25
მაისიდღის ზოგადი ასტროლოგიური პროგნოზი
ქალაქში სიახლეა. თბილისის ქუჩებში გამოჩნდა სტენსილები გენდერული სტერეოტიპების შესახებ. ტროტუარებზე გაკეთებულმა წარწერებმა უკვე მიიპყრო საზოგადოების ყურადღება და არაერთგვაროვანი გამოხმაურება გამოიწვია. სოციალურ ქსელში შექმნილ გვერდზე "შეიცვალე აზრი", რომელსაც უკვე 20 000-ზე მეტი მოწონება აქვს, ხალხი აქტიურად განიხილავს ამ თემას და აფიქსირებს საკუთარ აზრს. "ქალი ვიცი მე "კუხნაში", "პოლიტიკა რა ქალის საქმეა", გოგოს რად უნდა ამდენი სწავლა" - მსგავსი შინაარსის სტენსილების აზრი ყველამ თავისებურად გაიგო. ზოგიერთი გაბრაზდა, ზოგმაც ფემინისტებს მიაწერა ეს აქცია. სინამდვილეში კი ეს კამპანია ხორციელდება გაეროს ერთობლივი პროგრამის "გენდერული თანასწორობის ხელშეწყობისათვის საქართველოში" ფარგლებში, რომელიც დაფინანსებულია შვედეთის საერთაშორისო განვითარების სააგენტოს მიერ. უფრო დეტალური ინფორმაციისთვის გაეროს განვითარების პროგრამის საზოგადოებასთან ურთიერთობის სპეციალისტ მაკა გვრიტიშვილსა და გაეროს ერთობლივი პროგრამის UNDP-ის კომპონენტის მენეჯერ ქეთი მახარაშვილს გავესაუბრეთ.
- რა გახდა კამპანიის წამოწყების მიზეზი?
ქეთი მახარაშვილი:
- გაეროს ერთობლივი პროგრამა "გენდერული თანასწორობის ხელშეწყობისთვის საქართველოში" დაიწყო 2012 წელს. მისი მიზანია საქართველოში გენდერული თანასწორობის წახალისება. ამ პროგრამაში ჩართულია გაეროს სამი სააგენტო, მათ შორის გაეროს განვითარების პროგრამა (UNDP), რომელიც მუშაობს ქალთა პოლიტიკური და ეკონომიკური უფლებების გაძლიერებაზე. პროგრამის ერთ-ერთი კომპონენტი იყო მოსახლეობის განწყობების კვლევა, თუ რა დამოკიდებულება აქვს მას გენდერული თანასწორობის მიმართ. ამ მიზნით წელს ჩავატარეთ კვლევა, რომლის საფუძველზეც მოხდა საკომუნიკაციო კამპანიის დაგეგმვა. სამწუხაროდ, კვლევამ აჩვენა, რომ ბოლო ხუთი წლის განმავლობაში საზოგადოების დამოკიდებულება გენდერული სტერეოტიპების მიმართ დიდად არ შეცვლილა. მსგავს სტერეოტიპებს ღრმად აქვს ფესვები გადგმული და თობიდან თაობას გადაეცემა. ცვლილებებიც შესაბამისად ძალიან ნელა ხორციელდება.
- უფრო კონკრეტულად, რა ტიპის კვლევები ჩაატარეთ და როგორი აღმოჩნდა შედეგები?
