"საქართველოს ორ რეგიონში შხამიანი გველი ბინადრობს" - როგორ მოვიქცეთ, თუ გველმა გვიკბინა და რა მოხდა რეალურად გასულ კვირას აჭარაში: ინტერვიუ ჰერპეტოლოგთან

30 ივლისს, მედიაში გავრცელდა ინფორმაცია, რომ გერმანელი ტურისტი, 44 წლის კაცი, ქობულეთის მუნიციპალიტეტში შხამიანი გველის ნაკბენით გარდაიცვალა. შემთხვევა 29 ივლისს, მოხდა. ადგილობრივების განცხადებით, ტურისტი რამდენიმე წუთში დაიღუპა და მას მთის ასპიტმა უკბინა. ჰერპეტოლოგი შოთა ზანდუკელი AMBEBI.GE-სთან ინტერვიუში აცხადებს, რომ მსგავსი სახეობის გველი არ არსებობს. რაც შეეხება ასპიტს, ამ სახეობის გველი საქართველოში საერთოდ არ ბინადრობს.

როგორც ქობულეთის მერიაში “ინტერპრესნიუსს” განუცხადეს, ტურისტი სოფელ ჩაისუბანში ისვენებდა, იგი სასწრაფო სამედიცინო დახმარების ბრიგადის მისვლამდე ადგილზე დაიღუპა. “აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის“ ინფორმაციით კი, გარდაცვლილი სოფელში დასასვენებლად იმყოფებოდა, ქვეწარმავალი კი მისი საკუთრება იყო. ერთ-ერთი ვერსიით, ის ქვეწარმავალზე დაკვირვებას აწარმოებდა, რა დროსაც უკბინა.

• რა მოხდა რეალურად აჭარაში, გარდაიცვალა თუ არა ტურისტი გველის ნაკბენით, ამ თემაზე ვრცელი ინტერვიუ ჩავწერეთ. ჰერპეტოლოგს ეჭვი ეპარება, რომ ტურისტის გარდაცვალების მიზეზი ქვეწარმავალის ნაკბენი გახდა. შემთხვევის შემდეგ, ტურისტის ცხედარი ექსპერტიზაზე გადაასვენეს. უახლოეს პერიოდში ცნობილი გახდება, რას ემსხვერპლა 44 წლის კაცი.

შოთა ზანდუკელი კი გვიყვება, როგორ უნდა მოვიქცეთ გველის ნაკბენის შემთხვევაში, საქართველოს რომელ რეგიონებში ბინადრობენ შხამიანი გველები და როგორ უნდა გავარჩიოთ რომელი სახეობის გველმა გვიკბინა:

- ახლა გეტყვით, რა შეიძლება მომხდარიყო გველის ნაკბენის შემთხვევაში. ეს ადამიანი ნამდვილად მოგზაური იყო, რომელიც გველებით იყო დაინტერესებული, დადიოდა და სურათებს უღებდა სხვადასხვა სახეობის გველებს და განსაკუთრებულად კავკასიურ გველგესლას. ენდემური სახეობაა საქართველოში, ლამაზია, ეფექტური გველია. ჩამოდიან, მოგზაურობენ, დასავლეთ საქართველოში, განსაკუთრებულად აჭარაში, იკვლევენ. დავუშვათ, რომ ის გველის ნაკბენით გარდაცვლილიყო, კავკასიური გველგესლას შხამი ადამიანის სიცოცხლისთვის საფრთხეს არ წარმოადგენს. მისი შხამი ისეთი სუსტია, რომ ორგანიზმს იმის ძალა გააჩნია, რომ მკურნალობის გარეშეც გამოჯანმრთელდეს. არ ვგულისხმობ ანაფილაქსიურ შოკს, რომელიც შესაძლოა ნაკბენმა გამოიწვიოს.

