4 საინტერესო ეპიზოდი დავით კლდიაშვილის ცხოვრებიდან

ქართველი მწერალი დავით კლდიაშვილი იმერეთის გაღარიბებული აზნაურის ოჯახში დაიბადა. ახალგაზრდობის შთაბეჭდილებებმა მნიშვნელოვნად განსაზღვრა მომავალი დიდი მწერლის შემოქმედების არეალი. მისი შემოქმედების მთავარი თემა იმერეთის გაღარიბებული ე.წ. „შემოდგომის აზნაურების“ სევდიანი ცხოვრების ასახვა იყო.

მოდით, გავიხსენოთ რამდენიმე საინტერესო ეპიზოდი დავით კლდიაშვილის შემოქმედებიდან:

“პირველი სწავლა დედაჩემმა დამაწყებინა. შემდეგ, რაკი საჭირო იყო რუსული ენის ცოდნა, მამაჩემმა მიმიყვანა ერთს რუსის ოჯახში რუსულის სასწავლებლად. ცოლ-ქმარი იყო და ჰყავდათ ჩემი ტოლი პატარა ქალიშვილი; კაცი “ლეკარი” იყო, ექიმი; ცოლი გარუსებული ლეკის ქალი. კარგად მიმიღო ორივემ, დიდად მომეფერენ, მაგრამ მე მაინც ჩემი ვქენი _ მეორე დღეს დილით ადრე გაპარვას დავადექი და კარს კიდევაც გადავაბიჯე ფეხი, მაგრამ კიბეზე მტაცეს ხელი და დამაბრუნეს მტირალი. ვერავითარმა მოფერებამ ვერა გააწყო-რა ჩემთან; ქალმა ქართული იცოდა და ქართულადაც მესიყვარულებოდა, მე მაინც მწარედ მოვთქვამდი; მოვიდა მამაჩემიც, მაგრამ ვერც ამან დამაწყნარა. გამაბრუნეს სოფელში რამდენიმე ხნით. მეორე ჩამოსვლაზე დედაც გამომყვა და როგორც იქნა, დამამაგრეს ამ ახალ ოჯახში. ორივე ცოლ-ქმარი დიდი სიყვარულით მეპყრობოდნენ და სულ მოკლე ხანში მიმიჩვიეს. ოჯახის უფროსი ხალისიანი კაცი იყო; მუდამ გვათამაშებდა ბავშვებს და ისე შემიტყუეს, რომ ჩემი საკუთარი ოჯახი თითქმის დამავიწყებინეს. დიდი ამაგი დამდვეს ამ ივანოვმა და მისმა ცოლმა, ვარვარა ნაუმოვნამ _ მათ სულ მოკლე ხანში შემასწავლეს ენაც, წერა და კითხვაც. დამაჯენდა ხოლმე იაკობ ივანიჩი საკითხავად და გვერდით მომჯდარი ხან მეხუმრებოდა, ხან მაცინებდა და მაყვარებდა სწავლას. ამის გამო არასოდეს სწავლაზე დაჯდომა არ შემზარებია _ ის კი არა, მეხალისებოდა კიდეც. “

***

“ამხანაგ ოფიცრებშიც ვიშოვე ორიოდე თანამგრძნობი, რომელთაც სწადდათ ცოტაოდნად მაინც გაეცოცხლებინათ იმდროინდელი კაზარმული მძიმე ცხოვრება. ამ მუშაობაში ვიყავი გართული, რომ ჩემდა გასაოცებლად გადამეკიდა ერთი ახლად გადმოყვანილი ოფიცერი და ჩემზე გულმოსულმა პატაკი შეიტანა, რომ მე პოლიტიკურად არასაიმედო პირი ვარ და რუსის მოძულე. საქმე გამოძიებაში ჩავარდა. ნაწილის უფროსი საოცრად აღელდა. მას ის აწუხებდა, რომ თუ დამიმტკიცდებოდა ბრალდება _ მას შენიშვნას მისცემდნენ, თუ როგორ ვერ შენიშნა თავის ხელქვეითს ამგვარი რამ და საწინააღმდეგო ზომა არ მიიღო; ამით მისი წინსვლა დაბრკოლდებოდა. პატაკის მიმცემი ერთი ნერვებაშლილი თავმაგარი პიროვნება იყო. იგი ხელში ჩაიგდო მასთან ერთად ჩვენს ნაწილში რუსეთიდან გადმოყვანილმა ახალგაზრდა ოფიცერმა, რომლის ადგილი უფრო მონასტერი იყო, ვიდრე სამხედრო.

