ინგუშეთში ამბობდნენ, - ყოველი ინგუში მზად არის თვითონ მოკვდეს, ვიდრე ქართველს ტყვია ესროლოსო - ქართველთა და ინგუშთა საუკუნოვანი მეგობრობის ისტორია

ქართველი და ინგუში ხალხების ურთიერთობა უხსოვარი დროიდან იწყება. მათ შორის არსებობდა შერეული ქორწინებები, ჰქონდათ საზიარო დღეობები, პროდუქტების გაცვლა-გამოცვლა და მრავალი სხვა. ეს ურთიერთობა კარგად არის ასახული ხევსურულ ხალხურ ფოლკლორში. ინგუშური წარმომავლობის გვარებიდან ხამხაძისა და ღლიღვაშვილის დასახელებაც საკმარისია. შეიძლება ითქვას, რომ ქართველებისა და ინგუშების ურთიერთობა მუდამ კეთილმეზობლური იყო. საუკუნეების განმავლობაში ინტენსიური მიგრაციული პროცესები მიმდინარეობდა ინგუშეთიდან საქართველოში და პირიქით.

1992 წლის 4 ივნისს, საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ, შეიქმნა ინგუშეთის რესპუბლიკა, რომელიც ამჟამად რუსეთის ფედერაციის სუბიექტის - სამხრეთის ფედერალურ მხარეში შედის. რესპუბლიკის დედაქალაქია მაგასი, უდიდესი ქალაქი კი - ნაზრანი.

2002 წლის მონაცემებით, რუსეთის ფედერაციაში 412 ათასი ინგუში ცხოვრობს. გარდა ინგუშეთისა ისინი კომპაქტურად არიან დასახლებულნი ჩრდილოეთ ოსეთშიც - პრიგოროდნის რაიონშიც.

• ვინ არიან ინგუშები

ინგუშები წარმოადგენენ კავკასიის ერთ-ერთ უძველეს, ჩეჩნების მონათესავე ხალხს. ინგუშური და ჩეჩნური ენები იბერიულ-კავკასიურ ენათა ოჯახის ნახურ ჯგუფში შედის. ინგუშების თვითსახელწოდება მათი ერთ-ერთი ლოკალური ტერიტორიული ჯგუფის სახელიდან - ღალღებიდან მომდინარეობს, რომლებსაც სხვანაირად "ხამხელებსაც“ უწოდებდნენ.

ინგუშთა საზოგადოებრივ ყოფაში უმნიშვნელოვანესია სტუმართმოყვარეობის ტრადიცია. სტუმრის ეთნიკურობასა და სარწმუნოებას მნიშვნელობა არ ჰქონდა. ოჯახის უფროსი პასუხისმგებელი იყო სტუმრის სიცოცხლეზე. სტუმართმოყვარეობის დამრღვევი მკაცრად გაიკიცხებოდა და თემი ისე სჯიდა, როგორც დამნაშავეს.

ქართული საისტორიო წყაროებით, ინგუშები "ღლიღვებად“ იწოდებოდნენ. მათ მეზობელი ქართველი მთიელები ქისტებადაც მოიხსენიებდნენ, თუმცა ეს ეთნონიმი ჩეჩნებსაც აღნიშნავდა. რაც შეეხება ეთნონიმს "ინგუში", ის წყაროებში XVIII საუკუნის დასაწყისში გაჩნდა და მომდინარეობს სოფელ ანგუშტის სახელწოდებიდან. სწორედ მე-18 საუკუნეში რუსებმა ინგუშები სწორედ ამ სოფლის - ანგუშტის საშუალებით გაიცნეს და იმ ადგილებში მცხოვრებლებსაც მთლიანად სოფლის სახელიდან გამომდინარე "ინგუშები" დაარქვეს, რაც შემდეგ საყოველთაოდ გავრცელდა.

