ქა­ლა­ქი რომ მა­წან­წა­ლა და უპატ­რო­ნო ძაღ­ლე­ბით არის სავ­სე, ფაქ­ტია. თით­ქმის ნე­ბის­მი­ერ ად­გი­ლას (ცენ­ტრსა თუ გა­რე­უ­ბან­ში) შეხ­ვდე­ბით მათ (ცხა­დია, გა­რე­უ­ბან­ში მე­ტია). შე­სა­ბა­მი­სად, ცხო­ვე­ლე­ბის­გან დაკ­ბე­ნილ-და­ზი­ა­ნე­ბუ­ლი უამ­რა­ვი ადა­მი­ა­ნიც არ­სე­ბობს და ამ­ჯე­რად სწო­რედ ამ სა­კი­თხით და­ვინ­ტე­რეს­დით.

ლია კუ­თხაშ­ვი­ლი, და­ზა­რა­ლე­ბუ­ლი ბავ­შვის დედა:

- ჩემი შვი­ლი, 10 წლის ნი­კო­ლოზ კუ­თხაშ­ვი­ლი ხატ­ვი­დან შინ ბრუნ­დე­ბო­და. თოვ­ლი იყო და ბავ­შვი თოვ­ლზე მოს­რი­ა­ლებ­და. იმ დროს უკ­ნი­დან ძაღ­ლი მი­ე­პა­რა და ბარ­ძაყ­ზე უკბი­ნა. საკ­მა­ოდ დიდი და­ზი­ა­ნე­ბა ჰქონ­და. თით­ქმის ყვე­ლა კბი­ლი ჩა­ა­სო. მარ­თა­ლია ნა­კე­რე­ბი არ დას­ჭირ­და, მაგ­რამ ბავ­შვთა მე­სა­მე კლი­ნი­კა­ში ავ­ცე­რით. კარ­გად მოგ­ვხე­დეს, პა­ტი­ვი გვცეს, თუმ­ცა ასეთ სირ­თუ­ლეს მა­ინც გა­და­ვა­წყდით: ბავ­შვის პი­რა­დი ნო­მე­რი დას­ჭირ­დათ, არა­და, იმ დღეს სკო­ლა­ში დი­რექ­ცია არ იმ­ყო­ფე­ბო­და. რო­გო­რი ახ­სნა არ დამ­ჭირ­და, რომ გამ­ქცე­ვი არ ვი­ყა­ვი, თბი­ლის­ში ვცხოვ­რობ­დით, მე­უღ­ლეც მახ­ლდა, რო­მე­ლიც მო­ძღვა­რია, ისიც უხ­სნი­და, მაგ­რამ პი­რა­დო­ბის არ­ქო­ნის გამო 70 ლა­რის გა­დახ­დას მთხოვ­დნენ. მოკ­ლედ, დიდი ბჭო­ბი­სა და მო­ლა­პა­რა­კე­ბის შემ­დეგ, და­ვი­თან­ხმეთ, რომ პი­რად ნო­მერს მე­ო­რე დღეს მი­ვუ­ტან­დით.

- ძაღ­ლმა ბავ­შვი რო­მელ უბან­ში დაკბი­ნა და თუ და­ა­ჭე­რი­ნეთ შემ­დეგ ის ძაღ­ლი?

