"ჩალურჯებებს მაკიაჟით ვფარავდი, ქრმის ნათესავები მეუბნებოდნენ, გათხოვილი ქალების უმეტესობას სცემენ, მაგრამ ამის გამო ოჯახს არავინ ანგრევსო..." - როგორ დაუპირისპირდა არაადამიანურ ტრადიციებს არასწრულწლოვანი დაღესტნელი გოგონა
Novayagazeta.ru სპეციალური პროექტის ფარგლებში, ჩრდილოეთ კავკასიაში ქალთა უფლებების შესახებ, ხშრიად ამზადებს პუბლიკაციებს, თუმცა, რეგიონში ამ მხრივ ბევრი არაფერი იცვლება, რადგან როგორც ადგილობრივი უფლებადამცველები ამბობენ, რუსეთის ფედერაციის კანონი ჩრდილოეთ კავკასიაში მხოლოდ ქაღალდზეა რჩება.
გამოცემა აქვეყნებს არასრუწლოვანი გოგონას ნინა წერეთელოვას ამბავს, რომელიც ადგილობრივ არაადამიანურ, ძალადობრივ ადათ-წესებს მარტო დაუპირისპირდა. გოგონა ჯერ კიდევ მოზარდობის ასაკში გაათხოვეს. მან საკუთარი უფლებებს დაცვა განიზრახა, თუმცა დაღესტნურ საზოგადოებაში ეს ადვილი არ აღმოჩნდა. მას შემდეგ, რაც ტელეკომპანია Дождь-მა მასზე ფილმი გადაიღო, სახელწოდებით, "მოხსნილი ჰიჯაბი", სოციალურ ქსელში მისი ქმარი გამოჩნდა, რომელიც თავს იმართლებდა და წერდა, რომ სინამდვილეში ყველაფერი ასე არ იყო, უბრალოდ, ნინა ტრადიციების წინააღმდეგ წავიდა... მას მხარდამჭერებიც გამოუჩნდნენ.
"როდესაც დაზარალებულ გოგონას უსმენთ, 30 წლის წინანდელ ეპოქაში გიწევთ დაბრუნება, იმ ჩრდილოეთ კავკასიაში, სადაც ქალი სრულიად უუფლებო არსება იყო. ადგილობრივები ნინა წერეთელოვაზე წერენ, რომ მან თავისი ქმედებებით დაღესტანი შეარცხვინა. ფილმის გამოსვლის შემდეგ, მასზე ზეწოლა გაძლიერდა: "გგონია, ვერ გაგაჩუმებთ?", "ჯერ ყველაფერი ჩაწყნარდეს და შემდეგ გაგისწორდებით"... - წერდნენ გოგონას. ფილმის გადაღების დროისთვის, ის უკვე მოსკოვში, საიდუმლო მისამართზე ცხოვრობდა, შეიცვალა რელიგია, იშვიათად გამოდიოდა ქუჩაში და მაშინაც პარიკით, რომ არავის ეცნო, თუმცა, რისკი მაინც დიდი იყო", - წერს გამოცემა.
***
"1987 წელს დავიბადე და ჩემი ცხოვრების უმძიმესი 18 წელი დაღესტანში გავატარე. მამაჩემი საქართველოს ტერიტორიაზე, ავარების (იგივე ხუნძების) სოფელ თივში დაიბადა. დედა ბულგარელია. ის მამამ 14 წლის ასაკში მოიტაცა და საქართველოში წაიყვანა... 16 წლის იყო დედა, ჩემი უფროსი ძმა რომ შეეძინა, შემდეგ მე გავჩნდი, ოღონდ რადგან გოგო ვიყავი, არასასურველ შვილად მიმიჩნევდნენ... "ჭეშმარიტ დაღესტნურ ოჯახში", 7 ბიჭი და ერთი გოგო უნდა დაიბადოს... შემდეგ დედა, ქმრის სახლიდან გამოიქცა, მაგრამ მამამ იპოვა და ისევ შინ დააბრუნა, ჩემს უფროს ძმასთან ერთად. მე ბებიასთან (დედის მხრიდან) დავრჩი...
