ჟურ­ნალ "ლან­ცეტ­ში" გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბუ­ლი კვლე­ვის თა­ნახ­მად, რო­მე­ლიც ვა­შინგტო­ნის უნი­ვერ­სი­ტე­ტის ჯან­მრთე­ლო­ბის მეტ­რი­კი­სა და შე­ფა­სე­ბის ინ­სტი­ტუ­ტის მკვლე­ვა­რებ­მა ჩა­ა­ტა­რეს, ამ­ჟა­მინ­დე­ლი ტენ­დენ­ცი­ის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით, მიმ­დი­ნა­რე სა­უ­კუ­ნის ბო­ლოს­თვის შე­საძ­ლოა, მო­სახ­ლე­ო­ბის რა­ო­დე­ნო­ბა თით­ქმის ყვე­ლა ქვე­ყა­ნა­ში შემ­ცირ­დეს.

BBC-ზე გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბულ სტა­ტი­ა­ში, რო­მე­ლიც უახ­ლეს კვლე­ვას ეყ­რდნო­ბა, ვკი­თხუ­ლობთ, რომ 23 ქვე­ყა­ნის მო­სახ­ლე­ო­ბა, ეს­პა­ნე­თი­სა და ია­პო­ნი­ის ჩათ­ვლით, სა­ვა­რა­უ­დოდ, 2100 წლის­თვის გა­ნა­ხევ­რდე­ბა. ქვეყ­ნე­ბის მო­სახ­ლე­ო­ბა დრა­მა­ტუ­ლად და­ბერ­დე­ბა, რაც ნიშ­ნავს, რომ 80 წელს მი­ტა­ნე­ბუ­ლი ადა­მი­ა­ნე­ბი­სა და ახალ­და­ბა­დე­ბუ­ლი ბავ­შვე­ბის რა­ო­დე­ნო­ბა ერ­თმა­ნეთს გა­უ­თა­ნაბრდე­ბა.

რა­ტომ შე­იძ­ლე­ბა მოხ­დეს ეს? - იმი­ტომ, რომ შო­ბა­დო­ბის მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი, ანუ ერთი ქა­ლის მიერ შო­ბი­ლი ბავ­შვე­ბის სა­შუ­ა­ლო რა­ო­დე­ნო­ბა, ეცე­მა.

რო­გორც მი­თი­თე­ბუ­ლია, 1950 წელს, ქა­ლე­ბი სი­ცო­ცხლის გან­მავ­ლო­ბა­ში სა­შუ­ა­ლოდ, 4.7 ბავ­შვს შობ­დნენ. ვა­შინგტო­ნის უნი­ვერ­სი­ტე­ტის ჯან­მრთე­ლო­ბის მეტ­რი­კი­სა და შე­ფა­სე­ბის ინ­სტი­ტუ­ტის მკვლე­ვა­რებ­მა აჩ­ვე­ნეს, რომ ამას­თან შე­და­რე­ბით, შო­ბა­დო­ბის გლო­ბა­ლუ­რი მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი 2017 წელს თით­ქმის გა­ნა­ხევ­რდა (2.4). თუ ეს რი­ცხვი 2.1-ზე ქვე­მოთ დავა, მა­შინ მთლი­ა­ნად, მო­სახ­ლე­ო­ბის რა­ო­დე­ნო­ბა და­ი­წყებს კლე­ბას. "ლან­ცეტ­ში" გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბულ კვლე­ვა­ში ნა­ვა­რა­უ­დე­ვია, რომ შო­ბა­დო­ბის დონე 2100 წლის­თვის 1.7-მდე და­ე­ცე­მა.

მკვლე­ვა­რე­ბის მო­ლო­დი­ნია, რომ დე­და­მი­წა­ზე ადა­მი­ა­ნე­ბის რა­ო­დე­ნო­ბა პიკს - 9.7 მი­ლი­არდს 2064 წელს მი­აღ­წევს, შემ­დეგ კი, სა­უ­კუ­ნის და­სას­რულს, 8.8 მი­ლი­არ­დამ­დე და­ე­ცე­მა. მათი თქმით, ეს სა­ზო­გა­დო­ე­ბე­ბის რე­ორ­გა­ნი­ზე­ბის სა­ჭი­რო­ე­ბას გა­მო­იწ­ვევს.

• რა­ტომ ეცე­მა შო­ბა­დო­ბის მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი?

