შენიღბული "ფეისბუქ" გვერდები და ყალბი ანგარიშები - "ფეისბუქმა" საქართველოში "სპუტნიკის" ქსელი გააუქმა

"ფეისბუქმა" ბოლო ორ დღეში საქართველოს ინტერნეტსივრცეში ასობით გვერდი წაშალა, რომელიც სხვადასხვა ჯგუფის ინტერესების პროპაგანდას ეწეოდა.

საერთო ჯამში, "ფეისბუქმა" ქართულ სივრცეში წაშალა 943 ანგარიში (ფეიჯი, პროფილი, ჯგუფი, ინსტაგრამის ანგარიში), რომელთაგან 790 დაკავშირებული იყო კოკა ყანდიაშვილის "ეSპერსონასთან", ხოლო 153 "ერთიან ნაციონალურ მოძრაობასთან".

"სამართლიანი არჩევნების" (ISFED) აღმასრულებელი დირექტორის, მიხეილ ბენიძის თქმით, დღეს "ფეისბუქისგან" კიდევ ერთი ინფორმაცია მიიღეს - გაუქმებულია რუსული პროპაგანდისტული მედიასაშუალება "სპუტნიკის" ქსელი საქართველოში. ამის შესახებ ბენიძე პირად გვერდზე წერს:

"დილა დაიწყო "ფეისბუქთან" მორიგი ვიდეოქოლით. წუხელ გასაჯაროვებულ ინფორმაციასთან ერთად ორი მნიშვნელოვანი ამბავი არის შემდეგი:

დაგვიდასტურეს, რომ "ნიუს-ფრონტის" ქართულ ანგარიშებთან ერთად "ფეისბუქმა" ასევე გააუქმა "სპუტნიკის" ქსელი საქართველოში, რომელზეც 1 თვის წინ ვსაუბრობდით. როგორც ჩანს, ეს ქსელი უკავშირდებოდა მათ მიერ ადრე აღმოჩენილ "სპუტნიკის" მსგავს ქსელებს სხვა ქვეყნებში (უკრაინა, ბალტიის ქვეყნები..) მაგრამ მაშინ წაშლას გადაურჩა.

ნელ-ნელა კიდევ უფრო გაუმჯობესდება მათი შესაძლებლობა, რომ უფრო სწრაფი რეაგირება ჰქონდეთ და ოპერატიულად გააუქმონ ქსელები, რადგან რაც მეტ ქართულ ქსელს გამოავლენენ, მით მეტად შეძლებს მათი ალგორითმი და ავტომატიზებული მექანიზმები, რომ ამ გამოცდილებაზე "ისწავლოს" და დროულად დაიჭირონ ახალი არაავთენტური ოპერაციები.

ჩვენ, ცხადია, კიდევ ერთხელ მოვითხოვეთ პოლიტიკური რეკლამის ბიბლიოთეკის ჩართვა საქართველოში პოლიტიკური რეკლამის გამჭვირვალობისთვის, და ისინიც კიდევ ერთხელ დაგვპირდნენ, რომ აუცილებლად ჩაირთვება, მაგრამ ჯერ არ ვიცით ზუსტი დრო, თუ როდის.

იმედია ყველა ერთად შევძლებთ რომ 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნებზე სოციალურ მედიაში შეძლებისდაგვარად თავისუფალი საინფორმაციო გარემო იყოს" - წერს ბენიძე.

რუსული მედიასაშუალება „სპუტნიკის“ მასალების კოორდინირებულად გავრცელების საეჭვო სქემა სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოებამ (ISFED) „ფეისბუქის“ ქართულ სივრცეში დაახლოებით ერთი თვის წინ აღმოაჩინა.

სამართლიანმა არჩევნებმა სპუტნიკთან დაკავშირებული 26 სავარაუდოდ არაავთენტური ანგარიში, 11 ყალბი, შენიღბული „ფეისბუქ“ გვერდი და 41 საჯარო ფეისბუქ ჯგუფი აღმოაჩინა, სადაც „სპუტნიკის“ მასალები საეჭვო ფორმებით ორგანიზებულად ვრცელდება. ამასთან, ნიშანდობლივია, რომ ამ სქემით გავრცელებული კონტენტი, როგორც წესი, პოლიტიკური ხასიათის არ არის და ძირითადად პოზიტიური ან სკანდალური შინაარსით გამოირჩევა.