- ეს შემ­თხვე­ვა მუ­ხი­ან­ში, მე­ო­რე­სა და პირ­ველ მიკ­რო­რა­ი­ო­ნებს შო­რის მოხ­და. ვი­ცო­დით ის ძაღ­ლი, რო­მე­ლიც იყო და გა­მო­ვი­ძა­ხე მაშ­ვე­ლე­ბი, მაგ­რამ კვლავ დიდ წი­ნა­აღ­მდე­გო­ბას წა­ვა­წყდით: შე­იძ­ლე­ბა ით­ქვას, რომ "პეპ­ლე­ბის სა­ჭე­რი ბა­დით" მო­ვიდ­ნენ და მი­თხრეს, თუ ამ ძაღლს გა­მო­უჩ­ნდა ადა­მი­ა­ნი, რო­მე­ლიც აჭ­მევს, პატ­რო­ნობს, მისი წაყ­ვა­ნის უფ­ლე­ბა არ გვაქ­ვსო... მე­ო­რედ კი­დევ მო­მი­წია და­რეკ­ვამ, სა­ნამ სი­ტყვი­ე­რი შე­ურ­ცხყო­ფა არ მი­ვა­ყე­ნე, მა­ნამ­დე არა­ვინ მო­ვი­და. იმ სამ­სა­ხუ­რის წარ­მო­მად­გენ­ლებ­მა გან­ცხა­დე­ბა და­მა­წე­რი­ნეს და მი­თხრეს, რომ 10 დღე­ში და­გი­რე­კავ­თო, მაგ­რამ არ შემ­ხმი­ა­ნე­ბი­ან.

- ახლა რო­გორ არის ბავ­შვი?

- გუ­შინ მე­ო­თხე აცრა ჩა­უ­ტარ­და და კი­დევ ორი აცრა დარ­ჩა. არ ვიცი, რო­გორ მო­ვიქ­ცეთ, იმ ძაღ­ლის მდგო­მა­რე­ო­ბის შე­სა­ხებ არა­ფე­რი ვიცი, ხომ გი­თხა­რით, არ და­უ­რე­კავთ.

მოგ­ვი­ა­ნე­ბით სა­გან­გე­ბო სი­ტუ­ა­ცი­ა­თა სა­ა­გენ­ტოს ხელ­მძღავ­ნელს, თე­მურ გი­ორ­გა­ძეს და­უ­კავ­შირ­დით, რო­მე­ლის სამ­სა­ხურ­საც მა­წან­წა­ლა და ქუ­ჩის ძაღ­ლე­ბის ბე­დიც აბა­რია.

- უპატ­რო­ნო, მა­წან­წა­ლა, ში­ნა­ურ თუ აგერ­სი­ულ ძაღ­ლებ­ზე ზე­დამ­ხედ­ვე­ლო­ბას ჩვე­ნი სა­ა­გენ­ტოს ერთ-ერთი დე­პარ­ტა­მენ­ტი ახორ­ცი­ე­ლებს. ძა­ლი­ან კარ­გი თავ­შე­სა­ფა­რი გვაქვს აშე­ნე­ბუ­ლი. ეს სამ­სა­ხუ­რი 2 წე­ლია, რაც შე­მოგ­ვი­ერ­თდა და ამ საქ­მი­ა­ნო­ბა­ში ჩა­ვერ­თეთ. აქამ­დე ამ მი­მარ­თუ­ლე­ბით არ მიმ­დი­ნა­რე­ობ­და ასე­თი მუ­შა­ო­ბა, რაც სა­ზო­გა­დო­ე­ბა­ში და არა­სამ­თავ­რო­ბო სექ­ტორ­ში უკ­მა­ყო­ფი­ლე­ბას იწ­ვევ­და. მოკ­ლედ, ახლა არა­სამ­თავ­რო­ბო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ას­თან ერ­თად, ყვე­ლა­ფერს ვა­ხორ­ცი­ე­ლებთ და შე­მო­სუ­ლი ზა­რე­ბის რე­ა­ლი­ზა­ცი­ას ვახ­დენთ.

- ზა­რე­ბი ძი­რი­თა­დად სად შე­მო­დის?

- შემ­თხვე­ვის ად­გი­ლე­ბი­დან შე­იძ­ლე­ბა 112-შიც და­ირ­ე­კოს და პირ­და­პირ ჩვენ­თა­ნაც. ამის გა­რე­შეც რე­ი­დებ­საც ვა­ტა­რებთ. მოგ­ვყავს ძაღ­ლე­ბი, სპე­ცი­ა­ლუ­რად დამ­ჭე­რე­ბი გვყავს, ტექ­ნო­ლო­გი­უ­რა­დაც გან­ვი­თა­რე­ბუ­ლია ჩვე­ნი სამ­სა­ხუ­რი.