კლე­ბა ძი­რი­თა­დად იმი­თაა გან­პი­რო­ბე­ბუ­ლი, რომ წარ­სულ­თან შე­და­რე­ბით, უფრო მეტ ქალს შე­უძ­ლია გა­ნათ­ლე­ბის მი­ღე­ბა და მუ­შა­ო­ბა, ასე­ვე, მათ მეტი წვდო­მა აქვთ კონ­ტრა­ცეფ­ცი­ა­ზე, რაც ნაკ­ლე­ბი შვი­ლის ყო­ლის სა­შუ­ა­ლე­ბას აძ­ლევთ. ბევ­რი კუ­თხით, შო­ბა­დო­ბის მაჩ­ვე­ნებ­ლის და­ცე­მა ცი­ვი­ლი­ზა­ცი­ის გან­ვი­თა­რე­ბის ერ­თგვა­რი შე­დე­გია.

• რო­მელ ქვეყ­ნებ­ზე მო­ახ­დენს შო­ბა­დო­ბის დო­ნის ვარ­დნა ყვე­ლა­ზე დიდ ზე­გავ­ლე­ნას?

კვლე­ვა­ში გა­მოთ­ქმუ­ლი პროგ­ნო­ზის თა­ნახ­მად, ყვე­ლა­ზე მრა­ვალ­რი­ცხო­ვა­ნი ქვე­ყა­ნა, ჩი­ნე­თი 2017 წლის ყვე­ლა­ზე მა­ღა­ლი მაჩ­ვე­ნებ­ლი­დან - მი­ლი­არდ 412 მი­ლი­ო­ნი­დან, სა­ვა­რა­უ­დოდ, უმაღ­ლეს მწვერ­ვალს, ანუ მი­ლი­არდ 431 მი­ლი­ონს 4 წე­ლი­წად­ში მი­აღ­წევს, თუმ­ცა სა­უ­კუ­ნის მი­წუ­რულს თით­ქმის 732 მი­ლი­ონ ადა­მი­ან­ზე ჩა­მო­ვა. იტა­ლი­ას­თან და­კავ­ში­რე­ბი­თაც მო­სახ­ლე­ო­ბის ანა­ლო­გი­უ­რად დრა­მა­ტუ­ლი და­ცე­მაა ნა­ვა­რა­უ­დე­ბი - იმა­ვე ვა­დებ­ში, 61 მი­ლი­ო­ნი ადა­მი­ა­ნი­დან 30 მი­ლი­ო­ნამ­დე კლე­ბა. ეს ორია იმ 23 სა­ხელ­მწი­ფო­დან, სა­დაც, სა­ვა­რა­უ­დოდ, მო­სახ­ლე­ო­ბა გა­ნა­ხევ­რდე­ბა.

ამ ქვეყ­ნებს შო­რის ასე­ვეა ეს­პა­ნე­თი, პორ­ტუ­გა­ლია, ტა­ი­ლან­დი და სამ­ხრეთ კო­რეა. გა­ერ­თი­ა­ნე­ბულ სა­მე­ფო­ში, სა­დაც 2017 წლის მო­ნა­ცე­მე­ბით, 67 მი­ლი­ო­ნი ადა­მი­ა­ნი ცხოვ­რობს, მო­სახ­ლე­ო­ბის რა­ო­დე­ნო­ბის პიკს - 75 მი­ლი­ონს 2063 წელს ელო­დე­ბი­ან, 2100 წლის­თვის კი 71 მი­ლი­ო­ნამ­დე შემ­ცი­რე­ბაა მო­სა­ლოდ­ნე­ლი.

სა­ინ­ტე­რე­სოა, რომ აფ­რი­კის კონ­ტი­ნენტზე დე­მოგ­რა­ფი­უ­ლი პროგ­ნო­ზე­ბი სა­ერ­თო ტენ­დენ­ცი­ა­ში არ ჯდე­ბა. სა­ვა­რა­უ­დოდ, სუბ­სა­ჰა­რუ­ლი აფ­რი­კის მო­სახ­ლე­ო­ბა 2100 წლის­თვის 3 მი­ლი­არ­დზე მეტ ადა­მი­ანს მი­აღ­წევს. კვლე­ვა­ში აღ­ნიშ­ნუ­ლია, რომ მა­გა­ლი­თად, ნი­გე­რია მსოფ­ლი­ო­ში სი­დი­დით მე­ო­რე ქვე­ყა­ნა გახ­დე­ბა - 791 მი­ლი­ო­ნი ადა­მი­ა­ნით.

ასეა თუ ისე, 2100 წლის­თვის, 195-დან 183 ქვე­ყა­ნა­ში შო­ბა­დო­ბის მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი თა­ო­ბის ჩა­ნაც­ვლე­ბის მაჩ­ვე­ნე­ბელ­ზე და­ბა­ლი იქ­ნე­ბა.

