რე­ჟი­სო­რი ზაზა ურუ­შა­ძე 2013 წლის ერთ-ერთი წარ­მა­ტე­ბუ­ლი ადა­მი­ა­ნია. მის­მა ნა­მუ­შე­ვარ­მა - "მან­და­რი­ნე­ბი" 14 სა­ერ­თა­შო­რი­სო პრეს­ტი­ჟუ­ლი ფეს­ტი­ვა­ლი წარ­მა­ტე­ბით მო­ი­ა­რა და კი­დევ 15 ფეს­ტი­ვალ­ზე გა­ი­ტა­ნენ. მსოფ­ლიო კი­ნე­მა­ტოგ­რა­ფის­ტე­ბი ნა­მუ­შე­ვარს უქე­ბენ და "მან­და­რი­ნებს" წლის კი­ნოდ აღი­ა­რე­ბენ... და კი­დევ, სწო­რედ 2013 წელს, ზაზა ურუ­შა­ძე კო­ლე­გებ­მა სა­ქარ­თვე­ლოს კი­ნე­მა­ტოგ­რა­ფის­ტთა კავ­ში­რის თავ­მჯდო­მა­რე­დაც აირ­ჩი­ეს.

დე­დის გამ­ხე­ლი­ლი სა­ი­დუმ­ლო

- მამა - რა­მაზ ურუ­შა­ძე ფეხ­ბურ­თე­ლი იყო. თბი­ლი­სის "დი­ნა­მო­სა" და საბ­ჭო­თა კავ­ში­რის ნაკ­რე­ბის მე­კა­რე გახ­ლდათ. დედა პრო­ფე­სი­ით ქი­მი­კო­სია, ექი­მე­ბის ოჯა­ხი­და­ნაა.

- ოჯახ­ში არ გირ­ჩევ­დნენ, რომ ექი­მი ან ფეხ­ბურ­თე­ლი გამ­ხდა­რი­ყა­ვით?

- არა, არ­ჩე­ვან­ში თა­ვი­სუ­ფა­ლი ვი­ყა­ვი. სხვა­თა შო­რის, დედა ახ­ლა­ხან გა­მო­მი­ტყდა, რომ თურ­მე მა­საც რე­ჟი­სო­რო­ბა ნდო­მე­ბია, მაგ­რამ მა­შინ სა­ქარ­თვე­ლო­ში ასე­თი ფა­კულ­ტე­ტი არ იყო; სას­წავ­ლებ­ლად მოს­კოვ­ში უნდა წა­სუ­ლი­ყო, მაგ­რამ მა­მა­მისს უთხო­ვია, - ნუ წახ­ვა­ლო. ასე რომ, რე­ჟი­სო­რო­ბა მის აუხ­დე­ნელ ოც­ნე­ბად დარ­ჩა. დე­დამ მი­თხრა: კარ­გია, რომ ჩემი ოც­ნე­ბა შენ მა­ინც ამიხ­დი­ნეო. ამ ნათ­ქვამ­მა ჩემ­ზე ძა­ლი­ან იმოქ­მე­და...

რაც შე­ე­ხე­ბა ფეხ­ბურთს: შე­იძ­ლე­ბა ით­ქვას, რომ დიღ­მის საწ­ვრთნელ ბა­ზა­ზე ვიზ­რდე­ბო­დი. სპორ­ტის ამ სა­ო­ცარ სა­ხე­ო­ბას ფეხ­ბურ­თის ქარ­თვე­ლი "ვარ­სკვლა­ვე­ბი": მიშა მეს­ხი, ბო­რია სი­ჭი­ნა­ვა, მა­მა­ჩე­მი მას­წავ­ლიდ­ნენ. პა­ტა­რა­ო­ბი­დან­ვე ვე­ზი­ა­რე მის სა­ი­დუმ­ლო­ე­ბებს, მაგ­რამ ისე მოხ­და, იმ­დე­ნად ბევ­რი ინ­ფორ­მა­ცია მი­ვი­ღე, რომ რა­ღაც პრო­ტეს­ტის გრძნო­ბის მსგავ­სი გა­მიჩ­ნდა და ფეხ­ბურ­თე­ლო­ბა აღარ მო­ვინ­დო­მე.

