რას წაიკითხავთ ისტორიულ-შემეცნებითი ჟურნალის, “ისტორიანის“ იანვრის ნომერში

გამოვიდა ისტორიულ-შემეცნებითი ჟურნალის, “ისტორიანის“ იანვრის ნომერი #1(109), რომელშიც წაიკითხავთ:

საქართველოს სახელმწიფო გერბის ისტორია

საქართველოს ძველი დროიდან ჰქონდა გერბი, რომელსაც შუა საუკუნეების ქართული და უცხოური წყაროების ცნობით, უმეტესწილად წმინდა გიორგის გამოსახულება (დროშასთან ერთად) ამშვენებდა... სავარაუდოდ, წმინდა გიორგის კულტი საქართველოში უნდა გავრცელებულიყო VII საუკუნიდან, ვინაიდან სწორედ ამ დროიდან გაჩნდა მისი უძველესი გამოსახულებანი ქართულ ტაძრებზე. გამოსახულება წმინდა გიორგი ძლევამოსილისა, რომელიც შუბით ლახვრავს მიწაზე განრთხმულ გველეშაპს - შუა საუკუნეების ქართული და უცხოური წყაროებიდან დასტურდება საქართველოს სამეფოს სახელმწიფო სიმბოლიკაში, კერძოდ, როგორც დროშასა და გერბზე, ასევე, სამეფოს ბეჭედსა და ნუმიზმატიკურ მასალაზეც.

წმინდა გიორგის გამოსახულება ამშვენებს კახეთ-ჰერეთის ხელმწიფის, კვირიკე III დიდის მეფობის (1014-1037/39) პერიოდში მოჭრილ მონეტებს, რომელთა არსებობაც ცნობილი ამ შვიდი წლის წინ გახდა. კვირიკე III დიდი იყო არევმანელთა დინასტიის წარმომადგენელი, ვაჟი კახეთის ქორეპისკოპოს დავითისა (მთავრობდა 976-1009 წლებში), რომელმაც გარდაცვალებამდე ცოტა ხნით ადრე ჰერეთის შეერთება მოახერხა. კვირიკე III კახეთ-ჰერეთის პირველი მეფე გახდა.

აქამდე უცნობი მისი მონეტების რევერსზე (ზურგზე) გამოსახულია ცხენზე ამხედრებული წმინდა გიორგი, რომელიც ზემოდან ჯვრით დაბოლოებული შუბით ლახვრავს მიწაზე დაგდებულ იმპერატორ დიოკლეტიანეს. ეს ამიერკავკასიის პირველი ქრისტიანულ-მუსლიმური მონეტებია და ყველაზე ადრეული მონეტები, რომლებზეც წმინდა გიორგია გამოსახული. ჩვენი ვარაუდით, კვირიკე III-ის მონეტებზე გამოსახული წმინდა გიორგი სავსებით შესაძლებელია ყოფილიყო აღმოსავლურქართული სამეფოს - კახეთ-ჰერეთის იმდროინდელი სახელმწიფო გერბი. ამ შემთხვევაში იგი გამოდის ჩვენამდე მოღწეული ერთ-ერთი უძველესი ქართული გერბი...

პროფესია სანტა კლაუსი

მსოფლიოს ბევრი ადამიანისთვის შობა-ახალი წელი ყველაზე საყვარელი დღესასწაულია. ამ დღესასწაულის ერთ-ერთი მთავარი ფიგურაა თოვლის ბაბუა დასავლეთ საქართველოში, ხოლო თოვლის პაპა - აღმოსავლეთ საქართველოში. ამერიკასა და დასავლეთ ევროპაში, განსაკუთრებით კი კათოლიკურ სამყაროში - სანტა კლაუსი. მისი ისტორია, როგორც ამბობენ, ჰოლანდიელების დაარსებულ ნიუ-იორკში იწყება.

სწორედ მათ დანერგეს საჩუქრების დარიგების ტრადიცია, რასაც ანგლოსაქსები დასცინოდნენ, თუმცა შემდეგ მშვენივრად აითვისეს ეს არცთუ ურიგო წამოწყება. 1822 წელს ნიუ-იორკის ერთმა მოქალაქემ, ვინმე კლემენტ მურმა შექმნა ზღაპრების სერია, სადაც აღწერდა, როგორ ჩამოდიოდა რვა ირემშებმული მარხილით სანტა კლაუსი ქვეყანაში, ანუ ამერიკის შეერთებულ შტატებში. მან აგრეთვე აიძულა სანტა კლაუსი, საჩუქრების დასარიგებლად კვამლსადენში ეძრომიალა. 1841 წელს ფილადელფიელმა კომერსანტმა მაღაზიაში მყიდველის მისაზიდად დაიქირავა კაცი, რომელიც თბილ ქურქში გამოწყობილი, მთელი დღეების განმავლობაში სახურავზე, საბუხრე მილის გვერდით იჯდა...