რო­გორც კვლე­ვა ასა­ხავს:

1. 5 წლამ­დე ასა­კის ბავ­შვე­ბის რი­ცხვი 2017 წლის მო­ნა­ცემ­თან - 681 მი­ლი­ონ­თან შე­და­რე­ბით, 2100 წლის­თვის საგ­რძნობ­ლად - 401 მი­ლი­ო­ნამ­დე და­ი­წევს;
2. 2017 წლის 80 წელ­ზე მეტი ასა­კის პირ­თა რი­ცხვი 2100 წელს 141 მი­ლი­ო­ნი­დან 866 მი­ლი­ო­ნამ­დე გა­იზ­რდე­ბა.

BBC-ის სტა­ტი­ა­ში აღ­ნიშ­ნუ­ლია, რომ პრობ­ლე­მაა ის, თუ ვინ გა­და­იხ­დის გა­და­სა­ხა­დებს მა­სობ­რი­ვად და­ბე­რე­ბულ სამ­ყა­რო­ში; ვინ გა­და­იხ­დის მო­ხუ­ცე­ბულ­თა ჯან­დაც­ვის­თვის; ვინ მო­უვ­ლის მო­ხუ­ცებს; ისევ შეძ­ლე­ბენ თუ არა ადა­მი­ა­ნე­ბი პენ­სი­ა­ზე გას­ვლას?

• არ­სე­ბობს თუ არა გა­მო­სა­ვა­ლი?

ზო­გი­ერ­თმა ქვე­ყა­ნამ სცა­და, შო­ბა­დო­ბის დო­ნის შემ­ცი­რე­ბის პრობ­ლე­მა ისე­თი პო­ლი­ტი­კით გა­და­ეჭ­რა, რო­გო­რი­ცაა ბავ­შვე­ბის გა­ჩე­ნის წა­ხა­ლი­სე­ბა, დე­კტე­რუ­ლი შვე­ბუ­ლე­ბა მა­მე­ბის­თვის, ბავ­შვე­ბის­თვის უფა­სო სო­ცი­ა­ლუ­რი უზ­რუნ­ველ­ყო­ფა, ფი­ნან­სუ­რი სტი­მუ­ლე­ბი სხვა, მაგ­რამ ამ ყვე­ლა­ფერ­ზე ცალ­სა­ხა პა­სუ­ხი, თუ რას აქვს შე­დე­გი რე­ა­ლუ­რად, არ გა­მოვ­ლე­ნი­ლა.

ზოგ­მა ქვე­ყა­ნამ მო­სახ­ლე­ო­ბის გა­საზ­რდე­ლად და შემ­ცი­რე­ბუ­ლი შო­ბა­დო­ბის მაჩ­ვე­ნებ­ლის სა­კომ­პენ­სა­ცი­ოდ, მიგ­რა­ცია გა­მო­ი­ყე­ნა. თუმ­ცა, ეს პო­ლი­ტი­კა წყვეტს მოქ­მე­დე­ბას მა­შინ, რო­დე­საც თით­ქმის ყვე­ლა ქვეყ­ნის მო­სახ­ლე­ო­ბა მცირ­დე­ბა.

მკვლე­ვა­რე­ბის თქმით, რო­დე­საც მსგავ­სი პრობ­ლე­მის გა­დაჭ­რა ვერ ხერ­ხდე­ბა, სა­ბო­ლოო ჯამ­ში, სა­ხე­ო­ბის გა­და­შე­ნე­ბის საფრ­თხე ჩნდე­ბა, თუმ­ცა, ამას რე­ა­ლუ­რად ჯერ რამ­დე­ნი­მე სა­უ­კუ­ნე გვა­შო­რებს.

• რა­ტო­მაა 2.1 შო­ბა­დო­ბის დო­ნის­თვის ზღვრუ­ლი რი­ცხვი?

ლო­გი­კუ­რია, რომ ასე­თი 2.0 იყოს - ორ მშო­ბელს ჰყავ­დეს ორი შვი­ლი, რომ მო­სახ­ლე­ო­ბა იმა­ვე რა­ო­დე­ნო­ბის დარ­ჩეს. თუმ­ცა, სა­უ­კე­თე­სო ჯან­დაც­ვის პი­რო­ბებ­შიც კი, ყვე­ლა ბავ­შვი სრულ­წლოვ­ნე­ბამ­დე ვერ აღ­წევს. ამას­თა­ნა­ვე, ახალ­შო­ბი­ლებ­ში მამ­რო­ბი­თი სქე­სი ოდ­ნავ მა­ინც ჭარ­ბობს, რაც ნიშ­ნავს, რომ გან­ვი­თა­რე­ბულ ქვეყ­ნებ­ში თა­ო­ბის ჩა­სა­ნაც­ვლე­ბე­ლი მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი 2.1-ია.