ლანა მას­წავ­ლე­ბე­ლი...

- 16 წლი­სამ თე­ატ­რა­ლურ ინ­სტი­ტუ­ტში სა­რე­ჟი­სო­რო ფა­კულ­ტეტ­ზე ჩა­ვა­ბა­რე. ჩემი ჯგუ­ფის ხელ­მძღვა­ნე­ლი ლანა ღო­ღო­ბე­რი­ძე იყო. იგი არაჩ­ვე­უ­ლებ­რი­ვი პე­და­გო­გია, გე­მოვ­ნე­ბი­ა­ნი ადა­მი­ა­ნია და სა­ინ­ტე­რე­სოდ გვას­წავ­ლი­და. სტუ­დენ­ტე­ბის მი­მართ სა­ინ­ტე­რე­სო მიდ­გო­მა ჰქონ­და, - თა­ვი­სუფ­ლე­ბას არ გვარ­თმევ­და, მაგ­რამ ძა­ლი­ან ფრთხი­ლად გვაძ­ლევ­და რჩე­ვას, მი­მარ­თუ­ლე­ბას. მახ­სოვს, ლექ­ცი­ებ­ზე არა მხო­ლოდ კი­ნო­ზე, არა­მედ სხვა ბევრ თე­მა­ზეც ვსა­უბ­რობ­დით. ქალ­ბა­ტო­ნი ლანა ერუ­დი­რე­ბუ­ლი ადა­მი­ა­ნია და ბევ­რი რამ მას­წავ­ლა. მე­ო­რე ხელ­მძღვა­ნე­ლი, ასე­ვე არაჩ­ვე­უ­ლებ­რი­ვი პი­როვ­ნე­ბა, რე­ჟი­სო­რი ომარ გვა­სა­ლია გახ­ლდათ. მონ­ტაჟს კი ორი წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში ოთარ იო­სე­ლი­ა­ნი გვას­წავ­ლი­და... სტუ­დენ­ტო­ბი­სას ფირ­ზე სამი ფილ­მი გა­და­ვი­ღე. ინ­სტი­ტუ­ტი რომ და­ვამ­თავ­რე, უკვე სრულ­ყო­ფი­ლად ვი­ცო­დი ხე­ლო­ბა...

"კი­ნოს გა­რე­შე ვერ ვი­ცხოვ­რებ­დი"

- ადრე ვხა­ტავ­დი და არ­ქი­ტექ­ტო­რო­ბა მინ­დო­და, მაგ­რამ უეც­რად ვიგ­რძე­ნი და მივ­ხვდი, რომ კი­ნოს გა­რე­შე ცხოვ­რე­ბა არ შე­მეძ­ლო. მერე, ვიდ­რე მი­სა­ღებ გა­მოც­დებს ჩა­ვა­ბა­რებ­დი, ცოტა ხანს ოლღა თა­ბუ­კაშ­ვი­ლი (კინო­მცოდ­ნე) გარ­კვე­ულ მი­მარ­თუ­ლე­ბებს მაძ­ლევ­და, რა­ღაც სა­კი­თხებ­ში მარ­კვევ­და. ისე, კარ­გად ვწერ­დი... ინ­სტი­ტუ­ტის დამ­თავ­რე­ბის შემ­დეგ, სა­მუ­შა­ოდ კი­ნოს­ტუ­დია "ქარ­თულ ფილმში" მი­ვე­დი. 90-იანი წლე­ბის და­სა­წყი­სი იყო და ცხა­დია, მუ­შა­ო­ბის­თვის რთუ­ლი პე­რი­ო­დი გახ­ლდათ. ფუ­ლიც აღარ გვქონ­და, ყვე­ლა­ფე­რი აი­რია. არა­და, წარ­მო­ე­ბა­ში ბევ­რი ფილ­მი იყო ჩაშ­ვე­ბუ­ლი. პირ­ვე­ლი სრულ­მეტ­რა­ჟი­ა­ნი ფილ­მი რომ გა­და­ვი­ღე, მერე მახ­სოვს, რამ­დე­ნი­მე წელი პა­უ­ზა მქონ­და, რაც ფსი­ქო­ლო­გი­უ­რად რთუ­ლი გა­და­სა­ტა­ნი იყო.

