თე­ბერ­ვლის ბოლო რი­ცხვე­ბი მცე­ნა­რე­თა გამ­რავ­ლე­ბი­სათ­ვის სა­უ­კე­თე­სო დროა. რად­გა­ნაც ამ დროს ვე­გე­ტა­ცი­ის პე­რი­ო­დი იწყე­ბა და ტემ­პე­რა­ტუ­რა ყო­ველ­დღი­უ­რად მა­ტუ­ლობს. თუმ­ცა, ეს ყვე­ლა მცე­ნა­რეს არ ეხე­ბა. რო­დის და რო­გორ გავ­სხლათ მცე­ნა­რე­ე­ბი, და­ვა­ფეს­ვი­ა­ნოთ და დავრგოთ სხვა­დას­ხვა ჯი­შის ყვა­ვი­ლე­ბი, თქვენს კი­თხვებს დენ­დრო­ლო­გი, პა­ა­ტა ტო­გო­ნი­ძე პა­სუ­ხობს.

გა­მოგ­ზავ­ნი­ლი კი­თხვე­ბი:

მა­რი­ა­მი: მა­ინ­ტე­რე­სებს რო­გორ მო­ვუ­ა­რო და გა­ვამ­რავ­ლო დრა­ცე­ნა სან­დერა?

-დრა­ცე­ნა სან­დერა საკ­მა­ოდ გამ­ძლე მცე­ნა­რეა. +20 გრა­დუ­სი­დან +40 გრა­დუ­სამ­დე სით­ბოს უძ­ლებს, ასე­ვე -18 გრა­დუ­სამ­დე ყინ­ვა­საც უძ­ლებს. ძი­რი­თა­დად ეს მცე­ნა­რე აქვთ ოთა­ხებ­ში. სა­დაც დრა­ცე­ნაა მო­თავ­სე­ბუ­ლი ის ოთა­ხი აუ­ცი­ლებ­ლად უნდა ნი­ავ­დე­ბო­დეს. რაც შე­ე­ხე­ბა გამ­რავ­ლე­ბას კალ­მით მრავ­ლდე­ბა დრა­ცე­ნა სან­დერა.

ნანა: რო­გორ და­ვა­ფეს­ვი­ა­ნო ნაძ­ვის ტოტი? ჩავ­დო წყალ­ში? თუ ქვი­შა­ში? და რამ­დე­ნი დღე ჭირ­დე­ბა და­ფეს­ვი­ა­ნე­ბას?

-წი­წოვ­ნე­ბი შე­და­რე­ბით ძნე­ლად ფეს­ვი­ან­დე­ბი­ან, მათ­გან კი ყვე­ლა­ზე ად­ვი­ლად ფეს­ვი­ან­დე­ბა ტუია და ღვია. არა­ნა­ი­რი წყა­ლი არ სჭირ­დე­ბა მათ და­ფეს­ვი­ა­ნე­ბას. ნაძ­ვის და­ფეს­ვი­ა­ნე­ბა შე­და­რე­ბით რთუ­ლი პრო­ცე­სია. მისი და­ფეს­ვი­ა­ნე­ბის დროს უნდა ჩავ­ყა­როთ მიწა 15-20 სმ სიღ­რმე­ზე , ზე­მო­დან და­ახ­ლო­ე­ბით 5 სმ-ზე მო­ვა­ყა­როთ გა­რე­ცხი­ლი სილა. ამის შემ­დეგ უნდა ავი­ღოთ ნაძ­ვის ერთ წლი­ა­ნი ტოტი, და­ახ­ლო­ე­ბით 2 სა­ა­თის გან­მავ­ლო­ბა­ში ეს კა­ლა­მი უნდა ჩავ­დოთ წყალ­ში, წყლი­დან ამო­ღე­ბის შემ­დეგ უნდა დავ­სე­როთ , ამის შემ­დეგ კი ვდებთ სპე­ცი­ა­ლურ სტი­მუ­ლა­ტო­რებ­ში და­ახ­ლო­ე­ბით2-6 სა­ა­თი. და­მუ­შა­ვე­ბულ კა­ლამს ვა­თავ­სებთ სპე­ცი­ა­ლუ­რად გამ­ზა­დე­ბულ სუპსტრაქ­ტში, რის შემ­დე­გა­დაც და­ფეს­ვი­ა­ნე­ბას რამ­დე­ნი­მე თვე სჭირ­დე­ბა. ასე­ვე ნაძ­ვის­თვის აუ­ცი­ლე­ბე­ლია შე­სა­ბა­მი­სი ტემ­პე­რა­ტუ­რუ­ლი რე­ჟი­მი რომ კარ­გად და­ფეს­ვი­ან­დეს. ყუ­რა­დღე­ბა მი­ვაქ­ცი­ოთ ქვი­შას სა­დაც კა­ლა­მი ჩავ­დეთ, აუ­ცი­ლე­ბე­ია იგი იყოს ტე­ნი­ა­ნი და არ გა­მოშ­რეს.