ექ­სპერ­ტე­ბი ვა­რა­უდს გა­მოთ­ქვა­მენ, რომ თუ ეს პროგ­ნო­ზე­ბი ნა­ხევ­რად მა­ინც ზუს­ტი აღ­მოჩ­ნდე­ბა, მა­შინ ყვე­ლა ერის­თვის მიგ­რა­ცია, - სა­მუ­შაო ასაკ­ში მყო­ფი მო­სახ­ლე­ო­ბის დის­ტრი­ბუ­ცია არ­სე­ბი­თი გახ­დე­ბა.

• დე­მოგ­რა­ფი­უ­ლი პროგ­ნო­ზი სა­ქარ­თვე­ლოს­თვის

რაც შე­ე­ხე­ბა სა­ქარ­თვე­ლოს, “ლან­ცეტ­ში“ გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბუ­ლი კვლე­ვის თა­ნახ­მად, აქ მო­სახ­ლე­ო­ბის რა­ო­დე­ნო­ბა შე­საძ­ლოა, 2017 წლის მაჩ­ვე­ნებ­ლი­დან - 3 მი­ლი­ონ 690 ათა­სი­დან, სა­უ­კუ­ნის ბო­ლოს 2 მი­ლი­ონ 780 ათა­სამ­დე ჩა­მო­ვი­დეს. თუმ­ცა, მე­ო­რე სცე­ნა­რის თა­ნახ­მად, რო­მელ­შიც პროგ­ნო­ზი იმის მი­ხედ­ვი­თაა გა­კე­თე­ბუ­ლი, რომ "მდგრა­დი გან­ვი­თა­რე­ბის მი­ზა­ნი" მიღ­წე­უ­ლი იქ­ნე­ბა, სა­ქარ­თვე­ლო­ში მო­სახ­ლე­ო­ბის რა­ო­დე­ნო­ბამ შე­საძ­ლოა, მი­ლი­ონ 850 ათა­სამ­დეც და­იკ­ლოს. აღ­ნიშ­ნუ­ლი სცე­ნა­რი გვიჩ­ვე­ნებს, რა ტენ­დენ­ცი­ებს უნდა ვე­ლო­დოთ იმ შემ­თხვე­ვა­ში, თუ 2030 წლის­თვის გა­ნათ­ლე­ბი­სა და კონ­ტრა­ცეპ­ტი­ვე­ბის ხელ­მი­საწ­ვდო­მო­ბა ყვე­ლა ქვე­ყა­ნა­სა და ტე­რი­ტო­რი­ა­ზე იქ­ნე­ბა უზ­რუნ­ველ­ყო­ფი­ლი.

რა­ო­დე­ნო­ბის ამ­გვა­რი ვარ­დნა სა­ქარ­თვე­ლოს რე­გი­ო­ნებ­ში მო­სახ­ლე­ო­ბის შემ­ცი­რე­ბას და შე­საძ­ლოა, გაქ­რო­ბა­საც მო­ას­წა­ვებ­დეს - დე­მოგ­რაფ ან­ზორ თო­თა­ძის "სა­ქარ­თვე­ლოს დე­მოგ­რა­ფი­უ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბის პროგ­რა­მა­ში" გა­მოთ­ქმუ­ლია პროგ­ნო­ზე­ბი სა­ქარ­თვე­ლოს რე­გი­ო­ნე­ბის გა­უ­კაც­რი­ე­ლე­ბის შე­სა­ხებ. კვლე­ვის თა­ნახ­მად, დე­მოგ­რა­ფი­უ­ლი მო­ნა­ცე­მე­ბის არ­სე­ბუ­ლი ტენ­დენ­ცი­ე­ბის შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბის პი­რო­ბებ­ში, ყვე­ლა რე­გი­ო­ნი (ქა­ლა­ქე­ბის - თბი­ლი­სის, ქუ­თა­ი­სის, ბა­თუ­მის, რუს­თა­ვი­სა და ფო­თის გარ­და) სა­შუ­ა­ლოდ, 41 წე­ლი­წად­ში გა­უ­კაც­რი­ელ­დე­ბა. მათ შო­რის:

• აჭა­რა - 31 წე­ლი­წად­ში;
• გუ­რია - 49 წე­ლი­წად­ში;
• იმე­რე­თი - 39 წე­ლი­წად­ში;
• კა­ხე­თი - 47 წე­ლი­წად­ში;
• მცხე­თა-მთი­ა­ნე­თი - 40 წე­ლი­წად­ში;
• რაჭა-ლე­ჩხუ­მი და ქვე­მო სვა­ნე­თი - 22 წე­ლი­წად­ში;
• სა­მეგ­რე­ლო-ზემო სვა­ნე­თი - 29 წე­ლი­წად­ში;
• სამ­ცხე-ჯა­ვა­ხე­თი - 44 წე­ლი­წად­ში;
• ქვე­მო ქარ­თლი - 47 წე­ლი­წად­ში;
• შიდა ქარ­თლი - 67 წე­ლი­წად­ში.

