ქართველი კინორეჟისორი, რომელმაც მსოფლიო აატირა

რეჟისორი ზაზა ურუშაძე 2013 წლის ერთ-ერთი წარმატებული ადამიანია. მისმა ნამუშევარმა - "მანდარინები" 14 საერთაშორისო პრესტიჟული ფესტივალი წარმატებით მოიარა და კიდევ 15 ფესტივალზე გაიტანენ. მსოფლიო კინემატოგრაფისტები ნამუშევარს უქებენ და "მანდარინებს" წლის კინოდ აღიარებენ... და კიდევ, სწორედ 2013 წელს, ზაზა ურუშაძე კოლეგებმა საქართველოს კინემატოგრაფისტთა კავშირის თავმჯდომარედაც აირჩიეს.

დედის გამხელილი საიდუმლო

- მამა - რამაზ ურუშაძე ფეხბურთელი იყო. თბილისის "დინამოსა" და საბჭოთა კავშირის ნაკრების მეკარე გახლდათ. დედა პროფესიით ქიმიკოსია, ექიმების ოჯახიდანაა.

- ოჯახში არ გირჩევდნენ, რომ ექიმი ან ფეხბურთელი გამხდარიყავით?

- არა, არჩევანში თავისუფალი ვიყავი. სხვათა შორის, დედა ახლახან გამომიტყდა, რომ თურმე მასაც რეჟისორობა ნდომებია, მაგრამ მაშინ საქართველოში ასეთი ფაკულტეტი არ იყო; სასწავლებლად მოსკოვში უნდა წასულიყო, მაგრამ მამამისს უთხოვია, - ნუ წახვალო. ასე რომ, რეჟისორობა მის აუხდენელ ოცნებად დარჩა. დედამ მითხრა: კარგია, რომ ჩემი ოცნება შენ მაინც ამიხდინეო. ამ ნათქვამმა ჩემზე ძალიან იმოქმედა...

რაც შეეხება ფეხბურთს: შეიძლება ითქვას, რომ დიღმის საწვრთნელ ბაზაზე ვიზრდებოდი. სპორტის ამ საოცარ სახეობას ფეხბურთის ქართველი "ვარსკვლავები": მიშა მესხი, ბორია სიჭინავა, მამაჩემი მასწავლიდნენ. პატარაობიდანვე ვეზიარე მის საიდუმლოებებს, მაგრამ ისე მოხდა, იმდენად ბევრი ინფორმაცია მივიღე, რომ რაღაც პროტესტის გრძნობის მსგავსი გამიჩნდა და ფეხბურთელობა აღარ მოვინდომე.

ლანა მასწავლებელი...

- 16 წლისამ თეატრალურ ინსტიტუტში სარეჟისორო ფაკულტეტზე ჩავაბარე. ჩემი ჯგუფის ხელმძღვანელი ლანა ღოღობერიძე იყო. იგი არაჩვეულებრივი პედაგოგია, გემოვნებიანი ადამიანია და საინტერესოდ გვასწავლიდა. სტუდენტების მიმართ საინტერესო მიდგომა ჰქონდა, - თავისუფლებას არ გვართმევდა, მაგრამ ძალიან ფრთხილად გვაძლევდა რჩევას, მიმართულებას. მახსოვს, ლექციებზე არა მხოლოდ კინოზე, არამედ სხვა ბევრ თემაზეც ვსაუბრობდით. ქალბატონი ლანა ერუდირებული ადამიანია და ბევრი რამ მასწავლა. მეორე ხელმძღვანელი, ასევე არაჩვეულებრივი პიროვნება, რეჟისორი ომარ გვასალია გახლდათ. მონტაჟს კი ორი წლის განმავლობაში ოთარ იოსელიანი გვასწავლიდა... სტუდენტობისას ფირზე სამი ფილმი გადავიღე. ინსტიტუტი რომ დავამთავრე, უკვე სრულყოფილად ვიცოდი ხელობა...

"კინოს გარეშე ვერ ვიცხოვრებდი"

- ადრე ვხატავდი და არქიტექტორობა მინდოდა, მაგრამ უეცრად ვიგრძენი და მივხვდი, რომ კინოს გარეშე ცხოვრება არ შემეძლო. მერე, ვიდრე მისაღებ გამოცდებს ჩავაბარებდი, ცოტა ხანს ოლღა თაბუკაშვილი (კინო­მცოდნე) გარკვეულ მიმართულებებს მაძლევდა, რაღაც საკითხებში მარკვევდა. ისე, კარგად ვწერდი... ინსტიტუტის დამთავრების შემდეგ, სამუშაოდ კინოსტუდია "ქართულ ფილმში" მივედი. 90-იანი წლების დასაწყისი იყო და ცხადია, მუშაობისთვის რთული პერიოდი გახლდათ. ფულიც აღარ გვქონდა, ყველაფერი აირია. არადა, წარმოებაში ბევრი ფილმი იყო ჩაშვებული. პირველი სრულმეტრაჟიანი ფილმი რომ გადავიღე, მერე მახსოვს, რამდენიმე წელი პაუზა მქონდა, რაც ფსიქოლოგიურად რთული გადასატანი იყო.

