"მანქანის გაჩერებას და ფეხით მოძრაობას აზრი არ აქვს, ისევ საცობში უნდა იყო მეტროშიც და ავტობუსშიც" - როგორ გეგმავს თბილისიდან საცობების გაქრობას მევლუდ მელაძე, თუ გზების მოწყობას ანდობენ?
დედაქალაქში დღეს ყველაზე აქტუალური საცობების თემაა - საცობში საათობრივად დგომა უწევს ყველას, მიწის ზემოთ იქნება, თუ - ქვემოთ. ზოგი იმას ამბობს, რომ სატრანსპორტო კოლაფსი მომატებული ავტომანქანების ბრალია, რომ თბილისი ვერ იტევს ვერც ამხელა მოსახლეობას და ვერც ამდენ ავტომანქანას. როგორ მოგვარდეს სატრანსპორტო პოლიტიკა და როგორ დავძლიოთ საცობების პრობლემა, ამაზე დღეს ბევრი ბჭობს.
"მანდეთ გზების მოწყობა და გპირდებით, რომ საცობებს გავაქრობ“, - მიმართა მუნიციპალიტეტს ავტომრბოლელმა და სატრანსპორტო პოლიტიკის ექსპერტმა მევლუდ მელაძემ. როგორც მეუბნება, ამ შეთავაზების მიუხედავად, მას სახელმწიფო სტრუქტურებიდან არავინ შეხმიანებია. სამაგიეროდ, მევლუდ მელაძეს ჩვენ ვესაუბრეთ იმის გასარკვევად, როგორ და რა ხერხით შეიძლება "საცობების გაქრობა“.
- საცობების გამომწვევი მთავარი მიზეზი გზების არასწორი გეგმარება და მოწყობაა, რის შედეგადაც დედაქალაქში ისეთი კაპილარები შეიქმნა, რომელთა გაჭედვა ძალიან მარტივია. როცა საცობშია, ყველა ნერვებზეა და თუ ამ კაპილარებში შანსს პოულობენ, კიდევ უფრო მეტად ჭედავენ მოძრაობას - საცობის დროს წესებსაც არღვევენ, სადაც კი რამე ფანჯარა გამოჩნდება, მძღოლი იქ მიიწევს, მერე შემხვედრს ბლოკავს და ჯამში, ამას ჯაჭვური რეაქცია მოჰყვება. ჩვენი ქალაქის მოწყობა ისეთია, რომ 5-6 წერტილი რომ გადაკეტო, ანუ გააფუჭო თავიდან ბოლომდე, კატასტროფა ხდება, ამიტომ ეს წერტილები, მაკავშირებლები, ასე თუ ისე, ცნობილია - ყველაზე ცენტრალური და მასიურია გმირთა მოედანი, გამსახურდიას გამზირი (ის ისეთი მძაფრი მაინც არ არის, ვინაიდან ქუჩას ჰყოფნის სიგანე და აქვს გამტარუნარიანობა), გლდანი (მინდელის ხიდზე რომ გადავდივართ და გლდანში ავდივართ, მთელი გზა სულ საცობია), ვარკეთილი, ავლაბარი, ვერა და ვაკე (ბაგებიდან მომავალი გზაც). ყველა ამ ჩამოთვლილ უბანში, როგორც მინიმუმ, მისვლა გართულებულია.
- როგორც ამბობენ, მოძრაობის გართულება, ძირითადად, ქალაქში ავტომანქანების რაოდენობის ზრდამ გამოიწვია.
- მანქანების რაოდენობა რომ გაიზრდებოდა, ეს ყველამ ვიცოდით. წლების წინ, როცა დავსხედით და ვიმსჯელეთ სატრანსოპრტო პოლიტიკაზე, პირველი, რაც მაშინ ვთქვი იყო ის, რომ ჩვენ ავტომობილების ზრდის ტემპს მაქსიმუმ შევანელებთ, მაგრამ ვერ შევაჩერებთ იმიტომ, რომ ქუჩების მოწყობიდან გამომდინარე, დედაქალაქში ყველაზე მოქნილ ტრანსპორტად მაინც კერძო ავტომობილი დარჩება - მეთქი...