• ქრისტიანობა ინგუშეთში

ინგუშები დღეისათვის სუნიტი მუსლიმანები არიან, მაგრამ ისლამური რელიგია მათთან საკმაოდ გვიან შეიჭრა და საბოლოოდ XIX საუკუნის პირველ ნახევარში განმტკიცდა.

შუა საუკუნეებში ინგუშებსა და ქართველებს შორის ურთიერთობა ძალზე მჭიდრო იყო. იმდროინდელი ქართველი მეფეები ცდილობდნენ ინგუშეთში ქრისტიანობის გავრცელებას. შუა საუკუნეებში ინგუშეთში აშენდა ტყობა-ერდის, ალბი-ერდის, თარგიმისა და სხვა ტაძრები. ტყობა-ერდიში XIX საუკუნემდე ინახებოდა ქართული ასომთავრული ანბანით შესრულებული სახარება, რომელსაც ინგუშები გულმოდგინედ უფრთხილდებოდნენ.

მთიანი ინგუშეთის ერთ-ერთ თვალწარმტაც კუთხეში, ცვილამის ქედის ძირში, ნასოფლარ ქართის ნანგრევებთან გამავალი ისტორიული გზის მახლობლად, რომელიც ოდითგანვე აკავშირებდა ინგუშური კულტურის აკვანს - მდინარე ასას სათავეებს დარიალის რაიონთან, აღმართულია საკულტო ნაგებობა, რომელიც კარგა ხანია იქცევს ყურადღებას. მას ინგუშები დელიტეს (დოლტე) უწოდებენ, რაც ნიშნავს "ღმერთისაკენ“ (მიმავალ გზას). მეცნიერთა ვარაუდით, დელიტე ქართული წარმოშობის ისტორიულ ძეგლს წარმოადგენს.

ძალიან საინტერესოა ინგუშურ ენაში ქართულიდან შესული ქრისტიანობასთან დაკავშირებული ნასესხობები, როგორიცაა: "მოზღარ“ (ანუ ქართულად მოძღვარი, მღვდელი), "ჯორ“ (ანუ ქართულად "ჯვარი”) და სხვა.

• ინგუშები - ქართველების მეზობლები

ოდესღაც ინგუშები და ჩაჩნები (ვაინახები) კავკასიის მთისწინეთსა და ბარშიც მკვიდრობდნენ. მთებში საბოლოოდ ირანული, თურქული და მონღოლური მომთაბარე ტომების თარეშის შედეგად შევიდნენ. ინგუშური (და ჩაჩნური) გადმოცემებით, მათი წინაპრები ებრძოდნენ იურტებში მცხოვრებ მოსულთა დიდ ურდოებს. ინგუშების მთიდან ბარში მიგრაცია XVI-XVII საუკუნეებში დაიწყო. დღევანდელი განსახლების არეალი კი XVII საუკუნიდან ჩამოყალიბდა.

ინგუშებს XVI-XVIII საუკუნეებში უცხოვრიათ ლარსის მიდამოებში. XVIII საუკუნის 20-იან წლებამდე ვაინახური მოსახლეობა აქ ოსურმა შეცვალა. XVIII საუკუნეში ლარსში, ჩმიში და ბალთაში მცხოვრები ოსები ინგუშებს მიწის სარგებლობისთვის გადასახადს უხდიდნენ.

ინგუშებისა იყო თანამედროვე ვლადიკავკაზის ტერიტორიაც. აქ არსებულ ინგუშურ სოფელს ზაუროვო (ზაურეგი) ერქვა, რომელშიც შერეული იყო გამოქცეული ოსური გვარებიც. ამ ადგილზე შემდეგ რუსული ციხესიმაგრე ვლადიკავკაზი გაჩნდა, რომელიც დღეს ჩრდილო ოსეთის დედაქალაქს წარმოადგენს. ინგუშური იყო ვლადიკავკაზის პრიგოროდნის რაიონიც. ინგუშეთი რუსეთის შემადგენლობაში 1810 წელს შევიდა. 1860 წლიდან კი თანამედროვე ინგუშეთის ტერიტორია რუსეთის იმპერიის თერგის ოლქში გაერთიანდა.