- კვლევა "საზოგადოებრივი დამოკიდებულებები გენდერულ თანასწორობაზე პოლიტიკასა და ბიზნესში" ჩატარდა საქართველოს მასშტაბით და მასში მონაწილეობდა 1760 ადამიანი. როცა ამ კვლევის შედეგები შევადარეთ წინა წლებში განხორციელებულ მსგავს კვლევებს, აღმოჩნდა, რომ საზოგადოების დამოკიდებულებები გენდერული თანასწორობის მიმართ ბოლო ხუთი წლის განმავლობაში თითქმის არ შეცვლილა, საქართველო კვლავაც რჩება პატრიარქალურ ქვეყნად, სადაც კაცები მოიაზრებიან მთავარ გადაწყვეტილების მიმღებად, ოჯახის მარჩენლად და უფროსად. მოსახლეობის მხოლოდ 11% მიიჩნევს, რომ ქალმა და კაცმა თანაბარი წვლილი უნდა შეიტანონ ოჯახის რჩენაში. 88%-ის აზრით კი, ოჯახის მარჩენალი კაცი უნდა იყოს. ერთი შვილის ყოლის შემთხვევაში, საქართველოს მოსახლეობის უმრავლესობა ბიჭის ყოლას ამჯობინებს. რაც შეეხება პოლიტიკასა და ბიზნესს, გამოკითხულთა 54% მიიჩნევს, რომ პოლიტიკა "ბინძური საქმეა" და ამიტომ არ შეეფერება ქალს. მოსახლეობის 68%-ს კაცი უფრო წარმოუდგენია საპრეზიდენტო კანდიდატად, ვიდრე ქალი. კაცს ენიჭება უპირატესობა ბიზნესშიც, განსაკუთრებით მაღალ თანამდებობებზე. გამოკითხულთა 57% ადასტურებს ამ მოსაზრებას.
მაკა გვრიტიშვილი:
- ამ კვლევის ფარგლებში ჩვენ ასევე გამოვიკვლიეთ ის ბარიერები, რაც ხელს უშლის გენდერულ თანასწორობას საქართველოში. ერთ-ერთი ყველაზე ძლიერი ამ მხრივ აღმოჩნდა ის სტერეოტიპული გენდერული როლები, რომელიც არსებობს ქართულ ოჯახებში. ისინი მკვეთრად მიჯნავენ თვითრეალიზაციის სფეროებს და მოვალეობებს კაცსა და ქალს შორის. ქალის როლი არის დაქვემდებარებული და შემოიფარგლება საოჯახო საქმით, ხოლო კაცი არის მარჩენალი და ოჯახის უფროსი. კვლევამ ასევე აჩვენა, რომ არჩევანის თავისუფლების კუთხით, მოსახლეობის აზრით, კაცი უფრო თავისუფალია საკუთარი მომავლის, პირადი ცხოვრების და პროფესიის არჩევაში, ვიდრე ქალი.
- ყველა ასაკობრივი ჯგუფი იყო გათვალისწინებული კვლევის დროს?
ქეთი მახარაშვილი:
- დიახ, ყველა იყო გათვალისწინებული და აღმოჩნდა, რომ ეს სტერეოტიპები იმდენად ძლიერია, რომ თითქმის უცვლელად გადაეცემა თაობიდან თაობას. განსხვავება სხვადასხვა ასაკობრივი ჯგუფების დამოკიდებულებებში ძალიან უმნიშვნელოა.
- რა მიზანს ემსახურება ქალაქში გაჩენილი სტენსილები?
- სტენსილები ჩვენი კამპანიის პირველი ეტაპია, რომლითაც ვეცადეთ მიგვექცია მოსახლეობის ყურადღება. ჩვენ არ ვფიქრობდით იმაზე, რომ მაინცდამაინც პოზიტიური ან ნეგატიური რეაქცია გამოგვეწვია. მთავარი ამ თემის ირგვლივ დისკუსიის დაწყება იყო. ვიღაცას მოეწონა, ნამდვილად ასეა - ქალი "კუხნაში" უნდა იყოსო ან ქალს რა უნდა პოლიტიკაშიო. ბევრმაც თქვა, რომ ეს სტერეოტიპი მიუღებელია და გაბრაზდა. ერთ კვირაში, როცა გადავხაზეთ და დავაწერეთ, დაანგრიე სტერეოტიპი, უკვე გასაგები გახდა, რომ ეს კამპანიის ნაწილია და შესაბამისი რეაქციებიც მოჰყვა.