- თქვენ­თან მოხ­ვედ­რილ ძაღ­ლებს რა პრო­ცე­დუ­რე­ბი უტარ­დე­ბათ?

- ცი­ვი­ლი­ზე­ბუ­ლი მე­თო­დე­ბით ვმუ­შა­ობთ, ვა­ძი­ნებთ, თავ­შე­სა­ფარ­ში მიგ­ვყავს, სა­დაც მკურ­ნა­ლო­ბა უტარ­დე­ბათ. არის სა­ო­პე­რა­ციო, ლა­ბო­რა­ტო­რია, კეთ­დე­ბა სინ­ჯე­ბი, დგინ­დე­ბა, შე­იძ­ლე­ბა თუ არა იმ ძაღ­ლის უკან დაბ­რუ­ნე­ბა. თუ დავ­რწმუნ­დე­ბით, რომ შე­იძ­ლე­ბა დაბ­რუ­ნე­ბა, კას­ტრა­ცია-სტე­რი­ლი­ზა­ცი­ას ვუ­კე­თებთ (გამ­რავ­ლე­ბა რომ აღარ მოხ­დეს) და ჩვენს მა­ნიშ­ნე­ბელს ვუ­კე­თებთ, რომ აც­რი­ლია და ყვე­ლა­ნა­ი­რად და­ცუ­ლია. ის ჩვე­ნი სა­მაგ­რი ყურ­ზე უკეთ­დე­ბათ. ეს იმას ნიშ­ნავს, რომ ყვე­ლა­ნა­ი­რად უსაფრ­თხოა. ასე რომ, თუ ვინ­მეს პრობ­ლე­მე­ბი აქვს, მი­მარ­თონ 112-ს. მარ­თა­ლია ჯერ კი­დევ არის ბევ­რი მა­წან­წა­ლა ძაღ­ლი, მაგ­რამ თან­და­თან ვამ­ცი­რებთ მათ რი­ცხვს და ამ სა­კითხს კა­ლა­პოტ­ში ვა­ყე­ნებთ. მოკ­ლედ, შეგ­ვა­ტყო­ბი­ნონ კონ­კრე­ტუ­ლი შემ­თხვე­ვე­ბის შე­სა­ხებ და შემ­დგომ რე­ა­გი­რე­ბას მო­ვახ­დენთ...

- რე­ი­დებს სად ატა­რებთ?

- მთე­ლი ქა­ლა­ქის მას­შტა­ბით, უბ­ნებ­ში დავ­დი­ვართ, სად­მე თუ და­დის აუც­რე­ლი ძაღ­ლი, პატ­რო­ნი რომ არ ჰყავს და არც ახლო-მახ­ლო კორ­პუ­სის მა­ცხოვ­რებ­ლე­ბი არ მზრუნ­ვე­ლო­ბენ, აგ­ვყავს. აღ­ნიშ­ნუ­ლი პრო­ცე­დუ­რე­ბის ჩა­ტა­რე­ბის შემ­დეგ კი თუ ძაღ­ლი უსაფრ­თხოა, ისევ იქ ვაბ­რუ­ნებთ.

- ძაღ­ლი, რო­მე­ლიც სა­ხი­ფა­თოა ადა­მი­ა­ნე­ბის­თვის, მას რო­გორ ექ­ცე­ვით?

- მას ნემ­სი უკეთ­დე­ბა, ვა­ძი­ნებთ და ასე იღუ­პე­ბა...

