"კავკასიონის მყინვარების ნაწილი ბოლო 4 წლის განმავლობაში 110-150 მეტრითაა სიგრძეში შემცირებული, ეს უპრეცედენტოდ მაღალი მაჩვენებელია" - გლაციოლოგი ლევან ტიელიძე

2025 წელი გაერომ ოფიციალურად გამოაცხადა მყინვარების დაცვის საერთაშორისო წლად. მყინვარების დაცვის პირველი მსოფლიო დღე 2025 წლის 21 მარტს და ყოველი მომდევნო წლის ამ დღეს სიმბოლურად აღინიშნება. ქართველმა გლაციოლოგმა, ავსტრალიის მონაშის უნივერსიტეტის წამყვანმა მეცნიერმა ლევან ტიელიძემ სოციალური ქსელით გაავრცელა ინფორმაცია, რომ

"ამასთან დაკავშირებით, მსოფლიო მყინვარების მონიტორინგის ცენტრის, ისლანდიის უნივერსიტეტის, იუნესკოს, რაისის უნივერსიტეტის, ისლანდიის გლაციოლოგიური საზოგადოებისა და ცალკეული მეცნიერების თანამშრომლობით შეიქმნა ახალი საერთაშორისო პროექტი - "The Global Glacier Casualty List". აღნიშნულ სიაში კავკასიის რეგიონიდან ჯერჯერობით მხოლოდ გერგეტის მყინვარია შესული (რამდენიმე მყინვარს მოგვიანებით დავამატებთ). სექტემბრის თვეში, ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტის ეგიდით, შოთა რუსთაველის საქართველოს ეროვნული სამეცნიერო ფონდის ხელშეწყობით, ქართულ-ავსტრალიურ-ფრანგული თანამშრომლობის ფარგლებში ჩვენი ჯგუფი, ავსტრალიის მონაშის უნივერსიტეტის გლაციოლოგებთან ერთად, ჩაატარებს ექსპედიციას კავკასიონის რამდენიმე მყინვარულ ხეობაში. ექსპედიციის განმავლობაში შევისწავლით როგორც ამჟამინდელი მყინვარების მდგომარეობას, ასევე შევასრულებთ სამუშაოებს ძველი გამყინვარების გეოქრონოლოგიური დათარიღების მიზნით“, - წერს გლაციოლოგი.

ambebi.ge ლევან ტიელიძეს ესაუბრა:

- თუ შეიძლება მოკლედ გვითხრათ იმ სიახლის შესახებ, რომელიც სოციალური ქსელით გაავრცელეთ...

- მყინვარების დაცვის საერთაშორისო წლის და მყინვარების მსოფლიო დღის დაწესება მიზნად ისახავს გლობალური მასშტაბით ცნობიერების ამაღლებას მყინვარების, და თოვლ-ყინულოვანი საფარის მნიშვნელოვანი როლის შესახებ დედამიწის კლიმატის სისტემასა და ჰიდროლოგიურ ციკლში. ასევე, მყინვარების მოსალოდნელი ცვლილებების და შესაბამისი გავლენის მნიშვნელობაზე ეკონომიკურ, სოციალურ და ბუნებრივ გარემოზე. ამ ინიციატივის ფარგლებში ასევე მნიშვნელოვანია, რომ გამოვლინდეს მყინვარების შენარჩუნებისა და კლიმატის ცვლილებასთან ადაპტაციის საუკეთესო პრაქტიკა გლობალური და რეგიონალური მასშტაბით.

ამასთან დაკავშირებით, მსოფლიო მყინვარების მონიტორინგის ცენტრის, ისლანდიის უნივერსიტეტის, იუნესკოს, რაისის უნივერსიტეტის, ისლანდიის გლაციოლოგიური საზოგადოებისა და ცალკეული მეცნიერების თანამშრომლობით შეიქმნა ახალი საერთაშორისო პროექტი - "The Global Glacier Casualty List". აღნიშნულ სიაში კავკასიის რეგიონიდან ჯერჯერობით მხოლოდ გერგეტის მყინვარია შესული. კიდევ რამდენიმე მყინვარს მოგვიანებით დავამატებთ.

