თბილისის გარეუბანში, მოსკოვის გამზირის დასაწყისში, რამდენიმე ათას კვადრატულ მეტრზე სამხედრო კარვებია განლაგებული. ტერიტორია შემოღობილია, ეზოში საპატრულო პოლიციას, მედპერსონალსა და სამხედროფორმიან მამაკაცებს შეამჩნევთ. ეს თბილისის უსახლკაროთა თავშესაფარია.
საქართველოს მთავრობის გადაწყვეტილებით, 2013 წლის ბოლოს ქუთაისში, გორსა და თბილისში შექმნილ სპეციალურ თავშესაფრებში საპატრულო პოლიციას უსახლკარო ადამიანები ქუჩიდან გადმოჰყავს. თავშესაფარი ღია ტიპის დაწესებულებაა, საიდანაც მიუსაფარ ადამიანებს გარეთ გასვლა თავისუფლად შეუძლიათ. შესაბამისად ხდება მათი ყოველდღიური აღრიცხვა. რეპორტაჟის მოსამზადებლად მისულს იქ 180 ადამიანი დამხვდა. თავშესაფარში ღამის გათევა 228 ადამიანს შეუძლია, ამას ემატება 12-ადგილიანი სამედიცინო კარავი, სადაც ისინი ექიმის მეთვალყურეობის ქვეშ მკურნალობენ. როგორც გავარკვიეთ, ზოგი მათგანი დღის განმავლობაში სამუშაოდ გადის თავშესაფრიდან, ზოგი კი - მოწყალების სათხოვნელად.
გეზი # 6 კარვისკენ ავიღე, მეგზურობას კათარზისის თანამშრომელი ქ-ნ ელისო მიწევს. კარავში შეშის ღუმელი დგას, სიგრძეზე ჩამწკრივებულ ორსართულიან საწოლებს შორის სივიწროვეა, თუმცა როგორც ჩემი მასპინძლები ამბობენ, კარავი ქუჩას ნამდვილად სჯობს. აქ ტელევიზორი და ჭაღიც აქვთ. ტელევიზორი ერთ-ერთ მიუსაფარს მოუტანია. "ჟურნალისტი მოგიყვანეთ, შეგიძლიათ თქვენი პრობლემების შესახებ უამბოთ", - წარმადგინა კათარზისის თანამშრომელმა.
"ცხოვრებას თავიდან რომ ვიწყებდე, ბევრ რამეს შევცვლიდი"- დანანებით ამბობს 57 წლის მამაკაცი. ბატონი ვაჟა, ხუთი შვილის მამა, წელიწად-ნახევარი ვაკის პარკში ცხოვრობდა, დღეს უსახლკაროთა თავშესაფარშია და დაშვებულ შეცდომებზე ბევრს ფიქრობს. ამბობს, რომ ცოლმა მისი ნდობით ისარგებლა და ამ მდგომარეობამდე მიიყვანა: "5 შვილის მამა ვარ, ცოლს გაცილებული, მეუღლესთან პრობლემები რამდენიმე წლის წინ შემექმნა და ოჯახიდან წამოვედი. 23 წელიწადი მზარეულად ვიმუშავე, ახლა 57 წლის ვარ, მაგრამ ჩემი პროფესიით მუშაობას ვერ შევძლებ, რადგან ტრავმის გამო ფეხები მაწუხებს, ამიტომაც მომიშორეს ოჯახიდან. უფროსი გოგო გერმანიაში სწავლობს. ერთი გათხოვილია, ერთი გაშვილებულია კოჯრის სახლიდან, ორი დედასთან არის. როდესაც ვაკის პარკში ვცხოვრობდი, ჩემი შვილი მოდიოდა ხოლმე სანახავად და თუ რამე მქონდა, ვატანდი. საჭმელი სულ მქონდა კეთილი ხალხის დახმარებით. ხშირად ვაკელებისგან ვისკი, სიგარეტი და საჭმელ- სასმელიც დამხვედრია. ვაკელებს ათას რამეში ვეხმარეობოდი, რასაც ისინი თაკილობდნენ, მე ვაკეთებდი და სიგარეტის ფულს ვშოულობდი.