პიკური სიტუაცია 5-10 წუთში კი არ დგება, არამედ დიდი ხნის შემდეგ. გველის ნაკბენის შემდეგ იწყება წვა, ტკივილი, რამდენიმე წუთში დასიება, სივდება ნაკბენი, ჯირკვლებზე გადადის შესიება, შესაძლოა სიცხემ აუწიოს და გულის რევაც ჰქონდეს. ყველა გაიგებდა ამ ფაქტს, მსგავსი პროცესები რომ განვითარებულიყო. მეორე ვარიანტია, რომ გველის ნაკბენისგან ანაფილაქსია დამდგარიყო, შესაძლოა, ეს გახდეს ადამიანის გარდაცვალების მიზეზი, მაგრამ ესეც ორ და სამ წუთში არ ხდება. თან განსაკუთრებულად როდესაც ხელზეა ნაკბენი. ანაფილაქსიის ყველაზე სწრაფი გარდაცვალება 10-15 წუთია. ყველაზე მთავარი, ადამიანი, რომელიც მსგავსი თემებით არის დაინტერესებული, მას აუცილებლად ეცოდინებოდა როგორ უნდა მოქცეულიყო გველის ნაკბენის დროს. მე მაინც არ მგონია, რომ ეს იყოს გველის ნამოქმედარი და არც მგონია, რომ ეს ვინმემ დამალოს, მსგავსი რამ რომ ყოფილიყო.

საქართველოში ბოლოს 15 წლის წინ გარდაიცვალა ბავშვი გიურზას ნაკბენით. დაკბენა ხდება, მაგრამ იკურნებიან ადამიანები.

- რამდენი შხამიანი გველის სახეობა არსებობს საქართველოში და რომელი რეგიონებია ამ კუთხით საშიში.

- ჩვენთან დაახლოებით 24 სახეობის გველი ბინადრობს. ამ სახეობებიდან 7 სახეობა შხამიანია. აქედან მხოლოდ ერთია გიურზა, რომელიც კახეთის სამხრეთით და ქვემო ქართლის რეგიონში მდებარეობს, ადამიანის სიცოცხლისთვის არის საშიში. დანარჩენი სახეობის შხამიანი გველები წარმოადგენენ იმ შხამიანთა რიგს, რომელთა შხამიც ადამიანის სიცოცხლისთვის საფრთხეს არ წარმოადგენს. თუმცა ნებისმიერ შემთხვევაში ექიმს უნდა მიმართოთ. ის სახეობები, რომელიც ზოგიერთმა ტელევიზიამ დაასახელა ტურისტის გარდაცვალების შემთხვევაზე, მაგალითად, მთის ასპიტი, კავკასიური გიურზა, ასეთი სახეობები არ არსებობს დედამიწის ზურგზე. შესაძლოა თქვა, კავკასიაში გავრცელებული გიურზა. რაც შეეხება ასპიტს, ახლო-მახლო მსგავსი სახეობის გველი არ არსებობს და მითუმეტეს, მთის.

ასევე ფაქტი, რომ ამ ადამიანს თითქოს თავისი გველი ჰყავდა ჩამოყვანილი, ასევე ტყუილია. თან გველთან ერთად ტყე-ღრე რატომ უნდა იარო. ასევე არ ბინადრობს კობრას სახეობის გველი საქართველოში. გიურზას ახასიათებს თავის აწევა და კისრის მიდამოს ოდნავ გაშლა, ამ დროს კობრას ემსგავსება.

- ბოლო დროს, ერთგვარ მოდად იქცა სახლში გველის ყოლა. ზოგი იძენს, ზოგსაც მინდვრიდან მოჰყავს და აკვარიუმში ზრდის...

- ეს ტენდენცია მთელს მსოფლიოშია. თითქოს ქვეყნის განვითარებას მიჰყვება. გაჭირვების დროს არავის ეცალა ცხოველებისთვის. ახლა ყველას ძაღლი ჰყავს, კატა, თუთიყუშები. ადრეც იყვნენ ადამიანები, რომლებსაც გველები აინტერესებდათ, ახლა გაჩნდა შესაძლებლობა იმის, რომ თბილისში გველი შეიძინო. არის ხალხი, რომელიც ბუნებაში იჭერს და ცოტა ხნით მიჰყავს სახლში, ეს დაუშვებელია. მაღაზიაში ყიდვის შემთხვევაში, თუ მისი მოვლა არ იცი, დაუშვებელია მისი სახლში მოყვანა. ასევე ბუნებაში დაჭერა და სახლში მოყვანა, კანონითაც აკრძალულია, თუ კვლევითი მიზანი არ გაქვს. მე ბუნებაში რომ წავიდე და გველი დავიჭირო, ამის უფლება მაქვს, რადგან ჰერპეტოლოგი ვარ და ამ თემაზე ვმუშაობ. თუმცა ბათუმში რომ კავკასიური გველგესლა დავიჭირო და თბილისის მიდამოებში გავუშვა, კატეგორიულად აკრძალულია. გველის იმ ტერიტორიაზე გაშვება, სადაც არ ბინადრობს, დაუშვებელია.