რაც შეეხება საბჭოთა პერიოდს, ინგუშთა ავტონომიური ოლქი 1924 წელს შეიქმნა. 1934 წელს ინგუშთა ოლქი მეზობელ ჩეჩნეთს შეუერთეს, 1936 წელს შეიქმნა ჩეჩენო-ინგუშეთის ავტონომიური საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა, რომელიც 1944 წელს გაუქმდა, ინგუშები და ჩეჩნები კი კავკასიიდან საკმაოდ შორს, შუა აზიაში გადაასახლეს...

• ინგუშეთის ტერიტორია... საქართველოს

1944 წლის 7 მარტს, როცა ხელი მოეწერა სსრკ უმაღლესი საბჭოს პრეზიდიუმის ბრძანებულებას ჩეჩნეთ-ინგუშეთის ასსრ-ის ლიკვიდაციისა და მისი ტერიტორიის ადმინისტრაციული მოწყობის შესახებ. მიზეზი იყო - სოციალისტური სამშობლოს ღალატი, გერმანელ-ფაშისტებისადმი დახმარება, დივერსიების მოწყობა საბჭოთა ხელისუფლების წინააღმდეგ.

ბრძანებულების პირველი პუნქტი შეეხებოდა ჩეჩნეთ-ინგუშეთის ასსრ-ის გაუქმებასა და მოსახლეობის გადასახლებას, მეორე პუნქტი - გროზნის ოლქის შექმნას, მესამე და მეოთხე – ჩეჩნეთ-ინგუშეთის ტერიტორიის დანაწილებას ჩრდილოეთ ოსეთს და დაღესტანს შორის. მეხუთეში კი ნათქვამი იყო: "...შევიდეს საქართველოს სსრ-ის შემადგენლობაში შემდეგი რაიონები: ყოფილი ჩეჩნეთ-ინგუშეთის ასსრ-დან - ითუმ-ყალეს რაიონი არსებული საზღვრებით, შაროის რაიონის დასავლეთი ნაწილი; გალანჩეჟის, გალაშკისა და პრიგოროდნის რაიონების სამხრეთი ნაწილი, აგრეთვე ჩრდილოეთ ოსეთის ასსრ-ის გიზელდონის რაიონის სამხრეთ-აღმოსავლეთი ნაწილი.

თავის მხრივ, საქართველოს სსრ-ის უმაღლესმა საბჭომაც 1944 წლის 21 მარტს მიიღო დადგენილება ზემოაღნიშნული რაიონების ტერიტორიის საქართველოსადმი შემოერთების შესახებ. მათგან გალაშკისა და პრიგოროდნის რაიონების სამხრეთი ნაწილები ყაზბეგის რაიონს მიუერთდა. ჩეჩნურ ითუმ-ყალეს რაიონს სახელი გადაერქვა და ახალხევის რაიონი ეწოდა.

სსრკ სახკომსაბჭოს 1944 წლის 9 მარტის დადგენილებით სტავროპოლის სამხარეო აღმასკომს, დაღესტნის ასსრ-ის, ჩრდ. ოსეთის ასსრ-ის და საქართველოს სსრ-ის სახკომსაბჭოებს დაევალათ 1944 წლის პირველ ივნისამდე აითვისონ ყოფილი ჩეჩნეთ-ინგუშეთის ასსრ-ის ტერიტორია და შეიმუშაონ მათი დასახლების გეგმები. კიდევ ერთი გადაწყვეტილების თანახმად, საქართველოდან და სხვა რესპუბლიკებიდან სპეციალურად ჩასახლებულებს გადასახადების სფეროში მნიშვნელოვანი შეღავათები დაუწესდათ.

მოგვიანებით, 50-იანი წლების დასაწყისში, ახალხევის რაიონი გაუქმდა და მისი ტერიტორია დუშეთის რაიონს შეუერთდა.

