"სიძულვილი ჩემთვის უცხოა, ჩემი შვილის მკვლელიც არ მძულს..." - ხევსური პოეტი დიდი ტრაგედიით

ტარიელ ხარხელაურთან ყველაფერი სხვაგვარადაა: სიცოცხლე, რომელიც სიზმარივითაა, აერთიანებს ადამიანებსა და ცხოველ-ფრინველებს, მცენარეებსა და დამუნჯებულ კლდეებს... მთის ბილიკებსა და დახუჭუჭებულ ცხვრის ფარებს... აქ ყველაფერი იმდენად სუფთაა, შეხება მოგერიდება, რამე არ გავუფუჭო, ჩემი სიტყვითა და ფიქრით უნებურად არ შევბღალოო. ამიტომ ისე ფრთხილად ვუახლოვდები მისი ცხოვრებისსიმფონიას, რომ ჩემი ნაბიჯების ხმა არ ისმოდეს...

სამაგიეროდ, მესმის მისი ნათქვამი:

მამაჩემო, თოვლისფერო,

მზე ტკივილებს არ მიამებს,

გავაგრძელო კიდე ფრენა?

ფიქრი დამიკვალიანე.

მამაჩემო, თოვლისფერო...

მაღლობს შემაცურე ცერით,

ქარის ხმაზე ქრის სიმღერა,

წვიმის ხმაზე წვეთავს ცრემლი.

დედაჩემო, ფერო მიწის

გამიმწუხრისფერდა სული,

შავი ზოლი მაწევს სივრცის

ვარ ლანდებით დანისლული.

შუბლზე მადევს დანაცრული

ცა, ასე არ მითრთოლია,

მამაჩემო, დამისრულე

წუთისოფლის სიმფონია...

მერე წუთისოფლის სიმფონიაც მესმის, და რაც მთავარია, ვხედავ კიდეც... ეს არ არის უბრალოდ დილა, შუადღე და მიმწუხრი მისი ცხოვრებისა... ეს გახლავთ სიზმარი დილით, შუადღესა და დღის მიწურულს.

* * *

- ჩემი მეხსიერება პაპაჩემით იწყება. ყველა კუნწყულას ეძახდა. დედის მხრიდან მყავდა, ბაიაშვილი იყო გვარად. ჩემს ჩამოყალიბებაში მას აქვს უდიდესი წვლილი. მასთან გავიზარდე სიმონიანთხევში. გლეხს თუ შეიძლება მაღალი ინტელექტი ჰქონდეს, მას ჰქონდა ნამდვილად. მიწას კითხულობდა. აიღებდა მუჭით, დახედავდა და იტყოდა: ჯერ ადრეა, ორი დღეც ვაცალოთ და მერე დავხნათო... მისი წიგნი მიწა იყო. მარტო ეს კი არ იცოდა, საერთოდ, ბრძენი კაცი იყო.

პაპა ერთადერთი კაცი იყო, ვისგანაც აუგ სიტყვას ვერ გაიგონებდი. ის ერთადერთი იყო, ვინც გაბრაზება არ იცოდა... რაღაც თუ არ მოეწონებოდა, ამოიოხრებდა. დღესაც კი, დასაძინებლად რომ დავწვები და ვიფიქრებ, აბა, რა შემეშალა, რა გავაკეთე ცუდი-მეთქი, თვალწინ პაპა მიდგება. ვფიქრობ, რომ ეს საქციელი პაპას ამოაოხრებინებდა, ჰოდა, ვცდილობ, აღარასოდეს გავიმეორო.პაპა გუთნისდედა იყო. ხვნა-თესვა რომ მთავრდებოდა, მერე ცხვარში მიდიოდა.ექვსი წლის ვიყავი, პირველად რომ გვერდით დამიყენა ხვნის დროს. კვალში დამიყენებდა. ამას ეძახიან ჩეკანოს. გუთანი რომ ამოვარდება მიწიდან, უნდა გაასუფთავო.

ფიზიკურად კი არ მტვირთავდა, მიწას მაყვარებდა...დღეგრძელი და გონებანათელი კაცი იყო. 86 წლისა გარდაიცვალა.მე პაპასავით არ მესმის მიწისა. იმას თავისი საიდუმლო ჰქონდა და ეტყობა, ბოლომდე გადმოცემა ვერ შეძლო.საოცარია, რომ ბევრი რამ არ მახსოვს... ვერ ვიხსენებ, ვინ მეჯდა გვერდით პირველ კლასში. გარეულს მეძახდნენ, იმიტომ, რომ სულ განცალკევებით ვიყავი. თითქოს დანარჩენები სხვაგან იყვნენ, მე - სხვაგან. მხოლოდ სპორტული თამაშისას თუ გავერეოდი ბავშვებთან. მერე ისევ განვმარტოვდებოდი და წიგნს ვკითხულობდი. არ მიყვარდა ზეიმები, ხალხში გასვლა.

