდან ჩანს, რომ სადღაც 10% შეიძლება დარჩეს გადაუნაწილებელი (ალბათ 15, ან ცოტა მეტი მანდატი). ეს მანდატები ადგილების მიხედვით ნაწილდება და თუ მაგ. 5-მა გადალახა ბარიერი, ყველას 3-3 მანდატი მოუწევს, თუ 14 მანდატი იქნა და 5-მა გადალახა, მაშინ პირველი ოთხი 3-3-ს მიიღებს და ბოლო ადგილზე გასული - 2 მანდატს.

ვფიქრობ, პირველ-მეორე ადგილზე იქნება "ოცნება“ და ენმ, დანარჩენი სამი პარტია იმდენად ახლოსაა ერთმანეთთან, მათ შორის 1% ან 2%-იანი სხვაობა თუ იქნება, ამიტომ მგონია, მესამე იქნება "ლელო“, მეოთხე - გახარია და მეხუთე - "ახლები“. ენმ "ახლების“ კოალიციის საკმაოდ ბლომად ხმებს წაიღებს და შეიძლება ითქვას, რომ ენმ-ს 19 კი არა, სადღაც 21-22%-იც შეიძლება ჰქონდეს. ეს პროცენტი გაიზრდება არა "შუაშისტური" ამომრჩევლის ხარჯზე, არამედ კოალიციიდან წაღებული ხმების ხარჯზე, რაღაც ასე ჩანს.

ოპოზიციური სპექტრი კი იგებს დიდი უპირატესობით, მაგრამ ეს იმას არ ნიშნავს, რომ "ქართულმა ოცნებამ“ ვერ შეინარჩუნოს ძალაუფლება. თუ "ოცნება“ წააგებს (და წაგებაში ვგულისხმობ 50%-ს), 76 მანდატს ვერა, გაცილებით ნაკლებს მიიღებს, მაგრამ 60 მანდატის ფარგლებში ექნება, რაც მას საშუალებას აძლევს, აქტიურად ორჯერ წამოაყენოს პრემიერობის კანდიდატურა - პირველად როგორც პირველ ადგილზე გასულმა ძალამ (და რომელიც აუცილებლად ჩავარდება) და შემდეგ უკვე როგორც დეპუტატთა ჯგუფმა. კონსტიტუცია იძლევა იმის საშუალებას, რომ 51 დეპუტატს შეუძლია პრემიერობის საკუთარი კანდიდატი წარმოადგინოს. ასე რომ, "ოცნებას“ 51 მანდატზე მეტი ყველა ვარიანტში ექნება (ასე, 60 მანდატის ფარგლებში) და ამ შემთხვევაში მას უკვე დასჭირდება დამატებითი 16-17 მანდატი. ძაღლის თავი იქაა დამარხული, რომ "ქართულ ოცნებას“ კოალიციას არ უქმნი. პირველად ჩავარდება კანდიდატურა, ვინაიდან არცერთი ოპოზიციური პარტია არ წავა ამაზე და შეგვიძლია ვივარაუდოთ, რომ კობახიძის მთავრობა ჩავარდება. მეორედ იქნება უკვე დეპუტატთა ჯგუფის მიერ წამოყენებული პრემიერობის კანდიდატი, ეს კი იძლევა იმის საშუალებას, რომ თუ ამ კანდიდატს ოპოზიციიდან ვინმე მხარს დაუჭერს, მას ვერ დააბრალებ, რომ "ოცნების“ თამაშს თამაშობს, უბრალოდ, იტყვის, რომ ამ ორი კანდიდატიდან ჩემთვის ეს კაცი უფრო მისაღებია და არა ის კაცი, ეს ხომ არ არის პარტიული კანდიდატი, არამედ არის დეპუტატათა ჯგუფის მიერ წამოყენებული. ქართული პოლიტიკური სპექტრის მდგრადობას და "პრინციპულობას“ თუ გავითვალისწინებთ და ამას დავუმატებთ ივანიშვილის ფინანსებს, 15 და 20 მანდატის ყიდვა არ უნდა გაჭირდეს.