თე­ი­მუ­რაზ წი­ქო­რი­ძე, სა­ქარ­თვე­ლოს ცხო­ველ­თა დაც­ვი­სა და გა­დარ­ჩე­ნის სა­ზო­გა­დო­ე­ბა, უფ­ლე­ბა­დამ­ცვე­ლი:

- დაკ­ბე­ნა­თა 90%-ის შემ­ხვე­ვა­ში, დაკ­ბე­ნა ჯი­ში­ა­ნი და კერ­ძო მფლო­ბე­ლო­ბა­ში მყო­ფი ძაღ­ლე­ბის მიერ ხდე­ბა. ქუ­ჩა­ში უკბენს თუ სახ­ლში, ასეთ შემ­თხვე­ვა­ში, ზუს­ტად უნდა ვი­ცო­დეთ, რო­მე­ლი ჯი­შის ძაღ­ლია. შემ­დგომ მისი თავ­შე­სა­ფარ­ში გა­დაყ­ვა­ნა მოხ­დე­ბა (ეს სა­ხელ­მწი­ფოს პრე­რო­გა­ტი­ვაა). შემ­დგომ მას­ზე 10-დღი­ა­ნი დაკ­ვირ­ვე­ბა მიმ­დი­ნა­რე­ობს. დაკ­ბე­ნილ­მა ადა­მი­ან­მა კი რა­ბი­ო­ლო­გი­ურ ცენტს უნდა მი­მარ­თოს, სა­დაც ცო­ფის სა­წი­ნა­აღ­მდე­გო ვაქ­ცი­ნა­ცია გა­უ­კეთ­დე­ბა. თუ 10 დღის გან­მავ­ლო­ბა­ში ძაღ­ლი არ მოკ­ვდე­ბა, ვაქ­ცი­ნა­ცია ჩერ­დე­ბა, თუ არა­და, გრძელ­დე­ბა.

- ზო­გა­დად რა­ტომ კბენს ძაღ­ლი ადა­მი­ანს?

- უმე­ტე­სად ბავ­შვე­ბის დაკ­ბე­ნის მი­ზე­ზი ის არის, რომ ისი­ნი ხში­რად ძაღ­ლებს აწ­ვა­ლე­ბენ, - ქვებს, ჯო­ხებს ეს­ვრი­ან და ძაღ­ლის მი­მართ აგ­რე­სი­ას ავ­ლე­ნენ.

- როცა ქუ­ჩა­ში მო­უ­ლოდ­ნე­ლად გეს­ხმის თავს?

- ეს ასე არ ხდე­ბა. თუმ­ცა გა­მო­რი­ცხუ­ლი არ არის მას ფსი­ქო­ლო­გი­უ­რი პრობ­ლე­მე­ბი ჰქონ­დეს, მაგ­რამ ეს იმის ბრა­ლი არ არის, რომ ის აუ­ცი­ლებ­ლად ცო­ფი­ა­ნია. ცოფი მა­ინც იშ­ვი­ა­თად აქვთ.

- რო­გორ უნდა და­ვიც­ვათ თავი მა­წან­წა­ლა და აგ­რე­სი­უ­ლი ძაღ­ლე­ბის­გან, როცა ისი­ნი ასე დაძ­რწი­ან ქა­ლა­ქის ქუ­ჩებ­ში?