ელ­დარ შენ­გე­ლა­ი­ას შემ­დეგ...

- დღეს უკვე კი­ნე­მა­ტოგ­რა­ფის­ტთა კავ­ში­რის თავ­მჯდო­მა­რე ხართ. თქვე­ნამ­დე ეს სა­პა­ტიო თა­ნამ­დე­ბო­ბა მთე­ლი 36 წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში ელ­დარ შენ­გე­ლა­ი­ას ეკა­ვა...

- ასეა. კი­ნე­მა­ტოგ­რა­ფის­ტთა ყრი­ლო­ბა­ზე თავ­მჯდო­მა­რედ ამირ­ჩი­ეს. ბა­ტო­ნი ელ­და­რი, რო­გორც აღ­ნიშ­ნეთ, 36 წელი იყო ამ კავ­ში­რის თავ­მჯდო­მა­რე, მა­ნამ­დე კი 11 წე­ლი­წა­დი სიკო დო­ლი­ძე გა­ნა­გებ­და. სხვა­თა შო­რის, ელ­და­რის დამ­სა­ხუ­რე­ბაა, რომ ეს შე­ნო­ბა ("კი­ნოს სახ­ლი") სა­კუთ­რე­ბა­ში შე­ი­ნარ­ჩუ­ნა. ვცდი­ლობ, რა­ღა­ცე­ბი აღ­ვად­გი­ნო, უპირ­ვე­ლე­სად კი - 460-კა­ცი­ა­ნი დარ­ბა­ზი, რო­მე­ლიც დან­გრე­უ­ლია. მოკ­ლედ, კი­ნე­მა­ტოგ­რა­ფის­ტთა კავ­ში­რის (რო­მელ­შიც 350 კა­ცია გა­წევ­რე­ბუ­ლი) მე­სა­მე თავ­მჯდო­მა­რე გახ­ლა­ვართ, მაგ­რამ არც სა­ჯა­რო მო­ხე­ლე ვარ და არც - ჩი­ნოვ­ნი­კი. არა­და, როცა წლე­ბის წინ, ეროვ­ნუ­ლი კი­ნო­ცენ­ტრის დი­რექ­ტო­რო­ბას დავ­თან­ხმდი, ის ნამ­დვი­ლად, ჩი­ნოვ­ნი­კუ­რი სამ­სა­ხუ­რი იყო. იქ 2002-2004 წლებ­ში ვმუ­შა­ობ­დი, მერე რა­ღა­ცე­ბი არ მო­მე­წო­ნა და გა­დავ­დე­ქი...

"კი­ნო­დან კი­ნომ­დე" ვცო­ცხლობ

- სა­ერ­თოდ, როცა ფილ­მის გა­და­ღე­ბი­სას მო­ე­დან­ზე ვმუ­შა­ობ, ბედ­ნი­ე­რე­ბის შეგ­რძნე­ბა მაქვს. შე­იძ­ლე­ბა ით­ქვას, რომ ამ დროს ყვე­ლა­ზე კარ­გად ვგრძნობ თავს. ასე რომ, "კი­ნო­დან კი­ნომ­დე" ვცო­ცხლობ! სა­ო­ცა­რი პრო­ფე­სი­აა. რა თქმა უნდა, შე­დე­გით ტკბო­ბაც კარ­გია და არა­ვინ თქვას, რომ ეს ასე არ არის, მაგ­რამ ფილმზე მუ­შა­ო­ბას რომ და­ამ­თავ­რებ და მას მსოფ­ლი­ოს კი­ნე­მა­ტოგ­რა­ფის­ტე­ბი და­დე­ბი­თად შე­გი­ფა­სე­ბენ, სი­ა­მა­ყის შეგ­რძნე­ბა გე­უფ­ლე­ბა.