ელდარ შენგელაიას შემდეგ...

- დღეს უკვე კინემატოგრაფისტთა კავშირის თავმჯდომარე ხართ. თქვენამდე ეს საპატიო თანამდებობა მთელი 36 წლის განმავლობაში ელდარ შენგელაიას ეკავა...

- ასეა. კინემატოგრაფისტთა ყრილობაზე თავმჯდომარედ ამირჩიეს. ბატონი ელდარი, როგორც აღნიშნეთ, 36 წელი იყო ამ კავშირის თავმჯდომარე, მანამდე კი 11 წელიწადი სიკო დოლიძე განაგებდა. სხვათა შორის, ელდარის დამსახურებაა, რომ ეს შენობა ("კინოს სახლი") საკუთრებაში შეინარჩუნა. ვცდილობ, რაღაცები აღვადგინო, უპირველესად კი - 460-კაციანი დარბაზი, რომელიც დანგრეულია. მოკლედ, კინემატოგრაფისტთა კავშირის (რომელშიც 350 კაცია გაწევრებული) მესამე თავმჯდომარე გახლავართ, მაგრამ არც საჯარო მოხელე ვარ და არც - ჩინოვნიკი. არადა, როცა წლების წინ, ეროვნული კინოცენტრის დირექტორობას დავთანხმდი, ის ნამდვილად, ჩინოვნიკური სამსახური იყო. იქ 2002-2004 წლებში ვმუშაობდი, მერე რაღაცები არ მომეწონა და გადავდექი...

"კინოდან კინომდე" ვცოცხლობ

- საერთოდ, როცა ფილმის გადაღებისას მოედანზე ვმუშაობ, ბედნიერების შეგრძნება მაქვს. შეიძლება ითქვას, რომ ამ დროს ყველაზე კარგად ვგრძნობ თავს. ასე რომ, "კინოდან კინომდე" ვცოცხლობ! საოცარი პროფესიაა. რა თქმა უნდა, შედეგით ტკბობაც კარგია და არავინ თქვას, რომ ეს ასე არ არის, მაგრამ ფილმზე მუშაობას რომ დაამთავრებ და მას მსოფლიოს კინემატოგრაფისტები დადებითად შეგიფასებენ, სიამაყის შეგრძნება გეუფლება.

"მანდარინები" არალოკალური სივრცისთვის

- თქვენს ბოლო ნამუშევარს საოცარი გამოხმაურება აქვს. "მანდარინები" 14 საერთაშორისო ფესტივალის გამარჯვებულია და კიდევ აგრძელებს "მოგზაურობას"...

- ხალხის რეაქციით ვხვდები, რომ ეს ფილმი ლოკალური სივრცისთვის არ შემიქმნია. მას ერთნაირად აღიქვამს: ამერიკელი, ფრანგი, გერმანელი, იაპონელი... ყველასთვის მისაღებია და ეს მახარებს. ჯილდოებიც მახარებს, რა თქმა უნდა. ასეთი წარმატება ჯერ არ მქონია. სასიამოვნოა, რომ კარგი რევიუები გაკეთდა. იშტვან საბო ჩემთვის გამორჩეული რეჟისორია. ჰოდა, როდესაც ის გამოდის და "მანდარინებს" წლის "კინოდ" ასახელებს, ეს ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვანია. იმასაც გეტყვით, რომ ფილმი არ არის პროპაგანდისტული. რაკი მასზე ყველა ადამიანს ეტირება, ვფიქრობ, რომ რაღაც ისე გავაკეთე, როგორც უნდა გამეკეთებინა, ანუ ყველასთვის გასაგები და მისაღები "კინო" გადავიღე.

გატაცებული "ცხელი ძაღლი"

- სერიალს - "ცხელი ძაღლი" 5 წლის განმავლობაში იღებდით...

- ამ ფილმის ერთ-ერთი ნაწილი აიკრძალა, - ანუ ის, სადაც პრემიერ-მინისტრის მკვლელობაზეა ლაპარაკი. აკრძალული ნაწილი განადგურებას მე გადავარჩინე, "იმედიდან" გავიტაცე...

- ეს როგორ მოხდა?