ინგუშთა დეპორტაცია კარგად არის ასახული ქართველი (არხოტიონი) პოეტის - გაბრიელ ჯაბუშანურის - პოეზიაში, რომელიც ინგუშთა დეპორტაციის შემდეგ ინგუშეთში იყო ჩასახლებული. მისი პოეზიის მთელი ციკლი ეძღვნება ღილღოს, ანუ ინგუშეთს. გაბრიელ ჯაბუშანური სინანულით აღწერს გაუკაცრიელებულ ინგუშურ სოფლებს...

• ინგუშურ-ქართული "მზის ხეობა“

გადმოცემული ტერიტორიების შესახებ რომ ზოგადი წარმოდგენა შეგვექმნეს, გავეცნოთ ინგუშეთის პრიგოროდნის და გალაშკის რაიონების სამხრეთ ნაწილს - არმხი-ჯეირახ-ასას ხეობებს.

ჯეირახის ხეობის სახელი უკავშირდება არაბ სარდალს ჯეირახს, რომელმაც 725 წელს დარიალის ვიწროები გაიარა და ალანიაში შეიჭრა. ამ ადგილს ხშირად არმხის ხეობასაც უწოდებენ, რადგან აქ მდინარე არმხი მოედინება. სწორედ აქ, ჯეირახის ხეობაშია ზემოთხსენებული ცნობილი ქართული ქრისტიანული ტაძარი - თხაბა-ერდი, რომელიც მე-12 საუკუნეშია აშენებული საქართველოდან ჩატანილი ქვის ფილებით. ხეობა მდიდარია ინგუშური ისტორიული ძეგლებითაც - აქაა აული ერზი, რომელიც თავისი კოშკებითაა ცნობილი. გეოგრაფიულად ჯეირახი 1944 წლისათვის სწორედ ჩეჩნეთ-ინგუშეთის ასსრ პრიგოროდნის რაიონის სამხრეთ ნაწილს წარმოადგენდა. ამ ხეობას, მასში არსებული მიკროკლიმატის გამო, სხვაგვარად "მზის ხეობასაც" უწოდებენ. ინგუში სპეციალისტების ხატოვანი გამოთქმით, ჯეირახის ხეობა ღმერთის მიერ დედამიწაზე შექმნილი ერთ-ერთი უმშვენიერესი ადგილია.

ჩრდილოეთ კავკასიაში ჯეირახის საკურორტო ზონა ახლაც და 40-იან წლებშიც ერთ-ერთ მნიშვნელოვან ტურისტულ და სამკურნალო-დასასვენებელ ზონად ითვლებოდა, შესაბამისად, ბევრი იყო სანატორიუმები და დასასვენებელი სახლები ფილტვების სნეულებიანი ავადმყოფებისათვის. ხეობაში ყველაზე დიდი დასახლებული პუნქტი იყო სოფელი ჯეირახი (არმხი), რომელსაც საქართველოსთან შეერთების შემდეგ სახელი გადაერქვა და ეწოდა დარიალი. საერთოდ, ჯეირახის მიმდებარე ადგილებში დღესაც საკმაოდ არის ქართული ტოპონიმებიც - როგორც რუსულ ენაზე გამოცემული ინგუშური ტურისტული გზამკვლევები იუწყებიან, მდინარე არმხს ხშირად ქართულად ქისტეთისწყალსაც უწოდებენ. ჯეირახის ხეობის ზემოწელიდან იწყება მეორე მდინარის - ასას ხეობა, რომელიც ასეთივე ლამაზი და მდიდარია ისტორიული ძეგლებით - აქ არიან ალბი-ერდისა და თარგიმის ტაძრები, რომელთა კედლებზე შემონახულია ქართული ასომთავრული წარწერები და ფრესკები.

• "საქართველოს ლიდერი ისე მოიქცა, როგორც კავკასიელს შეჰფერის“

იოსებ სტალინის სიკვდილის შემდეგ, კრემლის კულუარებში დაიწყო საუბარი, რომ ჩეჩნეთ-ინგუშეთის ასსრ-ის გაუქმება უსამართლო, მცდარი გადაწყვეტილება იყო, რასაც ორიოდე წელიწადში შესაბამისი იურიდიული აქტიც მოჰყვა.

