26
მარტიდღის ზოგადი ასტროლოგიური პროგნოზი
XX საუკუნის ყველა მნიშვნელოვანი მოვლენის პუბლიცისტური ანალიზი, ინტერვიუები პერსონებთან, რომლებმაც შექმნეს უახლესი ისტორია, გმირებისა და ანტიგმირების პორტრეტები, პლაკატები და ფოტომასალა - ყველაზე გამორჩეული, რაც კი TIME-ს არსებობის 90 წლის განმავლობაში შეუქმნია, 16 წიგნშია თავმოყრილი.
TIME-ის პირველი გამოცემა 1923 წელს გამოვიდა და მას შემდეგ ამერიკული ყოველკვირეული ჟურნალი სულ უფრო იხვეჭდა პოპულარობას. TIME-ის ანალიტიკოსები, ფაქტობრივად, ფეხდაფეხ მიჰყვებოდნენ თანამედროვე ისტორიის უმნიშვნელოვანეს მოვლენებს და უნიკალურ მასალას ქმნიდნენ, რომელმაც აქტუალურობა არც ათეულობით წლის შემდეგ დაკარგა და ახლაც ისეთივე ინტერესით იკითხება. უნიკალური, დღეს უკვე საარქივო ექსპონატად ქცეული ფოტომასალაც, რომელიც სხვადასხვა დროს TIME-ის ფურცლებზე დაიბეჭდა, პერსონებს, გმირებს, მოწმეებსა და მსხვერპლს - მათ, ვინც გასული საუკუნის ისტორიას ქმნიდა და ვინც თავად შექმნა ის საუკუნე, ყველაზე მრავალტირაჟიანი ამერიკული ჟურნალის წიგნებად ქცეული კრებული სულ სხვა პროფილით წარმოაჩენს. აქ წაიკითხავთ ინტერვიუს ადოლფ ჰიტლერთან, მაჰათმა განდისა და ალ კაპონესთან, "ცხელ კვალზე" მიადევნებთ თვალს ომისა და გახმაურებული მკვლელობების ქრონიკას, მოდას, კულტურას, ტექნოლოგიურ განვითარებას... ეს ჭეშმარიტი, თავისუფალი ამერიკული პრესაა, ყოველგვარი აკრძალვის გარეშე, რომელსაც აუცილებლად უნდა იცნობდეთ.
TIME-ის უნიკალური კრებულის პირველი ქართულენოვანი წიგნი დიდი ომიდან დიდ დეპრესიამდე პერიოდს მოიცავს. ომის ისტორია და ეპოქალური მოვლენები TIME-ის ფურცლებზე სულ სხვაგვარად ჩანს.
XIX საუკუნის ბოლოს ევროპაში უიმედობამ დაისადგურა. არავინ იცოდა, რა ბედი ეწეოდათ მოწინავე სახელმწიფოებს. შეიქმნა ურთიერთსტრატეგიულ შეთანხმებებზე დაფუძნებული ახალი საერთაშორისო სისტემა და ჯერ კიდევ პირველი მსოფლიო ომის დაწყებამდე, გერმანიამ, ავსტრია-უნგრეთმა და იტალიამ "სამთა კავშირი" ჩამოაყალიბეს. 1891 წელს, საფრანგეთი და რუსეთიც შეკავშირდნენ, ხოლო ბისმარკის პოლიტიკიდან წასვლით, საფრანგეთის იზოლაცია დასრულდა. ერთი წლის შემდეგ ხელი მოეწერა საფრანგეთ-რუსეთის სამხედრო თანამშრომლობის ხელშეკრულებას, იმ შემთხვევისთვის, თუ რომელიმე მათგანს გერმანია დაესხმოდა თავს; 1904 წლის 8 აპრილს ინგლის-საფრანგეთს შორის შეთანხმებამ გერმანიის პოზიციები შეასუსტა. ამ რთული ურთიერთობების სისტემაში იტალია საგანგებო ყურადღებას იპყრობდა. "სამთა კავშირში" გაერთიანებული ეს ქვეყანა ფარულ მოლაპარაკებებს აწარმოებდა საფრანგეთთან და რუსეთთან. 1907 წელს რუსეთ-ბრიტანეთის კავშირმა ხელი შეუწყო "ანტანტის" მეორე ბლოკის შექმნას, რომელშიც დიდი ბრიტანეთი, საფრანგეთი და რუსეთი გაერთიანდნენ.