"მან­და­რი­ნე­ბი" არა­ლო­კა­ლუ­რი სივ­რცის­თვის

- თქვენს ბოლო ნა­მუ­შე­ვარს სა­ო­ცა­რი გა­მოხ­მა­უ­რე­ბა აქვს. "მან­და­რი­ნე­ბი" 14 სა­ერ­თა­შო­რი­სო ფეს­ტი­ვა­ლის გა­მარ­ჯვე­ბუ­ლია და კი­დევ აგ­რძე­ლებს "მოგ­ზა­უ­რო­ბას"...

- ხალ­ხის რე­აქ­ცი­ით ვხვდე­ბი, რომ ეს ფილ­მი ლო­კა­ლუ­რი სივ­რცის­თვის არ შე­მიქ­მნია. მას ერ­თნა­ი­რად აღიქ­ვამს: ამე­რი­კე­ლი, ფრან­გი, გერ­მა­ნე­ლი, ია­პო­ნე­ლი... ყვე­ლას­თვის მი­სა­ღე­ბია და ეს მა­ხა­რებს. ჯილ­დო­ე­ბიც მა­ხა­რებს, რა თქმა უნდა. ასე­თი წარ­მა­ტე­ბა ჯერ არ მქო­ნია. სა­სი­ა­მოვ­ნოა, რომ კარ­გი რე­ვი­უ­ე­ბი გა­კეთ­და. იშტვან საბო ჩემ­თვის გა­მორ­ჩე­უ­ლი რე­ჟი­სო­რია. ჰოდა, რო­დე­საც ის გა­მო­დის და "მან­და­რი­ნებს" წლის "კი­ნოდ" ასა­ხე­ლებს, ეს ჩემ­თვის ძა­ლი­ან მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია. იმა­საც გე­ტყვით, რომ ფილ­მი არ არის პრო­პა­გან­დის­ტუ­ლი. რაკი მას­ზე ყვე­ლა ადა­მი­ანს ეტი­რე­ბა, ვფიქ­რობ, რომ რა­ღაც ისე გა­ვა­კე­თე, რო­გორც უნდა გა­მე­კე­თე­ბი­ნა, ანუ ყვე­ლას­თვის გა­სა­გე­ბი და მი­სა­ღე­ბი "კინო" გა­და­ვი­ღე.

გა­ტა­ცე­ბუ­ლი "ცხე­ლი ძაღ­ლი"

- სე­რი­ალს - "ცხე­ლი ძაღ­ლი" 5 წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში იღებ­დით...

- ამ ფილ­მის ერთ-ერთი ნა­წი­ლი აიკ­რძა­ლა, - ანუ ის, სა­დაც პრე­მი­ერ-მი­ნის­ტრის მკვლე­ლო­ბა­ზეა ლა­პა­რა­კი. აკ­რძა­ლუ­ლი ნა­წი­ლი გა­ნად­გუ­რე­ბას მე გა­და­ვარ­ჩი­ნე, "იმე­დი­დან" გა­ვი­ტა­ცე...

- ეს რო­გორ მოხ­და?