1957 წლის 9 იანვარს, სსრკ უმაღლესი საბჭოს პრეზიდიუმმა ჩეჩენი და ინგუში ხალხების რეაბილიტაცია და მათი სახელმწიფოებრივი წარმონაქმნის აღდგენა განახორციელა. ამასთან დაკავშირებით, საქართველოს უმაღლესი საბჭოს პრეზიდიუმმა შემდეგი დადგენილება მიიღო:

"ჩეჩნეთ-ინგუშეთის ასსრ-ის აღდგენასთან დაკავშირებით, დაუბრუნდეს რსფსრ-ს ყაზბეგისა და დუშეთის რაიონების ნაწილი, რომელიც შედგება ყოფილი ითუმ-ყალეს რაიონისაგან, აგრეთვე გალანჩეჟის, გალაშკის, შაროის, პრიგოროდისა და გიზელდონის რაიონების ნაწილებისაგან. ამის შესაბამისად, ჩაითვალოს აღდგენილად საქართველოსა და რუსეთის სფსრ-ის საზღვარი, რომელიც 1944 წლის 7 მარტამდე არსებობდა... (დოკუმენტი დაცულია საქართველოს ეროვნულ არქივში).

რასაკვირველია, ამ დადგენილების პრაქტიკაში გატარება საკმაოდ რთულ ამოცანას წარმოადგენდა.

ინგუში სახელმწიფო და პოლიტიკური მოღვაწის ძიაუდინ მალსაგოვის მემუარები, რომელიც რეპრესიების დაწყებისა და ჩეჩნეთ-ინგუშეთის ასსრ-ის გაუქმების დროს რესპუბლიკის იუსტიციის სახალხო კომისარი იყო, ხოლო რეპრესირებულების სამშობლოში დაბრუნების ჟამს - ავტონომიის აღდგენის საორგანიზაციო კომიტეტის წევრი და რეპატრიანტების საკითხებში კომპარტიის ცეკას რწმუნებული იყო, მოგონებებში წერდა:

"როცა საბჭოთა კავშირის უმაღლესი საბჭოს პრეზიდიუმმა მიიღო დადგენილება ჩეჩენი და ინგუში ხალხების ეროვნული ავტონომიის აღდგენის შესახებ, ამ მიზნით ჩამოყალიბდა საორგანიზაციო კომიტეტი გაირბეკოვის თავმჯდომარეობით... მალე ჩვენ, საორგანიზაციო კომიტეტის წევრები, მოსკოვში, ცეკას პრეზიდიუმში მიგვიწვიეს. როგორც იქ გვითხრეს, ჩვენი რესპუბლიკის ოფიციალური აღდგენის მიზნით უკვე შექმნილა სახელმწიფო კომისია ანასტას მიქოიანის ხელმძღვანელობით, რომელშიც მალენკოვი, ვოროშილოვი, საბუროვი და კიდევ რამდენიმე წევრი შედიოდნენ. სწორედ ამ კომისიის სხდომაში მივიღეთ მონაწილეობა... დაიწყო განხილვა, თუ რომელ ტერიტორიაზე უნდა აღდგენილიყო ჩეჩნეთ-ინგუშეთი. წარმოდგენილი ბარბაროსული გეგმის თანახმად, თითქმის ყველა ტერიტორია ისევ რჩებოდათ ჩრდილო ოსეთს, დაღესტანს და საქართველოს... ისე გამოდიოდა, რომ ჩვენ კვლავ მიწების გარეშე ვიქნებოდით და ამ ნარჩენებზე რესპუბლიკის შექმნა უაზრობად ჩანდა. განსაკუთრებით უარზე იყო ჩრდილო ოსეთის წარმომადგენელი აგკაცევი... კამათი საკმაოდ მწვავე იყო. მე სულ ვფიქრობდი - აი, ახლა ადგება აგკაცევი და იტყვის: "კარგი, მოვეშვათ ამ საკითხს, ჩვენ სხვისი მიწა არ გვინდა”. სამწუხაროდ, ასე არ მოხდა. როცა მთიანი რაიონების კუთვნილების საკითხზე გადავედით, ვიდროვე და ანასტას მიქოიანს ვუთხარი: თქვენ კარგად იცნობთ ჩეჩნეთ-ინგუშეთს, რაღა დაგვრჩება, თუ ყველაფერს ისევ მეზობლებს დავუტოვებთ, განა ისინი დათანხმდებიან ამაზე? განა მათ არ შერცხვებათ ჩვენს სოფლებში იცხოვრონ და ჩვენი მიწის დოვლათით ისარგებლონ? მათ ხომ იციან, როგორი გზით მიიღეს ეს მიწები!