კრიზისი ოკეანის გაღმა ქვეყნებში
ვილჰელმ II-ის მოთხოვნით 1890 წელს გადადგა გერმანიის კანცლერი ოტო ბისმარკი. ამ პერიოდში ევროპის კონტინენტზე საინტერესო პროცესები ვითარდებოდა; გერმანიამ სახელი გაითქვა "მსოფლიო პოლიტიკით", ანუ იმ ახალი ექსპანსიური პოლიტიკით, რაც მის ჰეგემონიურ სახელმწიფოდ ჩამოყალიბებას მოასწავებდა. შორეულ აღმოსავლეთში დაიწყო რუსეთ-იაპონიის ომი (1904-1905). ამ დაპირისპირებაში რუსეთის მარცხი ევროპის დაკნინებას ნიშნავდა. იაპონია კი სულ უფრო ძლიერდებოდა; მან უკვე გამოავლინა თავისი დამპყრობლური მიზნები და შესაძლებლობები, როდესაც 1894-1895 წლებში წარმოებულ ომში ჩინეთი დაამარცხა და ამით დაამტკიცა, რომ მსოფლიოს ერთ-ერთ ძლიერ, არადასავლურ სამხედრო ძალას წარმოადგენდა.
მაროკოს საკითხმა ევროპის ქვეყნებს შორის დაძაბულობა გამოიწვია. 1900 წლიდან საფრანგეთი აცხადებდა მაროკოზე პროტექტორობის პრეტენზიას. ამ საკითხში თანამოაზრის ძიების მიზნით, საფრანგეთმა მოლაპარაკება დაიწყო იტალიასთან, რომელიც მასთან ალიანსში შევიდა, მაგრამ სამაგიეროდ, მოითხოვა მისთვის მხარი დაეჭირათ, რათა თავისი უფლებები მოეპოვებინა ლიბანზე. თავის მხრივ, დიდი ბრიტანეთი დახმარებას დაჰპირდა საფრანგეთს კოლონიურ მისწრაფებებში, იმ პირობით, რომ იგი აღიარებდა ბრიტანეთის პოლიტიკურ სტატუსს ეგვიპტეში, რის საფუძველზეც ინგლისი თავისი ფლოტის თავისუფალ მიმოსვლას უზრუნველყოფდა გიბრალტარის სრუტისა და სუეცის არხის გავლით. გერმანიას გამოუვალი მდგომარეობა შეექმნა; მას სულ უფრო უძნელდებოდა ოკეანის გაღმა ქვეყნების დაპყრობა, რადგან საფრანგეთი და დიდი ბრიტანეთი უშლიდნენ ამაში ხელს. პრობლემის მოსაგვარებლად, 1905 წელს ვილჰელმ II ტანჟერში გაემგზავრა და მაროკოს დამოუკიდებლობა აღიარა, რათა ამ გზით შეეჩერებინა საფრანგეთის ექსპანსია ამ ქვეყანაზე. საბოლოო ჯამში, ესპანეთის ქალაქ ალხესირასში გამართულ საერთაშორისო კონფერენციაზე, რომელიც, ტანჟერის კრიზისის გადასაწყვეტად, გერმანიის მოთხოვნით მოეწყო, გერმანია სრულ იზოლაციაში აღმოჩნდა და იძულებული გახდა, დათმობაზე წასულიყო. ამით 1906 წელს დასრულდა ე.წ. "მაროკოს პირველი კრიზისი" და მასზე მფარველობა საფრანგეთს ერგო. ხუთი წლის შემდეგ საფრანგეთმა მაროკოს სულთნის დახმარებით ფესში ხელოვნურად გამოიწვია ამბოხება და რეგიონში მყოფი თავისი სამხედრო ძალების გაორმაგება მოითხოვა, საფრანგეთს ბრიტანეთმაც დაუჭირა მხარი და გერმანია იძულებული გახდა, ამ მოთხოვნას დასთანხმებოდა. სანაცვლოდ საფრანგეთისგან, კომპენსაციის სახით, კონგოს ნაწილი მიიღო. ამით დასრულდა "მაროკოს მეორე კრიზისი".