ეს იყო ცნობილი იოანე კრონშტადელის მოწაფე, პობედონოსცევის მათაყვანებელი, გულმხურვალე მლოცველი; სახითაც უცნაურად ჰგავდა პობედონოსცევს. იყო გამსჭვალული

რუსის ბატონობის იდეით და სძულდა ყოველი არარუსი. აი მან განაზრახა ნერვებაშლილი ოფიცერი შეეტანა ჩემზე პატაკი; დაარწმუნა, რომ მე ცუდი გავლენა მაქვს ჯარისკაცებზე, რომ ფიცს ვღალატობ, რომ საჭიროა ჩემი გაძევება სამსახურიდან. გამოსაძიებლად გამოგზავნეს პოლკის უფროსი პოლკოვნიკი კრივოშეინი. მთლად ამხანაგობამ ჩემდა სასარგებლოდ მისცა ჩვენება. ჩვენმა პოლკოვნიკმა მიმიხმო და შემეხვეწა არ გადამეტანა საქმე სასამართლოში ცრუ დაბრალებისათვის”.

***

„იმ საოცარ არეულობას, რომელიც სუფევდა თბილისის გუბერნიაში, ზედ დაერთო საშინელი გადაკიდება სომხებსა და თათრებს შორის. ბაქოს ჟლეტამ მთელი ქვეყანა აალაპარაკა და შეაძრწუნა. ასეთი ამბის გამეორება მოსალოდნელი შეიქნა თბილისშიაც. უბედურების ასარიდებლად ქართველობა ჩადგა

შუაში და ყოველგვარ ზომას ღებულობდა, ამ ორ ერს შუა შეტაკება არ მომხდარიყო. შედგა ქართველებისაგან მოდარაჯე რაზმი სამასი კაცისაგან.

ამგვარივე საშიში მდგომარეობა შეიქნა ბათუმშიაც. აქაც მოსალოდნელი იყო სომხებსა და მუსულმანებს შორის შეჯახება. ამის ასაცდენად გაიმართა მოსალაპარაკებელი მიტინგი აზიზიეს მეჩეთის გალავანში; რამდენიმე დღის შემდეგ ამგვარივე მიტინგი _ სომხების ეკლესიის გალავანში. ხალხი მოაწყდა აუარებელი. ეკლესიის ეზო ვერ იტევდა მოსულთ; ეკლესიის გარშემო ქუჩები გაჭედილი იყო ხალხით. ეკლესიის ეზოში

ამართული იყო ტრიბუნა; მოლაპარაკე სომეხთაგანს ცვლიდა მოლაპარაკე მუსულმანი. ხალხი სმენად იყო გადაქცეული. უეცრად შეიქნა განაპირზე ჩოჩქოლი, ყვირილი, ხმაურობა, რომელიც თანდათან მძლავრდებოდა. გაისმა საშინელი კივილწივილი; აიძრა ეს ზღვა ხალხი, - ერთმანეთს ეხეთქებიან, გარბიან, ერთმანეთს სრისავენ. ნამდვილი ჟლეტაა, საზარელი ყვირილი. დაცარიელებულ ქუჩაში გამოჩნდა ოფიცერი და მასთან სასროლად მომარჯვებული თოფებით რამდენიმე ჯარისკაცი.

- რაზაიდის, სვოლოჩ! რაზაიდის, ატო ბუდუ სტრელიატ! -ყვიროდა ოფიცერი და იწეოდა ეკლესიისკენ. შეიქნა სროლა, საბედნიეროდ, მაღლა; დამფრთხალი ხალხი ერთმანეთს ეხეთქება შიშისაგან გონებადაკარგული. ჯოჯოხეთია ნამდვილი. ბატარეია ბურუნ-ტაბიეზე გაისროლეს ზარბაზანი; იგრიალა მეორედ, მესამედ; ზარბაზნები ახმაურდნენ მთებზე; ეს ნიშანი იყო, _ ჯარებს ეცნობებოდა, რომ ქალაქში არეულობა დაიწყო და გამოსულიყო დანიშნული ადგილების დასაკავებლად.