- როგორია კავკასიონის მყინვარების დღვანდელი მდგომარეობა?

- ჩვენი ჯგუფის მიერ კავკასიონის მყინვარების მდგომარეობის შესახებ უკვე არაერთი სამეცნიერო კვლევაა გამოქვეყნებული. თუმცა ეს საკმარისი ნადვილად არაა და ვცდილობთ, რომ გლაციოლოგიური შინაარსის კვლევები უწყვეტად მიმდინარეობდეს. კიდევ ერთი კვლევა, რომელიც ახლო მომავალში გამოვა, ეფუძნება გეოდეზიური მასის ბალანსის მონაცემებს რეგიონალური მასშტაბით და ფარავს კავკასიონის ყველა მყინვარულ ხეობას. საერთო ჯამში კვლევა აანალიზებს ორიათასამდე ინდივიდუალური მყინვარის მდგომარეობას 1953-2023 წლებში. ვინაიდან მონაცემები ჯერ კიდევ დამუშავების პროცესშია, ყველა შედეგს აქ ვერ გაგიზიარებთ, მაგრამ წინასწარი მონაცემებით გეტყვით, რომ 1953-2023 წლებში კავკასიონის მყინვარები დაახლოებით 21 კუბური კილომეტრით შემცირდა. განსაკუთრებით დრამატულია ბოლო 13 წელი (2010-2023), როდესაც მყინვარების მოცულობამ 11 კუბური კილომეტრით დაიკლო, რაც დაახლოებით 9 გეგატონა წყლის ექვივალენტია.

უფრო მეტი დეტალები დაწვრილებით იქნება განხილული პუბლიკაციაში.

მასის ბალანსის პარალელურად, ვაკვირდებით მყინვარების სიგრძეში შემცირების ტენდენციას. ამჟამად 2024 წლის სატელიტურ სურათებზე დაყრდნობით ვაკეთებთ შედარებას კავკასიონის მყინვარების ბოლო ინვენტარიზაციასთან, რომელიც 2020 წლის კოსმოსური სურათების საფუძველზეა შედგენილი. შედეგები აჩვენებს, რომ დნობის ტენდენცია ბოლო წლებში განსაკუთრებითაა მომატებული. მაგალითად ისეთი მყინვარები, როგორიცაა გერგეტი (ყაზბეგში), ბოყო, კირტიშო, ედენა (რაჭაში), ხალდე, ასმაში, ჭალაადი (სვანეთში), ბოლო ოთხი წლის განმავლობაში 110-150 მეტრითაა სიგრძეში შემცირებული, რაც ასეთ მოკლე დროში უპრეცედენტოდ მაღალი მაჩვენებელია კავკასიონის მყინვარებისთვის.

- როგორც აღნიშნეთ, საველე კვლევების მიზნით უახლოეს პერიოდში გეგმავთ საქართელოში ჩამოსვლას...

- დიახ, უახლოეს კვირებში ქართულ-ავსტრალიურ-ფრანგული თანამშრომლობის ფარგლებში ჩვენი ჯგუფი, ავსტრალიის მონაშის უნივერსიტეტის გლაციოლოგებთან ერთად ჩაატარებს ექსპედიციას კავკასიონის რამდენიმე მყინვარულ ხეობაში. ექსპედიციის განმავლობაში მოვახდენთ როგორც ამჟამინდელი მყინვარების მდგომარეობისშესწავლას, ასევე შევასრულებთ სამუშაოებს ძველი გამყინვარების გეოქრონოლოგიური დათარიღების მიზნით.

იხილეთ ასევე:

• "ვფიქრობ საქართველოში დაბრუნებას. ჩვენი შვილებისთვისაც მნიშვნელოვანია ჰქონდეთ სამშობლოს შეგრძნება" - ანტარქტიკის ქართველი მკვლევრის წარმატების გზა მყინვარების გავლით