ომის ქარცეცხლში გახვეული ევროპა ის ადგილი აღარ იყო, სადაც შტეფან ცვაიგი ცხოვრებასა და მოღვაწეობას შეძლებდა. ამას იგი დიდი გულისტკივილით აღნიშნავდა: "სრულ სიცარიელეს ვგრძნობ, არ ვიცი, რომელი გზით უფრო სწორი იქნება სიარული". შემდეგ კი სრული თავდაჯერებით ამბობს: "უსამშობლოო ადამიანი თავისუფალია. ის, ვინც, არავის შეეკვრება და არავის ემონება, თავისუფალია თავისი შინაგანი არსით", - აღნიშნავდა იგი სიკვდილის წინ დაწერილ ავტობიოგრაფიაში "ფესვებს მოწყვეტილი". "უსაფრთხო ოქროს საუკუნისა" და ავსტრიის მონარქიის პირმშო ცვაიგი, თვალს ადევნებდა, როგორ ძლიერდებოდა იტალიაში ფაშიზმი, გერმანიაში - ნაციზმი, ხოლო რუსეთში - ბოლშევიზმი. მათ შორის ყველაზე საშინელი ჭირი მისთვის ნაციზმი იყო. ცვაიგი ამბობდა: "სწორედ მან მოწამლა ჩვენი ევროპული კულტურა. თავად გავხდი იმის მომსწრე, როგორ გადაიქცა ჰუმანურობა ველურობად, რომლის მსგავსიც, ჯერ არავის უნახავს; ეს იყო წინასწარგანზრახული ბოროტება, ანტიჰუმანურობაში რომ იღებდა სათავეს". თვითმკვლელობამდე შტეფან ცვაიგმა და მისმა მეუღლემ წერილი დატოვეს, რომელშიც იტყობინებოდნენ, რომ ეს უკიდურესი ნაბიჯი სრულიად შეგნებულად გადადგეს.
ცვაიგის დროინდელი ბურჟუაზიული ვენა "წესრიგის მოყვარული ის სამყარო იყო, რომელშიც ცხოვრება მშვიდად და წყნარად მიედინებოდა. ეს იყო სამყარო სიძულვილის გარეშე, რომელსაც ჯერ არ განეცადა ავტომობილების, ტელეფონების, თვითმფრინავების და რადიოს გავლენა, სადაც ცხოვრება სხვა რიტმში მიედინებოდა, ხოლო დროს და სივრცეს სულ სხვა განზომილება ჰქონდა". ერთ დღეს კი ყველაფერი შეიცვალა: "1914 წლის 28 ივნისს სარაევოში გასროლის ხმა გაისმა და ძველი სამყარო ხუხულასავით დაინგრა. დამთავრდა იმ სიმშვიდის და საღი აზრის ეპოქა, რომელიც ასე მშობლიური იყო ჩვენთვის". 60 წლის ასაკში, შტეფან ცვაიგმა გადაწყვიტა, სიცოცხლე თვითმკვლელობით დაესრულებინა და, როგორც თავად თქვა, ეს უნდა მომხდარიყო "ახლა, როცა ჩემი მშობლიური კულტურა გარდაიცვალა და ევროპამ, ჩემი სულიერების კერამ, საკუთარი თავი გაანადგურა".
(გამოდის ხუთშაბათობით)
_2019-10-07_pcZAK5dDPSlBIBs.jpg)