ვსწავლობდი მარტო იმას, რაც მაინტერესებდა. ჩუმად ვიჯექი, ხელს არავის ვუშლიდი. მართალია, მათემატიკას არ ვსწავლობდი, მაგრამ მაინც გადავყავდი კლასიდან კლასში. ისე ახლა ვნანობ... მათემატიკა უფრო საჭირო ყოფილა ცხოვრებაში...ბევრს ვკითხულობდი, მიყვარდა ნელა კითხვა, წავიკითხავდი, ვფიქრობდი... მერე რაღაც მტანჯავდა და კალამთან მისვლა მაინც მეშინოდა. ვეკრძალებოდი, მეგონა ეს ქალის საქმე იყო, თუმცა ვაჟა-ფშაველა წინ მყავდა და ასე არ უნდა მეფიქრა. მეექვსე კლასშიღა გავბედე კალამთან მისვლა. ვწერდი ჩემთვის, არავის ვაკითხებდი.

ძალიან კარგი ალღო და მეხსიერება მქონდა...

დავდიოდი ტყეში, დავხეტიალობდი, გზა თუ ამბნევია? - არასოდეს. ყიზლარშიც კი, სადაც ვაკე ადგილია და იქაურებსაც უჭირთ ნისლში გადაადგილება, მე არასოდეს დავბნეულვარ. ინტუიცია მაქვს ისეთი, რომ მკარნახობს, საით უნდა წავიდე.

იცი რა მიყვარს ძალიან? როცა მთაში ვიყავი, ნისლი რომ დაბლა იყო, ვიდრე მთის თავს დაეხვეოდა... მე გავუდგებოდი გზას, მთისკენ რომ მომესწრო, ავჩენილიყავი. ისე ამოვტივტივდებოდი ზემოთ, როგორც წყლიდან ამოსული... საოცარია, მთის წვერიდან დაბლა დაწოლილ ნისლს რომ დახედავ.

მეხუთე კლასიდან მამას ყოველ ზაფხულს დავყავდი ცხვარში. სკოლა რომ დაგვიმთავრდებოდა, მთაში მივდიოდი. იქ მივიღე ფიზიკური და სულიერი წრთობა. მწყემსი არ მოგატყუებს, რაც არის, - ის არის, არ გეპირფერება... იმიტომ გამიჭირდა, ქალაქში რომ ჩამოვედი. ვგრძნობდი, ცრუ იყო სამყარო. მე ხომ ვხედავდი, ის კაცი ისეთი არ იყო, თავს როგორც მაჩვენებდა... თვალებში ვკითხულობდი...

1976 წელს 30 წლისა ვიყავი. მაშინ ჩამომიყვანეს უნივერსიტეტში სასწავლებლად. ვერ გავძელი. მეორე კურსიდან წავედი. იქ ჩემი სამყარო არ იყო, არ იყო გარემო, სადაც გავძლებდი. მიყვარს მარტოობა, სივრცე...

ჩემი ლექსები რომ დაიბეჭდა, ისეთი ამბავი მოჰყვა, რომ ყველას ყურადღების ცენტრში ვიყავი. ეს სულ არ შემეძლო. ამიტომაც წავედი. მახსოვს, პირველი დაბეჭდვის მერე ორ კვირაში მომივიდა 2000 წერილი, სულ გოგოებისა იყო, არც ერთი კაცისა. მამაჩემი კითხულობდა და გადაარჩევდა ხოლმე, ეს წაიკითხე, ეს არ გინდაო... ჩემი პრესცენტრის ხელმძღვანელი იყო... მამამ ვაჟა-ფშაველა იცოდა ზეპირად თავიდან ბოლომდე. ამისი დრო თუ ჰქონდა? როგორ არა, მიდიოდა ცხვარში, ხელში წიგნი ეჭირა და კითხულობდა.მეც ასეთი სივრცე მინდოდა... წიგნი და სივრცე...

მერე ვახუშტი კოტეტიშვილმა გამიკეთა ისე, რომ დაუსწრებელზე გადამიყვანა და მხოლოდ გამოცდებზეღა ჩამოვდიოდი...სწორად მოვიქეცი. საზოგადოება არასოდესაა მზად, რომ გაგზარდოს. მას თავისი დაკვეთა აქვს, და უნდა შეასრულო. როცა საზოგადოების დაკვეთას ასრულებ, პოეტს კლავ.აქ გავიცანი მომავალი მეუღლე. ვისაც ყველაზე ნაკლებად ვაინტერესებდი, ის მოვიყვანე ცოლად. ვგრძნობდი, რომ ის იყო ადამიანი, ვისაც შეეძლო ჩემ გვერდით ყოფნა. არც შევმცდარვარ. დღემდე არ მიგრძნია, ოჯახს თუ რამე აკლდა. ყველაფერს უძღვება მეუღლე... მე კი მაქვს თავისუფლება, რომელიც მჭირდება.

ჩემი დაღლა არ შეიძლებოდა. 50 წლამდე ისეთი ვიყავი, ჩვენი მთის წვერზე ავიდოდი, გადავიდოდი ჩარგალში და დავბრუნდებოდი სირბილით... დღესაც არ ვიღლები ფიზიკურად...

გულქანს თითქმის ყოველდღე ვხედავდი, ჩავიდოდი მთიდან და პური ჩარგლიდან ამომქონდა. ვიჯექი ჩუმად და ვაკვირდებოდი, როგორ ქსოვდა წინდას... ლამაზი სახე ჰქონდა... ძალიან მიყვარდა მისი ყურება.

ცხვარი ძალიან მიყვარს, მაგრამ თუშისა და მოხევისნაირად მაინც არავის უყვარს ცხვარი. წაიკითხეთ სრულად