1993 წელს მშობლები საცხოვრებლად დაღესტანში, ზელენოგორსკში ჩამოვიდნენ. მე ბებიის სახლის დატოვება და საცხოვრებლად მშობლებთან გადასვლამ მომიწია. მაშინ პირველად ვნახე, როგორ სცემდნენ ჩემს ძმას მშობლები და თავზარი დამეცა. შემდეგ მეც დამიწყეს ცემა და ეს მათთვის ჩვეულებრივი იყო... რაღაც დროის შემდეგ მამამ საქართველოში, დედამისთან, ნინი ბებიასთან გამიშვა. ბევრი არაფერი მახსოვს, მაგრამ მახსოვს, რომ ავარების სოფელში საკმაოდ მძიმე პირობებში ვიზრდებოდი. გარკვეული დროის შემდეგ, როდესაც სკოლაში წასვლის პერიოდი დადგა, დაღესტანში დავბრუნდი. ვერ ვიტყვი, რომ ბავშვობა მქონდა... მამა მეჩეთში დადიოდა, დედას რელიგია არ შეუცვლია და პასკებს აცხობდა, არც ჰიჯაბს ატარებდა, რაზეც მამა ხშრიად ჩხუბობდა, ბოლოს, აიძულებდა მის ტარებას, მაგრამ დედა სასტიკად ეწინააღმდეგებოდა. საბოლოოდ, ისინი დაშორდნენ...
12 წლის მეოთოხე კლასში ვსწალობდი, რადგან სულ გაცდენები და ჩავარდნები მქონდა. ამ ასაკში უამრავი ჩემი თანატოლი გოგო უკვე გათხოვილი იყო. მე გამიმართლა - პატარა ტანის ვიყავი და იმ ასაკში მთხოვნელი არ მყავდა, არასასურველ საპატარძლოდ ვითვლებოდი... ჩემი თანატოლი ბიჭები ამბობდნენ, რომ მათი მთავარი მოთხოვნა იყო, ცოლი მორწმუნე და ქმრის მორჩილი ყოფილიყო...
მახაჩყალაში, სადაც ჩემი თანატოლი გოგონები ჰიჯაბით დადიოდნენ, ქალის მიმართ დამკვიდრებული შეხედულებების გასაპროტესტებლად, ტატუ გავიკეთე და თმა სხვადასხვა ფერად შევიღებე. მაშინ ჯერ კიდევ მოზარდი ვიყავი, ჩემი სამეგობრო წრე - მხატვრები, დიზაინერები, სახელოვნებო წრის წარმომადგენლები შინაგანად იზიარებდნენ ჩემს პროტესტს, მაგრამ ხმამაღლა ამის თქას ვერ ბედავდნენ... ჩემი განსხვავებულობის გამო მუდმივი დაპირისპირება მქონდა მშობლებთან, ქუჩაში, ნაცნობებთან, უცნობებთან...
13 წლის ვიყავი, საქმრო რომ გამომიჩნდა, მუჰამედი, რომელიც ბუინაკსკის მეჩეთში დადიოდა. ასაკოვანი იმამის შვილიშვილი იყო. ბაბუა, ასაკისა და ცუდი ჯანმრთელობის გამო, თავის საქმეებზე 18 წლის შვილიშვილს გზავნიდა... ჩემი განსხვაბებული სტილის გამო, "მოსკვიჩკას" მეძახდნენ, მაგრამ მუჰამედი ამას არ შეუშინებია... ერთი წლის შემდეგ, ოჯახმა 14 წლის გოგონა საპატარძლოდ გამომაწყო, "ღირსეული მზითვი" მომიმზადა და მუჰამედს ცოლად გამაყოლა", - იხსენებს გოგონა.