მხოლოდ 1885 წლიდან ვხვდებით სანტა კლაუსს ტრადიციული სახით, ანუ წითელ სამოსში გამოწყობილ თეთრწვერიან ბერიკაცს. ის ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული პერსონაჟია მსოფლიოში და შობა-ახალი წლის დღეებში ძალიან ბევრს ახარებს. ბევრს კი აძლევს სამუშაოს, რომელსაც კარგად ანაზღაურებენ. სანტა კლაუსის “კინოკარიერა” კი კინემატოგრაფის გარიჟრაჟზე, 1898 წელს დაიწყო. იგი ყოველთვის სიკეთის, სიხარულისა და ბედნიერების განსახიერება იყო. თუმცა შეიცვალა დრო და სანტას ტანსაცმელში, ცოტა არ იყოს, სხვაგვარი გმირებიც გამოაწყვეს...

ილი - კათედრალი პროვინციულ ქალაქში

ინგლისის მრავალრიცხოვან ბრწყინვალე ტაძრებს შორის ერთ-ერთი ყველაზე გრძელი ნავი (75 მ), რაც უნდა გასაკვირი იყოს, აქვს პატარა პროვინციული ქალაქის - ილის საკათედრო ტაძარს, რომელიც 1083-1375 წლებში აიგო. ტაძარი გამორჩეული სილამაზისაა. მის ადგილას იდგა ანგლოსაქსთა დიდი წმინდანის, ეთელდრედას მიერ 673 წელს აგებული სააბატო.

XI საუკუნის დასასრულისთვის ოთხსაუკუნოვანი ილი ერთ-ერთი ყველაზე წარმატებული ანგლოსაქსური მონასტერი იყო - სახელგანთქმული წმინდანით, საგანძურით, ბიბლიოთეკით.1066 წელს ინგლისი ნორმანებმა დაიპყრეს და უკვე 70-იან წლებში თითქმის ყველა ტაძრისა და სააბატოს გადაკეთებას ან ხელახლა აშენებას მიჰყვეს ხელი. ილიში ნორმანებმა ტაძრის აგება 1083 წელს დაიწყეს. ილი თავდაპირველად მონუმენტურ რომანულ სტილში იგებოდა, ხოლო შემდგომ ქორო, სამრეკლო და ეგვტერი მონანიეთათვის შესანიშნავ გოტიკურ სტილში გადაკეთდა.

უნიკალურ შიდა სივრცეს ქმნის რვაკუთხა ცენტრალური კოშკი, ე.წ. ფარნით ზემო ნაწილში. ტაძრის საერთო სიგრძეა 164 მეტრი, დასავლეთის კოშკის სიმაღლეა 66 მეტრი, რვაკუთხა ფარნის კოშკისა - 52. თვით ფარნის ძირი ტაძრის იატაკიდან 43 მეტრის სიმაღლეზეა. ეს ცენტრალური კოშკი ტაძრის ყველაზე ძველი ნაწილია. ხის დიდი ფარანი თითქოსდა მხოლოდ წვრილ საყრდენებს უჭირავს. სინამდვილეში კი ფარანიცა და მთელი სახურავიც ხის რთულ კონსტრუქციას ეყრდნობა... 1845 წელს მოხერხდა ტაძრის ხელახლა შემინვა - ნაწრთობი ფერადი მინის ტექნოლოგიის გამოგონების შემდეგ. ილის ტაძარს ამჟამად წელიწადში 250 ათასი ადამიანი სტუმრობს.

გარდა ამისა, ნომერში წაიკითხავთ:

• მოკლე ამბები. აუღებელი ფორტი ბოურტანგე
• ახალი ამბები. “ქრისტიანულ-არქეოლოგიური ძიებანი” - 9
• ახალი ამბები. ქართული ისტორიული ქსოვილი ბრუნდება
• ქართველი ოფიცრები. ვინ იყო გენერალი ილია მაკარაშვილი
• სამოსელი ქართული. ქართველთა თავსაბურავი - რაჟამებიანი ქუდები
• კვალი ნათელი. ილია და არტურ ლაისტი
• პორტრეტები გასული საუკუნიდან. “კიდევ ჩამოდ, ელენ!..” / რატომ წავიდა 19 წლის თელაველი გოგონა თუშეთში წერა-კითხვის გასავრცელებლად
• რევოლუცია და რელიგია. ფიდელ კასტრო და კათოლიკური ეკლესია - გზა დევნიდან აღიარებამდე
• მემკვიდრეობა. ქართული მეფუტკრეობა ფერეიდნიდან / ფერეიდნელების როლი ირანის სოფლის მეურნეობის განვითარებაში
• სკანდინავიის ისტორიიდან. “ჩრდილოეთის ლომის” სამხედრო გენია (დასასრული)
• სადაზვერვო თამაშები. ბულგარელი ფუშე მასონების წინააღმდეგ / ნიკოლა გეშევი რუსულ სპეცსამსახურებს ამარცხებს (გაგრძელება)
• ჯარისკაცის თავგადასავალი. 500 დღე და ღამე მტრის ზურგში