აღ­ნიშ­ნუ­ლი პროგ­ნო­ზე­ბის შე­სა­ხებ, რო­გორც გლო­ბა­ლუ­რი კუ­თხით, ისე - სა­ქარ­თვე­ლოს­თან და­კავ­ში­რე­ბით, AMBEBI.GE-ს დე­მოგ­რა­ფი ან­ზორ თო­თა­ძე ესა­უბ­რე­ბა. მისი თქმით, მო­სახ­ლე­ო­ბის რა­ო­დე­ნო­ბა უკა­ნას­კნელ წლებ­ში მნიშ­ვნე­ლოვ­ნად იზ­რდე­ბა, თუმ­ცა დე­მოგ­რა­ფი იმა­საც აღ­ნიშ­ნავს, რომ ამ­ჟა­მინ­დე­ლი პროგ­ნო­ზე­ბის თა­ნახ­მად, მო­მა­ვალ­ში შე­იძ­ლე­ბა, ბავ­შვის და­ბა­დე­ბა ყვე­ლა ქვე­ყა­ნა­ში პრობ­ლე­მუ­რი გახ­დეს.

"პირ­ველ სა­უ­კუ­ნე­ში, მთელ მსოფ­ლი­ო­ში მხო­ლოდ 2 მი­ლი­ო­ნი ადა­მი­ა­ნი ცხოვ­რობ­და, იყო პე­რი­ო­დი, რო­დე­საც წე­ლი­წად­ში მსოფ­ლიო მო­სახ­ლე­ო­ბა მხო­ლოდ 1-2 კა­ცით იმა­ტებ­და. შუა სა­უ­კუ­ნე­ებ­სა და მას შემ­დეგ, ზრდა ძა­ლი­ან სწრა­ფია - მსოფ­ლიო მო­სახ­ლე­ო­ბის რა­ო­დე­ნო­ბამ 1987 წელს პირ­ვე­ლად მი­აღ­წია 5 მი­ლი­არდს, მას შემ­დეგ, ყო­ველ 12 წელ­ში თითო მი­ლი­არ­დით იმა­ტებ­და. სა­ერ­თოდ, პროგ­ნო­ზებს დე­მოგ­რა­ფი­უ­ლი მოვ­ლე­ნე­ბი და პრო­ცე­სე­ბი ნაკ­ლე­ბად ექ­ვემ­დე­ბა­რე­ბა, მაგ­რამ მა­ინც შეგ­ვიძ­ლია ვთქვათ, რომ ამ სა­უ­კუ­ნის ბო­ლოს მსოფ­ლიო მო­სახ­ლე­ო­ბა სულ და­ახ­ლო­ე­ბით, 8-9 მი­ლი­არ­დი იქ­ნე­ბა, შემ­დეგ შე­იძ­ლე­ბა უფრო გა­ი­ზარ­დოს, მაგ­რამ მერე კლე­ბას და­ი­წყებს.

რამ­დე­ნი­მე ათე­უ­ლი წე­ლი­წა­დია, მეც­ნი­ე­რე­ბი მო­სახ­ლე­ო­ბის გამ­რავ­ლე­ბის შე­სა­ხებ მსჯე­ლო­ბენ და ბევ­რი თვლის, რომ თუ ასე გაგ­რძელ­და, მო­სახ­ლე­ო­ბის რა­ო­დე­ნო­ბის ზრდას მისი გა­მოკ­ვე­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბი მნიშ­ვნე­ლოვ­ნად ჩა­მორ­ჩე­ბა. ზო­გი­ერ­თი პი­რი­ქით ამ­ბობს, რომ ჯერ კი­დევ დარ­ჩე­ნი­ლია აუთ­ვი­სე­ბე­ლი მი­წე­ბი და წყა­ლი და ეს სა­შიშ­რო­ე­ბა არ მოგ­ვე­ლის. აღ­ნიშ­ნა­ვენ იმა­საც, რომ ადა­მი­ან­სა და ბუ­ნე­ბას შო­რის ნორ­მა­ლუ­რი, ჰარ­მო­ნი­უ­ლი ურ­თი­ერ­თო­ბის­თვის მსოფ­ლი­ო­ში მი­ლი­არ­დნა­ხე­ვა­რი ადა­მი­ა­ნი უნდა ცხოვ­რობ­დეს.