ნინო: გთხოვთ მირ­ჩი­ეთ, რო­გორ მო­ვუ­ა­რო ჩი­ნურ ვარდს?

-ჩი­ნურ ვარდს სჭირ­დე­ბა ნა­თე­ლი მზი­ა­ნი ად­გი­ლი, მას არ უყ­ვარს ჩრდი­ლი. იგი და­ახ­ლო­ე­ბით 2მ-მდე სი­მაღ­ლე­ზე იზ­რდე­ბა თა­ვი­სუფ­ლად თუ გა­ვუშ­ვებთ, მაგ­რამ თუ გვინ­და ლა­მა­ზი მცე­ნა­რე მი­ვი­ღოთ სა­სურ­ვე­ლია გა­ზა­ფხულ­ზე გავ­სხლათ ხოლ­მე. გა­ზა­ფხულ­ზე ასე­ვე სა­სურ­ვე­ლია კა­ლუ­მი­ნი­ა­ნი სა­სუ­ქი მი­ვაყ­რათ, რაც ყვა­ვი­ლო­ბა­ში ხელს შე­უ­წყობს. არ უნდა დაგ­ვა­ვი­წყდეს მი­წის გა­ფხვი­ე­რე­ბა. რაც შე­ე­ხე­ბა მი­წას არ უნდა იყოს მშრა­ლი.

თაკო: მაქვს სამი სა­ხე­ო­ბის პა­ტარ­ძა­ლა. გვი­ან შე­მოდ­გო­მა­ზე სა­მი­ვე სა­ხე­ო­ბას თით­ქმის ერ­თდრო­უ­ლად გასცვივ­დათ ფოთ­ლე­ბი, რო­გო­რი მოვ­ლა სჭირ­დე­ბა ამ მცე­ნა­რეს, იქ­ნებ გვირ­ჩი­ოთ რამე?

-მას ფოთ­ლე­ბი სი­ცი­ვის გამო გასცვივ­და. ერ­თა­დერ­თი მი­ზე­ზი ეგაა. თა­კოს თუ მცე­ნა­რე ქო­თან­ში აქვს მას აუ­ცი­ლებ­ლად უნდა შე­ე­ტა­ნა სით­ბო­ში და ნა­თელ ად­გილ­ზე უნდა და­ედ­გა. ზამ­თარ­ში ყინ­ვე­ბის დროს თუ გა­რეთ დავ­ტო­ვეთ, აუ­ცი­ლებ­ლად გა­ფუჭ­დე­ბა მცე­ნა­რე.

ნინო: რო­გორ და­ვა­ფეს­ვი­ა­ნო გლი­ცი­ნი?