თბილისში იზრდება ავტომობილების რიცხვი, ასევე, მოსახლეობაც და რას ვიზამთ? ჩვენთან ვერ იქნება ვერც გერმანული, ვერც იტალიური და სხვა ევროპული, ან ამერიკული მოდელი, რომ მაგალითად, იქ გქონდეს სამსახური, სადაც სახლი გაქვს, ჩვენთან, მონაცვლეობს ყველაფერი - ადამიანს ხშირად უწევს სამსახურის გამოცვლა, ოფისიც ხშირად იცვლის მისამართს, შესაბამისად, შენს საცხოვრებელს ვერ მიუსადაგებ სამსახურს - ცხოვრობ ერთ ადგილას, მუშაობ მეორე ადგილას. მეორეც - თითქმის არავის არ არჩენს ერთი სამსახური, ზოგს მეორე ან მესამე სამსახური აქვს და მიდექ-მოდექიც სჭირდება ადამიანს, რაც იმას ნიშნავს, რომ საზოგადოებრივ ტრანსპორტს ერთ წერტილამდე მივყავართ, არა - დანიშნულების ადგილას, ვიცვლით ტრანსპორტს და ვაგრძელებთ გზას. რაც არ უნდა ვქნათ, კერძო ავტომანქანებზე მოთხოვნა მაინც დარჩება უმაღლეს დონეზე. რა არ შემოიღეს - ტექდათვალიერება, პარკირება, მაგრამ მათი რაოდენობა ვერაფრით მცირდება. ამიტომ უნდა მოვაწყოთ ისე, რომ ამ რაოდენობის ავტომანქანების გაწოვა სადმე მოხდეს.
უპირველესად აუცილებელია საპარკინგე სივრცეების მოწყობა უბნებში, თუნდაც სართულებიანის, რათა ეს მანქანები ქუჩებში არ იყოს ჩახერგილი, რაც უმეტეს შემთხვევაში ქმნის საცობს. მჭიდროდ დასახლებულ უბნებში, სადაც ამხელა კორპუსების მშენებლობა მიდის, მას თუ არ ექნება შესაბამისი რაოდენობის პარკირების სივრცეები, ეს ამდენი ავტომანქანა სად ჯანდაბაში წავა? როგორ შეიძლება, ქალაქის ცენტრში ვიღაცამ ბინა იყიდოს, ნახევარი მილიონი გადაიხადოს და 3 ათასდოლარიანი მანქანა მაინც არ ჰყავდეს? ოჯახის ყველა წევრსაც შეიძლება ჰყავდეს მანქანა და ის ხომ სადღაც უნდა გაჩერდეს? ამიტომ მოთხოვნაში უნდა ჩადებულიყო თითოეულ ბინაზე 2 საპარკინგე ადგილი და დამთავრდა, მარტივი გადაწყვეტაა. ქალაქის ცენტრში ვინმეს თუ უნდა კორპუსის აშენება და იქ ბინების გაყიდვა, იქ ძვირიც უნდა ღირდეს, სხვანაირად არ გამოვა. მივედით იქამდე, რომ რადგან თბილისის მჭიდროდ დასახლებულ სივრცეებში ამხელა ცათამბჯენები აშენდა და ქუჩები არ გაგანიერებულა, პირიქით, ქუჩების დავიწროების ტენდენცია წავიდა, პარკინგის სივრცეები დაემატა კი არა, რაც იყო, ისინიც გაუქმდა, ბასლაინების ჩაყოლებაზე რაც კი რამ საპარკინგე სივრცე იყო, ყველა გაუქმდა. ეს ავტომობილები სადღაც ხომ უნდა იდგნენ, ცაში ხომ არ ჩამოკიდებთ? ხვალ რომ სულაც კანონი გამოვიდეს, ავტომობილით ნუ გამოხვალთ, თორემ დაგხვრეტთო, ამ ავტომობილებს ხომ არ გადააგდებენ, სადღაც ხომ გააჩერებენ და, შესაბამისად, სადღაც ხომ უნდა იყოს სივრცე? ამიტომ, პირველი, რაც მერიამ უნდა გააკეთოს, შექმნას პრეცედენტები საპარკინგე სივრცეების გაჩენის. მერიისგან იყო ასეთი შემოთავაზება, მაგალითად, როცა პეკინს აკეთებდნენ, ვინც პარკინგს გააკეთებს, მიწისქვეშ სივრცეს გადავცემთო. ეს აბსოლუტურად არასწორი იყო და რატომ: ვინმეს მიწისქვეშ პარკინგი რომ გაეკეთებინა, რამდენიმე მილიონი კი არა, მილიარდი უნდა დაეხარჯა. სახელმწიფო ამას თუ განვრცობით ფორმას არ მისცემ და საპარკინგე სივრცის მოთხოვნას არ გააჩენს, ბიზნესს ეს არ უღირს, ამიტომ მივიჩნევ, სწორი იქნებოდა, რომ მერიას თვითონ გაეკეთებინა პარკინგი და თუ რამე, როცა ფუნქციას შეიძენდა და მოქმედი იქნებოდა, მერე იჯარაში მიეცა. დღეს მანქანის გაჩერებას და ფეხით მოძრაობას აზრი არ აქვს, რადგან იგივე საცობში უნდა იყოს მეტროშიც, ავტობუსშიც, ყველგან ბევრ მგზავრთან შეზელილი უნდა იყოს და ადამიანს ურჩევნია, ისევ მანქანაში იჯდეს და ამასობაში, მობილურში მაინც იქექოს. ხვალვე ყველანი ვივლით საზოგადოებრივი ტრანსპორტით, თუ მთელი მუნიციპალიტეტი მოგვცემს მაგალითს და ყველანი ფეხით ივლიან.
- საცობების ერთ-ერთ მიზეზად და პრობლემად შუქნიშნების რაოდენობას და მათ არასწორ მუშაობასაც ასახელებდით...
- ბევრი კაპილარი ისეთია, მარტივია მათი გახსნა, ამას სწორად მოწყობა და ორგანიზება სჭირდება. შუქნიშნებს ყველა ვარიანტში უნდა ჰქონდეთ ერთმანეთთან კავშირი ისეთი ფორმით, რომ დღის სხვადასხვა დროს სხვადასხვა რეჟიმში მუშაობდნენ. თუ დავუკვირდებით, ჩვენთან ყველა შუქნიშანი დღე და ღამ ერთიანად და ერთნაირად მუშაობს. ჭკვიანი შუქნიშნების მთელი დატვირთვა ის იყო ( ის კი არა, დაითვალოს, ვინ სად გაიარა და აქვს თუ არა ტექდათვალიერება, რომ დააჯარიმონ და ბიუჯეტში ფული შემოვიდეს), ისინი ისეთი რეჟიმით მუშაობდეს, საიდანაც დიდია ნაკადი, იქიდან მეტი განმუხტვის საშუალება რომ მისცეს. ეს იმ პოლიციელებმაც კარგად იციან, კონკრეტულ გზაჯვარედინებს რომ ათავისუფლებენ. ამიტომ ცოტა მეტი გაშლა, მეტი ჩარევა, გამოკითხვა და აქტიურობაა საჭირო, კაბინეტებიდან ეს საქმე ვერაფრით მოგვარდება, კონკრეტულ ადგილას თუ არ მიხვედი, არ დააკვირდი, არ შეისწავლე და გადაწყვეტა არ იპოვე. ვფიქრობ, ყველაზე სწორი და კარგი გამოსავალი იქნება:
1. ყველა ერთად დავსხდეთ, ვიმსჯელოთ პრობლემაზე და ყველამ თავისი გამოცდილება გააზიაროს და მერიამ შეცვალოს რაღაც იმ პოლიტიკაში, რასაც ასე ჯიუტად მივუყვებით და არ ვცვლით. რაც უფრო წინ მივდივართ, მეტად შევდივართ ჩიხში.