ეკო­ნო­მი­კის გარ­და, ცვლი­ლე­ბე­ბი და შო­ბა­დო­ბის დო­ნის შემ­ცი­რე­ბა ძა­ლი­ან ბევრ ფაქ­ტორ­ზეა და­მო­კი­დე­ბუ­ლი, იმა­ვე, წყლის პრობ­ლე­მა­ზე - დღეს მთე­ლი რიგი ქვეყ­ნე­ბი სუფ­თა წყალს ვერ მო­ი­პო­ვებს. ასე­ვე, და­მო­კი­დე­ბუ­ლია გა­ნათ­ლე­ბის დო­ნე­ზე, რად­გან რაც უფრო მა­ღა­ლია გა­ნათ­ლე­ბის დონე, მით უფრო და­ბა­ლია შო­ბა­დო­ბის დონე. მუ­შა­ობს ქა­ლის ფაქ­ტო­რიც - ქალს, რო­მელ­საც გა­ნათ­ლე­ბა აქვს, რა თქმა უნდა, თა­ვი­სი კა­რი­ე­რუ­ლი წინსვლაც უნდა და აღარ სურს, 10 და 12 ბავ­შვი გა­ა­ჩი­ნოს. მაგ­რამ აქ კი­დევ სა­კი­თხა­ვია, არის თუ არა სა­ჭი­რო ამ­დე­ნი ბავ­შვი? ვერც ერთ დე­მოგ­რაფს ვერ ნა­ხავთ, რო­მე­ლიც იტყვის, 10 ბავ­შვი იყო­ლი­ე­თო.

ად­რინ­დელ პე­რი­ოდ­თან გან­სხვა­ვე­ბა ისაა, რომ ადრე მოკ­ვდა­ვო­ბის დო­ნეც ძა­ლი­ან მა­ღა­ლი იყო, მა­გა­ლი­თად, მე-19 სა­უ­კუ­ნის რუ­სეთ­ში, ერთ წე­ლი­წად­ში, ყო­ვე­ლი 1000 და­ბა­დე­ბუ­ლი ბავ­შვი­დან 380 ბავ­შვი იღუ­პე­ბო­და, ხოლო 15 წლის ასაკს და­ბა­დე­ბულ ბავ­შვთა ნა­ხე­ვა­რიც ვერ აღ­წევ­და; ანა­ლო­გი­უ­რი სუ­რა­თი იყო უკ­რა­ი­ნა­ში. რომ შე­ვა­და­როთ, რუ­სეთ­ში 5 წლამ­დე 405 ბავ­შვი ვერ აღ­წევ­და, სა­ქარ­თვე­ლო­ში კი ეს რა­ო­დე­ნო­ბა 205 იყო (თუმ­ცა ესეც მა­ღა­ლი მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლია). ეს რი­ცხვი და­მო­კი­დე­ბუ­ლი იყო, მა­გა­ლი­თად, ქვეყ­ნის სა­შუ­ა­ლო წლი­ურ ტემ­პე­რა­ტუ­რა­ზე, იმა­ზე, რო­გორ საკ­ვებს მი­ი­ღებ­და ბავ­შვი, რო­გო­რი იყო სა­ხალ­ხო მე­დი­ცი­ნის დონე და ა.შ. ამი­ტომ იყო რუ­სეთ­სა და უკ­რა­ი­ნა­ში, ასე­ვე, და­სავ­ლეთ ევ­რო­პა­ში ბავ­შვთა მოკ­ვდა­ვო­ბის დონე მა­ღა­ლი. ამ­ჟა­მად კი, ყო­ვე­ლი 1000 და­ბა­დე­ბუ­ლი ბავ­შვი­დან 6-დან 8-მდე იღუ­პე­ბა, გან­ვი­თა­რე­ბულ ქვეყ­ნებ­ში კი - სა­შუ­ა­ლოდ 3. ესაა მი­ზე­ზი, რის გა­მოც ამ­ჟა­მად და­ბა­დე­ბუ­ლი 2-3 ბავ­შვი წინა სა­უ­კუ­ნე­ებ­ში და­ბა­დე­ბულ 6-7 ბავ­შვს უტოლ­დე­ბა, - მა­შინ მხო­ლოდ 2-3 ბავ­შვი რომ ჰყო­ლო­დათ, შე­იძ­ლე­ბო­და, ფაქ­ტობ­რი­ვად, უშ­ვი­ლოდ დარ­ჩე­ნი­ლიყ­ვნენ“, - აღ­ნიშ­ნავს თო­თა­ძე.

დე­მოგ­რა­ფი აღ­ნიშ­ნავს, რომ სა­ქარ­თვე­ლო­ში შო­ბა­დო­ბის დონე სა­მე­ზობ­ლოს­თან შე­და­რე­ბით ყვე­ლა­ზე და­ბა­ლია და ამ მხრივ კრი­ტი­კუ­ლი მდგო­მა­რე­ო­ბაა.