-ავი­ღოთ მცი­რე ზო­მის ყუთი. სა­სურ­ვე­ლია მისი სიღ­რმე იყოს 20-25სმ. ჩავ­ყა­როთ მას­ში და­ახ­ლო­ე­ბით 15სმ-ს სიღ­რმე­ზე მიწა, შემ­დეგ ზე­მო­დან მო­ვა­ყა­როთ გა­რე­ცხი­ლი სილა. ვი­ღებთ მცე­ნა­რის კა­ლამს, მას­ზე უნდა იყოს 2 კვირ­ტი მა­ინც და მას ვამ­ზა­დებთ ამ გამ­ზა­დე­ბულ ნი­ა­დაგ­ში. გლი­ცი­ნის და­ფეს­ვი­ა­ნე­ბა უნდა მოხ­დეს სა­ნამ კვირ­ტე­ბი გა­იშ­ლე­ბა. ნი­ა­და­გი არ უნდა გა­მოშ­რეს. მისი პე­რი­ო­დუ­ლად მორ­წყვა აუ­ცი­ლებ­ლად უნდა მოხ­დეს. თუ და­ფეს­ვი­ა­ნე­ბი­სას რამ­დე­ნი­მე კა­ლამს და­ვა­კალ­მებთ, მათ შო­რის მან­ძი­ლი აუ­ცი­ლებ­ლად უნდა იყოს და­ტო­ვე­ბუ­ლი. მე რე­კო­მენ­და­ცი­ას და­სა­ფეს­ვი­ა­ნე­ბელ სტი­მუ­ლა­ტო­რებ­საც ვუ­წევ, ის მცე­ნა­რეს გა­ხა­რე­ბა­ში ეხ­მა­რე­ბა.

ნინო: რო­გორ და­ვა­ფეს­ვი­ა­ნო ვარ­დი? არა­ერ­თხელ მიც­დია წყალ­ში და­ფეს­ვი­ა­ნე­ბა, მაგ­რამ ან წყალ­ში ლპე­ბა ან მი­წა­ში გა­და­ტა­ნის შემ­დეგ ხმე­ბა.

-ვარ­დის წყალ­ში და­ფეს­ვი­ა­ნე­ბა არ ხდე­ბა, იგი მი­წა­ში უნდა და­ვა­ფეს­ვი­ა­ნოთ. მისი და­ფეს­ვი­ა­ნე­ბაც კალ­მით ხდე­ბა სა­დაც სპე­ცი­ა­ლუ­რად გამ­ზა­დე­ბულ მი­წა­ში ვდებთ. მორ­წყვა აუ­ცი­ლე­ბე­ლია, ოღონდ ზო­მი­ე­რად.

ვახო: მა­ინ­ტე­რე­სებს რო­გორ მო­ვუ­ა­რო და რო­დის დავ­თე­სო პე­ტუ­ნია. ასე­ვე მაქვს ფე­რა­დი ვარ­დის თეს­ლე­ბი და რა პი­რო­ბე­ბი სჭირ­დე­ბა რომ და­ვა­ფეს­ვი­ა­ნო და კარ­გი ნერ­გე­ბი ამო­ვი­დეს.

-პე­ტუ­ნი­აც და ვარ­დიც ადრე გა­ზა­ფხუ­ზე უნდა და­ი­თე­სოს. და­ახ­ლო­ე­ბით 2-3 კვი­რის გან­მავ­ლო­ბა­ში მცე­ნა­რე უნდა გაღ­ვივ­დეს და ამო­ვი­დეს. ეს აღ­მო­ნა­ცე­ნი სა­სურ­ვე­ლია გა­და­ვი­ტა­ნოთ მცი­რე ზო­მის ჭურ­ჭელ­ში სა­დაც გა­იზ­რდე­ბა. თეს­ლის და­თეს­ვის შემ­დეგ მორ­წყვა აუ­ცი­ლე­ბე­ლია, მაგ­რამ ისე­თი დო­ზით არა, რომ თეს­ლი დალ­პეს.

სალო: რო­გორ გა­ვამ­რავ­ლო ალოე, და რო­გორ მო­ვუ­ა­რო?

-ალოე საკ­მა­ოდ ად­ვი­ლი გა­სამ­რავ­ლე­ბე­ლია. ადრე გა­ზა­ფხულ­ზე ან თუნ­დაც ზა­ფხულ­ში მცე­ნა­რეს შეგ­ვიძ­ლია მო­ვა­ტე­ხოთ ტოტი , 2 დღის გან­მავ­ლო­ბა­ში დავ­დოთ ისე რომ გა­მოშ­რეს, გა­მოშ­რო­ბის შემ­დეგ კი ქვი­შა­ში ჩავ­დებთ და გა­ი­ხა­რებს. მორ­წყვა აქაც უნდა, რა თქმა უნდა ზო­მი­ე­რად.

ილია: მაქვს ბრო­წე­უ­ლის ხე, რო­გორ შე­იძ­ლე­ბა მისი გამ­რავ­ლე­ბა?