2. შეიქმნას მობილური კომისიები, რომლებიც ავტომობილით იმოძრავებენ. მთელი დედაქალაქისთვის 1-2 ავტომობილიც საკმარისი იქნება, სამკაციანი ჯგუფი იმოძრავებს, კონკრეტულ წერტილებს ნახავს, შეისწავლის და სწრაფად მოახდენს რეაგირებას. ანუ ერთიანი სქემა და სწრაფი რეაგირებაა საჭირო. ჯერ არსებული უნდა გაფილტრო, გაწმინდო, აამუშაო და ისე მოაწყო დანარჩენი, ეს ამუშავებული არ შეაფერხოს.
- მერიამ - ამ პრობლემას საზოგადოებრივი ტრანსპორტის განვითარება, კონკრეტულად, 13 დერეფანი მოაგვარებსო...
- კარგია იმედი... არ მიმაჩნია, რომ ეს არის გამოსავალი. კარგი იქნება, რომ ეს სისტემა კარგად მუშაობდეს, მაგრამ ფაქტია, ხშირ შემთხვევაში, სწორედ ბასლაინებია, რომლებიც საქმეს აფუჭებს და არაერთი მაგალითის ჩამოთვლა შემიძლია, სადაც უკან დახევაც მოუწიათ. მაგალითად, თავისუფლების მოედანზე, პუშკინის ქუჩაზეც ხომ გააკეთეს, მოხდა სრული კოლაფსი და სასწრაფოდ გააქრეს ბასლაინი, ზემოთ აღარ არის და ახლა ის იქ იწყება, საიდანაც ჩადიხარ კოლმეურნეობის მოედანზე. ფაქტია, რომ ბასლაინმა სადღაც, ქალაქის ცენტრში საქმე გააფუჭა და რა გარანტიაა, რომ სხვაგანაც არ აფუჭებს? ეს დერეფნები, სადაც არის შანსი, ყველგან შეიძლება შექმნა და მაკავშირებლები სულ ბოლოს დაამატო, არ შეიძლება რიგითობით მიჰყვე, ამასობაში მთელ გადაადგილებას ზღუდავ. დღეში 2 საათი ადამიანები ქუჩაში გყავდეს გაჩერებული, ეკონომიკურად და ეკოლოგიურადაც ხომ კატასტროფაა? - ამდენი გამონაბოლქვი ჯანმრთელობისთვის კატასტროფაა, ავტომობილს ყველაზე დიდი გამონაბოლქვი დაძვრის მომენტში აქვს. ამას ვაკეთებთ მთელი დღის განმავლობაში - ყოველ 1 მეტრში ვიძვრით, ვჩერდებით და წარმოიდგინეთ, გამონაბოლქვის რა დონე გვაქვს და როგორ ვიწამლებით?
- გაფართოების ნაცვლად, დღეს ქუჩებს ავიწროვებენ, საით მიდის ეს ყველაფერი, რა მიზანი აქვს მერიას?
- ეს ფენომენი ძალიან მაოცებს. ფაქტია, სამუშაოები მიდის იქითკენ, ადამიანებს ვაიძულოთ, ავტომობილებით არ გამოვიდნენ ქუჩაში, მაგრამ ამას ძალიან მყარი არგუმენტი უნდა ჰქონდეს. ეს როგორ უნდა ვაიძულოთ ადამიანს, როცა ავტომობილი, ხშირ შემთხვევაში, მათი გადაადგილების ერთადერთი საშუალებაა, ანუ საზოგადოებრივი ტრანსპორტი არ მიესადაგება იმ წერტილს, სადამდე მისვლაც უნდა? საცობში სულ რომ 4 საათი ვიყო, იგივე დრო დამჭირდება სხვადასხვა ავტობუსებში გადასაჯდომად და მაინც მირჩევნია, ჩემს მანქანაში ვიყო, ჩავრთავ ინტერნეტს და საინფორმაციოს მაინც ვუყურებ, რაღაცას გავიგებ, რატომ ვიყო ვიღაცეებთან შეზელილი, რა ძალა მადგია, თან ამ ვირუსების ჟამს? და თუ საზოგადოებრივი ტრანსპორტი ასეთი მოქნილი და კარგია, ვიმეორებ, პირველი, ვინც იქნება, მერიამ აკრძალოს მისი თანამშრომლების სამსახურში მანქანით მისვლა და ყველა საზოგადოებრივი ტრანსპორტით მიდიოდეს სამსახურში, მათ ზუსტად ეცოდინებათ, რა როგორ მუშაობს.