თუ ვთქვათ გამართლდა "ედისონ რისერჩის“ კვლევა და "ოცნებამ“ 34% აიღო, მაშინ შეიძლება იგივე თამაში გათამაშდეს. აქ ძალიან მნიშვნელოვანია, რამდენი ამომრჩეველი მივა არჩევნებზე - რაც უფრო ნაკლები მივა, "ოცნებისთვის“ უკეთესია. მართალია, გაიძახიან, ქუდზე კაციო, მაგრამ რეალურად ასე არაა. "ოცნებას“ თავისი ამომრჩეველი სადღაც 750 000-ის ფარგლებში ჰყავს და მაგ. 2 მილიონი თუ მივა ეს მისთვის დაბალი პროცენტია, ხოლო თუ 1 800 000 მივა, მისთვის საკმაოდ მაღალი პროცენტი. ისიც გასათვალისწინებელია, რამდენი იქნება ბათილი ბიულეტენი. ერთი სიტყვით, ბევრი ფაქტორი იმუშავებს, ამიტომ აქ დიდი განსხვავება არ არის - ივანიშვილს შეიძლება უფრო მეტი მანდატის ყიდვა დასჭირდეს ან უფრო - ნაკლების, ფინანსებზეა (და არა მარტო) ბევრი რამ დამოკიდებული. გულწრფელად რომ გითხრათ, არ ვიცნობ ყველა ოპოზიციური პარტიის სიის შემადგენლობას, იქ ბევრი უცნობი ადამიანია, მაგრამ გამომდინარე იქიდან, რასაც ამ 30 წლის განმავლობაში ვუყურებ - პოლიტიკოსები როგორ იცვლიან თავის შეხედულებებს იმის მიხედვით, თუ ვინ არის ხელისუფლებაში, ვფიქრობ, ეს ტენდენცია გამეორებადია. ყველაფერს თავი რომ დავანებოთ, ყველაზე "მყარი ნაციონალური მოძრაობიდანაც“ კი, გახსოვთ, ნახევარი "ქართული ოცნების“ მხარეს გადავიდა. ეს მარტო ახლა ხომ არა, შევარდნაძის დროსაც ასე იყო, მიშას დროსაც და ახლაც ასეა, ეს დღევანდელ ქართულ რეალობაში, სამწუხაროდ, მაინც და მაინც დიდ ზნეობრივ კომპრომისად არ ითვლება. ამიტომ ვფიქრობ, რომ ოპოზიციის ფლანგზე 20 კაცს რაღაცნაირად მოძებნიან - ივანიშვილმა თითოს მილიონი დოლარი რომ მისცეს, 20 მილიონი მისთვის ბევრი არაფერია, სამაგიეროდ შექმნის უმრავლესობას. აქ მნიშვნელოვანი ისაა, რომ ამაში ვერც ვერავინ შეედავება, არჩევნების ლეგიტიმაციაც მოხდება და არაოფიციალურად მთავრობაც მისი იქნება. მე, უბრალოდ, ვერსიებზე და საფრთხეებზე ვლაპარაკობ, თორემ ზუსტად რა იქნება, არ ვიცი, ნათელმხილველი არ ვარ. ამ ყველაფერს არ გამოვრიცხავ იმ რეალობიდან, რა რეალობაშიც ჩვენ ვცხოვრობთ, ასევე, ვითვალისწინებ წარსულ გამოცდილებასა და გაკვეთილებს“.

იხილეთ ასევე:

• ნუცისა და სანის პირველი არჩევნები (სპეცპროექტი)
• როგორ მოვიქცეთ, თუ რომელიმე პარტიისთვის ხმის მიცემას გვაძალებენ? - "თქვენი ხმა არის ფარული და ვერავინ ვერასდროს გაიგებს, კაბინაში ყოფნის დროს ვის მიეცით ხმა"