მისივე თქმით, ბუინაკსში ქმრის ოჯახმა ბინა უქირავა. ქმარი არ მუშაობდა და მთლიანად დედ-მამის კმაყოფაზე იყო. გოგონა ჰიჯაბს ატარებდა და მეჩეთში დადიოდა. ეს ერთგვარი კომპენსაცია იყო იმისა, რომ მუშაობის უფლება ჰქონოდა. სახლიდან გასვლა კი მისთვის უდიდესი ბედნიერება იყო. პირველი შვილის გაჩენს შემდეგ, პრობლემებიც დაიწყო...
"დედამთილი მკარნახობდა როგორ მეცხოვრა, როგორ გამეზარდა შვილი, როდის მეჭმია და დამეძინებინა. ქმარი ისევ უმუშევარი იყო, თუმცა მეორე ცოლის მოყვანაზე დაიწყო ლაპარაკი. მაშინ პირდაპირ ვუთხარი, როდესაც აქ მეორე ქალს მოიყვან, სახლიდან წავალ-მეთქი და პირველი სილაც მივიღე... ამის შემდეგ ფიზიკური ძალადობა ჩემი ცხოვრებუს ნაწილი გახდა. მაკიაჟს ვიკეთებდი, ჰიჯაბს ვიხურავდი და ასე ვფარავდი ჩალურჯებებს. ქრმის ნათესავები მეუბნებოდნენ, რომ გათხოვილი ქალების უმეტესობას სცემდნენ, მაგრამ ამის გამო ოჯახი არავის დაუნგრევია და მეც ვერ ვბედავდი გაქცევას. ამასობაში, კიდევ ორი შვილი გაგვიჩნდა. მუჰამედი სულ უფრო აგრესიული ხდებოდა... ვეღარ ვუძლებდი და ერთ დღესაც მახაჩყალაში გავიქეცი", - ყვება ნინა.
ამის შემდეგ, ახალი ცხოვრება დაიწყო, ისევ შეზღუდვებით, თუმცა ფიზიკური ძალადობის გარეშე. უფლებადამცველების დახმარებითა და ხმაურის შედეგად მიაღწია იმას, რომ ქმრის ოჯახს საარსებო წყაროდ თანხა გამოაყოფინა. ყოფილი ქმარი დროდადრო შვილებს სტაცებდა და შინ მიჰყავდა. მუდმივად უმეორებდნენ, რომ უღირს საქციელს სჩადიოდა, სხვებს ცუდ მაგალითს აძლევდა და ემუქრებოდნენ, რომ ამის გამო დაისჯებოიდა.
დაღესტანში მისი დარჩენა მაშინ გახდა სახიფათო, როდესაც ჰიჯაბის სამუდამოდ მოხსნა გადაწყვიტა. ეს იყო 2012 წელი.
"ხანდახან, როდესაც ყოფილი ქმარი ჩემზე შურისძიებას შვილებით ცდილობს, მტაცებს მათ და ცდილობს ჩემს წინააღმდეგ განაწყოს, ძალა მღალატობს, მაგრამ ვცდილობ, როგორმე გავუძლო... მოსკოვში ვცხოვრობ, ჩემი შვილები არდადეგებზე დაღესტანში ჩემი ოჯახის წევრებთან მიდიან, რა დროსაც მამის ოჯახსაც ნახულობენ, ეს ერთგვარი კომპენსაციაა, რომ არ იფიქროს, შვილების ნახვის უფლებას არ ვაძლევ... მეორე ცოლი ჰყავს და მისგან შვილები... ამ ბოლო დროს დაღესტანშიც კი გამოჩდნენ ადამიანები, რომლებიც სოლიდარობას მიცხადებენ, ჩუმად, მაგრამ მაინც, მეუბნებიან, რომ შეუძლებელი შევძელი. მე კი ვფიქრობ, - შევძელი კი?... ჩემი შვილები ჯერ კიდევ არასრულწოვნები არიან და არ ვიცი, რა გზას აირჩევენ ისინი, მაგრამ თუნდაც მათ გამო ღირს ბრძოლა, რომ დაინახონ, ძალადობა არ არის ნორმალური და არც არასდროს იქნება..." - აცხადებს ნინა წერეთელოვა.