აღნიშნული სქემით „სპუტნიკის“ მასალების გავრცელება, სავარაუდოდ, მიზნად ისახავს, „სპუტნიკის“ ვებ-გვერდზე ტრაფიკის გაზრდას. შესაძლოა, მიზანი იყოს ასევე, ვებ-გვერდის ვიზიტორების პირადი ციფრული ინფორმაციის შეგროვებაც.

ISFED-ის დაკვირვებით, ერთი და იმავე ყალბი ანგარიშების მიერ ქართულენოვან „ფეისბუქ“ გვერდებსა და ჯგუფებში ვრცელდება sputnik-georgia.com-ის სტატიები, ხოლო საქართველოს შესახებ შექმნილ რუსულენოვან „ფეისბუქ“ წყაროებზე sputnik-georgia.ru-ს მასალები. ბმულების გზით აღნიშნულ ვებ-გვერდებზე გადასვლის შემთხვევაში ვიზიტორი ხედავს სტატიებს, რომელიც შინაარსით პრო-რუსული და ანტიდასავლურია.

სამართლიანი არჩევნების მიერ იდენტიფიცირებულია „სპუტნიკის“ მასალების არაავთენტური გავრცელების ორი ტაქტიკა:

ერთი სქემის მიხედვით, სპუტნიკის გასავრცელებლად გამოიყენება მრავალრიცხოვანი გამომწერების მქონე, ერთი შეხედვით „უწყინარი“ „ფეისბუქ“ გვერდები, რომლებზეც ძირითადად იპოსტება პოზიტიური ფოტოები ყვავილების, ბავშვების, ცხოველების ან ქალაქების გამოსახულებით და ამგვარ რამდენიმე პოსტს შემდგომ მოყვება „სპუტნიკის“ ლინკის სახით პოსტის გაზიარება.

ამ ხერხით, „ფეისბუქ“ მომხმარებლისთვის „სპუტნიკის“ სტატიის ხილვა საეჭვო არ ხდება, თუმცა იგი გაუაზრებლად ხვდება რუსული საინფორმაციო ოპერაციის ქსელში. მეორე სქემის მიხედვით, ყალბი პერსონალური ანგარიშები „ფეისბუქის“ დახურულ თუ ღია ჯგუფებში „სპუტნიკის“ სტატიებს შერჩევითად, ჯგუფის თემატიკის შესაბამისად ავრცელებენ. ეს ანგარიშები „სპუტნიკის“ ბმულებს, ერთმანეთის მონაცვლეობით, სხვადასხვა ჯგუფებში ისე პოსტავენ, რომ ჯგუფის წევრებისთვის და შესაძლოა ადმინისტრატორებისთვისაც, კოორდინაციის ეს სქემა, შესაძლოა, შეუმჩნეველი რჩება.

მსგავსი შეფარული სქემით „სპუტნიკის“ მასალების გავრცელება შესაძლოა მნიშვნელოვანი საფრთხის შემცველი იყოს, რადგან ამ სქემით შესაძლოა მომხმარებლები რუსული საინფორმაციო გავლენის სივრცეში გაუაზრებლად აღმოჩნდნენ. „სპუტნიკ-საქართველოს“ ვებ-გვერდზე გადასვლის შემთხვევაში ვიზიტორს ეძლევა სიახლეების გამოწერის შეთავაზება, რომელზე დათანხმების შემთხვევაშიც აპლიკაცია ითხოვს ვებ-ბრაუზერში შეტყობინებების ნებართვას, თუმცა მომხმარებლის შესახებ შეგროვებული ინფორმაციის დეტალები უცნობია. მსგავსი ხერხით მიღებული ნებართვა წარმოადგენს მომხმარებლის არაინფორმირებულ თანხმობას.

• „სპუტნიკის“ მასალების შენიღბულად გავრცელება არაავთენტურ „ფეისბუქ“ გვერდებზე

სამართლიანმა არჩევნებმა აღმოაჩინა 11 გვერდი, რომლებზეც შენიღბულად ვრცელდება „სპუტნიკ-საქართველოს“ მასალები. ამ გვერდების მომწონებელთა რაოდენობა 16 თებერვლის მდგომარეობით 762,832-ს შეადგენს.

გამოვლენილი გვერდები ე.წ. „კლიკბეით“ სისტემით მოქმედებენ და მათი კონტენტის დიდი ნაწილი უკავია პოზიტიური შინაარსის ფოტო-ვიდეო მასალას, როგორიცაა ცხოველების, ყვავილების, მოდელების, ბავშვების ფოტოები, რასაც მოჰყვება sputnik-georgia.com-ის სტატიები. საგულისხმოა, რომ ამ 11 გვერდზე სპუტნიკის გარდა არცერთი სხვა ვებ-გვერდის მასალა არ არის გაზიარებული.

