რა არის გაღარიბებული ურანის შემცველი ჭურვები, რასაც აშშ უკრაინას მალე გადასცემს?

ამერიკის შეერთებული შტატების თავდაცვის სამინისტრომ უკრაინისთვის მორიგი სამხედრო დახმარების პაკეტი დააანონსა. მასში ტანკ Abrams-ისთვის განკუთვნილი გაღარიბებული ურანის ჭურვებიც შედის.

ენტონი ბლინკენის თქმით, რომელიც 6 აგვისტოს კიევში ჩავიდა, პაკეტში ასევე შედის ჰაესაწინააღმდეგო სისტემების მხარდაჭერაც. მთლიანობაში, დახმარების ღირებულება 1 მილიარდ დოლარს აღემატება.

სახელმწიფო მდივანის თქმით, ამერიკული დამხარება უკრაინულ კონტრშეტევას ხელს შეუწყობს.

"უკანაკსნელი დღეების განმავლობაში კონტრშეტევის ტემპი გაზრდილია. დახმარების ახალი პაკეტი მას ტემპს შეანარჩუნებინებს“, - განაცხადა ბლინკენმა.

ის, რომ დახმარების ფარგლებში გაღარიბებული ურანის ჭურვებიც შედის, პენტაგონის მიერ გამოქვეყნებულ პრეს-რელიზშიც ჩანს. საუბარია 120მმ-იან ჭურვებზე, მათი საერთო ღირებულება 175 მილიონ დოლარს შეადგენს.

გაზაფხულზე ბრიტანეთის თავდაცვის სამინისტრომაც დაადასტურა, რომ უკრაინაში "ჩელენჯერ-2“-სთვის გაღარიბებულ ურანის ჭურვებს გზავნიდა.

სხვათა შორის, მიმდინარე კვირას უკრაინაში პირველად განადგურდა ბრიტანული "ჩელენჯერ-2“, ეს პირველი შემთხვევაა ამ ტანკის ისტორიაში, როდესაც ის მოწინააღმდეგის ცეცხლმა გაანადგურა.

• რას არის გაღარიბებული ურანის შემცველი ჭურვი?

ეს არის მაღალი სიმკვრივისა და სიმტკიცის, ურანის შემცველი ჭურვი, რომელსაც ჩვეულებრივ ჭურვებზე უკეთესი ჯავშანგამტანობა აქვს, ანუ მათი საშუალებით ტანკების უფრო ეფექტიანად განადგურება არის შესაძლებელი. გაღარიბებული ურანი არის ურანის გამდიდრების პროცესის ნარჩენები. მისი გამოყენება შესაძლებელია ბირთვული იარაღის წარმოებაშიც.

მიუხედავად იმისა, რომ გაღარიბებულ ურანს არ ახასიათებს მაღალი რადიოაქტიურობა, ის მაინც მიიჩნევა ტოქსიკურად.

ატომური ენერგეტიკის საერთაშორისო სააგენტოს, "მაგატეს" მიხედვით, იმ სამხედროების ჯანმრთელობის გამოკვლევამ, რომლებსაც შეხება ჰქონდათ გაღარიბებულ ურანთან, აჩვენა, რომ არ აღინიშნება რაიმე სახის სტატისტიკური სიკვდილიანობა.

როდესაც მარტში ბრიტანეთმა განაცხადა, რომ უკრაინას გაღარიბებული ურანის ჭურვებს გადასცემდა, ამ გადაწყვეტილებას კრემლში მყისიერი რეაქცია მოჰყვა ტაქტიკური ბირთვული იარაღის ბელარუსში გადატანით. მაშინ ვლადიმირ პუტინმა განაცხადა, რომ ეს ჭურვები "რადიაციული მტვრის“ გამო სახიფათო იყო.

გაღარიბებული ურანი ნამდვილად რადიოაქტიური ნივთიერებაა, თუმცა არც ისეთი ძლიერი, რომ მისი გამოყენება საერთაშორისო დონეზე შეიზღუდოს ან აიკრძალოს. ისინი არცერთი კონვენციის მიხედვით არ არის აკრძალული.

2022 წელს, გაეროში შეხვედრაზე, სადაც გარემოც დაცვაზე მსჯელობდნენ, გამოითქვა ჩივილი, რომ უკრაინაში გაღარიბებული ურანის ჭურვების გამოყენებამ, შესაძლოა, სხვადასხვა ტიპის დაავადებები გააჩინოს. თუმცა აღინიშნა, რომ სინამდვილეში ეს ნივთიერება უფრო ქიმიური შემადგენელის გამოა სახიფათო, ვიდრე რადიოაქტიურობის გამო.

როგორც BBC წერს, ომი ბინძურია, როგორც ირიბი, ისე პირდაპირი გაგებით. გაღარიბებული ურანის ჭურვები კი ერთადერთი მავნებლობა არ არის, რაც ეკოლოგიისთვის უარყოფითი შედეგების მომტანია.

მაგალითად, ავიაციური ბაზირების რაკეტა X-22, რომელსაც რუსეთი იყენებს, უკიდურესად ტოქსიკურ აალებად ნივთიერებას შეიცავს, რომელმაც შესაძლოა იმ ავიაბაზის პერსონალისთვის, სადაც ამ რაკეტის მომსახურება ან გამოყენება ხდება, სასიკვდილო შედეგი მოიტანოს.

მიუხედავად ამისა, რუსული მხარე აქტიურად იყენებს X-22-ს, რადგან ის ეფექტიანია და მისი ჩამოგდება საკმაოდ რთულია.

მიუთუმეტეს, უარს არ იტყვიან გაღარიბებული ურანის ჭურვების გამოყენებაზე, რადგან მისი ეფექტიანობა ასევე მაღალია, ხოლო ზიანის შედეგი ჯერ კარგად გამოკვლეული არ არის.

ავტორი: ანრი კურტანიძე