ცხენოსანი კაზაკები დაქროდნენ ქუჩებში. ნავსადგურთან ატყდა სროლა. როგორც შემდეგ გამოირკვა, აქ მოკლულ იქნა თერთმეტი ქალი და მამაკაცი. როცა ცოტა მიწყნარდა, გამოვედი იმ სახლიდან, სადაც ეკლესიის პირდაპირ შევაფარე თავი, და გავეშურე გოროდოკისკენ ჩემს ბინაზე. ქუჩაში, რასაკვირველია, ჯარისკაცების მეტი არავინ არის; მხოლოდ აგერ-ეგერ სახლის ჭიშკართან მომდგარი შეშინებული მცხოვრები აკანკალებული კითხულობდა:

- სახლებს ხომ არ დაუშენენ ზარბაზნებს?

მთელმა დღემ წარმოუდგენელ შიშიანობაში განვლო. ეს მოახდინა არდაგანის პოლკის კაპიტანმა, გვარად აუსტრინმა, მთვრალმა. მას არ მოეწონა ეს ეკლესიის გალავანში ხალხის შეკრება, მოინდომა მისი გაფანტვა; რაღაც ეშმაკად შეხვდა მისი გუნდის ჯარისკაცები, გაიყოლა ესენი და შეიჭრა ხალხში ყვირილით...“

***

„გრიაზნოვის ბრძანების მოსვლისთანავე ჩამაბარეს მოწერილობა, სამ დღეში მოვმზადებულიყავ გასასვლელად. სამწუხარო ის იყო, რომ ამგვარი არეულობის დროს სადღაც უდაბურ ადგილას ვიკარგებოდი, უკან მრჩებოდა ცოლი ოთხი ბავშვით. ნაწილის უფროსმა აისრულა სურვილი - მომიშორა თავიდან, გადამაგდო უდაბურ დეშლაგარში. მესამე დღე იყო, როცა სამმართველოდან გამოსულს ნაწილის უფროსი შემხვდა ეტლით მიმავალი. გააჩერა ეტლი.

- მიდიხართ? - გადმომძახა.

- მივდივარ.

- ქაღალდები ჩაიბარეთ?

- ჩავიბარე.

- ჰო, მინდა ორიოდე სიტყვა გითხრათ: ფრთხილად იყავით

ახალ ადგილას. ცოლ-შვილის პატრონი ხართ, თავი შეიკავეთ;იქ არ გაპატიებენ ისე, როგორც აქ... ფრთხილად იყავით, მიიღეთ ეს ჩემი კეთილი დარიგება!

- მე სრულიად არ ვსაჭიროებ თქვენს დარიგებას და არც გავყვები თქვენს რჩევას! - ვუპასუხე ჩემს "კეთილ დამრიგებელს".

- გაგახსენდებათ ჩემი ნათქვამი, გაგახსენდებათ, როცა გამწარდებით, მაგრამ გვიან იქნება... საკვირველი ხალხი ხართ... რაც რუსეთმა სიკეთე გიყოთ თქვენ, ტუზემცებს, მაინც გძულთ რუსეთი, გძულთ! ამით ვერას გაიტანთ! - შემომძახა მან.

- ჩვენ გვძულს გლახა, საძაგელი რუსი... კარგი ჩვენთვისაც

კარგია! ჩვენ ვიცით გარჩევა და ვარჩევთ, დიახ! - მივუგე.

- არა, თქვენ ყველა გძულთ, ყველა!

- სჯობია შეწყვიტოთ ლაპარაკი! - შევუტიე. - ვნანობ, რომ

გამოგელაპარაკეთ... კარგს რას გაიგონებს კაცი თქვენგან! - მივახალე, მივიდევი ქუდთან ხელი და გავშორდი "კეთილ დამრიგებელს"

დავით კლდიაშვილის შემოქმედებას გამომცემლობა „პალიტრა L” ახალი სამტომეულის სახით აცოცხლებს. მესამე ტომში დავით კლდიაშვილის „მემუარები - ჩემი ცხოვრების გზაზე“ წაიკითხავთ. წიგნი უკვე გამოვიდა.

წიგნის შეძენა შეგიძლიათ "ბიბლუსის" მაღაზიათა ქსელში ან პრესის გამავრცელებელ ჯიხურებში. ასევე,შესაძლებლობა გაქვთ, გახდეთ სერიის გამომწერი, ამისთვის დაგვიკავშირდით 032 2 47 00 45 ან ეწვიეთ ჩვენს ვებგვერდს: https://www.palitral.ge/subscriptions

R