ზვიადი, 38 წლის: - ჩემს სახლში ლტოლვილები არიან შესახლებული, ვერაფრით გამოვრეკე იქიდან და ხან ციხეში ვარ, ხან აქ. ცოლს დიდი ხანია გავშორდი. ვიდრე აქ მოვხვდებოდი, მოსკოვში, უკრაინაში, თურქეთში ვმოგზაურობდი.
მადლენა, 39 წლის - სად აღარ მძინებია, ბარათაშვილის ხიდზე, ხუდადოვის აუზში, სწორედ იქ გაიყინა ჩემი მეუღლე, ჯერ ორმოციც არაა გასული. ამ წლების განმავლობაში თავს მათხოვრობით ვირჩენდით. მეუღლე სპილენძს აგროვებდა და აბარებდა. სამი შვილი მყავს, ერთი გათხოვილია. დანარჩენ ორს დედობილ-მამობილები უვლიან რუსთავში. პატარა 7 წლისაა, შუათანა 16-ის. სახელმწიფო დახმარებაც მაქვს, 156 ლარი, იმ თანხას დედა იღებს და ავადმყოფ ძმას უვლის. ისინი ერთად ცხოვრობენ ნაქირავებში. ვოცნებობ, ბავშვებს ჩევეხუტო და მათთან ერთად დავიძინო, იქნებ მთავრობამ მოგვცეს ბინა, რომ იქ მშვიდად ვიცხოვრო. ბინა კი მქონდა, მაგრამ იპოთეკარებმა მომატყუეს და ქუჩაში დავრჩი.
ეკატერინა თავშესაფარში საპატრულო პოლიციის ეკიპაჟმა დეკემბერში მოიყვანა. მოხუცი ქალი წლების განმავლობაში ქუჩაში ცხოვრობდა და თავს მოწყალებით ირჩენდა. ამბობს, რომ ბევრჯერ გაქურდეს. მოჰპარეს პირადობის დამადასტურებელი საბუთები, ტანსაცმელი, ფეხსაცმელი, საკვები. თავშესაფარში გადმოყვანას ასე იხსენებს: "იმ ღამეს ძალიან ციოდა, ერთიანად გაყინული ვიყავი, მაღაზიასთან ვიდექი, როდესაც ერთი ბიჭი მომიახლოვდა და დალევა შემომთავაზა, დავთანხმდი. არაყი ავიღეთ და ის იყო, სმა დავიწყეთ, რომ პატრული დაგვადგა თავს. ჩაგვსვეს მანქანაში და წამოგვიყვანეს. გვითხრეს, იქ გექნებათ სითბო და საჭმელიო. თავიდან მეშინოდა, რადგან ნასვამი ვიყავი. მომწონს აქ, საჭმელია და სითბო. ყოჩაღ, ბიძინა! ახლა ფეხებზე მმკურნალობენ და სხვა რა მინდა?"
თავშესაფარში ჩვენს სტუმრობას ერთ-ერთი იქ მცხოვრების, პაატას დაბადების დღე დაემთხვა. პაატა ახლადშეძენილ მეგობრებთან ერთად 49 წლის იუბილეს აღსანიშნავად ემზადებოდა. ამავე კარვის ბინადარი ნიკა ხაჭაპურს აცხობს და თან თავის სატკივარზე გვესაუბრება. თურმე წლების წინ ტელევიზიაში მუშაობდა, დღეს კი უსახლკაროდაა დარჩენილი...
პაატა:
- ამბობენ, რაღაცები არ თქვათო, მე ყველაფერს გეტყვით, იმიტომ, რომ ჩემი შეშინება არც ისე ადვილია.
გაგვარკიონ, რას გვთავაზობენ. თუ არადა, პირველი მე წავალ აქედან და ისევ ისე ვიცხოვრებ, როგორც ვცხოვრობდი. საჭმელი არასდროს მიჭირდა. ბოთლებს, ათას რაღაცას ვპოულობდი და ისე გამქონდა თავი. ეკლესია მეხმარებოდა, მაჭმევდა, მასმევდა, ახლაც მეხმარება. არც საჭმელი გვინდა, არც სასმელი და ტანსაცმელი, ყველაფერი საკმარისია. მაგრამ აქ რა პირობებია? როცა ქუჩაში ვცხოვრობდი, ტილი არ მყოლია, ახლა მყავს, ესაა საქმე? საჭმელი რომ არ გვიჭირს, კი ხედავთ, სუფრა სავსეა სანოვაგით. ბინები მოგვცენ და ჩვენს თავს თავად მივხედავთ.