- ტე­ლე­კომ­პა­ნია "იმე­დის" დარ­ბე­ვამ­დე ცოტა ხნით ადრე ვიგ­რძე­ნი, რომ სი­ტუ­ა­ცია და­ი­ძა­ბე­ბო­და და ვთქვი, - ორი­გი­ნა­ლე­ბის ას­ლე­ბი გა­ვა­კე­თოთ-მეთ­ქი. 7 ნო­ემ­ბერს, რო­დე­საც "იმედ­ში" შეც­ვივ­დნენ და ყვე­ლა­ფე­რი და­ამ­ტვრი­ეს, ფილ­მის ორი­გი­ნა­ლე­ბი, და­მონ­ტა­ჟე­ბუ­ლი ფი­რე­ბიც გა­აქ­რეს. ორი წლის წინ კი, "იმედ­ში" ვი­ღა­ცე­ბი ისევ მი­ვიდ­ნენ და მე­მონ­ტა­ჟე აი­ძუ­ლეს, იმ 70-სა­ა­თი­ან ფირ­ზე შავი ფონი გა­და­ე­წე­რა. მერე ის­ხდნენ და ელო­დე­ბოდ­ნენ ამ პრო­ცე­სის დას­რუ­ლე­ბას. სა­ბო­ლოო ჯამ­ში, გა­ა­ნად­გუ­რეს მთე­ლი მა­სა­ლა: რო­გორც და­მონ­ტა­ჟე­ბუ­ლი, ასე­ვე დუბ­ლე­ბიც, და­სა­მონ­ტა­ჟე­ბე­ლი, სა­მუ­შაო ვა­რი­ან­ტე­ბიც... ახა­ლი მთავ­რო­ბა რომ მო­ვი­და, "იმედ­ში" სი­ტუ­ა­ცია შე­იც­ვა­ლა. მათ ჩემი მე­გობ­რე­ბის­გან შე­ი­ტყვეს, რომ ფილ­მის ასლი მქონ­და და და­მი­კავ­შირ­დნენ. მი­ვე­ცი და ეთერ­ში გა­უშ­ვეს... "ცხელ ძაღლზე" მუ­შა­ო­ბი­სას შე­მევ­სო ყვე­ლა ის და­ნაკ­ლი­სი და შე­მოქ­მე­დე­ბი­თი პა­უ­ზა, რაც მქონ­და. ეს სე­რი­ა­ლი არ იყო საპ­ნის ოპე­რა, რო­მელ­საც ერთ ოთახ­ში ვი­ღებ­დით. მას­ზე ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი კი­ნო­გა­და­ღე­ბის პრინ­ცი­პით ვმუ­შა­ობ­დით.

"კი­ნო­ში კომ­პრო­მი­სი არ შე­იძ­ლე­ბა"

- მსა­ხი­ო­ბებს რა კრი­ტე­რი­უ­მე­ბით არ­ჩევთ?

- მსა­ხი­ო­ბებს რო­ლი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე ვირ­ჩევ, მაგ­რამ ძი­რი­თა­დად, პრო­ფე­სი­ო­ნა­ლებს ვიწ­ვევ...

- მუ­შა­ო­ბის დროს მკაც­რი ხართ?

- ძა­ლი­ან მომ­თხოვ­ნი ვარ. როცა ვმუ­შა­ობ, არ ვიღ­ლე­ბი. კი­ნო­ში კომ­პრო­მის­ზე არ უნდა წახ­ვი­დე; თუ წახ­ვე­დი, და­ღუ­პუ­ლი ხარ. ეს სფე­რო დიდ ყუ­რა­დღე­ბას მო­ი­თხოვს. თუ რო­მე­ლი­მე რგო­ლი ჩა­ვარ­და, შე­იძ­ლე­ბა, ფილ­მი მთლი­ა­ნად გა­ფუჭ­დეს. ამი­ტომ ყო­ველ­თვის კარ­გი ჯგუ­ფი მყავს და გა­და­სა­ღებ მო­ე­დან­ზე პრობ­ლე­მაც არ მექ­მნე­ბა...