ერთ-ერთი ასეთი პოპულარული გვერდია „ადამიანები მსოფლიოს ქალაქებიდან“. გვერდის გამომწერთა რაოდენობა 466,000-ს აღემატება. ამ გვერდზე, დღეში საშუალოდ სპუტნიკის ლინკის სახით 3-4 პოსტი ქვეყნდება.

სპუტნიკის მასალების შენიღბულად გავრცელების მაგალითი

გვერდები, რომლებიც არაავთენტურად და კორდინირებულად ავრცელებენ სპუტნიკის მასალებს

• ადამიანები მსოფლიოს ქალაქებიდან
• ფერადი სამყარო
• თქვენთვის საინტერესო
• სიმშვიდე
• მასტერკლასები დამწყები მებაღეებისა და ფლორისტებისათვის
• რუსული კლუბი
• ბედნიერება

მართალია, აღნიშნულ გვერდებზე ამ ეტაპზე თითქმის არ შეინიშნება პრო-რუსული შინაარსის პოლიტიკური პოსტები ან სტატიები, გვერდების ეს ქსელი ყალბ ანგარიშებთან და სამიზნე „ფეისბუქ“ ჯგუფებთან ერთად ქმნის რუსული საინფორმაციო ოპერაციებისთვის საჭირო ინფრასტრუქტურას. ამასთან, ამ სტატიაში გამოვლენილი ხერხების და ტაქტიკის გამოყენებით ხდება „ფეისბუქ“ მომხმარებლების ყურადღების მოდუნება, მოტყუება და დაბნევა.

ეჭვს, რომ აღნიშნული გვერდები საქართველოში რუსული საინფორმაციო ოპერაციის იარაღს წარმოადგენენ, ამყარებს ამ გვერდების ნაწილის კავშირი რუსეთის ფედერაციასთან. საგულისხმოა, რომ 11-დან სამი გვერდის ადმინისტრირებას რუსეთის ფედერაციიდან ახორციელებენ.

სპუტნიკის არაავთენტური, კოორდინირებული გავრცელების სქემა ქართულენოვან ჯგუფებში

ღია წყაროებზე დაკვირვებით, სამართლიანი არჩევნები მივიდა დასკვნამდე, რომ „სპუტნიკთან“ დაკავშირებული ყალბი ანგარიშების მიერ გავრცელებული მასალა დივერსიფიცირებულია, და სხვადასხვა თემატიკის მიხედვით, ვრცელდება შესაბამისი ინტერესის მქონე ჯგუფში. ეს თემატიკაა:

• ცნობილი ქართველების საჯარო პირადი ცხოვრება
• მებაღეობა
• ემიგრანტები
• ზოდიაქო
• ტურიზმი
• კულინარია
• მოდა

ამ თემების ირგვლივ არსებულ მრავალათასიანი აუდიტორიის მქონე „ფეისბუქ“ ჯგუფებში ყალბი ანგარიშები ერთგვარი მონაცვლეობით, თითქმის ყოველდღურად და დღეში რამდენჯერმეც შერჩევითად აზიარებენ „სპუტნიკ-საქართველოს“ მასალებს. გაზიარებული მასალა, როგორც წესი, წარმოდგენილია სპუტნიკის ვებ-გვერდის სტატიის ბმულის სახით, რასაც თან ახლავს მოკლე ინფორმაცია ამ სტატიის შესახებ.

იმის გათვალისწინებით, რომ საქართველო რუსული საინფორმაციო ომის ფრონტის ხაზს წარმოადგენს, ნებისმიერი კოორდინირებული და არაავთენტური ქცევა სოციალური მედიის პლატფორმების გამოყენებით საფრთხისშემცველია და მომხმარებლების საინფორმაციო მოწყვლადობისკენ არის მიმართული. ეს ოპერაციები შესაძლოა მიზნად ისახავდნენ მოქალაქეებში კრემლისტური საინფორმაციო აგენტების მიმართ ნდობის მოპოვებას, ყურადღების მოდუნებას, მათზე ინფორმაციის შეგროვებას, რაც ზრდის საქართველოში რუსეთიდან მომდინარე დეზინფორმაციის გავლენის საფრთხეს 2020 საპარლამენტო არჩევნების წინ.

წაიკითხეთ ვრცლად "სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოების" კვლევა