- სად ცხოვრობდით, ვიდრე აქ მოხვდებოდით?
- ერთ-ერთი საავადმყოფოს ნანგრევებში, მაგრამ შენობის მეპატრონემ გამძარცვა და გარეთაც გამომაგდო. სულ ასე კი არ ვიყავი, კარგი სამსახურიც მქონდა, სახლ-კარიც. შვილს დავუტოვე ყველაფერი, მერე ცოლი გახდა პირველი რიგის მეურვე და გაყიდა სახლი, არ ვიცი, სად არის ჩემი ოჯახი. აღარც არაფერი მაინტერესებს...
ქალბატონმა, რომელიც ჩვენს იქ ყოფნაში თავშესაფარში დაბრუნდა, ვინაობის გამხელა არ ისურვა, თუმცა თავისი გასაჭირი კი გაგვიზიარა: "ოჯახმა არ იცის, აქ რომ ვარ, შვილმა - მით უმეტეს, ვმათხოვრობ და ფულს პატარას ვუგზავნი, მანამდე ქუჩაში ხან სად მეძინა, ხან სად, მეტს ნურაფერს მკითხავთ!.. სასიამოვნოა, როცა საღამოს ცხელ კერძს მიიღებ და ლოგინში დაწვები, მაგრამ ზოგჯერ აქ საშინელი უსუფთაობაა. კარავში ბევრნი ვართ, უსიამოვნო სუნი დგას, ჭუჭყის, სასმელის, სიგარეტის კვამლია. ტუალეტი საერთოა, მაგრამ რას იზამ, ყველაფერს უნდა შეეგუო, აბა "დუშ-კაბინას" აქ ვინ დაგიდგამს?"
"ყველა სიახლე" კათარზისის პრეზიდენტის მოადგილეს, ქალბატონ ნანა მუსხელიშვილს ესაუბრა:
"აქ მცხოვრებთა 90% ალკოჰოლდამოკიდებულია, 50-60% კი ნასამართლევი. კარავში დალევა კატეგორიულად იკრძალება, მაგრამ, მოგეხსენებათ, რომ მათ ტერიტორიიდან გასვლა არ ეკრძალებათ. რომ გავიდნენ და უკან ნასვამები დაბრუნდნენ, ვერაფერს ვიღონებთ. უმრავლესობა მათხოვრობით შოულობს ალკოჰოლის ფულს. ვაკონტროლებთ, რომ სასმელი არ მოხვდეს კარავში, მაგრამ ჩხრეკის უფლება ხომ არ გვაქვს? ალკოჰოლდამოკიდებულებს შარდის შეუკავებლობა აქვთ, ბუნკერები სავსეა ტანსაცმლით. ჩასველებულები იცვლიან და ყრიან საცვლებს, ზოგი არც იცვლის, ზედ აშრებათ და შემდეგ სუნი დგას კარავში. ვინც გვაცვლევინებს, გვაბანინებს, მათ ვუკეთებთ პამპერსს, ვბანთ, ვუვლით. თავშესაფრის ახლოს აბანოა, ვისაც სურს, შეუძლია დაიბანოს".
10 და 11 იანვარს გორისა და თბილისის თავშესაფარში ორი ადამიანი გარდაიცვალა, როგორც ამბობენ, ქალბატონს, რომელიც მოსკოვის გამზირზე მდებარე თავშესაფარში გარდაიცვალა, ფსიქიკური პრობლემები ჰქონდა...
ორი საათი გავატარე უსახლკაროთა თავშესაფარში, წამოსვლისას ერთ-ერთმა ბინადარმა ელდარ მამედოვმა მთხოვა, იქნებ ბიძინა ივანიშვილს სთხოვოთ, სამსახური დამაწყებინოს, სხვა არაფერი მინდაო...
თამუნა იმერლიშვილი
ყოველკვირეული გაზეთი "ყველა სიახლე"
(გამოდის ოთხშაბათობით)