-ბრო­წე­უ­ლის გამ­რავ­ლე­ბა შე­იძ­ლე­ბა რო­გორც და­თეს­ვით ისე კალ­მი­თაც. მაგ­რამ ბრო­წე­ულ­მა რომ არ და­კარ­გოს თა­ვი­სი თვი­სე­ბე­ბი, ამი­ტომ მე კალ­მით გამ­რავ­ლე­ბას ვურ­ჩევ. აქ არ არის სირ­თუ­ლე. ჩვე­უ­ლებ­რი­ვად ადრე გა­ზა­ფხულ­ზე იჭ­რე­ბა კა­ლა­მი და ჩვე­უ­ლებ­რი­ვად მი­წა­ში შეგ­ვიძ­ლია და­ვა­ფეს­ვი­ა­ნოთ.

ილია: კვა­ხის ჩი­თი­ლი უნდა გა­კეთ­დეს თუ პირ­და­პირ და­ი­თე­სოს და რო­დის არის სა­სურ­ვე­ლი?

-თუ ჯერ ჩი­თი­ლის გა­მოყ­ვა­ნა გსურთ, სა­სურ­ვე­ლია ზამ­თრის ბო­ლოს თბილ ად­გილ­ზე და­ი­თე­სოს და ჩი­თი­ლი იქ გა­მო­იყ­ვა­ნოთ და შემ­დეგ გა­ზა­ფხულ­ზე გამ­ზა­დე­ბუ­ლი ჩი­თი­ლი დარ­გოთ ნი­ა­დაგ­ში, რაც შე­დეგს უფრო ადრე მოგ­ვცემს. თუ პირ­და­პირ და­თეს­ვა გინ­დათ, მა­შინ აპ­რი­ლის თვე­ში შე­გიძ­ლი­ათ და­თე­სოთ. თუმ­ცა ამ შემ­თხვე­ვა­ში დრო უფრო მეტი სჭირ­დე­ბა.

მარ­თა: რო­გორ გა­ვამ­რავ­ლოთ და მო­ვუ­ა­როთ ჟას­მი­ნი­სებრ გარ­დე­ნი­ას. შე­იძ­ლე­ბა თუ არა მისი გა­ხა­რე­ბა სახ­ლის პი­რო­ბებ­ში?- გთხოვთ დაწ­ვრი­ლე­ბით აგ­ვიხ­სნა.

-ჟას­მი­ნი­სებ­რი გარ­დე­ნია ოთა­ხის პი­რო­ბებ­ში უფრო ძნე­ლი მო­სავ­ლე­ლია, ამ მცე­ნა­რეს უფრო გა­რეთ რგა­ვენ. ჟას­მი­ნი­სებრ გარ­დე­ნი­ას აღ­მო­სავ­ლეთ სა­ქარ­თვე­ლო­ში უფრო მე­ტად უჭირს გა­ხა­ა­რე­ბა , ეს მცე­ნა­რე და­სავ­ლეთ­ში უკე­თე­სად ხა­რობს. ოთა­ხის პი­რო­ბებ­ში ამ მცე­ნა­რის გა­ხა­რე­ბა შე­იძ­ლე­ბა თუ მას ტორ­ფით გა­მოვ­კვე­ბავთ. ზა­ფხულ­ში იგი აუ­ცი­ლებ­ლად გა­რეთ უნდა და­იდ­გას. ამ შემ­თხვე­ვა­შიც ნი­ა­და­გი არ უნდა გა­მოშ­რეს, სა­სურ­ვე­ლია მისი ხში­რი მორ­წყვა.

გვან­ცა: რო­გორ მო­ვუ­ა­როთ ტი­ტებს? ბევ­რი ყვა­ვილს არ იკე­თებს.