"2000-იან წლებ­ში, ჩვენ­თან ბუ­ნებ­რი­ვი მა­ტე­ბა 53 000 კაცს შე­ად­გენ­და, ანუ 10 წე­ლი­წად­ში ამ­დე­ნით მეტი და­ი­ბა­და, ვიდ­რე - გარ­და­იც­ვა­ლა. თურ­ქეთ­ში, ამა­ვე პე­რი­ოდ­ში, ბუ­ნებ­რი­ვი მა­ტე­ბა 8 მი­ლი­ონ 835 ათა­სი იყო, აზერ­ბა­ი­ჯან­ში - 830 ათა­სი, ხოლო სომ­ხეთ­ში - 120 ათა­სი. ეს უკვე ძა­ლი­ან სა­ში­შია, რად­გან ჩვენ ისეთ გე­ო­პო­ლი­ტი­კურ სიბ­რტყე­ში ვცხოვ­რობთ, სა­დაც სხვა­დას­ხვა ქვეყ­ნის ინ­ტე­რე­სე­ბის უამ­რა­ვი გა­დაკ­ვე­თის წერ­ტი­ლია, ძნელ­დე­ბა ეროვ­ნუ­ლი ინ­ტე­რე­სე­ბის დაც­ვა. სა­შუ­ა­ლოდ, ჩვენ­თან ერთი ქალი 2000-იან წლებ­ში 1.5 ბავ­შვს ბა­დებ­და, ახ­ლაც და­ახ­ლო­ე­ბით ასეა, - სა­შუ­ა­ლოდ, ქალი 2.0 ბავ­შვს აჩენს. თუ ყვე­ლა ქალი 2.1 ბავ­შვს გა­ა­ჩენს, ამ შემ­თხვე­ვა­ში მო­სახ­ლე­ო­ბის რა­ო­დე­ნო­ბა შე­ნარ­ჩუნ­დე­ბა, როცა მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი ამა­ზე მეტი იქ­ნე­ბა, მო­სახ­ლე­ო­ბა გამ­რავ­ლდე­ბა; ხოლო თუ ერ­თმა ქალ­მა 3 ბავ­შვი და­ბა­და, ე.ი., მო­სახ­ლე­ო­ბის გამ­რავ­ლე­ბის დონე შე­სა­ნიშ­ნა­ვია. ასე რომ, ჩვე­ნი მი­ზა­ნი უნდა იყოს არა მაქ­სი­მა­ლუ­რად მეტი რა­ო­დე­ნო­ბის ბავ­შვე­ბი, არა­მედ, ისე­თი პო­ლი­ტი­კის გა­ტა­რე­ბა, რომ ოჯახ­ში 3 ბავ­შვი ნორ­მად იქ­ცეს", - აღ­ნიშ­ნავს დე­მოგ­რა­ფი.

ან­ზორ თო­თა­ძე სა­უბ­რობს იმ პრობ­ლე­მებ­ზეც, რაც მო­სახ­ლე­ო­ბის და­ბე­რე­ბა­სა და მიგ­რა­ცი­ას შე­იძ­ლე­ბა მოჰ­ყვეს:

"ცხოვ­რე­ბის დო­ნეს კი­დევ ის აფერ­ხებს, რომ სა­ქარ­თვე­ლო­ში, 1970-იან წლებ­ში დახ­ლო­ე­ბით, მო­ხუ­ცებ­თან შე­და­რე­ბით 300 000-ით მეტი ბავ­შვი იყო, შარ­შან და შარ­შან­წინ კი მო­ხუ­ცე­ბი ბავ­შვე­ბის რა­ო­დე­ნო­ბას 70 000-ით აჭარ­ბებ­დნენ. გა­მო­ვი­და, რომ მო­ხუ­ცე­ბი ახალ­გაზ­რდა თა­ო­ბამ უნდა არ­ჩი­ნოს, რო­მე­ლიც ძა­ლი­ან ცო­ტაა და ეს პრო­ცე­სი კვლავ გრძელ­დე­ბა. ჩვე­ნი მო­სახ­ლე­ო­ბა და­ბე­რე­ბუ­ლია, შო­ბა­დო­ბა მცირ­დე­ბა, ქვე­ყა­ნას პენ­სი­ე­ბის გა­დახ­და უჭირს. არის და­ახ­ლო­ე­ბით 800 000 პენ­სი­ო­ნე­რი, მათი რა­ო­დე­ნო­ბაც იმა­ტებს; ამას გარ­და, სა­ქარ­თვე­ლო­დან ასე­უ­ლო­ბით ათა­სი ადა­მი­ა­ნი სა­ზღვარ­გა­რე­თაა წა­სუ­ლი, მათ შო­რის უმე­ტე­სო­ბა ქა­ლია - იქ ძი­ძე­ბად მუ­შა­ო­ბენ, მო­ხუ­ცე­ბუ­ლებს უვ­ლი­ან და ა.შ. მათი უმ­რავ­ლე­სო­ბა ძი­რი­თა­დად უკვე 20-25 წე­ლია, წა­სუ­ლე­ბი არი­ან, მაგ­რამ ქვე­ყა­ნა 40-45 წლის ასაკ­ში და­ტო­ვეს, ამა­სო­ბა­ში, თა­ვად მი­აღ­წი­ეს სა­პენ­სიო ასაკს. ბუ­ნებ­რი­ვია, ისი­ნი უკან დაბ­რუნ­დე­ბი­ან - ასე­თი 200 ათა­სი ადა­მი­ა­ნი მა­ინც იქ­ნე­ბა, შე­სა­ბა­მი­სად, პენ­სი­ო­ნერ­თა რა­ო­დე­ნო­ბა რო­გორც ყვე­ლა­ზე ცოტა, ამ რი­ცხვით მა­ინც გა­იზ­რდე­ბა. რე­ა­ლუ­რად, ეს ძა­ლი­ან ბევ­რია და გა­მო­დის, რომ ბი­უ­ჯე­ტის თით­ქმის ნა­ხე­ვა­რი პენ­სი­ებ­სა და მო­სახ­ლე­ო­ბის და­უც­ველ ფე­ნებ­ზე უნდა გა­და­ნა­წილ­დეს.