სიტუაცია განმუხტა დაღესტნის ასსრ-ის წარმომადგენელმა დანიალოვმა: “მართლაც, ჩეჩნებსა და ინგუშებს არაფერი რჩებათ, ეს უსამართლობაა... ჩვენ უარს ვამბობთ მათ მიწებზე, გავიყვანთ ჩვენს ხალხს და დაე, იქ ჩვენმა ძმებმა იცხოვრონ...”. დანიალოვის შემდეგ გამოვიდა საქართველოს ცეკას მდივანი, რომლის გვარი, სამწუხაროდ აღარ მახსოვს. ისიც ისე მოიქცა, როგორც ნამდვილ მამაკაცსა და კავკასიელს შეჰფერის - უარი თქვა ინგუშებისა და ჩეჩნების მიწებზე. ორივემ მოუწოდა ჩრდილო ოსეთის წარმომადგენელს, რათა მასაც უარი ეთქვა პრიგოროდნის რაიონზე, მაგრამ აგკაცევი კვლავ მუხანათურად მოიქცა. მან შეარცხვინა კავკასიელთა ღირსება, მზაკვარი გამოდგა...“

რაც შეეხება ქართველების მიერ ინგუშებისთვის ტერიტორიის უკან დაბრუნების პროცესს: როცა ინგუშები მშობლიურ ადგილებს დაუბრუნდნენ, ქართველებმა მათ ხელუხლებლად დაახვედრეს სახლები და ულაპარაკოდ დაუცალეს.

საარქივო დოკუმენტების მიხედვით, დაბრუნებულ ტერიტორიაზე შექმნილი იყო ხუთი კოლმეურნეობა თავისი ინფრასტრუქტურით - გახსნილი იყო სამი საშუალო და ცხრა დაწყებითი სკოლა, აშენდა ოთხი კლუბი, ექვსი ბიბლიოთეკა, სამი საავადმყოფო, ორი საექიმო პუნქტი, ოთხი საბავშვო ბაღი, ხუთი მაღაზია და სამი ადგილობრივი მრეწველობის ობიექტი. ეს ყველაფერი ქართველებმა სამშობლოში დაბრუნებულ ინგუშებს გადასცეს (რათქმა უნდა, საქართველოს იმდროინდელი ხელისუფლების ნებართვით). ამის შემდეგ ინგუშების დამოკიდებულება ქართველებისადმი კიდევ უფრო განმტკიცდა. ინგუშები ქართველეთან მეგობრობით ძალიან ამაყობდნენ და ამ მეგობრობას თავიანთ შვილებს თაობიდან თაობამდე უნერგავდნენ. დღეს არცთუ იშვიათად შეხვდებით ინგუშს, რომელიც გეტყვით, რომ მისი მეორე სამშობლო საქართველოა. ინგუშები ქართველებს ძმებად აღიქვამენ. სწორედ ამიტომ, სხვადასხვა მონაცემებით, მათ სასტიკი უარი განაცხადეს აფხაზეთის ომში მონაწილეობაზე 1992-1993 წლებში. ინგუშ ხალხში გავრცელებული ტრადიციით, ყოველი ინგუში მზად არის თვითონ მოკვდეს, ვიდრე ქართველს ტყვია ესროლოს. არსებობს ასეთი გამოთქმაც - "ქართველები და ინგუშები ერთმანეთის მტრები არასოდეს იქნებიან“.