-როცა იყ­ვა­ვი­ლებს ტიტა აუ­ცი­ლე­ბე­ლია მისი ბოლ­ქვის ნი­ა­და­გი­დან ამო­ღე­ბა. ეს უნდა მოხ­დეს და­ახ­ლო­ე­ბით აპ­რილ ან მა­ი­სის თვე­ში. ბოლ­ქვებს შემ­დეგ გრილ, ბნელ და მშრალ ად­გილ­ზე შე­ვი­ნა­ხავთ ოქ­ტომ­ბერ-ნო­ემ­ბრის თვემ­დე. ზამ­თარ­ში კი ისევ მი­წა­ში ჩავ­დებთ ბოლ­ქვებს. გა­ზა­ფხულ­ზე კი ჩვე­უ­ლებ­რი­ვად აყ­ვავ­დე­ბა. როცა ნი­ა­და­გი­დან არ ვი­ღებთ, მა­შინ იკარ­გე­ბა ეს ბოლ­ქვი რაც ხელს უშ­ლის ყვა­ვი­ლო­ბას.

ლიკა: რო­გორ მო­ვუ­ა­როთ ბა­რა­ქის ხეს. მა­ინ­ტე­რე­სებს, ზა­ფხულ­ში პირ­და­პი­რი მზის სხი­ვე­ბი უხ­დე­ბა თუ არა და რო­მე­ლი სა­სუ­ქე­ბი რა დროს უნდა გა­მო­ვი­ყე­ნო?

-ყვე­ლა მცე­ნა­რის­თვის სა­სუ­ქი სა­სურ­ვე­ლია და ამის­თვის გარ­კვე­უ­ლი პე­რი­ო­დე­ბი არ­სე­ბობს. ამ სემ­თხვე­ვა­ში არც ბა­რა­ქის ხეა გა­მო­ნაკ­ლი­სი. მცე­ნა­რე რო­დე­საც ვე­გე­ტა­ცი­ას იწყებს იმ პე­რი­ოდ­ში სა­სურ­ვე­ლია მივ­ცეთ აზო­ტის შემ­ცვე­ლი სა­სუ­ქე­ბი. ეს ყვე­ლა­ფე­რი მცე­ნა­რის ზრდას უწყობს ხელს. შემ­დეგ უკვე შე­მოდ­გო­მის პე­რი­ოდ­ში კა­ლუ­მი­ნი­ა­ნი და ფოს­ფო­რი­ა­ნი სა­სუ­ქე­ბია სა­სურ­ვე­ლი. ბა­რა­ქის ხის­თვის სა­სუ­ქებ­თან ერ­თად აუ­ცი­ლე­ბე­ლია კარ­გი გა­ნა­თე­ბაც. მას სჭირ­დე­ბა სი­ნათ­ლე გან­სა­კუთ­რე­ე­ბით ზამ­თრის პე­რი­ოდ­ში.

გვან­ცა: ოთახ­ში, ქო­თან­ში თუა შე­საძ­ლე­ბე­ლი ტი­ტე­ბის გაზ­რდა?

-კი შე­საძ­ლე­ბე­ლია უპ­რობ­ლე­მოდ, უბ­რა­ლოდ ტი­ტის ბოლ­ქვე­ბი ქო­თან­ში შე­მოდ­გო­მა­ზე უნდა ჩა­ი­თე­სოს. ქოთ­ნის და­დე­ბა კი სი­ცი­ვე­შია სა­სურ­ვე­ლი. გა­ზა­ფხულ­ზე იგი ჩვე­უ­ლებ­რივ ამო­ვა და იყ­ვა­ვი­ლებს.

თა­მუ­ნა: მა­ინ­ტე­რე­სებს რო­გორ და­ვა­ფეს­ვი­ა­ნო ოთა­ხის ია?

-ოთა­ხის ია წყალ­ში ფო­თო­ლის ჩა­დე­ბი­თაც შე­იძ­ლე­ბა და­ფეს­ვი­ან­დეს.

ეკა: რო­გორ მო­ვუ­ა­როთ ტი­ტებს? ბევ­რი ყვა­ვილს არ იკე­თებს, სულ ცალ ფოთ­ლი­ა­ნე­ბი ამო­დის.

-ტი­ტე­ბის მოვ­ლის წესი უკვე ავღ­ნიშ­ნე, ეკას კი­დევ ერთხელ ვე­ტყვი რომ ტი­ტამ რომ იყ­ვა­ვი­ლოს აუ­ცი­ლე­ბე­ლა მისი ბოლ­ქვის ამო­ღე­ბა, ეს ამ შემ­თხვე­ვა­შიც მთა­ვა­რი პი­რო­ბაა.

იხი­ლეთ ვი­დეო