8
ივლისიდღის ზოგადი ასტროლოგიური პროგნოზი
დღეს ჩვენ გარშემო ცხოვრობენ ადამიანები, ვისაც მიზეზთა გამო პირადობის დამადასტურებელი დოკუმენტაცია არ აქვთ და შესაბამისად, მოკლებული არიან იმ ძირითად, ფუნდამენტურ უფლებებს, რითაც სხვადასხვა ქვეყნის ნებისმიერი მოქალაქე უნდა სარგებლობდეს. სამართლებრივი პრობლემები კანონმდებლობაში, ეთნიკური დისკრიმინაცია, შობადობის რეგისტრაციის არარსებობა და სხვა - ეს იმ მიზეზთა არასრული ჩამონათვალია, რის გამოც ადამიანები მოქალაქეობის არქონის რისკის ქვეშ დგებიან. საქართველოშიც და მსოფლიოშიც ამ პრობლემებზე გაეროს ლტოლვილთა უმაღლესი კომისარიატი (UNHCR) - "გლუკი" მუშაობს და სრულიად უანგაროდ ეხმარება მოქალაქეობის არმქონე პირებს შესაბამისი დოკუმენტაციის მოპოვებაში.
სოფიო ჯამბაზიშვილი-იუჯერი, "გლუკის" მრჩეველი სამართლებრივ საკითხებში: "2007 წელს, ჩვენმა ორგანიზაციამ აქტიურად დაიწყო საქართველოში ამ პრობლემაზე მუშაობა და დაახლოებით 2 ათასი ადამიანი გამოვავლინეთ, რომლებიც დე იურე მოქალქეობის არმქონე პირები იყვნენ. მთავარი მიზეზი, რის გამოც ამ ადამიანებს მოქალაქეობა არ აქვთ, საბჭოთა კავშირის დაშლას და ახლადჩამოყალიბებულ ქვეყნებში, მოქალაქეობის შესახებ კანონებს შორის კონფლიქტს უკავშირდება. ზოგიც მოქალაქეობას მაშინ კარგავდა, როცა სხვა ქვეყნის მოქალაქეობის მიღების იმედით, საქართველოს მოქალაქეობას ტოვებდა და სხვა ქვეყნის მოქალაქეობასაც ვერ იღებდა. მეორე კატეგორია ასეთი პირების კიდევ 11 ათასი ადამიანი აღინუსხა, ვინც მოქალაქეობის არქონის რისკის ქვეშ იყვენ, ვინაიდან პირადობის დამადასტურებელი არანაირი დოკუმენტი არ ჰქონდა. ეს ადამიანები ვერ სარგებლობენ განათლების უფლებით, დაზღვევით, საკუთრების უფლებით, ვერ გახსნიან საბანკო ანგარიშს, ვერ მიიღებენ პენსიასა და სოციალურ დახმარებას.
- მაშ როგორ ახერხებენ ეს ადამიანები საზოგადოებაში ადაპტაციას?
- მიზეზთა გამო ამ ადამიანების ვინაობას ვერ დაგისახელებთ, მაგრამ კონკრეტულ მაგალითებზე მიხვდებით თუ რა სირთულეებს აწყდებიან ყოველდღიურობაში დოკუმენტების არმქონე პირები. მაგალითად, თბილისში მცხოვრები ნ.ხ. მრტოხელა და ხანდაზმული ქალბატონია. წლების განმავლობაში მას არ ჰქონდა ვინაობის და მოქალაქეობის დამადასტურებელი დოკუმენტი და არც დაბადების მოწმობა. დოკუმენტების არქონის გამო, ის ვერ იღებდა პენსიას და ვერ სარგებლობდა სახელმწიფო სამედიცინო დაზღვევით. პროექტის, "მოქალაქეობის არმქონე პირთა შემცირება და მოქალაქობის არქონის პრევენცია საქართველოში" დამხარებით, ნ.ხ-მ მიიღო დაბადების მოწმობა, საქართველოს მოქალაქეობა და პირადობის მოწმობა. დღეს ის სარგებლობს პენსიით და სამედიცინო დაზღვევით.
ე.ბ-ც თბილისში ცხოვრობს, არც მას ჰქონდა პირადობის დამადასტურებელი მოწმობა, რის გამოც იყო უმუშევარი და ბუნებრივია, ჰქონდა სოციალური პრობლემები. პირადობის მოწმობის მისაღებად მას სჭირდებოდა დაბადების მოწმობა. სამწუხაროდ, არც ეს დოკუმენტი ჰქონდა. პროექტის დახმარებით მან მიიღო, როგორც დაბადების მოწმობა, ასევე საქართველოს მოქალაქეობა და საქართველოს მოქალაქის პირადობის მოწმობა. დღეს ის დოკუმენტირებულია და აქვს შესაძლებლობა მოაგვაროს უმუშევრობის პრობლემა.