• "ხამს მოყვარე მოყვრისათვის...“

ქართველებისადმი თბილი დამოკიდებულება ჰქონდათ და აქვთ ინგუშ მწერლებსაც. მაგალითად, 9 აპრილის ტრაგედიის დროს ინგუში მწერალი ისა ქოძოევი ინგუშების დელეგაციასთან ერთად ეწვია საქართველოს და გასაჭირის ჟამს გვერდით დაუდგა ქართველ ერს. ისა ქოძოევს 2009 წელს მიენიჭა თბილისის საპატიო მოქალაქეობა.

ინგუშთა და ქართველთა შორის არსებობს საკმაოდ მდიდარი სამეცნიერო თანამშრომლობის ტრადიციებიც. არაერთმა ინგუშმა მოღვაწემ განათლება საქართველოში მიიღო. საქართველოში ინგუშურ ენას ინტენსიურად იკვლევენ, გამოიცა წიგნი "ინგუშური ენა“. საქართველოში პერიოდულად აღინიშნება ინგუშური ენის დღე, მაგალითად, 2014 წლის 10 სექტემბერს, საქართველოს პარლამენტის ეროვნულ ბიბლიოთეკაში, რომელსაც ესწრებოდნენ ინგუშეთისა და საქართველოს ინტელიგენციის, სამეცნიერო წრეებისა და ახალგაზრდობის წარმომადგენლები. აღსანიშნავია, რომ 2016 წლიდან თბილისში არსებობს ინგუშეთის ქუჩა, ხოლო ინგუშეთის ქალაქ ნაზრანში არის ვაჟა-ფშაველასა და გაბრიელ ჯაბუშანურის ქუჩები.

ინგუშეთში ქართველებს დიდ პატივს სცემენ, სამაგალითოდ და სადარად ჰყავთ. თურმე, როდესაც ინგუშურ ოჯახში ბავშვი საჭმელს არ ჭამს, მშობლები ეუბნებიან, - ჭამე, თუ გინდა ქართველისნაირი გაიზარდოო. პუბლიკაციის დასაწყისში უკვე ვთქვით, რომ ინგუშებსა და ქართველებს შორის ხშირი ყოფილა შერეული ქორწინებები, თუმცა რელიგიური მიზეზით მათმა რიცხვმა საკმაოდ იკლო. კორონავირუსის პანდემიამდე საქართველოში უამრავი ინგუში ბიზნესმენი და ტურისტი ჩამოდიოდა, ამჟამად მათი სტუმრობა ისეთი აქტიური აღარ არის, ნაკადი შესუსტდა, თუმცა პროცესი მაინც გრძელდება. სამწუხაროდ, რუსეთის პოლიტიკის გამო, ამ სტუმრობას მხოლოდ ცალმხრივი ხასიათი აქვს და ქართველები აქტიურად ვერ ჩადიან ინგუშეთში. მიუხედავად ყველაფრისა, ჩვენს ხალხებს შორის შუღლის ჩამოგდება ვერავინ შეძლო.

ქართველებისთვის ინგუშები უდავოდ არის ერთ-ერთი ყველაზე ახლობელი ერი, რომელთანაც ათასწლეულები გვაკავშირებს. ამჟამად ჩვენი ურთიერთობები ნელ-ნელა მიდის აღდგენისაკენ, მაგრამ მათ გასამყარებლად აუცილებელია როგორც ქართულმა, ისე ინგუშმა საზოგადოებამ უფრო მეტი იცოდეს ერთმანეთის შესახებ.

გამოყენებული წყაროები:

https://www.gfsis.org/files/my-world/22/6.pdf

https://www.facebook.com/215457961860126/posts/1111887255550521/

ავტორი: სიმონ კილაძე