18 მეტრიანი ავტობუსები კარგია, მაგრამ ისინი მხოლოდ ერთ მარშრუტზე ივლიან - პეკინი-ვაჟა-ჭავჭავაძე-თავისუფლება, ესაა სულ მისი მარშრუტი. წილოსანი რომ ამბობს, ერთი ავტობუსი 60 ავტომანქანის მგზავრს ჩაანაცვლებსო, ეს 60 მგზავრი როგორ უნდა მივიდეს იმ ავტობუსამდე, ერთად ხომ არ ცხოვრობენ, ან მუშაობენ? ანუ 60 სხვადასხვა წერტილიდან უნდა გამოვიდნენ. დავუშვათ, ფეხით მივიდნენ იმ ავტობუსამდე, მერე სადღაც ხომ უნდა ჩამოვიდნენ და სადღაც ხომ უნდა მივიდნენ? ფაქტია, რომ ამ გადაადგილებას დამატებითი სატრანსპორტო საშუალება მაინც დასჭირდება, ან ჯანსაღი და სპორტსმენებით დაკომპლექტებული ქალაქი. ჩვენი დედაქალაქი სპორტკომპლექსი არ არის, მგზავრთა შორის უმეტესობა მძიმე წონის ადამიანები, პენსიონერები, ან ისეთები არიან, ვისთვისაც ფეხით გადაადგილება რთულია, მით უმეტეს, აღმართ-დაღმართიან ქალაქში, როგორიც ჩვენია. ჰოლანდიაში ადამიანების უმრავლესობა კი დადის ველოსიპედებით, მაგრამ იქ აბსოლუტური ვაკეა. თბილისში, როცა ველოსიპედებზე მიდის პრესინგი, ძალიან მეცინება. აქ ტროტუარების ხარჯზე კი არ გაკეთდა ველობილიკები, კიდევ ერთი ავტომობილის ზოლი ჩაყლაპა, რამაც დამატებითი საცობები წარმოშვა. მთელი დღის განმავლობაში, ველობილიკზე სულ 2 ველოსიპედი თუ გაივლის, თუნდაც 10 იყოს, ამ ათის გულისთვის როგორ უნდა გადასანსლო ათობით ავტომობილის სივრცე და საცობის პროვოცირება გააკეთო? ჩემი აზრით, ეს დიდი სისულელეა. ესენი უნდა ჩამოყალიბდნენ, რას "ვაწვებით“, თუ ველოსიპედებს, მაშინ თავიდან ბოლომდე მარტო მაგაზე გავაკეთოთ კონცენტრაცია, გადავხაზოთ მთელი ქალაქი და მერე მოვაწყოთ დანარჩენი სივრცეები. საზოგადოებრივ ტრანსპორტს თუ "ვაწვებით“, მაინც როგორ? მაინტერესებს, ელიაზე როგორ აიყვანენ უზარმაზარ ავტობუსს? თავიდან ისიც იყო გაცხადებული, სამარშრუტო ტაქსები აღარ იქნებაო, რაზეც არასტანდარტული რეაქცია მქონდა - ამ ქვეყანაში სამარშრუტო ტაქსები იმიტომ გაჩნდა, რომ ამის მოთხოვნა იყო, ასეთია ჩვენი ქალაქის მოწყობა და როგორ აღმოფხვრი, რით ჩაანაცვლებთ, არანაირი შანსი არ გაქვთ და ადრე თუ გვიან, მოგიწევთ მხარი დაუჭიროთ სამარშრუტო ტაქსებს-მეთქი. მანდ ვართ ახლაც, ის ყველაზე მოქნილი ტრანსპორტია ჩვენი ქალაქის ქუჩებისთვის და რა გინდა რომ ქნა? მოკლედ, მარტივია ყველაფერი - წყალი როგორც მიედინება, კალაპოტიც ისე უნდა მოუწყო და არა ის, რომ ამ წყალს ზემოთ გაახვევინო, ის მაინც ქვემოთ წავა.