- ეს ყვე­ლა­ფე­რი ხალ­ხზეა და­მო­კი­დე­ბუ­ლი. მსოფ­ლი­ო­ში ოფი­ცი­ა­ლუ­რი მო­ნა­ცე­მე­ბით, სა­ქარ­თვე­ლო ძაღ­ლის მიერ დაკ­ბე­ნი­ლი ადა­მი­ა­ნე­ბის რა­ო­დე­ნო­ბით მო­წი­ნა­ვე ად­გილ­ზეა. წე­ლი­წად­ში და­ახ­ლო­ე­ბით, 50-60000 ადა­მი­ა­ნი იკ­ბი­ნე­ბა. ეს არ ნიშ­ნავს იმას, რომ სა­ქარ­თვე­ლო­ში ყვე­ლა­ზე აგ­რე­სი­უ­ლი ძაღ­ლე­ბი არი­ან. ამის ბრა­ლი ის არის, რომ ცხო­ვე­ლე­ბის მი­მართ ყვე­ლა­ზე აგ­რე­სი­უ­ლი ხალ­ხი სა­ქარ­თვე­ლო­ში ცხოვ­რობს და ცხო­ვე­ლიც მათ მი­მართ ადეკ­ვა­ტურ რე­აქ­ცი­ას ავ­ლენს. თავ­შე­სა­ფარ­ში, ვო­ლი­ე­რებ­ში 300 ძაღ­ლამ­დეა თავ­მოყ­რი­ლი. აბ­სო­ლუ­ტუ­რად უცხო ცხო­ველ­თან, რომ­ლე­ბიც აგ­რე­სი­უ­ლო­ბის გამო არი­ან იქ ჩა­კე­ტი­ლე­ბი, ჩვე­უ­ლებ­რი­ვად შევ­დი­ვარ და ვე­კონ­ტაქ­ტე­ბი. რო­დე­საც ცხო­ვე­ლი ხე­დავს, რომ ადა­მი­ანს მისი ეში­ნია, ან ცუ­დად არის მის მი­მართ გან­წყო­ბი­ლი, ადა­მი­ა­ნი ად­რე­ნა­ლინს გა­მო­ყოფს, ეს ად­რე­ნა­ლი­ნი ცხო­ველ­ზე მოქ­მე­დებს.

- მაგ­რამ რა ქნას ადა­მი­ან­მა, რო­დე­საც ქვეც­ნო­ბი­ე­რად ძაღ­ლის ეში­ნია?

- მსოფ­ლი­ოს ნე­ბის­მი­ერ გან­ვი­თა­რე­ბულ ქვე­ყა­ნა­ში, არ­სე­ბობს ბავ­შვე­ბის­თვის (სა­ბავ­შვო ბა­ღი­დან სკო­ლის პე­რი­ო­დამ­დე) გაკ­ვე­თი­ლე­ბი, რო­მე­ლიც ცხო­ვე­ლებ­თან ურ­თი­ერ­თო­ბას ეხე­ბა. ასე­თი კულ­ტუ­რა ჩვენ­თან არ არ­სე­ბობს. სა­ნამ სა­ქარ­თვე­ლო­ში სა­ლან­ძღავ სი­ტყვე­ბად იქ­ნე­ბა: "მა­მა­ძაღ­ლო", "შო­ბელ­ძაღ­ლო", "ძაღ­ლო" და მშო­ბე­ლი პა­ტა­რას ასე შე­ა­ში­ნებს: ძაღ­ლი მოვა და ტა­კო­ზე გი­კბენს, ეს ცუდ შე­დეგს მოგ­ვი­ტანს. ასეთ დროს ბავ­შვს ცხო­ვე­ლე­ბი­სად­მი შიში უვი­თარ­დე­ბა. მის მი­მართ სი­ძულ­ვი­ლიც უჩ­ნდე­ბა, რა­საც ცხო­ვე­ლი კარ­გად გრძნობს და თავ­დაც­ვა­ზე გა­და­დის. ეს თავ­დაც­ვა კი ხშირ შემ­თხვე­ვა­ში, დაკ­ბე­ნით გა­მო­ი­ხა­ტე­ბა. ჩვენ­თან შეგ­ნე­ბულ მშობ­ლებს მოჰ­ყავთ ბავ­შვე­ბი და უნ­დათ, რომ სპე­ცი­ა­ლუ­რი ტრე­ნინ­გე­ბი ჩა­ვუ­ტა­როთ, რომ ცხო­ვე­ლე­ბის მი­მართ შიში დაძ­ლი­ონ.