- რას ფიქრობთ, კამპანიის პირველი ეტაპი შედეგიანი იყო?
- ძალიან შედეგიანი იყო, კამპანიას გამოხმაურება მოჰყვა მედიის და საზოგადოების მხრიდანაც. გვიხარია, რადგან ეს ნიშნავს, რომ ადამიანებმა სტენსილები დაინახეს, თვალში მოხვდათ და დაფიქრდნენ. პრინციპი ის არის, რომ პრობლემა დაინახო, აღიარო და შემდეგ იფიქრო მის მოგვარებაზე. სწორედ ამას ვცდილობთ ამ კამპანიის მეშვეობით.
- მომავალში დაგეგმილია თუ არა უკვე შემდგომი ეტაპები?
მაკა გვრიტიშვილი:
- ეს არის გრძელვადიანი კამპანია, რომლითაც გვინდა საზოგადოების ყველა ჯგუფამდე მივიდეთ სხვადასხვა საკომუნიკაციო არხით. დასაწყისისთვის სტენსილები და სოციალური ქსელი გამოვიყენეთ. ჩვენი კამპანიის Facebook-ის გვერდს "შეიცვალე აზრი" უკვე 20 000-ზე მეტი მოწონება აქვს. აქედან დაახლოებით 10 000 ადამიანი აქტიურად არის ჩართული დისკუსიებში.
- რომელი სქესი უფრო მეტად აქტიურობს და რომელი მეტად გამოხატავს პროტესტს?
- Facebook-ზე აუდიტორიის გადანაწილება დაახლოებით ასეთია - ქალები 70%, მამაკაცები 30%. ქალები უფრო აქტიურები არიან, თუმცა ეს იმას არ ნიშნავს, რომ კაცები არ არიან ჩართულები.
მოსახლეობის შეხედულებითაც დავინტერესდი და აღმოჩნდა, რომ ფორუმზე ამ საკითხის საკმაოდ აქტიური განხილვა მიმდინარეობს. მეც ზოგიერთ კომენტარს შემოგთავაზებთ.
ანა (37 წლის):
"ყველა განვითარებულ ქვეყნაში აუცილებელია დაცული იყოს გენდერული თანასწორობა და რატომ უნდა წარმოადგენდეს საქართველო გამონაკლისს? მე პირადად ცუდს ვერაფერს ვხედავ ამაში".
ქეთი (18 წლის):
"ქალიც და კაციც ზუსტად ერთნაირი ადამიანია და თანაბარი უფლებები აქვთ. კაცის ეს მოვალეობები ოჯახში შემომტანის ფუნქცია და ასე შემდეგ იმ დროს მიეკუთვნება, როდესაც კაცი ნადირობით არჩენდა ოჯახს. თანამედროვე მსოფლიო ორივე სქესს თვითრეალიზაციის თანაბარ შანსს უნდა აძლევდეს. დანარჩენი კი თვითონ ადამიანის სურვილსა და არჩევანზე უნდა იყოს, განურჩევლად სქესისა".
გიორგი (სტუდენტი):
"არ უნდა იყოს ეს კარგის მომასწავებელი. ქართველზე უკეთ არავინ იცის ქალის პატივისცემა და დაგვანებეთ თავი".
დავითი (25 წლის):
"იმის პრეტენზია არავის აქვს, რომ აუცილებლად სამზარეულოში უნდა იყოს. ცხადია, მას უნდა გააჩნდეს სიტყვის, აზრის გამოხატვის უფლება. ხოლო მისი პოლიტიკაში მოღვაწეობა ლიდერის სტატუსით ჩემთვის არის სრულიად მიუღებელი. ძალაუფლება ქალს არ უნდა ანდო".
გვანცა სილიკაშვილი
(გამოდის ხუთშაბათობით)