ჩვენ ვეხმარებით ასევე ახალგაზრდა ქალს, რომელიც მცხეთაში, ძეგვის თავშესაფარში ცხოვრობს. მას არც დაბადების მოწმობა აქვს და არც პირადობის დამადასტურებელი დოკუმენტები, შესაბამისად მისი იდენტიფიცირება შეუძლებელია. რამდენიმე თვის წინ მას შვილი შეეძინა, რომლის დაბადების რეგისტრაცია ვერ ხდება მხოლოდ იმიტომ, რომ დედას არ აქვს შესაბამისი დოკუმენტები. დედა-შვილი ვერ სარგებლობენ შესაბამისი სახელმწიფო პროგრამებით, არ აქვთ არც დაზღვევა, ვერც შემწეობას იღებენ და ბავშვს არ უტარდება გეგმიური ვაქცინაცია.
- და როგორ დაიწყეთ ამ ადამიანების პრობლემების მოგვარება?
- დოკუმენტების არმქონე ადამიანების პრობლემების მოგვარება მიზეზების კვლევით დავიწყეთ. დავინტერესდით რა პრობლემები არსებობდა ადგილობრივ კანონმდებლობაში და აღმოვაჩინეთ უამრავი ხარვეზი, რომელიც საერთაშორისო სტანდარტთან შესაბამისობაში არ მოდიოდა. სტანდარტს გაეროს ორი მთავარი კონვენცია ქმნის - 1954 წლის კონვენცია მოქალაქეობის არმქონე პირების სტატუსის შესახებ და 1961 წლის კონვენცია, რომელიც მოქალაქეობის არმქონე პირების შემცირებაზე ზრუნავს. მას შემდეგ, რაც ჩვენ დავიწყეთ ამ თემაზე მუშაობა, ბევრი რამ შეიცვალა სასიკეთოდ. 2010 წელს მოხდა ძალიან კარგი ცვლილება კანონში, რომლის მიხედვითაც საქართველოს მოქალაქე ვერ დატოვებს საქართველოს მოქალაქეობას თუ მას არ ენიჭება სხვა ქვეყნის მოქალაქეობა. ეს არის პრევენციული მექანიზმი კანონმდებლობაში, რომელმაც მნიშვნელოვნად შეამცირა ქვეყანაში დე იურე, მოქალაქეობის არმქონე პირების რაოდენობა და ეს მაჩვენებელი 2000-დან 800-მდე შემცირდა. 2011 წელს საქართველო მიუერთდა 1954 წლის კონვენციას, რომელიც მოქალაქეობის არმქონე პირის სტატუსზე საუბრობს. კონვენციაში ზედმიწევნით გაწერილია რა უფლებებით უნდა სარგებლობდეს ასეთი პირი და გვაძლევს დეფინიციას, რის მიხედვითაც შეგვიძლია განვსაზღვროთ, არის თუ არა პირი მოქალაქეობის არმქონე. ამ დეფინიციაზეა აწყობილი პროცედურა, რომლის მიხედვითაც უდგინდება ადამიანს მოქალაქეობის არმქონე პირის სტატუსი. ასეთი პროცედურა მსოფლიოში სადღაც ცხრა ქვეყანას აქვს და მათ შორის ერთ-ერთი საქართველოა. ამ პროცედურების ქონის გამო საქართველო საერთაშორისოდ აღიარებულია როგორც საუკეთესო მაგალითი მოქალაქეობის არმქონე პირთა სტატუსის დარეგულირების სფეროში. ეს არის სტატუსი, რომლის მინიჭების შემდეგ ადამიანს ეძლევა შესაბამისი დოკუმენტი, პირადობის დამადასტურებელი საბუთი, სამგზავრო პასპორტი და აქვს წვდომა კანონით დადგენილ უფლებებთან.
2007 წლის შემდეგ, სამოაქალაქო რეესტრისა და არასამთავრობო ორგანიზაციებთან მჭირდო თანამშრომლობის შედეგად, დოკუმენტის არმქონე 11 ათასი ადამიანის რაოდენობა, 3 ათასამდე შემცირდა.
ამ წლების განმავლობაში ჩვენმა ორგანიზაციამ მართლაც დიდი სამუშაო გაწია, მაგრამ სამწუხაროდ კიდევ მრავლად არიან ადამიანები, ვისაც სხვადასხვა მიზეზით, ან უკვე მოქალაქეობის არმქონენი არიან, ან ამ საფრთხის რისკის ქვეშ დგანან. გაეროს ლტოლვილთა უმაღლესი კომიარიატი მზად არის, ყველა ამ ადამიანს, სრულიად უსასყიდლოდ გაუწიოს იურიდიული დახმარება რათა ისინი ამ ქვეყანაში 1954 წლის კონვენციით განსაზღვრული უფლებებით სარგებლობდნენ და თავიანთ პასუხისმგებლობებსაც ასრულებდნენ".
გაეროს ლტოლვილთა უმაღლესი კომისარიატი (UNHCR)
მის. ყაზბეგის გამზირი 2ა ტელ: 238 62 02
ფაქსი: 238 54 22 ელ.ფოსტა: geotb@unhcr.org
R