ცხო­ვე­ლი 30-40 მეტ­რის მან­ძილ­ზე ყვე­ლა­ზე კარ­გად გრძნობს ადა­მი­ა­ნის გან­წყო­ბას. მსოფ­ლი­ოს ცხო­ველ­თა დაც­ვის კონ­ვენ­ცი­ა­ში წე­რია, სა­ხელ­მწი­ფო ვალ­დე­ბუ­ლია, ად­რე­უ­ლი ასა­კი­დან მოხ­დეს ბავ­შე­ბის ამ მი­მარ­თუ­ლე­ბით მე­ცა­დი­ნე­ო­ბა და ტრე­ნინ­გე­ბი. ამაღ­ლდეს ამ სი­ტუ­ა­ცი­ა­ში მათი მენ­ტა­ლი­ტე­ტი.

- სა­ნამ ჩვენ­თან მენ­ტა­ლი­ტე­ტი ამ მი­მარ­თუ­ლე­ბით ამაღ­ლდე­ბა, რა გა­ვა­კე­თოთ?

- ვე­რა­ფერს გა­ვა­კე­თებთ. ჩვენ­ზეა ვი­მე­ო­რებ, ყვე­ლა­ფე­რი და­მო­კი­დე­ბუ­ლი. რო­გორ გინ­დათ, რომ ძაღლს უთხრათ, აღარ იყო აგ­რე­სი­უ­ლი?

- თქვე­ნი თქმით, ძაღ­ლის აგ­რე­სი­უ­ლო­ბა ადა­მი­ა­ნის ბრა­ლი ყო­ფი­ლა...

- დიახ, ასეა... ცხო­ველს აქვს სიყ­ვა­რუ­ლის, ურ­თი­ერ­თგა­გე­ბის უნა­რი...

- კი, მაგ­რამ ხომ ნა­ხეთ, ცოტა ხნის წინ ცირ­კში რა მოხ­და? ლომ­მა თა­ვი­სი მომ­ვლე­ლი დაგ­ლი­ჯა...

- კი, ვიცი ეგ ფაქ­ტი და შე­ვის­წავ­ლე კი­დეც. ის მომ­ვლე­ლი ლომ­თან გა­ლი­ა­ში მთვრა­ლი შე­ვი­და და ფე­ხებ­ზე დარ­ტყმა და­უ­წყო და ამით მისი აგ­რე­სია გა­მო­იწ­ვია. ვი­მე­ო­რებ, ცხო­ვე­ლის აგ­რე­სია და­მო­კი­დე­ბუ­ლია ადა­მი­ან­ზე, პარ­ლა­მენტზე, რო­მე­ლიც არ ღე­ბუ­ლობს შე­სა­ბა­მის კა­ნონს და მხო­ლოდ ერ­თმა­ნე­თის მი­მართ სი­ძულ­ვილს თე­სავს... ძაღლს სიყ­ვა­რუ­ლი და ერ­თგუ­ლე­ბის სა­ო­ცა­რი უნა­რი გა­აჩ­ნია. მი­ნა­ხავს ძაღ­ლი, რო­მე­ლიც პატ­რო­ნის საფ­ლავს დაკ­ვდო­მია. ერთი ადა­მი­ა­ნი და­მი­სა­ხე­ლეთ, რო­მე­ლიც თა­ვი­სი საყ­ვა­რე­ლი პი­როვ­ნე­ბის საფ­ლავ­ზე მომ­კვდა­რა?

P.S. მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ ვე­ცა­დეთ, ამ პრობ­ლე­მურ სა­კი­თხთან და­კავ­ში­რე­ბით სხვა­დას­ხვა პო­ზი­ცი­ის მქო­ნე ადა­მი­ა­ნის­თვის მოგ­ვეს­მი­ნა და მათი აზრი თქვენ­თვი­საც მოგ­ვე­წო­დე­ბი­ნა, ფაქ­ტია, რომ ეს სა­კი­თხი კვლა­ვაც მწვა­ვე პრობ­ლე­მად რჩე­ბა.

ლალი ფა­ცია

სპე­ცი­ა­ლუ­რად "ambebi.ge"-სთვის