- გველი ის ქვეწარმავალია, რომლის მიმართ ადამიანების დიდი ნაწილი მტრულად არის განწყობილი. შეხვედრისას, ხშირ შემთხვევაში, კლავენ. რა რეკომენდაციებს მისცემთ მკითხველს, როგორ უნდა მოიქცნენ გველთან შეხვედრისას და რატომ არ უნდა მოვკლათ გველი?

- მქონია შემთხვევა, როდესაც ადგილზე მივსულვარ და მოკლული დამხვედრია. არის სიტუაცია, როდესაც ვერაფერი მითქვამს, რადგან იქ შესაბამისი სამსახური არ არსებობს, რომელიც მის გაყვანაში დაეხმარება. თან შხამიანი იყო და საფრთხეს ქმნიდა. ამ დროს, არ უნდა მოგეკლა, ვერ ეტყვი. თუმცა მთლიანობაში დაუშვებელია გველის ასე კვლა. ბუნების ეკოლოგიური ჯაჭვში ძალიან დიდი ფუნქცია აქვს. თავადაც წარმოადგენს კვებით ჯაჭვს. ასევე დიდ ფუნქციას ასრულებენ სოფლის მეურნეობაში. გველები რომ არ იყვნენ, სოფლის მეურნეობას თაგვი გადაჭამდა.

ახლა ვიღაც იტყვის, რომ ამისთვის წამალს გამოიყენებენ, მაგრამ წამლის გამოყენებით არა მხოლოდ თაგვს ვკლავთ, არამედ მთელ იმ ცხოველთა სამყაროს ვსპობთ, რომელიც მიჯაჭვულია თაგვზე. აქედან გამომდინარე კატეგორიულად არ შეიძლება ასე გველის კვლა. ამ დროს არანაირ საფრთხეს არ წარმოადგენენ, ჩვენ თუ არ შევეხებით.

კბენაც მაშინ ხდება, როდესაც მის დაჭერას ან მოკვლას ვცდილობთ. შემთხვევით ფეხის დადგმების პროცენტული რაოდენობა ძალიან მცირეა, ალბათ, ხუთი პროცენტი დაკბენებიდან.

- პირველად დახმარებაზეც მოგვიყევით..

- არაშხამიანი გველისგან დაკბენის შემთხვევაში არაფერი მოსდის ადამიანს, გარდა იმისა, რომ შესაძლოა სისხლი წამოგვივიდეს, რასაც მოვიბანთ, სპირტით დავიმუშავებთ, რომ ინფექცია არ შეგვეჭრას. რაც შეეხება შხამიანი გველისგან დაკბენის შემთხვევაში, შესაძლოა, ჩაგვილურჯდეს, დაგვისივდეს, ნეკროზული პროცესები წავიდეს. ეგრევე ვხვდებით, რომ ეს არის შხამიანი გველის ნაკბენი. ამ დროს უნდა ვიწვეთ ან ვიჯდეთ და გამოვიძახოთ სასწრაფო. მივიღოთ დიდი რაოდენობით სითხეს. თუ წნევა არ გაწუხებთ, დალიეთ ასევე შარდმდენი. დაუშვებელია ალკოჰოლის და ყავის მიღება. ასევე ლახტის დადება, შხამის ამოწოვა. დექსამეტაზონს ვხმარობთ იმ შემთხვევაში, თუ შაქრიანი დიაბეტი არ აწუხებთ. ექიმს ველოდებით და ვუყვებით იმას, თუ რა პრეპარატები მივიღეთ.

- როგორ უნდა მივხვდეთ, შხამიანმა გვიკბინა თუ უშხამომ?

- ტკივილით და სიმპტომებით, შხამიანის შემთხვევაში ისეთი შეგრძნება გვაქვს, რომ ეგრევე ვხვდებით. როგორც გითხარით, სიწითლე, ძლიერი ტკივილი და ნაკბენის ირგვლივ სიშავე.