სა­ერ­თოდ, მე­ტია ისე­თი ადა­მი­ა­ნე­ბის რა­ო­დე­ნო­ბა, რო­მელ­თაც ბავ­შვის ყოლა არ სურთ, სა­ხე­ზეა ოჯა­ხის კრი­ზი­სი. თუ ისე გაგ­რძელ­და, რო­გორც დღე­საა, არა­თუ 100 წე­ლი­წად­ში, არა­მედ - კი­დევ უფრო ადრე გა­უ­კაც­რი­ელ­დე­ბა სა­ქარ­თვე­ლო. ამა­ზე გა­მოკ­ვლე­ვებ­მა გვიჩ­ვე­ნა, რომ ყვე­ლა მუ­ნი­ცი­პა­ლი­ტე­ტი, თბი­ლი­სის, ქუ­თა­ი­სის, ბა­თუ­მის, რუს­თა­ვის და ფო­თის გარ­და, სა­შუ­ა­ლოდ 41 წე­ლი­წად­ში გა­უ­კაც­რი­ელ­დე­ბა. ძა­ლი­ან მა­ღა­ლი და ინ­ტენ­სი­უ­რია მიგ­რა­ცი­უ­ლი პრო­ცე­სე­ბი, მა­გა­ლი­თად, ლენ­ტეხ­ში მო­სახ­ლე­ო­ბა ბუ­ნებ­რი­ვად ცოტა იმა­ტებს, მაგ­რამ მიგ­რა­ცი­უ­ლი პრო­ცე­სე­ბი ისე­თია, რომ მო­სა­ლოდ­ნე­ლია, მალე გა­უ­კაც­რი­ელ­დეს - 1989 წელს იქ 9 000 ადა­მი­ა­ნი ცხოვ­რობ­და, ახლა კი მათი რა­ო­დე­ნო­ბა გა­ნა­ხევ­რდა, 4 500-ს შე­ად­გენს.

და­ბო­ლოს, ქარ­თვე­ლი მო­სახ­ლე­ო­ბა, გან­სა­კუთ­რე­ბით ახალ­გაზ­რდე­ბი უცხო­ეთ­ში, ემიგ­რა­ცი­ა­ში მი­დი­ან, ჩვენ­თან კი სულ სხვა აღმსა­რებ­ლო­ბის ადა­მი­ა­ნე­ბი შე­მო­დი­ან, შე­სა­ბა­მი­სად, შე­იძ­ლე­ბა ით­ქვას, რომ ქვეყ­ნის ემიგ­რა­ცი­უ­ლი და იმიგ­რა­ცი­უ­ლი სიკ­ვდი­ლი ხდე­ბა - ჩვენ გავ­დი­ვართ, შე­მო­დის სხვა. ასე რომ, სა­ჭი­როა ეკო­ნო­მი­კუ­რი აღ­მავ­ლო­ბაც და ამას­თა­ნა­ვე, აქ­ტი­უ­რი დე­მოგ­რა­ფი­უ­ლი პო­ლი­ტი­კის გა­ტა­რე­ბა. ამის გა­კე­თე­ბა დიდ სა­ხელ­მწი­ფო­ებ­საც კი უჭირთ, ძა­ლი­ან ბევ­რი და­ნა­ხარ­ჯია, ამას ყვე­ლა ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა უფრთხის, რად­გან ეს ძა­ლი­ან ხან­გრძლი­ვი პრო­ცე­სია და შე­დეგს იმ­კის არა არ­სე­ბუ­ლი, არა­მედ - სულ სხვა ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა“, - აღ­ნიშ­ნავს დე­მოგ­რა­ფი.