- ტელეკომპანია "იმედის" დარბევამდე ცოტა ხნით ადრე ვიგრძენი, რომ სიტუაცია დაიძაბებოდა და ვთქვი, - ორიგინალების ასლები გავაკეთოთ-მეთქი. 7 ნოემბერს, როდესაც "იმედში" შეცვივდნენ და ყველაფერი დაამტვრიეს, ფილმის ორიგინალები, დამონტაჟებული ფირებიც გააქრეს. ორი წლის წინ კი, "იმედში" ვიღაცები ისევ მივიდნენ და მემონტაჟე აიძულეს, იმ 70-საათიან ფირზე შავი ფონი გადაეწერა. მერე ისხდნენ და ელოდებოდნენ ამ პროცესის დასრულებას. საბოლოო ჯამში, გაანადგურეს მთელი მასალა: როგორც დამონტაჟებული, ასევე დუბლებიც, დასამონტაჟებელი, სამუშაო ვარიანტებიც... ახალი მთავრობა რომ მოვიდა, "იმედში" სიტუაცია შეიცვალა. მათ ჩემი მეგობრებისგან შეიტყვეს, რომ ფილმის ასლი მქონდა და დამიკავშირდნენ. მივეცი და ეთერში გაუშვეს... "ცხელ ძაღლზე" მუშაობისას შემევსო ყველა ის დანაკლისი და შემოქმედებითი პაუზა, რაც მქონდა. ეს სერიალი არ იყო საპნის ოპერა, რომელსაც ერთ ოთახში ვიღებდით. მასზე ჩვეულებრივი კინოგადაღების პრინციპით ვმუშაობდით.

"კინოში კომპრომისი არ შეიძლება"

- მსახიობებს რა კრიტერიუმებით არჩევთ?

- მსახიობებს როლიდან გამომდინარე ვირჩევ, მაგრამ ძირითადად, პროფესიონალებს ვიწვევ...

- მუშაობის დროს მკაცრი ხართ?

- ძალიან მომთხოვნი ვარ. როცა ვმუშაობ, არ ვიღლები. კინოში კომპრომისზე არ უნდა წახვიდე; თუ წახვედი, დაღუპული ხარ. ეს სფერო დიდ ყურადღებას მოითხოვს. თუ რომელიმე რგოლი ჩავარდა, შეიძლება, ფილმი მთლიანად გაფუჭდეს. ამიტომ ყოველთვის კარგი ჯგუფი მყავს და გადასაღებ მოედანზე პრობლემაც არ მექმნება...

ტკივილი

- 90-იანმა წლებმა დამაკარგვინა თითქმის ყველა მეგობარი, ისინი ტყვიით დაიღუპნენ. ამ ყველაფერმა ჩემზე მძიმე კვალი დატოვა. ის პერიოდი ჩემთვის დიდი ტკივილი იყო და არის. ისეთი განათლებული და ნიჭიერი ბიჭები წავიდნენ ამ ქვეყნიდან, ისინი ბევრი კარგი რამის გაკეთებას შეძლებდნენ...

შვილები ჩემს კვალს გამოჰყვნენ

- მყავს მეუღლე და ორი გოგონა. მეუღლე ფსიქოლოგია და კინოსთან კავშირი არ აქვს. შვილები კი ჩემს კვალს გამოჰყვნენ: უფროსმა - ანამ სარეჟისორო დაამთავრა, უმცროსი - მართა ახლა აპირებს, სარეჟისორო ფაკულტეტზე გადასვლას. არადა, წინააღმდეგი ვიყავი და ვეუბნებოდი კიდეც მათ ამის შესახებ, მაგრამ მერე დავრწმუნდი, რომ ხელი არ უნდა შემეშალა. ანას შევატყვე, რომ თავისი ხედვა ჰქონდა და რამდენიმე სტუდენტური მოკლემეტრაჟიანი ფილმიც გადაიღო... მისი ერთ-ერთი ნამუშევარი თორმეტ გამარჯვებულ ფილმში შევიდა. მეცინება ამ ყველაფერზე, მაგრამ თვალსა და ხელშუა "გამირეჟისორდა" (იცინის).

- თქვენს გეგმებზე რას გვეტყვით?

- ბოლო პერიოდი "მანდარინების" გამო საერთაშორისო ფესტივალებზე დავდივარ. ნამუშევარი კიდევ 15 ფესტივალზეა წარდგენილი. ცოტა ხანში ამ ფილმის დისტრიბუციაც დაიწყება... ახლა კინოკავშირს უნდა მივხედო, ახალ ფილმზე კი გაზაფხულის ბოლოს დავიწყებთ მუშაობას. ამ ფილმის გადაღება ერთ-ერთ ფესტივალზე ყოფნისას შემომთავაზეს. გადაღება საქართველოში იქნება, რაც ჩემთვის ძალიან კომფორტულია.

ლალი ფაცია

ჟურნალი ”გზა”

(გამოდის ხუთშაბათობით)