ტკი­ვი­ლი

- 90-იან­მა წლებ­მა და­მა­კარ­გვი­ნა თით­ქმის ყვე­ლა მე­გო­ბა­რი, ისი­ნი ტყვი­ით და­ი­ღუპ­ნენ. ამ ყვე­ლა­ფერ­მა ჩემ­ზე მძი­მე კვა­ლი და­ტო­ვა. ის პე­რი­ო­დი ჩემ­თვის დიდი ტკი­ვი­ლი იყო და არის. ისე­თი გა­ნათ­ლე­ბუ­ლი და ნი­ჭი­ე­რი ბი­ჭე­ბი წა­ვიდ­ნენ ამ ქვეყ­ნი­დან, ისი­ნი ბევ­რი კარ­გი რა­მის გა­კე­თე­ბას შეძ­ლებ­დნენ...

შვი­ლე­ბი ჩემს კვალს გა­მოჰ­ყვნენ

- მყავს მე­უღ­ლე და ორი გო­გო­ნა. მე­უღ­ლე ფსი­ქო­ლო­გია და კი­ნოს­თან კავ­ში­რი არ აქვს. შვი­ლე­ბი კი ჩემს კვალს გა­მოჰ­ყვნენ: უფ­როს­მა - ანამ სა­რე­ჟი­სო­რო და­ამ­თავ­რა, უმ­ცრო­სი - მარ­თა ახლა აპი­რებს, სა­რე­ჟი­სო­რო ფა­კულ­ტეტ­ზე გა­დას­ვლას. არა­და, წი­ნა­აღ­მდე­გი ვი­ყა­ვი და ვე­უბ­ნე­ბო­დი კი­დეც მათ ამის შე­სა­ხებ, მაგ­რამ მერე დავ­რწმუნ­დი, რომ ხელი არ უნდა შე­მე­შა­ლა. ანას შე­ვა­ტყვე, რომ თა­ვი­სი ხედ­ვა ჰქონ­და და რამ­დე­ნი­მე სტუ­დენ­ტუ­რი მოკ­ლე­მეტ­რა­ჟი­ა­ნი ფილ­მიც გა­და­ი­ღო... მისი ერთ-ერთი ნა­მუ­შე­ვა­რი თორ­მეტ გა­მარ­ჯვე­ბულ ფილმში შე­ვი­და. მე­ცი­ნე­ბა ამ ყვე­ლა­ფერ­ზე, მაგ­რამ თვალ­სა და ხელ­შუა "გა­მი­რე­ჟი­სორ­და" (იცი­ნის).

- თქვენს გეგ­მებ­ზე რას გვე­ტყვით?

- ბოლო პე­რი­ო­დი "მან­და­რი­ნე­ბის" გამო სა­ერ­თა­შო­რი­სო ფეს­ტი­ვა­ლებ­ზე დავ­დი­ვარ. ნა­მუ­შე­ვა­რი კი­დევ 15 ფეს­ტი­ვალ­ზეა წარ­დგე­ნი­ლი. ცოტა ხან­ში ამ ფილ­მის დის­ტრი­ბუ­ცი­აც და­ი­წყე­ბა... ახლა კი­ნო­კავ­შირს უნდა მივ­ხე­დო, ახალ ფილმზე კი გა­ზა­ფხუ­ლის ბო­ლოს და­ვი­წყებთ მუ­შა­ო­ბას. ამ ფილ­მის გა­და­ღე­ბა ერთ-ერთ ფეს­ტი­ვალ­ზე ყოფ­ნი­სას შე­მომ­თა­ვა­ზეს. გა­და­ღე­ბა სა­ქარ­თვე­ლო­ში იქ­ნე­ბა, რაც ჩემ­თვის ძა­ლი­ან კომ­ფორ­ტუ­ლია.

ლალი ფა­ცია

ჟურ­ნა­ლი "გზა"

(გა­მო­დის ხუთ­შა­ბა­თო­ბით)